Γεωγραφία Ε΄ δημοτικού

3. Η εικόνα δείχνει τα κυριότερα από τα οφέλη που
προσφέρει το δάσος. Ας συζητήσουμε
μαζί αυτή την τεράστια προσφορά του δάσους στη
διατήρηση της ζωής στον πλανήτη μας.

4. Τα δάση αποτελούν έναν τεράστιο πλούτο για τη χώρα μας. Συνεισφέρουν
στην οικονομία με την παραγωγή της ξυλείας και κυρίως συμβάλλουν στην
προστασία του εδάφους από τη διάβρωση, στην αποτροπή των πλημμυρών,
στην προστασία από τους ανέμους και τους θορύβους, επιδρούν στη
φωτεινή ακτινοβολία, στη θερμοκρασία, στη σύνθεση της ατμόσφαιρας και
φυσικά συμβάλλουν στη διατήρηση της φυσικής ομορφιάς της πατρίδας μας.
Γνωρίζετε με ποια διαδικασία το δάσος αυξάνει το οξυγόνο της ατμό-
σφαιρας, το οποίο είναι απαραίτητο στοιχείο για την ύπαρξη της ζωής;

5. Το δάσος παράγει το απαραίτητο
για τη ζωή μας οξυγόνο ενώ
δεσμεύει το επικίνδυνο για τη ζωή
διοξείδιο του άνθρακα. Δάσος 1
στρέμματος σε ένα χρόνο
δεσμεύει από την ατμόσφαιρα
περίπου 400 κιλά διοξείδιο του
άνθρακα και το μετατρέπει - με τη
φωτοσύνθεση - σε 400 κιλά
περίπου οξυγόνου, από το οποίο
περισσότερο από το μισό μένει
ελεύθερο - όσο καταναλώνει
δηλαδή ένας άνθρωπος σε ένα
χρόνο.

6. Γνωρίζετε τον τρόπο με τον οποίο τα δάση εμποδίζουν τη διάβρωση
του εδάφους;
Γνωρίζετε τις συνέπειες που προκαλούν οι πυρκαγιές των δασών στη
χλωρίδα και την πανίδα του τόπου μας;

7. Για πολλά χρόνια τις δασικές εκτάσεις της χώρας μας τις χρησιμοποιούσαν
οι αγρότες για τη βοσκή των ζώων τους. Κατέστρεφαν τη φυσική βλάστηση
και δημιουργούσαν βοσκοτόπια. Αυτό σήμερα απαγορεύεται, διότι αποτελεί
την κυριότερη αιτία μείωσης των δασικών εκτάσεων.

8. Θα πρέπει να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των
δασών όχι μόνο από τις βλαβερές επιπτώσεις της ρύπανσης, των επιδημιών
και των ασθενειών, αλλά και των πυρκαγιών. Οι πυρκαγιές αποτελούν έναν
από τους κύριους δυσμενείς παράγοντες που υποβαθμίζουν συνεχώς το
φυσικό μας περιβάλλον, κυρίως στις μεσογειακές χώρες. Τα τελευταία 23
χρόνια καίγονται περίπου 248.000 στρέμματα ετησίως, από τα οποία το 1/3
περίπου είναι δάση και τα υπόλοιπα μπορούν να χαρακτηριστούν ως δασικές
εκτάσεις (στοιχεία της Eurostat).

9. Ο συνεχώς αυξανόμενος ρυθμός εμφάνισης πυρκαγιών οφείλεται κυρίως
στις μεταβολές κατοχής και διαχείρισης του εδάφους. Η δημιουργία
ακαλλιέργητων εκτάσεων και η κάλυψη των εκτάσεων βοσκής ή δάσους με
θαμνώδη βλάστηση σε συνδυασμό με τη συχνότητα των τουριστικών
επισκέψεων και την αύξηση των πράξεων βανδαλισμού οδηγούν στην
ανησυχητική κατάσταση, που δημιουργείται σήμερα με τα δάση.

10. Κάθε χρόνο καταστρέφονται 11.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους δίχως ο
άνθρωπος να λαμβάνει μέτρα για να αποτρέψει την τεράστια αυτή οικολογική
καταστροφή. Σκεφτείτε τις επιπτώσεις στη χλωρίδα και την πανίδα των
περιοχών αυτών. Μόνο στην Αμαζονία βρίσκονται 80.000 διαφορετικά είδη
φυτών, 30.000 είδη ζώων και 3.000 είδη ψαριών, τα οποία αφανίζονται με
επικίνδυνους ρυθμούς εξαιτίας της αλόγιστης χρήσης της γης, που γίνεται
από τον άνθρωπο. Πότε συνέρχεται το δάσος μετά από μια πυρκαγιά; Η
αναδάσωση βοηθά;

11. Το δάσος δε συνέρχεται εύκολα μετά από μια πυρκαγιά για πολλούς λόγους:
◗ η φυσική αναγέννηση μεγάλου μέρους των καιγόμενων εκτάσεων
παρεμποδίζεται από την κτηνοτροφία και από την έντονη διάβρωση μετά την
πυρκαγιά
◗ ο ρυθμός των τεχνητών αναδασώσεων είναι πολύ μικρός (περίπου
50.000 στρέμματα ετησίως για τη χώρα μας)
Γίνεται φανερό ότι η πιθανότητα αποκατάστασης των δασικών
οικοσυστημάτων συνεχώς μειώνεται.

12. Μπορούν τα πράγματα να γίνουν καλύτερα μόνο αν εκπαιδευτούν
συστηματικά οι πολίτες, διότι οι περισσότερες πυρκαγιές – με εξαίρεση αυτές
που προέρχονται από τους κεραυνούς– είναι ανθρωπογενούς προέλευσης.
Επίσης θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν όλο και περισσότεροι για να
αυξηθεί ο ρυθμός των αναδασώσεων.

13. Aν θέλεις, διάβασε κι αυτό...
Το δάσος της Δαδιάς
Η μεγάλη οικολογική αξία του Δάσους της Δαδιάς σε σχέση με τα αρπακτικά
πουλιά επισημάνθηκε για πρώτη φορά γύρω στα 1970 από τους
ορνιθολόγους. Η πρόταση της μελέτης υιοθετήθηκε από το ελληνικό κράτος
και είχε ως αποτέλεσμα την ανακήρυξη του Δάσους ως προστατευόμενης
περιοχής, με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου που δημοσιεύτηκε σε
Φ.Ε.Κ. (Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης) στις 20 Μαΐου του 1980.
Στο δάσος της Δαδιάς το τοπίο εμφανίζει μεγάλη ποικιλομορφία με έντονο
ανάγλυφο, δεκάδες ρυάκια και μικρά ποτάμια. Η βλάστηση παρουσιάζει
συνεχείς εναλλαγές και μεγάλη ποικιλία δέντρων και θάμνων. Περιλαμβάνει
δάση με αιωνόβια πεύκα (μαύρη και τραχεία πεύκη), μικτά δάση πεύκων-
δρυών και άλλων φυλλοβόλων
(γαύροι, φράξοι, σφεντάμια, κράταιγοι, αγριοκρανιές), μεσογειακό θαμνοτόπι
με αγριοκουμαριές, φυλλίκια, κιτρινόξυλο και πουρνάρια, ενώ κατά μήκος των
ποταμών συναντούμε ιτιές, λεύκες, αρμυρίκια, σκλήθρα, οστρυές και
πλατάνια περιβλημένα με κισσούς κι άλλα αναρριχώμενα. Υπάρχουν επίσης
αρκετές ανοιχτές εκτάσεις, κυρίως
βοσκότοποι. Στα δάση και στα λιβάδια φυτρώνουν πολλά αγριολούλουδα
(ορχεοειδή, ίριδες, ανεμώνες, παιώνιες) που μαζί με τις άφθονες λαδανιές
χρωματίζουν χαρούμενα το τοπίο.
ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΤΟΠΟΥ ΔΑΔΙΑΣ

14. Η εικόνα παρουσιάζει τις εγκαταστάσεις εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής
ενέργειας από λιγνίτη στην Πτολεμαΐδα.

15. Στο υπέδαφος της
Μεγαλόπολης και
του Αλιβερίου
επίσης υπάρχουν
κοιτάσματα λιγνίτη.
Το μεγαλύτερο
μέρος της
ηλεκτρικής
ενέργειας που
χρειαζόμαστε
παράγεται από τα
κοιτάσματα λιγνίτη.
Τι είναι ο λιγνίτης;

16. Γεωλογικές αναταράξεις, οι οποίες έγιναν στον πλανήτη μας πριν από
εκατομμύρια χρόνια και κατά τις οποίες μεγάλα δάση καταπλακώθηκαν από
τεράστιες ποσότητες χώματος, είχαν ως αποτέλεσμα στα μεγάλα βάθη λόγω
υψηλών θερμοκρασιών και πιέσεων, με την πάροδο των χρόνων, τα δέντρα
να μετατραπούν σε λιθάνθρακες. Αυτοί είναι ο λιγνίτης από τον οποιο με την
καύση του παράγεται το ρεύμα. Ο λιγνίτης είναι εξαιρετικά επικίνδυνος για το
περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία καθώς από την καύση του προκαλείται
μεγάλη ατμοσφαιρική ρύπανση.

17. Ηλεκτρική ενέργεια παράγει και το εργοστάσιο της ΔΕΗ που βρίσκεται στον
ποταμό Λάδωνα. Με ποια πρώτη ύλη λειτουργεί το εργοστάσιο αυτό;

18. Στη χώρα μας υπάρχουν και
άλλα υδροηλεκτρικά
εργοστάσια. Στον νομό
Αιτωλοακαρνανίας οι
υδροηλεκτρικοί σταθμοί
Στράτου, Καστρακίου και
Κρεμαστών, στα όρια των
νομών Καρδίτσας και
Ευρυτανίας ο υδροηλεκτρικός
σταθμός Ταυρωπού, στο νομό
Άρτας ο σταθμός του Λούρου,
στο νομό Κοζάνης ο σταθμός
του Πολύφυτου (από τον
Αλιάκμονα), στο νομό Ημαθίας
οι σταθμοί της Σφηκιάς και των
Ασωμάτων (από τον
Αλιάκμονα), στο νομό Πέλλας ο
σταθμός του Άγρα (από τον
ποταμό Εδεσσαίο) κ.ά.

19. Η χώρα μας διαθέτει αρκετά είδη ορυκτών, τα οποία όμως βρίσκονται σε
μικρές ποσότητες και επομένως δεν έχουμε μεγάλα οικονομικά οφέλη από
την εκμετάλλευσή τους. Έχουν εντοπιστεί κοιτάσματα χρυσού στη
Χαλκιδική, κοιτάσματα πετρελαίου στο Βόρειο Αιγαίο, κοιτάσματα σιδήρου,
χαλκού κ.ά. Στο υπέδαφος του Παρνασσού υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα
βοξίτη, ο οποίος χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη για την παραγωγή
αλουμινίου. Αξίζει να σημειώσουμε ότι διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα
υπάρχουν μάρμαρα, τα οποία κατά την αρχαιότητα αποτελούσαν πλούτο για
την οικονομία της χώρας και εξαιρετική ύλη για τη γλυπτική τέχνη.

23. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ
Τα δάση αποτελούν έναν τεράστιο πλούτο για τη χώρα μας. Συνεισφέρουν στην
οικονομία με την παραγωγή της ξυλείας και κυρίως συμβάλλουν στην προστα-
σία του εδάφους από τη διάβρωση, στην αποτροπή των πλημμυρών, στην
προστασία από τους ανέμους και τους θορύβους, επιδρούν στη φωτεινή ακτινο-
βολία, στη θερμοκρασία, στη σύνθεση της ατμόσφαιρας και φυσικά συμβάλ-
λουν στη διατήρηση της φυσικής ομορφιάς της πατρίδας μας.
Θα πρέπει να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των δασών
όχι μόνο από τις βλαβερές επιπτώσεις της ρύπανσης, των επιδημιών και των
ασθενειών, αλλά και των πυρκαγιών. Οι πυρκαγιές αποτελούν έναν από τους
κύριους δυσμενείς παράγοντες που υποβαθμίζουν συνεχώς το φυσικό μας
περιβάλλον.
Το μεγαλύτερο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειαζόμαστε παράγεται
από τα κοιτάσματα λιγνίτη. Ηλεκτρική ενέργεια παράγονται και από αρκετά
υδροηλεκτρικά εργοστάσια.
Η χώρα μας διαθέτει αρκετά είδη ορυκτών, τα οποία όμως βρίσκονται σε μικρές
ποσότητες και επομένως δεν έχουμε μεγάλα οικονομικά οφέλη από την εκμε-
τάλλευσή τους. Έχουν εντοπιστεί κοιτάσματα χρυσού, πετρελαίου, σιδήρου,
χαλκού, βοξίτη ενώ υπάρχουν διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα μάρμαρα.

24. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ