Φυσική Ε΄ δημοτικού http://users.sch.gr/dimylonaki/mathimata_fisiki_thermenontas_psixontas_aeria.htm

2. Όταν ένα σώμα απορροφά θερμότητα, όταν θερμαίνεται, μεγαλώνει σε όλες του τις διαστάσεις.
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται διαστολή .
Όταν ένα σώμα αποβάλλει θερμότητα, όταν ψύχεται, τότε μικραίνει σε όλες του τις διαστάσεις.
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται συστολή.
Την ενέργεια, όταν ρέει από ένα σώμα προς ένα άλλο λόγω διαφορετικής θερμοκρασίας, την ονο-
μάζουμε θερμότητα . Η θερμότητα ρέει πάντοτε από τα θερμότερα προς τα ψυχρότερα σώματα .
Η θερμοκρασία είναι ιδιότητα και μέγεθος με την οποία περιγράφουμε πόσο θερμό ή ψυχρό είναι
ένα σώμα. Τη θερμοκρασία τη μετράμε με τα θερμόμετρα.
Τήξη ονομάζεται η φυσική διαδικασία κατά την οποία ένα στερεό υλικό αλλάζει φυσική κατάσταση
και μετατρέπεται σε υγρό.
Πήξη ονομάζεται η φυσική διαδικασία κατά την οποία ένα υγρό αλλάζει φυσική κατάσταση και
μετατρέπεται σε στερεό.
Εξάτμιση συμβαίνει όταν ένα υγρό απορροφά θερμότητα και ένα μέρος του αλλάζει φυσική
κατάσταση και γίνεται αέριο. Η εξάτμιση γίνεται μόνο από την ελεύθερη επιφάνεια του υγρού
και σε κάθε θερμοκρασία.
Συμπύκνωση ή υγροποίηση συμβαίνει όταν ένα αέριο σώμα δίνει θερμότητα, αλλάζει φυσική
κατάσταση και γίνεται υγρό.
Βρασμός συμβαίνει όταν ένα υγρό απορροφά θερμότητα και αλλάζει φυσική κατάσταση και από
υγρό γίνεται αέριο, αλλά αυτή η αλλαγή συμβαίνει σε ΟΛΗ τη μάζα του και σε συγκεκριμένη
θερμοκρασία.

3. Κλείστε ένα άδειο πλαστικό μπουκάλι και προσπαθήστε να το συμπιέσετε.
Γιατί δεν συμπιέζεται; Τι είναι εκείνο που το εμποδίζει;

4. Το «πνεύμα» του μπουκαλιού
Δοκίμασε κι εσύ να ξεγελάσεις τις
φίλες ή τους φίλους σου με αυτό
το τέχνασμα. Τοποθέτησε ένα άδειο
γυάλινο μπουκάλι στην κατάψυξη
για μία ώρα. Μόλις το βγάλεις από
την κατάψυξη, βρέξε ένα κέρμα
και τοποθέτησέ το στο στόμιο του
μπουκαλιού. Πιάσε σφιχτά το
μπουκάλι με τα δυο σου χέρια. «Το
κέρμα ανασηκώνεται, καθώς το
πνεύμα βγαίνει από το μπουκάλι»,
θα πεις και θα ακουστεί: κλικ, κλικ,
κλικ... Σίγουρα δεν πιστεύεις στα
πνεύματα!
Μπορείς να εξηγήσεις
γιατί ανασηκώνεται το κέρμα;

5. Περάστε στο στόμιο ενός γυάλινου μπουκαλιού ένα μπαλόνι. Τοποθετήστε το
μπουκάλι πρώτα σε ζεστό και μετά σε κρύο νερό.
Τι παρατηρείτε; Συμπληρώστε την εικόνα ζωγραφίζοντας αυτό που
βλέπεις.

6. Τι έχει συμβεί;
Πιστεύετε ότι αυτό συμβαίνει μόνο με τον αέρα;
Τι συμπέρασμα μπορούμε να βγάλουμε;

7. Όταν τα αέρια θερμαίνονται, όταν δηλαδή παίρνουν ενέργεια,
διαστέλλονται. Όταν ψύχονται, όταν δηλαδή δίνουν ενέργεια,
συστέλλονται.
Συγκρίνετε τη συμπεριφορά των αερίων με αυτή των στερεών και των
υγρών, όταν θερμαίνονται και όταν ψύχονται.
Τι παρατηρείτε;

8. Όλα τα σώματα, στερεά, υγρά ή αέρια, όταν θερμαίνονται διαστέλλονται,
δηλαδή μεγαλώνουν σε όλες τις διαστάσεις τους, ενώ όταν ψύχονται
συστέλλονται, δηλαδή μικραίνουν σε όλες τις διαστάσεις τους.
Ωστόσο ενώ τα στερεά και τα υγρά διαστέλλονται και συστέλλονται
διαφορετικά στην ίδια μεταβολή θερμοκρασίας, στα αέρια δε συμβαίνει
αυτό.
Τα αέρια διαστέλλονται και συστέλλονται σχεδόν το ίδιο στην ίδια
μεταβολή της θερμοκρασίας.
Μπορείτε να εξηγήσετε
τώρα γιατί ανασηκώνεται
το κέρμα στο στόμιο του
μπουκαλιού;

9. Όσο περισσότερο αυξάνεται η θερμοκρασία, τόσο μεγαλύτερη είναι η
διαστολή του όγκου του αερίου.
Αυτό συμβαίνει γιατί τα μόρια του αερίου όταν η θερμοκρασία αυξάνεται
κινούνται πιο άτακτα και προσπαθούν να καταλάβουν όλο και περισσότερο
χώρο.
ΜΙΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ

10. Μπορείτε να σκεφτείτε πού θα
μπορούσαν οι άνθρωποι
να χρησιμοποιήσουν τη
διαστολή συστολή των αερίων;
ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΣΚΕΨΗ

11. Το αερόστατο ήταν το πρώτο «μέσο» που κατασκεύασε ο άνθρωπος για να
«πετάξει».
Ένα αερόστατο αποτελείται από ένα μεγάλο
μπαλόνι και ένα καλάθι από κάτω.
Το καλάθι είναι γνωστό και σαν λέμβος ή
γόνδολα. Εκεί μπαίνουν οι επιβάτες
και όποια άλλη συσκευή ελέγχου χρειάζεται
για το μπαλόνι του αερόστατου.
Το καλάθι είναι φτιαγμένο από ψάθα, γιατί
είναι ένα υλικό ελαφρύ και μεγάλης
αντοχής.
Μπορείτε να σκεφτείτε πώς δουλεύει
ένα αερόστατο;

12. Το μεγάλο μπαλόνι γεμίζει με αέρα, ο
οποίος ζεσταίνεται μέσω ειδικού
καυστήρα που υπάρχει από κάτω του.
Καμιά φορά αντί κοινού αέρα,
προτιμάται κάποιο ακόμη πιο ελαφρύ
αέριο (υδρογόνο, ήλιο).

13. Ο θερμός αέρας μέσα στο μπαλόνι διαστέλλεται, η πυκνότητά του ελαττώνεται
και έτσι γίνεται ελαφρύτερος από τον αέρα της ατμόσφαιρας με αποτέλεσμα
το αερόστατο να ανυψώνεται!

14. Ο ζεστός αέρας ρυθμίζει και το ύψος στο οποίο θα πετάξει το αερόστατο.
Ωστόσο το αερόστατο πηγαίνει προς τα εκεί που φυσά ο άνεμος, αφού
δε διαθέτει τιμόνι.

15. Μπορείτε να σκεφτείτε τι πρέπει να κάνει ο πιλότος για να προσγειώ-
σει το αερόστατο;
Μπορείτε να σκεφτείτε τι συμβαίνει σε ένα αερόστατο τις πολύ ζεστές
ημέρες του καλοκαιριού;

16. Τα καλοκαίρια και γενικότερα τις πιο θερμές μέρες, ο αέρας είναι έτσι κι αλλιώς
πιο ζεστός, οπότε η διαφορά θερμοκρασίας του αέρα μέσα στο μπαλόνι με
τον ατμοσφαιρικό αέρα είναι μικρότερη, οπότε και το αερόστατο ανεβαίνει
δυσκολότερα και σε μικρότερα ύψη απ’ ότι τις κρύες μέρες που συμβαίνει το
αντίθετο.

17. 1. Σίγουρα δεν πιστεύεις στα πνεύματα! Μπορείς να εξηγήσεις με λίγα λόγια
τον θόρυβο που ακούγεται; Γιατί σταματά μετά από λίγο;

18. 2. Τσαλάκωσες κατά λάθος ένα μπαλάκι του πινγκ - πονγκ. Το παρατηρείς
προσεκτικά και βλέπεις ότι δεν έχει τρυπήσει. Πώς μπορείς να το επισκευάσεις;

19. 3. Ο κύριος στη φωτογραφία έχει ένα πρόβλημα. Δεν μπορεί να ανοίξει το
δοχείο. Τι θα έκανες στη θέση του; Μπορείς να εξηγήσεις την απάντησή σου;

20. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ
Και τα αέρια, όπως άλλωστε τα στερεά και τα υγρά, όταν θερμαίνονται,
όταν δηλαδή παίρνουν ενέργεια, διαστέλλονται. Όταν ψύχονται, όταν
δηλαδή δίνουν ενέργεια, συστέλλονται.

21. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ