1. SIÊU ÂM TRỊ LIỆU

2. * Đại cương về siêu âm.
* Ứng dụng siêu âm trong y học.
* Sơ đồ khối của máy siêu âm trị liệu.

3. I. Đại cương sóng âm:
1. Khái niệm. Âm là những giao động cơ học của
vật chất trong môi trường giãn nở.
Tai người có thể nghe được những sóng âm trong
phạm vi giải tần từ 20-20.000Hz.
Những âm có :f< 20Hz gọi là hạ âm,
f> 20.000Hz gọi là siêu âm
2. Nguồn tạo ra siêu âm. Trong y học siêu âm
được tạo ra từ một máy điện siêu cao tần. Dòng
điện siêu cao tần này được đưa ra đầu phát, nó tác
động lên các bản thạch anh hoặc gốm đa tinh thể,
các vật liệu này sẽ phát ra sóng âm có tần số bằng
tần số của dòng điện.

4. 3. Các tính chất của siêu âm:
Sóng siêu âm là sóng dọc: tức là giao động
cùng chiều với chiều lan truyền sóng. Siêu âm
chỉ truyền trong môi trường giãn nở (trừ chân
không).
3.1. VËn tèc truyÒn ©m:
Qu¸ tr×nh truyÒn siªu ©m lµ sù truyÒn
dao ®éng cña c¸c phÇn tö m«i tr-êng =>
vËn tèc truyÒn siªu ©m phô thuéc vµo tÝnh
chÊt cña m«i tr-êng (tÝnh ®µn håi vµ mËt
®é cña m«i tr-êng) không phụ thuộc vào tần
số.

5. 3.2. N¨ng l-îng siªu ©m. (J/cm3)
Năng lượng siêu âm: là động năng
dao động và thế năng đàn hồi của các
phần tử trong môi trường, được tính
theo công thức sau:
E = 1/2r.w2.a2 = k .a2.f2
E: năng lượng siêu âm;
r: mật độ môi trường; w=2pi.f;
f: tần số siêu âm;
a: biên độ siêu âm.

6. 3.3. Cường độ siêu âm:
Cường độ siêu âm: là năng lượng
siêu âm truyền qua một đơn vị diện
tích đặt vuông góc với phương truyền
sóng:
W =E.v = k .a2.f2.v
W: cường độ siêu âm (W/cm2);
v: vận tốc truyền âm.

7. 3.4. Sù hÊp thô vµ ph¶n x¹ siªu
©m
- Khi truyÒn qua m«i tr-êng, n¨ng
l-îng siªu ©m suy gi¶m do hiÖn
t-îng hÊp thô theo ®Þnh luËt:
Trong ®ã: x: bÒ dµy hÊp thô
I0: c-êng ®é vµo.

8. : hÖ sè hÊp thô:
: ®é nhít cña m«i tr-êng
r:mật độ môi trường
v: vận tốc truyền âm
Như vậy, cùng một môi trường hệ số hấp thu
tỷ lệ thuận với bình phương tần số siêu âm.
Nguồn siêu âm có tần số càng lớn thì năng
lượng càng cao nhưng hệ số hấp thu lớn nên
khả năng xuyên sâu càng giảm.

9. II. Ứng dụng siêu âm trong y học:
-Siªu ©m trong chÈn ®o¸n
-Siªu ©m trong ®iÒu trÞ-trị liệu
Trong điều trị-trị liệu người ta dùng siêu âm có
tần số từ 1MHz và 3MHz, trong chẩn đoán có
thể dùng tần số tới 10MHz.
* Tác dụng siêu âm trong trị liệu:
1. Hiệu ứng cơ học: Siêu âm tác dụng cơ học
lên các tổ chức trong cơ thể.
- Thay đổi thể tích tế bào.
- Thay đổi tính thấm màng tế bào.
- Tăng chuyển hóa. Tác dụng cơ học phụ thuộc
vào cường độ siêu âm (W/cm2) và chế độ liên tục
hay xung.

10. 2. Hiệu ứng nhiệt:
Sự sinh nhiệt trong tổ chức do tác dụng của siêu
âm là do hiện tượng cọ xát chuyển từ năng lượng
cơ học sang năng lượng nhiệt.
3. Tác dụng điều trị:
- Giảm đau.
- Tăng tuần hoàn và dinh dưỡng do tăng nhiệt
độ, tăng tính thấm của mạch máu và tổ chức.
- Giãn cơ do kích thích trực tiếp của siêu âm lên
các thụ cảm thể thần kinh.
- Tăng tính thấm của màng tế bào.
- Kích thích quá trình tái sinh tổ chức.
- Tác dụng lên hệ thần kinh ngoại vi.

11. * Phương pháp chỉ định trị liệu:
1. chế độ phát siêu âm:
-Chế độ liên tục
-Chế độ xung
Cùng một thời gian, nếu chế độ liên
tục thì liều sẽ lớn hơn chế độ xung.
Chế độ xung có thể tính theo 1:5
(20%) tức là 2ms có siêu âm và 8ms
nghỉ.

12. 2.Cường độ siêu âm:là năng lượng siêu
âm truyền qua một đơn vị diện tích môi
trường (W/cm2).
3.Công suất siêu âm: là tích của cường độ
với diện tích vùng bức xạ có hiệu lực
điều trị (W). Ví dụ đầu phát có diện tích
5cm2, công suất phát là 1W/cm2 thì tổng
liều là 5cm2x1W/cm2=5W. Với chế độ
liên tục cường độ siêu âm không nên
vượt quá 0,6W/cm2.

13. Với chế độ xung 20%, có thể sử
dụng các liều:
< 0,3 W/cm 2 là liều nhẹ.
0,3-1,2 W/cm2 là liều trung bình.
1,2-3 W/cm2 là liều mạnh.

14. 4. Tần số: Tần số 3MHz thì năng
lượng càng lớn, nhưng khả năng
xuyên sâu kém nên dùng để điều trị ở
nông. Tần số thấp hơn 1MHz khả
năng xuyên sâu tốt nên được dùng để
điều trị ở sâu.
-Ở tần số 1MHz điều trị ở vùng nhỏ
hơn 3cm
-Ở tần số 3MHz điều trị ở vùng từ
3 5cm