2. Από την οπτική επικοινωνία στον
γλωσσικό γραμματισμό και
αντιστρόφως
• Ογραπτός πολιτισμός εκπέμφθηκε από τις εικόνες
πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια για να τις ξεπεράσει
και τώρα επιστρέφει σ’ αυτές (Φλούσερ Β., 2008,199)
2
31Μαρτίου 2015 Δήμητρα Δερτιλή 2ο ΠρότυποΠειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας
4. Τι είναιο Οπτικός Πολιτισμός;
• Ο οπτικόςπολιτισμός είναι μέροςτης
καθημερινήςζωήςμας
i. Οπτικοποιείταιηανθρώπινηεμπειρία (και
στιςεπιστήμες)
ii. Ορίζετε ηπραγματικότηταμέσω εικόνων
iii. Εικονογραφικόμοντέλο έναντι κειμενικού
μοντέλου
iv. Ηαπεικόνισητηςύπαρξηςέχει μεγαλύτερα
ρίσκα,αβεβαιότητα,αυθαιρεσίες,σύγχυση
4
31Μαρτίου 2015
Δήμητρα Δερτιλή 2ο ΠρότυποΠειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας
5. ΗΟπτικοποίηση
• Δεν αντικαθιστά τη γλώσσα
• Την καθιστά πιο κατανοητή
• Το μήνυμα μεταδίδεται ταχύτερα
• Το προϊόν της επικοινωνίας είναι συνήθως πιο
αποτελεσματικό
i. Επειδή προσφέρει την αμεσότητατων αισθήσεων
ii. Η πρώτη οπτική επαφή δεναντικαθίσταται απότο
κείμενο
iii. Η οπτική επαφήπροσφέρει το πλεόνασμαμιας
εμπειρίας (συνδέει τα πράγματα)
5
31Μαρτίου 2015 Δήμητρα Δερτιλή 2ο ΠρότυποΠειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας
8. 8
31Μαρτίου 2015
Δήμητρα Δερτιλή 2ο ΠρότυποΠειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας
• Οι οθόνες είναι αναπόσπαστο κομμάτι
της καθημερινότητας των παιδιών στις
χώρες του δυτικού κόσμου
(smartphones 24/7)
• Επειδή αναλώνουν αρκετές ώρες
μπροστά στις οθόνες διαμορφώνουν
μία αντίληψη του κόσμου μέσα απότα
θεάματα (τηλεόραση, κινηματογράφος,
ψηφιακά παιχνίδια, κοινωνική
δικτύωση).
9. 9
31Μαρτίου 2015
Δήμητρα Δερτιλή 2ο ΠρότυποΠειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας
• Οιοθόνεςέλκουν τηνπροσοχή επειδή:
i. Ηεικόνα είναι δυναμική λόγωσυνεχούς
ροής της πληροφορίας
ii. Δηλαδή προσφέρουν μεταβολή της
πληροφορίας μέσα από την κίνηση
iii. Γι’ αυτό απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή
και προσήλωση
• Αυτόεγκυμονείκινδύνους εφόσον
πρέπει νααποκωδικοποιηθούν
περισσότερα στοιχείακαι δεν υπάρχει ο
χρόνος
10. 10
31Μαρτίου 2015
Δήμητρα Δερτιλή 2ο ΠρότυποΠειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας
• Τοστατικό έντυπο δενέχειτη γοητεία της
εικόνας
• Ηανάγνωση και ημελέτηβιβλίων
σταδιακά υποβαθμίζονται χωρίςτη
συνοδεία εικόνων/βίντεο
• Αρκετοί μαθητές, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες
ηλικίες, γίνονται ανυπόμονοιή αδιάφοροι
στομέτρο που επιθυμούννα
αντιλαμβάνονται πολλέςπληροφορίες
(συναισθήματα) σε ελάχιστο χρόνο
(«ολοκληρωμένες» εμπειρίες πολλαπλών
καταστάσεων)
11. 11
31Μαρτίου 2015
Δήμητρα Δερτιλή 2ο ΠρότυποΠειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας
• Οι μαθητές είναι εξοικειωμένοι με τη
χρήσητων μηχανημάτωντου
ψηφιακού κόσμου
i. Αλληλοενημερώνονται
ii. Παίρνουν πρωτοβουλίες
iii. Σε μεγάλο βαθμό είναι ψηφιακά
αυτοδίδακτοι
13. • Η ψηφιακή πληροφόρηση και ψυχαγωγία
ανταγωνίζονται την εκπαίδευση στο βαθμό που
μονοπωλούν την προσοχή των
παιδιών/μαθητών
• Οφείλει η εκπαίδευση να ενσωματώσει την
απεικόνιση, την οπτική πληροφορία στη
διδακτική του γνωστικού αντικειμένου για την
αυθόρμητη και πρόθυμη συμμετοχή των
μαθητών
• Έρευνες αποδεικνύουν ότι ο άνθρωπος
μαθαίνει μέσω της όρασης κατά 83% ενώ από
το σύνολο αυτό θυμάται το 30%.
13
31Μαρτίου 2015
Δήμητρα Δερτιλή 2ο ΠρότυποΠειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας
16. Ο Οπτικός Γραμματισμός και η
Αποκωδικοποίηση Εικόνων
• Δεναρκείο μαθητήςνα επικοινωνεί και να λειτουργεί
αποτελεσματικά σε ψηφιακά περιβάλλοντα,
χρησιμοποιώντας κείμενα γραπτού και προφορικού λόγου,
καθώς επίσης βίντεο, εικόνες, σχεδιαγράμματα, χάρτεςκλπ.
• Θαπρέπει οι μαθητέςνα ερμηνεύουν και να
αντιλαμβάνονται με κριτικό τρόπο τα οπτικά ερεθίσματα
που δέχονται καθώς θα διαμορφώνουν νοήματακαι
συμπεράσματα
• Αυτό προαπαιτεί ικανότητα κατανόησης και κριτικής
ανάγνωσης βάσει σύγκρισης δομών και των σχέσεων τους
• Από την πλευρά των μαθητών σημαντικό ρόλο παίζουν η
παρατήρηση,η δημιουργικότητα και ο τρόπος με τον οποίο
ενισχύουν τημνήμη τους (απομνημόνευση έναντι κριτικής
αντίληψης)
16
31Μαρτίου 2015
Δήμητρα Δερτιλή 2ο ΠρότυποΠειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας
17. ΣυνδυασμόςΚειμένων
Απεικόνισης
• Η έρευνα έχει αποδείξει ότι μαθαίνουμε καλύτερα όταν
συνδυάζουμε κείμενα με γραφικές παραστάσεις σε
αντίθεση με την ξεχωριστή χρήση του κάθε μέσου
(Fletcher & Tobias, 2005).
• Το ολοκληρωμένο νοητικό μοντέλο διαμορφώνεται όταν
ένα λεκτικό μήνυμα, μια λεκτική πληροφορία σχετίζεται
με την πληροφορία ενός εικονογραφημένου μηνύματος.
• Η μάθηση συντελείται όταν ένα ολοκληρωμένο νοητικό
μοντέλο σχηματίζεται και αποθηκεύεται στην μνήμη.
17
31Μαρτίου 2015
Δήμητρα Δερτιλή 2ο ΠρότυποΠειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας
18. 18
31Μαρτίου 2015
Δήμητρα Δερτιλή 2ο ΠρότυποΠειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας
Picture taken from the research paper, ‘Learning from Visuals’ written by Matthew
Leavitt, Arizona State University
19. Βασική Κατηγοριοποίηση
Εικονογραφημένων Παραστάσεων
• Υπάρχειμίαβασικήκατηγοριοποίησητωνεικονογραφημένων
παραστάσεωνμεβάσητοεπίπεδοπαιδαγωγικήςχρήσης:
i. Διακοσμητικήεικονογράφησηγιααισθητικούςκαιψυχαγωγικούς
λόγους.
ii. Παραστατικήεικονογράφησησύμφωναμετηνοποίααναπαρίσταται
ένα αντικείμενο(ή πληροφορία)απομονωμένοαπόάλλα στοιχεία.
iii. Οργανωτικήεικονογράφησηπου παρουσιάζειτιςσχέσεις,τιςδομές
καιτηνοργάνωσηπολλώναντικειμένωνή πληροφοριών.
iv. Επεξηγηματικήεικονογράφησηπουεξηγείτοντρόπομετονοποίο
λειτουργούνσυστήματα,διαδικασίεςκαιηαιτιώδηςσυνάφεια.
• Η οργανωτικήκαιεπεξηγηματικήαπεικόνισηείναιπιο
αποτελεσματικές,επειδή βοηθούντουςμαθητέςνα επιλέξουντις
πληροφορίεςκαι να τιςοργανώσουνσεδομέςπουολοκληρώνουντη
μάθηση.
19
31Μαρτίου 2015
Δήμητρα Δερτιλή 2ο ΠρότυποΠειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας
