book

2. Sienna
Õàéðûí òºëººõ ñ¿¿ë÷èéí òýìöýë

3. Íýãä¿ãýýð õýñýã

4. Íýãä¿ãýýð á¿ëýã
Ñî¸ëîî ãýæ ñàéõàí íýð ø¿¿ õýìýýí íýãýí ¿ë òàíèõ á¿ñã¿é í¿¿ð ë¿¿ íü ýãö õàðàí õàøãèðàõ
äóóíààð öî÷èí íîéðíîîñ ñýðëýý. ßìàð ñîíèí ç¿¿ä âý, øàë òàíèõã¿é õ¿¿õýí ìèíèé íýðèéã
õýëæ áàéäàã ÷èíü, ó÷èð óòãàòàé ç¿¿ä þì áîë óó õýìýýí äîòðîî áîäîîä í¿äýý íóõàí îðíîîñîî
ºíäèé뺺. Àëü õýäèéíý ºã뺺 áîë÷èõîîä çóíû íàðàí í¿¿ð äýýð íü èë÷ ä¿¿ðýí öàöðàãààðàà
íààäàæ áàéëàà. Ñî¸ëîî äóëààõàí îðîíäîî õîðãîäñîí ÷ ¿ã¿é òýð äîðîî ë áîñîîä óíòëàãûí
õóâöàñòàé ÷èãýýðýý òàãòíûõàà õààëãûã öýëèéòýë íü íýýæ ºã뺺íèé öýíãýã àãààðûã öýýæ
ä¿¿ðýí àìüñãàëàâ. Àëü áàãûí ë õàðàíõóéãààñ àéäàã áàéñàí òýð õýâýýðýý, òýðýýð îäîî áîëòîë
ãàíöààðàà õîíîõîîñ àéäàã áîëîõîîð îðîéäîî òàãòàà ÿíãèíàòàë ò¿ãæýýä, àéí àéí óíòäàã áèëýý.
Àé äàà äàíäàà ë èíãýæ ãàíöààðàà õîíîõ äýíä¿¿ õýö¿¿ þì äàà, äàñàõã¿é áàéñààð àÿã¿é áîë 30
íàñ õ¿ðýõ áàéõ ãýæ ººðèé㺺 øîîëîíãóé áîäîõ çóóðàà óíòëàãûíõàà ºðººíèé òîì òîëèíû ºìíº
çîãñëîî
Õ¿¿å áàðóóí çîâõèíû äîîãóóð ¿ð÷ëýý ãàðàõ ãýýä áàéíà óó äàà ãýæ äóó àëäààä Ñî¸ëîî òîëèíä
ººðèé㺺 îéðä àæààã¿éãýýðýý íýã á¿ð÷ëýí ñàéòàð àæèãëàëàà. Ñî¸ëîî îäîî 24 íàñòàé, äýýä
áîëîâñðîëòîé ººðèé㺺 õººðõºí ãýæ àì áàðäàì õýëýõã¿é ÷ ãýñýí , ìóóõàé ãýæ áàñ ë áîääîãã¿é
ýý. ̺𺺠äàâñàí øóëóóõàí ¿ñýý ñàÿõàí øàðãàë ºí㺺ð áóäñàí íü òóí ÷ çîõèñîí, äóíä çýðãèéí
íóðóó çºâ õýëáýðòýé í¿¿ð, õàðèí òýðýýð ¿ë ÿëèã ìàõëàã íýãýí áèëýý. Ìàõëàã áîëîîä ÷ òýð¿¿
õýëáýð ñàéòàé òîì õºõ íü ýð÷¿¿ëèéí õàðààã íèëýýí áóëààäàãèéã òýðýý𠺺𺺠ñàéòàð ìýääýã
àæýý. Õóâöñàà òîõèðóóëæ ºìñººä í¿¿ðýý òààðóóëààä áóäàõàä áàñ ÷ ãýæ ýð÷¿¿äèéí õàðààã
áóëààõààð ë õ¿¿õýí ãýæ ººðèé㺺 ä¿ãíýäýã íýãýí áèëýý. Äóíä ñóðãóóëü, áàñ èõ ñóðãóóëü äàà
íàéç íºõºä îëîíòîé àäòàé ë îõèí áàéñàí ñàí, äààí÷ õàéðûí òýíãýð ò¿¿íä íýã ë òààã¿é
õàíäààä áàéäàã þì øèã ñàíàãäàíà.
Ãýíýò ãàð óòàñ íü õàíãèíàí ìýññýæ èðýõýä äàâ õèéòýë öî÷èí áîäëîî òàñàëæ çà áàéç ýíý õàð
ºã뺺㿿ð õýí íü ìýññýæ áè÷äýã áàéíàà, þó áîëñîí þì áîë ãýñýí ø¿¿ þì áîäñîîð óòñàà
ø¿¿ðýí àâ÷ íýýí óíøâàë Hi sain uu, unuudur yu hiih gej baina daa. Manai ajil deer irj hoollohgui
mu, soninoos nuguu zaluu chin unuudruus ajildaa orj baigaa yum bna. Chi irj hairtaa harahgui muu : ),
za yariarai Ok. ãýñýí çóðâàñ äîòíûõ íü íàéç Òóÿàêàãààñ íü èðñýí áàéëàà. Ç¿ðõ íü íºãºº çàëóó
ãýñýí õî¸ðõîí ¿ãèéã óíøààä ë õ¿÷òýé ãýã÷ íü öîõèëæ, íºãºº çàëóó, íºãºº çàëóó ãýæ áîäîíãóóò
àÿíäàà ñýòãýë íü õºäëºí àìüñãàà íü äàâõöààä ýõýëëýý. Òýð çàëóóãèéí ä¿ð òºðõ àíõ õàðñàí òýð
ìº÷ººñ ýõëýí Ñî¸ëîîãèéí ñýòãýëä õàäàãäñàí áèëýý, ãýõäýý ç¿ãýýð ÷ íýã õàäàãäààã¿é ýý. Á¿¿ð
ç¿ðõíèéõ íü ìóõàðò îð÷èõîîä ãàðàõàà áàéæ ñýòãýëèéí ã¿íä î÷ àñààí ãýðýëò¿¿ëæ áàéäàã
áîëñîí ñîí. Ñî¸ëîî öàã õàðâàë 10 ºíãºð÷ áàéñàí òóë òýð äîðîî ë îðîî õóðààæ îðõèîä ºäðèéí
óóëçàëòàíä ýðòëýí áýëòãýõýýð õóâöàñíûõàà ø¿¿ãýýã îíãè÷èæ ýõëýâ.
Åð人 ë äîëîîõîí õîíîãèéí ºìíº èõ ñóðãóóëèéí ñàéí íàéç Òóÿàãèéí àæèë äýýð íü î÷èæ
ãýðèéõýý êîìïüþòåðèéã çàñóóëàõäàà àíõ ò¿¿íèéãýý îëæ õàðñàí ñàí. Çàñâàðûí õýëòýñò
àæèëëàäàã æèðèéí ë çàëóó àíõ êîìïüþòåðèéã íü õ¿ëýýí àâ÷ ÿìàð ãýìòýë èëðýýä áàéíà
õýìýýí äàðóóõàí àñóóãààä ò¿¿íð¿¿ õàðàõàä í¿äíèé õàðöààð íü äàìæààä á¿õ áèåä íü
öàõèëãààí ã¿éäýë ñóëõàí öîõèõ ìýò æèðñ õèéãýýä àñóóëòàä íü õàðèó õýëýõ íü áàéòóãàé àì íü
íýýãäýõã¿é ãàöàæ îðõèñîí áèëýý. Àçààð õàìò áàéñàí Òóÿà ò¿¿íèéã ãàéõàí õàðààä àñàõã¿é
áàéãàà ãýíýý ÿàñàí èéñíèéã íü ìýäýõã¿é íü, Òººãºº ìèíü ÷è ë íýã ó÷ðûã íü îëæ ¿ç ãýæ
õýë÷èõýýä, Ñî¸ëîîã õ¿ëýýëãèéí ñàíäàëä ò¿ëõýõ øàõàì ñóóëãààä îäîîõîí ãýæ àìàíäàà

5. ¿ãëýñýýð ºðººíººñ ãàð÷ øàòààð äýýøýý ãàð÷ ººðèéíõºº îôèñ ðóóãàà ÿâæ îäîâ. Ñî¸ëîî ºíººõ
çàëóóã þó õýëýõèéã õ¿ëýýí ñàíäàë äýýð ñóóíãàà êîìïüþòåðèéã íü îíãîéëãîí ¿çýõ çàëóóãààñ
í¿ä ñàëãàæ ÷àäàõã¿é áàéâ. Òýãòýë ÷ óäñàíã¿é íºãºº çàëóó 10 îð÷èì ìèíóò áîëîâ óó ¿ã¿é þó
êîìïüþòåðèéã íü òýâðýí õàæóóãèéí øèðýýíä íü àâ÷èð÷ òàâèàä æààõàí òîõèðãîî íü àëäàãäñàí
áàéíà òýðèéã íü òîõèðóóë÷èõëàà, õàìààã¿é ôîëäåðóóäûã äóð ìýäýí óñòãàæ áîëäîãã¿é áàéõã¿é
þó ãýýä àëèâ íààø èð äýý õýìýýí ººðèéíõºº êîìïüþòåðèéí äýðãýæ çîãñîîãîîä îéð çóóðûí
æààõàí ÷ ãýñýí õýðýãòýé çºâëºãººí¿¿äèéã ñýòãýëä õ¿ðñýí äºë㺺õºí íàìäóó õîîëîéãîîð õýëæ
ºã뺺. Òèéì ¿¿ , ààí òèéì áàéíà õýìýýí áóâòíàæ áàéòàë Òóÿà õààëãààð îðîîä èðëýý. Òóÿàã
õàðààä ë Ñî¸ëîî îâîî ñýõýý îðæ áàÿðëàëàà ãýæ õýëýýä ººäººñ íü èíýýìñýãëýæ àìæèâ.
Àëü áàãûí ë õýëòýé àìòàé áàéñàí Òóÿà çà äóóñàí óó, îâîî õóðäàí çàñ÷èõñàí áàéõ øèâ, çà àëèâ
ÿâüÿ ÿâüÿ õýìýýãýýä Ñî¸ëîî ð¿¿ íýã ë ñîíèí õàðö øèäýýä í¿äýý äîîãòîé èðìýëýý. Èíãýýä ë
òýð õî¸ð òýíäýýñ ãàð÷ ºäðèéí õîîë èäýõýýð õàìòäàà ãàðëàà. Çàìäàà Òóÿà õ¿¿å ýý ýíý Òººãºº
÷àìä ¸ñòîé ñ¿éä áîëæ áàéõ øèâäýý, àÿã¿é òîìîîòîé çàëóó áàéõã¿é þó, òýãýýä ÷ á¿¿ð ÷àìàéã
õàæóóäàà çîãñîîãîîä þì õóì ÿðüæ áàéíà ø äýý, òà õî¸ð þó ÿðèâ õýìýýí øàëãààæ ýõëýâ.
Ñî¸ëîî õàðèí òýð çàëóóãèéí òóõàé á¿ãäèéã á¿¿ð á¿õ ç¿éëèéã íü ìýäìýýð ñàíàãäààä Òóÿàãààñ
àñóóìààð á¿ð õàøãèð÷ àñóóìààð ñàíàãäàæ áàéñàí áîëîâ÷ ¸ñòîé ë õýëýý õàçàí ºíãºð÷ þó ÷
ÿðèàã¿é ýý, îéð çóóðûí õýðýãëýý çààæ áàéíà, áè áàðàã ë ººðèéíõºº áóðóóãààñ áîëîîä ýâäýõ
øàõàæ õýìýýí õýëýýä îãò ººð þì àñóóí ä¿éâ¿¿ëæýý.
Òýãýýä ãýðòýý õàðèí ãàíöààð ¿ëäñýí õîéíîî 纺ëºí ñàíäàë äýýð òóõëàí ñóóãààä òóõòàéõàí
ò¿¿íèéãýý äàõèí äàõèí áîäëîî. ªíäºðä¿¿ íóðóó, áàñ ººëñºí õ¿í áàñ æààõàí ìàõëàãäóó
áèåòýé, äàâõðààòàé í¿ä, áîð öàðàé ò¿¿íèé í¿äýíä òîäõîí áóóíà, áàñ òýð áèåý àâ÷ ÿâàà áàéäàë
íü öààíàà ë íýã æèíõýíý ýð õ¿í øèã ñàíàãäààä ë áàéñàí. Îòâåðê áàðüæ áàéñàí ãàð íü ÷ ýð
õ¿íèé ãàð, íýð íü Òººãºº ãýñýí , ÿã õýí þì áîë Òóÿà îäîî á¿òýí íýðýýð íü äóóäàõàä ÿàäàã
áàéíàà õýìýýí ãýìã¿é ò¿¿íä äîòðîî óöààðëàâ. Ñî¸ëîî ò¿¿íèé òóõàé ç¿ãýýð ë áîäîîä ä¿ð
òºðõèéã íü äàõèí äàõèí ñàíààä ñóóñààð ë áàéëàà. Ò¿¿íä ñààä áîëîõ õ¿í áàéõã¿é ýý.
Òýðýýð ñóðãóóëèà òºãñººä õî¸ð ñàð ãàðóé áîëñîíû äàðàà àìàð÷ ã¿éöëýý îäîî ãàäààäàä ñóðæ
áèå äààí àìüäàðíà ãýæ ãýðòýý øèéäâýð ãàðãàñàí àæýý. Èíãýýä ë ààâ íü äýìæèæ ýýæ íü
÷èìýýã¿é ñóóñíààð Ñî¸ëîî ÿëàã÷ áîëîîä õîëûí ßïîí îðîíä õýëíèé êóðñò ÿâàõ áàñ ÷ ¿ã¿é
æààõàí àæèë õèéõýýð ÿâàõ áîëñîí áèëýý. Ãàçàð äýýðõ ãàíö ýã÷èéíõ íü íºõðèéí ä¿¿ òýíä
ñóðààä 2 æèë áîëæ áàéãàà. Ýõëýýä òýðýíòýé õàìò 3 ñàð áîëîîä äàðàà íü ººðºº õºëºº îëîîä
àìüäàðíà õýìýýí ààâ ýýæäýý óõóóëààä õî¸ð ñàðûí äàðàà âèç ãàðñàíû áàÿðûã íàéç îõèäòîéãîî
íèæãýð ãýã÷ íü òýìäýãëýýä àðëûí ßïîíûã çîðèí íèññýí íü òýð. Õàðèí ýõ îðîíäîî õàéðòàé
õààøàà ÷ ÿâàõã¿é ãýäýã áàéñàí Ñî¸ëîîã ÿàãààä àëñ ãàçàð îäîõ áîëñîí øàëòãààíûã ººðººñ íü
ººð õýí ÷ ìýäñýíã¿é ýý. Ç¿ðõíèé ã¿í äýõ õàéðûí èõ øàðõàà ýäãýýõ ë ãýæ, çºâõºí ýíý ë
øàëòãààíààð Ñî¸ëîî õîëûí îðíûã çîðèí íèñýõäýý öàã õóãàöàà, áàñ ýíý îðîí çàé ò¿¿íèé
øàðõûã ýäãýõã¿é þìàà ãýõýä ñýòãýëèéí ã¿í äýõ øàíàëàëûã íü áàãàñãàõ áàéõ ãýæ íàéäààä ë ýõ
îðîí õàéð ñýòãýëýý îðõèí íèñ÷ îäñîí áèëýý.
Áóÿíò Óõààãèéí áóóäàëä ãýð á¿ëèéíõýíòýéãýý þìàà ìàðòàí áóöñààð æààõàí õîæèìäîíãóé
èðñýí òýð 10 ñàðûí á¿¿äãýð ºäðèéã õ¿ëýýæ, áàñ àéí ç¿ðõøýýæ óãòàæ áèëýý. Íèñýõ áóóäëûí
õààëãààð îðòîë õàìãèéí ò¿ð¿¿íä íàéç îõèä íü áÿöõàí áýëýãòýé óóò áàðü÷èõñàí õ¿ëýýæ
áàéëàà. Áàñ àíãèéíõ íü íèéëäýã íàéçóóä ÷ èð÷èõñýí øààãèëäàí çîãñîöãîîíî. Õàðèí Ñî¸ëîî

6. äîòðîî Õàíáîëäûã èð÷èõñýí áàéãààñàé õýìýýí íýã á¿ð÷ëýí á¿ðòãýæ õàðñàí áîëîâ÷ àëãà
áàéëàà. Ãýðýýñýý ãàðàõäàà ÿâëàà õýìýýí äîãäîëæ áàéñàí ñýòãýãäýë òýð äîðîî ë óíòàðëàà.
Ýýæèéíõ íü ¿íñýëò ÷ ñýòãýëèéã íü àéõòàð õºäºëãºñºíã¿é, åð人 ë çóñëàí ÿâààä èðýõ þì øèã
ë ñýòãýãäýë òºðæ áóøóó ýíäýýñ ÿâìààð ñàíàãäëàà. Õàíáîëä ò¿¿íèéã ºíººäºð ÿâíà ãýæ ìýäýæ
áàéñààí, òýãýýä ò¿¿íèéã áàÿðòàé ãýýä õ¿ðýýä èðíý ãýæ Ñî¸ëîî ÿàãààä ÷ þì èòãýýä áàéñàí
áèëýý. Íýã ë çºí ñîâèí Õàíáîëä çààâàë èðíýý, òýãýýä ò¿¿íèéãýý ñàéí õàðààä àâ ãýýä ë ò¿¿íä
øèâíýýä áàéñàí ñàí. Óðä øºíºæèí çºâõºí Õàíáîëäûã èðýýñýé ë ãýæ áóðõàíààñ ãóéæ æààõàí
÷ ãýñýí öóðàì õèéëã¿é õîíîñîí, áàñ çºâõºí ò¿¿íèé ë çóðãóóäûã àÿíûõàà ö¿íõýíä ýâòýéõýí
õèéãýýä ÿâæ áàéãàà áèëýý. Àðàé ÷ äýý, Õàíáîëä ÿàãààä ò¿¿íä èéì õàòóó õàíäàíà âý? Òýð
ò¿¿íèé àíõíû õàéð, àíõíû ¿åðõýë, àíõíû ¿íñýëò ãýýä ë õàìãèéí íàíäèí ñàéõàí
äóðñàìæóóäûí ýçýí áèëýý. Áàñ àíõíû ýð õ¿í íü áàéñàí ø¿¿ äýý, õàéðòàé... ÷è ãàíöõàí ìèíèéõ
ãýæ òýð øºíº ÷èíü ç¿ðõíýýñýý øèâíýæ áàéñàí òýð Õàíáîëä èðñýíã¿é ýý. Õàéð ñýòãýëèéíõ íü
öîðûí ãàíö ýçýí áîëñîí Õàíáîëä íèñýõ áóóäàëä èðæ ãàðãàæ ºãºõ íü áèòèé õýë õ¿íèé óðìàíä
óòñààð ñàéí ÿâààðàé ÷ ãýæ õýëñýíã¿é òàíèõã¿é õ¿í àäèë îãò òîîìñîðã¿é, ÷èâ ÷èìýýã¿é
¿ëäëýý.

7. Õî¸ðäóãààð á¿ëýã
Îíãîö õ¿÷ýý àâàí õóðäàëæ óäàëã¿é ãàçðààñ õººðºí õàðü îðíû ç¿ã íèñýí îäëîî. Îíãîöîí äîòîð
õ¿í á¿ð ë ººð ººðèéí áîäîëä àâòàõ íü àâòàæ, þì õóìàà ÿíçëàõ íýã íü ÿíçàëæ, ñóóäàëäàà
øèãäýýä õýíä ñààä áîëîëã¿é ÷èìýýã¿éõýí áàñ ãîìäîëòîé ãýã÷ íü ìýãøèí óéëæ áàéãàà
Ñî¸ëîîã íýãýýõýí ÷ õ¿í àíçààðñàíã¿é ýý. Ýíý ò¿¿íèé çîðèí îäñîí øèíý àìüäðàëûíõ íü ýõëýë
áàéëàà.
ßã ýíý ¿åä 9í äàâõàð áàéðíû 9í äàâõðûí íýãýí öîíõîí äýýð õýí íýãýí 30 ãàðóé ìèíóò öîíõíû
øèëýíä í¿¿ðýý íààæ àëñ õîëûã øèðòýí õºäºë㺺íã¿é çîãññîîð áàéëàà. Ãàð óòñàà õºëºðñºí
ãàðòàà òàñ àòãàæ, ºã뺺 äºíãºæ ñýðýýä ë áîññîí ò¿¿íèé öàðàé óóðòàé ÷ ãýìýýð ýñâýë ýíý
÷èãòýý õºøñºí ÷ ãýæ õýëìýýð õàðàãäàíà. Ò¿¿íèé ñýòãýëä ýð÷èëñýí õóé ñàëõè ýðãýëäýí,
ç¿ðõèéã íü íýã äàéðàí íýã òîéðîí ºíãºðºõ øèã ñàíàãäàíà. ßðèõ óó ýñâýë áîëèõ óó ...?
Òýðýýð Ñî¸ëîîã ÿâàõ õ¿ðòëýý ãàð óòàñíààñàà ñàëàõã¿é ò¿¿íèéã õ¿ëýýæ áàéãàà ãýäãèéã
õàðààã¿é ÷ ãýñýí ìýäýð÷ áàéãàà òýðõ¿¿ õàéðûí ýçýí Õàíáîëä áàéëàà. Ñýòãýë ç¿ðõ íü ÿðèà÷
ÿðèà÷ ãýõ øèã áîëîâ÷ òýðýý𠺺ðèéíõºº øèéäñýí øèéäâýðò ¿íýí÷ýýð ¿ëäýõýýð øèéäëýý. Ãàð
óòàñ íü øàëàí äýýð ÷èìýýã¿éõýí óíàëàà, îäîî Ñî¸ëîî íèñýýä ÿâ÷èõëàà. Ç¿ðõ ñýòãýëýýñýý
ò¿¿íèé òóõàé á¿õèé ë ç¿éëèéã, á¿õ äóðñàìæèéã íü àð÷èæ ìàðòàõ õýðýãòýé. ªºðèéíõºº óäòàë
ýðãýö¿¿ëýí áîäîæ ãàðãàñàí øèéäâýðòýý ¿íýí÷ áàéõ õýðýãòýé. Õàíáîëä îðîí äýýðýý ñóóëàà,
ñóóõ ãýõýýñýý áàðàã óíààä ºã뺺. Ò¿¿íèé ãàðãàñàí øèéäâý𠺺ðò íü èéì õ¿íä áàéõ þì ãýæ
äààí÷ òºñººëñºíã¿é ýý...
Ñàðûí äàðàà 11 ñàðûí äóíä ¿åä Ñî¸ëîî àðëûí ßïîí îðîíä Òîêèî õîòûí ãóäàìæààð õàæóóãààð
íü çºðºí ºíãºðºõ ìÿíãàí ìÿíãàí õ¿íèé äóíä ººðèéí ñóðãóóëèéã ç¿ãëýí ÿàðñõèéí àëõàæ
ÿâëàà. Õýëíèéõýý êóðñ îð÷èõñîí, õàðèí èðýõ ñàðààñ àæèë õèéõýýð º÷èãäºð òîõèîëöñîí áèëýý.
Òîêèî õîò ò¿¿íèéã òèéì ÷ ìóó óãòàæ àâñàíã¿é ýý. Ýõ îðîíäîî ë áàéõ äóðòàé ãýæ ÿðüäàã
áàéñàí òýðýýð îäîî õàðèí ýíä èðñýíäýý íýã áîäëûí îëçóóðõìààð ñàíàãäàíà. ßìàð ÷ õýëíèé
áýëòãýëã¿é áàéñàí Ñî¸ëîî õè÷ýýë íîì áèå äààí õýëýý ¿çýõ, ¿äýýñ õîéø 6 öàãèéí àæèë ãýýä ë
¿é ò¿ìýí àæèëòàé áîëñíîîð Õàíáîëäîä ãîìäñîí ñýòãýëèéí øàðõ íü á¿ðýí ýäãýýã¿é áîëîâ÷
áàéíãà òîëãîéä ýðãýëäýí ç¿ðõ øèìøð¿¿ëýõ íü ¿ã¿é áîëæýý. Ñóðãóóëü äýýðýý î÷îîä èìýéëýý
øàëãàí ¿çâýë íàéç Òóÿà íü ìýéë èð¿¿ëñýí áàéëàà. Àíãè õàìò îëíû ñîíèí ñàéõàí, ìîíãîëä
íèëýýí öàñ îð÷èõñîí õ¿éòýí áàéãàà òóõàé, ìºí õàìãèéí ñîíèðõîëòîé íü Õàíáîëä àíãëè ðóó
ñóðãóóëüä ñóðàõààð ÿâñàí òóõàé öóõàñ äóðäñàí õýñýã áàéëàà. Ñóðàã äóóëâàë áàðàã 4í æèëýýð
ÿâæ áàéãàà ãýíýý õýìýýí áè÷æýý.
Õàíáîëä àíãëè ÿâàõ áîëñîí íü ãàéõàëòàé õýðýã áèø ãýæ ¿¿. Ìàãàäã¿é ÿâàõ áîëñîí íü ò¿¿íýýñ
ñàëàõ øàëòãààí áàéñàí ÷ áàéñàí þì áèë ¿¿. Ò¿¿íèé õîéíîîñ ç¿¿ãäýíý ãýæ, á¿¿ð àðàé òýð
õºãæèëòýé îðîíä Ñî¸ëîî ãîëîãäîíî, ººð õ¿í äàãóóëæ ÿâäàã õýðýã ýý ãýæ áîäñîí áîë ÿàíà...
Ñî¸ëîî èéíõ¿¿ òýð îðîé ò¿ìýí ç¿éëèéí þì áîäñîîð ýöýñòýý ººðèéã íü ãîìäîîñîí
Õàíáîëäûã õàéðëàæ ç¿ðõýý øàíàëãàõàà áîëü¸, åð íü ýð õ¿íä èòãýõýýð ýðõèé õóðóóíäàà èòãý
ãýäýã ë ýíý áàéõäàà, õàð áàãààñ ë ººðòºº äàñãàæ àðààñ ã¿éæ ã¿é÷èõýýä ººðººñ íü ººð õ¿íèéã
ñýòãýëäýý áîäîõ íü áèòãèé õýë ýãöýëæ ÷ õàðäàãã¿é áîëñîí õîéíî ýöýñò íü ãýíýò ë õºíäèéðººä
ÿâààä ºãäºã. Åð íü Õàíáîëä ÷ áèø á¿õ ë çàëóóñ èéì áàéäàã áàéõ, îäîî òýðíèéã áîäîæ áàéõààð
óðäàõ õè÷ýýëýý ë àíõààðàÿ. Á¿¿ð ýíäýý íàéç íºõºäòýé ÷ áîëî¸, òýð Õàíáîëä îäîî àíãëèä íàéç

8. îõèíòîé áîëîîä ë õºòëºëöººä ÷ ÿâæ áàéãàà ÷ þì áèë ¿¿. ßìàð ÷ áàéñàí Õàíáîëäîä ñàéí
ñàéõàí ÿâààãàà õàðóóëæ, äóóëãàõ þì ø¿¿ õýìýýí áîäñîîð ¿¿ðýýð øàõóó íîéðîíäîî äèéëäýí
óíòëàà.
Ñî¸ëîîãèéí õýëíèé êóðñûí Óÿíãà õýìýýõ îõèí Ñî¸ëîîòîé îéðõîí ñóóæ ýëäâèéã ÿðèõ èõ
äóðòàé, ñ¿¿ë ñ¿¿ëäýý òýð õî¸ð íèéëýí çàâòàé ºä𺺠æèíõýíý øîóäàæ ºãäºã áîëëîî. Óÿíãàà íü
ººðººñ íü 1 íàñààð ýã÷ áºãººä Òîêèî õîòîä ñóðäàã àæèëëàäàã çàëóó÷óóäûã áàðàã á¿ãäèéã íü
òàíèäàã ãýæ õýëýõýä áóðóóäàõã¿é ýý. Íàéç íºõ人 ñàíààä ÷ òýð ¿¿ Ñî¸ëîî òýäýíòýé ýõíèé
õýäýí ñàð èõ ë íàéçàðõóó áàéæ òýìäýãëýýã¿é òºðñºí ºäºð, òýìäýãëýýã¿é áàÿð ÷ ãýæ áàéõã¿é
áîëñîí áèëýý. Ýíý ¿åä Ñî¸ëîî çàëóóñò á¿¿ð ÷ èõ èòãýõýý áàéëàà, ýõ îðîíä íü õàéðòàé á¿ñã¿é
íü ýñâýë ¿ð õ¿¿õýä õàíü èæèë íü õ¿ëýýæ áàéõàä ýíä çàëóóñ íü õîîðîíäîî õýëöñýí þì øèã ë
îõèä õ¿¿õí¿¿ä ýðã¿¿ëöãýýíý. Ñî¸ëîîã íàéçëàÿ ¿åðõýå ãýñýí õýä õýäýí çàëóó áàéñàí ÷ íýãýíä
íü ÷ í¿¿ð ºãñºíã¿é, õýí íü ò¿¿íèé ñýòãýëèéã õºäºëãºñºíã¿é. Íýãýí óäàà ººðèéã íü ýðã¿¿ëýýä
óäàæ áàéãàà Àìàð ãýõ íýãýí òîìîîòîé çàëóóã ºðºâäºí õàìò êèíî ¿çñýí ñýí, òýãýýä êèíî
òàðààä ãýðë¿¿ãýý õ¿ðã¿¿ëýýä ÿâæ áàéõäàà Àìàð ãàðààñ íü ñàíàìñàðã¿é õºòëºòºë Ñî¸ëîî
ãàëààð õàéðóóëñàí ìýò óãç òàòàí àâñàí áèëýý, íýã ë áóðóó õýðýã õèéñýí ÷ þì øèã ñàíàãäààä.. .
Òýãýýä ÷ Õàíáîëäûã ãýíýò ñàíàãäóóëààä ñýòãýë íü ¿éìýðñýíäýý äàõèí ò¿¿íòýé óóëçààã¿é
áèëýý. Õè÷íýýí ÷ õè÷ýýãýýä Õàíáîëäîîñ ººð õýíä ÷ äóðëàæ, õýíèéã ÷ õàðæ, õýíèéã ÷ áîäîæ
÷àäàõã¿é áîëñîíîî äîòðîî óõààðàõ íü ãà÷ëàíòàé.
Òýðíýýñ õîéø íýã ÷ óäàà çàëóóñòàé óóëçàëã¿é êóðñòýý ñóðàëöàí ºìíºõ àæëàà õèéñýýð áàéãààä
2 æèëèéã àðäàà îðõèí áóöààä ë ýõ íóòàã ðóóãàà ÿâñàí áèëýý. Áóÿíò óõààä áóóãààä äºíãºæ ñàÿ
îðñîí áîðîîíèé äóñàë õàòààæ àìæààã¿é áºíæèéí ãÿëàëçàí, öàðäìàë çàìûí õàæóóãààð áÿöõàí
øàð öýöã¿¿ä óðãàñàí áàéõûã øèìòýí õàðëàà. Ýõ íóòàãò íü 6 ñàðûí çóíû óëèðàë õàìàã ë
ãî¸ëîî ºìñººä Ñî¸ëîîã óãòàí àâëàà. Ãýðèéíõýí íü á¿ãä ë òîñîõîîð èðæýý, òýäíèéõ
øàðãàìîðüòîä çóñëàíäàà ãàðààä óäààã¿é áàéãàà àæýý. Õàðèí Ñî¸ëîî òýíäýý õýäõýí õîíîîä
æààõàí àìàð÷ áàéãààä àæèëä îðîõîîð øèéäýýä îäîî õîòûíõîî ãýðòýý ãàíöààðàà ¿ëäýýä
áàéãàà íü ýíý ...
Òóÿàãèéí àæèëûíõ çàëóóã àíõ õàðñàíààñ õîéø áàðàã ë ò¿¿íèé òóõàé áîääîã àæèë õèéæ áàéãàà
ãýõýä õèëñäýõã¿é ýý. Ñî¸ëîî ººðèé㺺 ÷ áàðàã îéëãîñîíã¿é æààõàí îõèí øèã ë ººðºº çîõèîæ
áîäîîä ë ò¿¿íäýý áàÿðëààä, òîîõã¿é áîëîâ óó ÷ ãýæ áîäîõ øèã ñýòãýë íýã ë õºä뺺ä áàéæ ñóóõ
ãàçðàà îëæ ÿäëàà. Åðººñºº ë àæèë äýýð íü ººðºº ÿâààä î÷è¸, ÿäàæ á¿òýí íýðèéã íü ìýäýæ
àâàÿ ãýæ øèéäýâ. Í¿¿ðýìãèé õýë àìòàé áàéñàí áîë ÿàñàí ñàéõàí áý, çàðèì îõèä áàðàã ë õ¿¿å
ýý òàíèëöàÿ ãýõ íü õîëã¿é áàéæ áàéãààä õ¿íòýé òàíèëöà÷èõ þì áàéíà ëýý. Áè áîëîõîîð
îëèãòîé óóëçàõ øàëòàã ÷ áîäîîä îë÷èõã¿é þì õýìýýí Ñî¸ëîî çàìäàà ººðèé㺺 çýìëýí óóëçàõ
øàëòàã áîäñîîð àëõàæ ãàðàâ.
ªº íýýðýý òèéì ÿã èíãýýä õýë÷èõýå, êîìïüþòåðòýý ôëàø äèñê õèéõýýð øàòààä áàéíà, õî¸ð
óäàà äàðààëààä ýâäýðëýý. ßàñàí þì áîë î÷îîä ¿çýýä ºãºº÷. Çà àðàé ÷ áîëîõã¿é ýý áè àâààä
èðüå äàõèàä ¿çýýä ºãºº÷ ãýýä õýë÷èõýå. Ýý åðººñºº ë î÷îîä ¿çýýä ºãºº÷ ë ãýå. Ãýðòýý èðýõýýð
íü ñàéõàí êîôå àÿãàëæ ºãººä äàðàà ìýäýõã¿é þìàà àñóóæ áàéÿ óòñàà ºã÷èõ ãýýä ë øóóä
õýë÷èå. Èíãýæ øèéäýýä Ñî¸ëîî Òóÿàãèéí áàñ Òººãººãèéí àæëûí ãàçàð èðýýä ¿¿äýýð íü îðîõ
ãýòýë í¿¿ð íü ººðèéí ýðõã¿é óëàéí ººðººñºº è÷ýýä áóöààä àëõëàà. Õýñýã ÿâààä çîã òóñàâ...
Ãýðòýý ÷ î÷èëã¿é äàõèàä ñàíàæ áàéñíààñ îðîîä õàð÷èõààä ÿâààä ºãñºí íü äýýð ãýæ øèéäýýä

9. áóöààä çîðèãòîé ãýã÷ íü õààëãûã íü òàòàí îðîâ. Òóÿà îéðõîí ãàðààä áóöàæ àæèëðóóãàà î÷èæ
ÿâòàë íýã ñîíèí ç¿éë ¿çýâ. Ñî¸ëîî àæèëðóó íü îðîõ ãýæ ÿâààã õàðëàà, èðíý ýíý òýð ãýæ
õýëýýã¿é äýý ýí¿¿ãýýð ÿâæ áàéãààä ë äàéðààä ãàðàõ ãýæ áàéãàà þì áàéëã¿é ãýæ áîäîîä õóðäàí
õóðäàí àëõààä îéðòîîä èðâýë Ñî¸ëîî àæëûíõ íü ¿¿äýíä èðñýíýý ãýíýò îðîëã¿é áóöààä ÿâààä
ºãºõèéã õàðàõ íü òýð. Òóÿà ãàéõàí äóóäàõ ãýñíýý äîîøîî õàðààä ÿâæ áàéãàà áîëîõîîð íü þìàà
ãýýñýí áîëîâ óó ãýýä áàðàã õîéíî íü î÷òîë, ýðãýýä àæèëðóó íü øèéäýìãèé ãýã÷ íü ÿâàõààð
àðààñ íü ãàéõààä ÷èìýýã¿é äàãàëàà.
Îðîîä íèëýýä ÿâààä Ñî¸ëîî çàñâàðûí æèæèã ºðººíä îðëîî. Òýíä Òººãºº áàéñàíã¿é, õàðèí
ººð íýã çàëóó êîìïüþòåð òîãëîîì òîãëîæ áàéãàà áîëòîé õèéñýí ç¿éëã¿é ñóóæ áàéëàà. Ñî¸ëîî
õýñýã ýðãýëçñýíýý çîðèã ãàðãàí Òººãºº áàéãàà áîë óó ãýæ àñóóëàà. Òýãòýë íºãºº çàëóó ººäººñ
íü õàðàí ÿìàð Òººãºº Òºãºëäºð þì óó Òºãñºº þì óó õýìýýí ýðã¿¿ëýýä àñóóæ îðõèâ. Ñî¸ëîî
ñàíäðàõûí äýýäýýð ñàíäàð÷ í¿¿ð íü æèíõýíýýðýý óëàéæ ýõëýõýä àðä íü Òºãºëäºðèéã ºº,
Òºãºëäºðèéã ë àñóóæ áàéíà õààøàà ÿâ÷èõñàí þì áý, ýíä áàéãàà þì óó ãýæ ÿã ë õàìò ÿâàà õ¿í
øèã äóó ãàðëàà. Ñî¸ëîî ãàéõàí ýðãýýä õàðòàë Òóÿà øîîëîíãóé ãýã÷ íü ººäººñ íü èíýýãýýä
õàðæ áàéõ áºãººä õàðö íü áàðèãäñàí äàà áàðèãäñàí äàà õýìýýí òàñ òàñ õºõðºí õýëæ áàéõ øèã
ñàíàãäëàà.

10. Ãóðàâäóãààð á¿ëýã
Ààí Òºãºëäºð ÷ºëºº àâààä õºäºº ÿâ÷èõñàí ø äýý. Èðýõ 7 õîíîãîîñ èðíý õýìýýí ºíººõ çàëóó
õàðèóëààä ¿ðãýëæë¿¿ëýí òîãëîæ ãàðàâ. Òèéì ¿¿ àëèâ ãàðàÿ ãàðàÿ ãýýä Òóÿà è÷èæ óëàéñàí
Ñî¸ëîîã äàãóóëàí ãàäàà ãàðëàà. Çà òýãýýä äàõèàä êîìïüþòåð ÷èíü ýâäðýý þó, ýâäýðñýí þì áîë
áàðèàä èðýõã¿é ÿàãààä îðõèîä èðýýâ õýìýýí Òóÿà èíýýä àëäàí Ñî¸ëîîãîîñ àñóóëàà. ¯ã¿é
õàðèí òèéì æààõàí ýâäðýýä þì àñóóõ ãýýä õ¿ðýýä èðëýý õýìýýí ¿ãýý îëæ ÿäàí áàéãàà Ñî¸ëîîã
õàðààä çà íàéçäàà ¿íýíýý õýë÷èõ ìàíàé àæëûí çàëóó òààëàãäàà þó, ýñâýë äóðëàà þó ãýýä Òóÿà
øàëæ ãàðàâ. Ñî¸ëîî àðãàã¿éí ýðõýíä ¿íýõýýð òààëàãäààä áàéíà õýìýýí õàìàã ¿íýíýý Òóÿàä
õýëýõýýñ ººð äààí÷ àðãà îëäñîíã¿é. ßìàð ñîíèí þì, ÷èíèé íºãºº õ¿í õàëäààäàãã¿é õºíäèé
õ¿éòýí ñýòãýë ÷èíü õàà÷àà âý õýìýýí øîãëîí àñóóãààä çà çà ¿íýõýýð òààëàãäààä áàéãàà þì áîë
íàéç íü èðýõýýð íü òàíèëöóóëààä ñàéõàí øîó çîõèîãîîä ºãüå õýìýýí àì àëäëàà. Ñî¸ëîî
ººðèéí ýðõã¿é áàÿðëàí çºâøººðººä òýðíýýñ õîéø ºíãºðºõ ºäºð á¿ðèéã òîîëîí Òóÿàãààñ èðýõ
õýë ÷èìýýã õ¿ëýýí ñóóæ áàéòàë õàðèí ºíºº ºã뺺 õ¿ñýí õ¿ëýýæ áàéñàí ìýññýæ íü èðæýý.
Ñî¸ëîî Òºãºëäºðòýé óóëçàõàä çîðèóëàí ººðèé㺺 õýð ÷àäëààðàà ë ñàéí ãî¸ëîî. ªºðòºº
õàìãèéí èõ çîõèäîã õ¿ç¿¿ öýýæýý ¿ë ÿëèã èë ãàðãàñàí íèìãýí öàìöàà ºìñºæ, õîë ãàçðààñ àâ÷
èðñýí ãàíãàí ñàíäààë, ¿ë ÿëèã áàðèó þáêàòàé ñîíãîí ºìñººä òîëèíû ºìíº ýðãýëäýí àæëàà.
¯ã¿é ýý àðàé ë ãàíãàí áàéõ øèã áàéíà óó äàà, çà çóí öàãò ÷èíü á¿ãäýýðýý ë èéì õóâöàñ
ºìñäºãø äýý õýìýýí ººðèé㺺 òàéòãàðóóëñàí áîëîâ÷ äàõèí ø¿¿ãýýãýý îíãîéëãîëîî. Òºãºëäºð
òýãñýí ÷èíü äàðóó îõèäîä äóðòàé áàéâàë ÿàíà àà. Äàðóóõàí ïîäâîëê ï¿¿çýý ºìñººä ÿâäàã þì
áèë¿¿, ¿ã¿é ÿàæ ýíý õàð õàëóóíä ï¿¿ç ºìñºæ ÿâàõ áèëýý õýìýýí òîëãîéãîî ãàøèëãàí õàìàã
õóâöàà ãàðãàí íýã ºìñºæ íýã òàéëæ áàéæ àðàé ãýæ õóâöàñëàæ äóóñàâ. Ñîíèí þì äàà
Õàíáîëäòîé óóëçàõäàà ÷ èíãýæ õàìàã õóâöàñàà õºãëºð¿¿ëæ áàéãààã¿é þì äàà ãýñýí áîäîë òýð
õîîðîíä òîëãîéä íü õàðâàí îðæ èðýâ. Äàðàà íü í¿¿ðýý æààõàí á¿äýãõýýí áóäàõ ãýòýë ãàð íü
áàðàã ñàëãàëæ áàéãààã àíçààðàâ.
Íýã ë óäàà õàðñàí çàëóóãèéí òºëºº èíãýæ õ¿÷òýé ç¿ðõ öîõèëíî ãýæ ¿¿, ÿìàð æààõàí àðâàí
æèëèéí ñóðàã÷ áàéãàà áèøäýý èíãýæ õàà õàìààã¿é õ¿íèé òºëºº äîãäëîîä áàéõäàà ÿàõàâ
õýìýýí Ñî¸ëîî ººðèé㺺 æààõàí øîîëëîî. Áóøóóõàí î÷èæ Òºãºëäºðºº õàðàõ þì ñàí,
áóøóóõàí 1 öàã íü áîëîîñîé ãýæ áîäîí õàìãèéí äóðòàé ¿íýðòýí Kenzo-ãîî öàöëàà. Äàõèàä
æààõàí öàöäàã ÷ þì áèë¿¿. .... Ñî¸ëîî äýíä¿¿ õ¿÷òýé äàðñàíààñ õýòýðõèé èõ óñ öàöàð÷
ò¿¿íèé í¿¿ð õ¿ç¿¿ ïîäâîëê òýð ÷èãýýðýý ñýíãýíýí ¿íýðòëýý. ßàíàà øàë äýìèé þì áîëëîî,
îäîî ÿàæ èéì èõ óñ ¿íýðò¿¿ëýýä î÷èõ âý äýý þó ÷ ãýæ áîäîõ þì áèëýý. Áóøóóõàí óñàíä îðî¸
÷ºòãºð àâ ãýæ. Ñî¸ëîî áóøóóõàí óñàíä îð÷èõîîä ãàðààä èðâýë öàã àëü õýäèéíý 12,35 áîëæ
áàéëàà. Íýã öàãòàà î÷èõã¿é áîë áàëàðëàà. Õ¿í õ¿ëýýëãýâýë íàéäâàðã¿é ýòãýýä áàéíà ãýýä
ä¿ãíý÷èõâýë ÿàíàà õýìýýí ñàíä ìýíä õóâöàñàà ñîëüæ îðõèîä, í¿¿ðýý ÷ áóäàëã¿é þóí òýð
¿íýðòýé óñòàé ìàíàòàé ÿàðàí ãýðýýñýý ãàðëàà. ßäàæ áàéõàä öàéíû öàãààð õîòûí ãóäàìæ
ò¿ãæðýë èõòýé áàéäàã íü æàì ãýëòýé.
ßàðàí î÷èõ çàìäàà Òóÿàðóó ãÿëñ ìýññýæ áè÷ëýý. Naiz ni odoo ochij yavna, ta 2iig hool ideh gazar
chin shuud ochie, Ok. Õàðèó èðòýë Peac cafed suuj bna, Tuuguu bgaa shuu gehdee ajiliin neg zaluu
bas bnaa yutai ch chi hurdan ir? ãýñýí áàéëàà.
Peac êàôåãèéí ºìíº òàêñèíààñ áóóñàí Ñî¸ëîî äîòîãøîî îðâîë öàéíû öàã áîëîõîîð ÷ òýð¿¿

11. íèëýýí èõ õ¿íòýé áàéõ àæýý. Í¿äýýðýý Òóÿàã õàéñààð õàìãèéí öààä òàëûí øèðýýí äýýð 2
çàëóóòàé ñóóæ áàéãààã îëæ õàðëàà. Öààøàà õàðààä ñóóæ áàéãàà çàëóóã íü õàðâàë Òºãºëäºð ìºí
þì øèã õàðàãäëàà. Òýýð ÿã ë èéì íóðóóòàé ø äýý ìºí áàéíà ãýýä áîäîíãóóò ººðèéí ýðõã¿é
õàöàð íü õàëóó îðãèí èðýâ.
Ñàéí óó Òóÿà õýìýí Ñî¸ëîî àÿàðõààí ìýíäëýâ. Õ¿¿å ñàéí óó çàìûí áºã뺺 èõ ¿¿ õýìýýí Òóÿà
àñóóãààä ýíä ñóó÷èõ õýìýýí Òºãºëäºðèéí õàæóóãèéí ñàíäëûã çààëàà. Òàíèëö ýíý 2 ìàíàé
àæëûí çàëóó, õàðèí ýíý áîë ìàíàé áàãûí ìààíü ñàéí íàéç á¿ñã¿é ãýæ Òóÿà òàíèëöóóëëàà.
Òóÿàãèéí õàæóóä ñóóæ áàéñàí èíýýä àëäñàí øàð çàëóó õ¿¿å äóðòàéÿà òàíèëöàÿ íàìàéã Ýíõýý
ãýäýã, íàñ ãýâýë 26, íàðèéí ÿðèâàë single çàëóó õýìýýí õºãæèëòýé ãýã÷ íü õýëýýä èõ ë
ñîíèðõñîí áàéäàëòàé ãàð áàðüëàà. Õàðèí õàæóóä íü ñóóæ áàéñàí Òºãºëäºð áèä ÷èíü óðäíû
òàíèëóóä áèç äýý, ãýõäýý õàðèí ãàð áàðüæ òàíèëöààã¿é þì áàéíà õýìýýãýýä Òºãºëäºð ãýæ
ãàðàà ºã뺺...
Ñî¸ëîîãèéí äîòîð íýã ë öýëìýõ ìýò áîëîîä õ¿¿å íàìàéã ìàðòààã¿é áàéíà , òàíüæ áàéíà ãýæ
áîäîõîîð íýã ë ñàéõàí ñàíàãäàæ ç¿ðõ íü õàæóóãèéí õ¿íä ÷ äóóëäàõààð õ¿÷òýé ëóãøèæ
ýõýëëýý. Òýãýýä õàðèó ãàð áàðèõäàà íýðýý õýëýõ ãýýä ººðèéí ýðõã¿é Òºãºëäºð ãýýä õýë÷èõëýý.
¯¿íèéã ñîíñîîä Òóÿà òàñ òàñ èíýýæ Ýíõýý ãàéõàí òýãýýä íýð ÷èíü Ñî¸ëîî þì óó Òºãºëäºð
þì óó õýìýýí øàëãààëàà. ßàíàà óó÷ëààðàé Ñî¸ëîî áàéõã¿é þó õýìýýí è÷ñýíäýý 2 ÷èõ íü
õ¿ðòýë óëàéñàí Ñî¸ëîîã õýëòýë ààí òèéì áàéëã¿é äýý õýìýýí Òºãºëäºð õýëýýä Ñî¸ëîîãèéí
ãàðûã ÷àíãà àòãàëàà. Òýãýýä ÑΨËÎÎ ÃÝÆ ÑÀÉÕÀÍ ÍÝРد¯ õýìýýí õýëëýý. Ñî¸ëîî
öî÷èí Òºãºëäºð ººä õàðëàà. Ç¿¿äýíä íü ÿã èíãýæ õýëñýí íü ò¿¿íä òîâ òîäõîí ñàíàãäëàà. Ýíý
÷èíü ç¿¿äíèé ¿ðãýëæëýë ãýæ ¿¿....

12. ĺðºâä¿ãýýð á¿ëýã
Ýíý ÷èíü ç¿ãýýð ÷ íýã ñýòãýë òàòààä áàéãàà õýðýã áèø áàéæ. Ñî¸ëîî ÿàãààä èíãýæ ñýòãýë íü
äîãäëîîä áàéæ ñóóæ ÷àäàõã¿é áàéñíàà îéëãîëîî. Ç¿¿äíèéõ íü ¿ðãýëæëýë ìºí þì áîë
Òºãºëäºð çºâõºí ò¿¿íèé ë õàéð ñýòãýë, òýð 2 çºâõºí áèå áèåäýý ë çîðèóëàãäàæ ýíý åðòºíö
äýýð òºðñºí áàéõ ó÷èðòàé ñàí. Òèéì áèø áîë èéì ãàéõàëòàé ó÷ðàë áîëîõ áàéñàí ãýæ ¿¿...
Çà ÿìàð õîîë çàõèàëöãààõ âý ãýñýí Ýíõýýãèéí äóó Ñî¸ëîîã ìýëýðñýí áàéäëààñ íü ãàðãàëàà.
Õîîë èäýæ áàéõäàà íºãºº ãóðàâ íü àæèë òºðºë îéð çóóðûí ç¿éë ÿðèëöàæ Ñî¸ëîî ÷èìýýã¿éõýí
ñóóæ áàéëàà. Åð人 ë Òºãºëäºðèéí õàæóóä ñóóæ ò¿¿íèéã õàæóóäàà áàéãààã ìýäýð÷ áàéãàà íü
õàíãàëòòàé áàéëàà. Õîîëîî èäýæ áàéõäàà ººðòºº ãàéõëàà. Õîîë èíãýæ àìòã¿é áîëíî ãýæ ìºí
áàéäàã àà. Ñî¸ëîî õîîëíûõîî ÿìàð àìòòàéã îãò ìýäýð÷ ÷àäàõã¿é áàéëàà. Øàðñàí òºìñ,
ñàëàòóóä, àìòàëñàí ìàõ á¿ãäýýðýý ÿìàð ÷ àìòã¿é ýðõã¿é ë íýã çàæëàãäààä õîîëîéðóó íü îðæ
áàéëàà.
Òóÿà õîîëîî èäýíãýý õ¿¿å Ñî¸ëîî ÷è íýýðýý ÿàãààä í¿¿ðýý áóäààã¿é þì áý ýíý õàëóóí íàðàíä
àìàðõàí õàðëàíà ø¿¿ ãýâ. Ýíõýý òîñ÷ àâààä ë õàðèí òèéì ýìýãòýé õ¿ì¿¿ñ ÷èíü áóäàãã¿é
ÿâñàíààñ õóâöàñã¿é ÿâñàí íü äýýð ãýäýã áèçäýý ãýýä áàñ ë èíýýëýý. Ýíý ¿åä Òºãºëäºð íýýðýý
áóäàãã¿é þì óó ãýñýí àÿòàé Ñî¸ëîîã íýã òîì õàðòàë ººðèéã íü ñýìýýðõýí õàðæ áàéñàí
Ñî¸ëîîòîé õàðö òóëãàðàâ. Íóóöààð õàðæ áàéæ áàðèãäñàíäàà Ñî¸ëîî è÷èæ óðäàà áàéñàí
öàéãàà íýã òîì áàëãàòàë áóðóó õîîëîéãîîð íü îðæ çîëòîé ë õàõàæ ¿õýõ øàõëàà. Òºãºëäºð
ñàíäàðñàíäàà íóðóóðóó íü 2-3 õ¿÷òýé ãýã÷ íü öîõèæ îðõèâ. Õýä õýä õàíèàãààä Ñî¸ëîî àðàé
õèéæ ãàéã¿é áîëòîë ÷è ÷èíü îäîî ÿà÷àà âý õîîë ÷ èäýæ ÷àäàõàà áàéãàà þó, Òººãºº ÷è îäîî
ÿàñàí ÷àíãà öîõèäîã þì áý íóðóóã íü õóãàëëàà õýìýýí Òóÿà ¿ãëýñýí ýý ºº ýíý Òºãºëäºðèéí
ãàðûã õàðàà÷ ýý õýìýýí äóó àëäëàà.
Òºãºëäºð ãàðàà õàðààä ºº ÿàíàà îäîî ÿàíàà ãýæ ñàíäàðëàà. Øàðñàí õàâèðãà èäýæ ñóóñàí
Òºãºëäºð Ñî¸ëîîã õàõàæ öàöàõààð íü òîñòîé ãàðààðàà íóðóóã íü öîõèîä Ñî¸ëîîãèéí
ïîäâîëêèéí 2 ãàçàð íü òîñòîé õóðóóíû òîëáî ¿ëäýý÷èõñýí áàéëàà. Ç¿ãýýð ç¿ãýýð î÷îîä
óãàà÷èõàÿ ñàíàà çîâîëòã¿é ãýæ Ñî¸ëîîã äóóãàðòàë, Òóÿà þó ç¿ãýýð ãýæ ýíý òîñíû òîëáî
àðèëàõ ÷ ¿ã¿é õàéðàí ïîäâîëê áîëëîî. Òºãºëäºðºº ÷è òºëæ ºãºõººñ ººð àðãàã¿é áîëæäýý
ãýñíýý åðººñºº ºíºº îðîé àæèë òàðààä íýã ãàçàð á¿ãäýýðýý æààõàí ñóóÿ Òºãºëäºð òýãæ ë
ãýìýý öàéðóóëàã ãýýä Ýíõýý ð¿¿ äýìæëýã ýðýí õàðëàà. Ýíõýý ò¿¿íèéã óóõàéí òàñ äýìæèæ
íýýðýý òýãýå ë äýý îðîé 8 ãýýä Ñî¸ëîî õ¿ðýýä èðíý áèç ãýëýý. Òºãºëäºðèéí öàðàé íýã ë
çýâõèéðýýä ÿâ÷èõ øèã Ñî¸ëîîä ñàíàãäëàà. Óóëçàõ äóðã¿é áàéãàà þì áàéõ äàà...
Òºãºëäºð ÿàõ ÷ àðãàã¿é áàéäàëä îðîõ øèã áîëëîî. ªíºº îðîéã òýðýýð àëü õýäèéí
òºëºâëº÷èõñºí áàéñàí áèëýý. Ãýòýë îäîî ÿàõ ÷ àðãàã¿é áàéäàëä îð÷èõëîî. Õ¿íèé õóâöàñûã
òîñ áîëãî÷èõîîä áàéäàã, ýíý 2 îðîé ãàðàÿ ãýæ øàõààä áàéäàã. ßàñàí ÷ áàéñàí ãýëýý Ñî¸ëîîã
ãîìäîîìîîðã¿é ñàíàãäëàà. Áè æààõàí àæèëòàé ãýõäýý òà íàð ñóóæ áàé ë äàà, áè 9 ãýýä àæëàà
àìæóóë÷èõààä î÷ü¸ ãýæ õýëëýý. Ýíõýý Òóÿà 2 æààõàí ìàðãàñàí áîëîâ÷ ñ¿¿ëäýý çîõèöîîä òýð 3
ñóóæ áàéõ àðààñ íü Òºãºëäºð èðýõýýð áîëîîä öàéíû öàã äóóñ÷ áàéñàí òóë êàôåíààñ
ãàðöãààëàà.
Ñî¸ëîî òýð ãóðâààñ ñàëààä äýëã¿¿ð îðîîä õàðèõààð øèéäýí èõ äýëã¿¿ð ç¿ãëýí ÿâëàà. Îðîé

13. óóëçàÿ ãýæ õýëýõýä Òºãºëäºðèéí öàðàé õóâèð÷ äóðã¿éöýõ øàõñàíûã ãàíöõàí òýð ë àæèãëàñàí
áèëýý. Òýãýýä äàðàà íü îðîé õîéíîîñ èðýå ãýæ òîõèðñîí... Õàðèí ÿàãààä õàìòäàà ÿâàõààñ
äóðã¿éöñýí þì áîë, íýýðýý òèéì õîéøëóóëæ áîëîõã¿é àæèëòàé áàéñàí þì áîë óó. Òèéì áîë
îðîé àìæèæ èðýõ áîë óó. Ýñâýë òý𠺺ðòýé íü Ñî¸ëîîòîé óóëçàõààñ äóðã¿éöýýä áàéãàà þì
áîë óó. Èíãýæ áîäîíãóóò ç¿ðõýýð íü áàðàã ë õàòãàõ øàõëàà. ¯ã¿é ýý òýð îðîé èðíý ãýæ õýëñýí
ø¿¿ äýý ãýæ áîäîíãóóò ò¿ð¿¿õýí öîõèóëñàí íóðóó íü õºíä¿¿ðëýí ºâä뺺. ªº íýýðýý ÿàæ
òîñòîé õóâöàñòàé äýëã¿¿ð õýñýýä ÿâæ áàéäàã þì õàðüÿ, òýãýýä ÷ îðîé èðýõäýý íýã ýìýãòýé õ¿í
øèã í¿¿ð öàðàéòàé èðýå. Òºãºëäºð îðîéòñîí ÷ ãýñýí ãýñýí çààâàë èðíý ãýæáîäîîä ãýðë¿¿ãýý
ýðãýí ÿâëàà.
Òºãºëäºð àæëûíõàà ºðººíä ýðãýí èðýýä õ¿í áàéõã¿é áàéñàí òóë õºãæè캺 ÷àíãàëàí õýñýã
ñóóëàà. ªíººäºð îðîé òýðýýð Óÿíãààãèéí ýìýýã ýðãýõ ¸ñòîé áàéëàà. Óÿíãààãèéí ýìýý íü
Òºãºëäºðò äýíä¿¿ ñàéí, òýãýýä ÷ Òºãºëäºð ººðºº ýìýý ºâºº äýýðýý ºññºí áîëîõîîð ýìýýä íü
ººðèéí ýìýý øèãýý ë õàíääàã áèëýý. Õàðèí îéðûí ¿åä ýìýýãèéíõ íü áèå æààõàí ÷èëýýðõ¿¿
áàéãàà áîëîõîîð Îðãèë ðàøààí ñóâèëàëä 10 õîíîã àìðàõààð ÿâñàí. Òýãýýä ë ºíººäºð
Óÿíãààòàé àæèë òàðàõààð õàìòäàà ÿâæ ýìýýã íü ýðãýõýýð º÷èãäºð òîõèðîëöîí áèëýý. ßäàæ
ºã뺺 óòàñäààä îðîé Óÿíãàà áèä 2 î÷èíî ãýýä õýë÷èõñýíèéã õýëýõ ¿¿. Ìàðãààø î÷íî ãýõýýð
íàñòàé õ¿íä õýë÷èõñýí õàðóóëäààä áàéæ áàéõ, ýìýýã íü ýðãý÷èõýýä Óÿíãààã õ¿ðãýæ ºãººä 8
æààõàí ºíãºðººä ë î÷èõîîñ. Òºãºëäºð ãýíýò ººðèé㺺 ãàéõëàà ÿàãààä ÷ þì á¿õ þìàà õàÿàä
Ñî¸ëîîòîé îðîé óóëçìààð ñàíàãäëàà. Ò¿ð¿¿õýí òàíèëöàõàä ººðèéíõ íü íýðèéã õýëýýä
ò¿¿íäýý è÷ýýä í¿¿ð íü óëàéãààä ñóóæ áàéñàí ÿìàð ÷ áóäàãã¿é øóíõ ò¿ðõýýã¿é Ñî¸ëîîã ýðãýí
ñàíàëàà. Óãààñàà ë Òºãºëäºðò í¿¿ðýýðýý ä¿¿ðýí ºí㺠ºíãèéí áóäàã ò¿ðõñýí õàìðûõàà
¿ç¿¿ðèéã õ¿ðòýë áóäàõ øàõñàí îõèä õýçýýíýýñýý òààëàãäàæ áàéãààã¿é áèëýý. Òºãºëäºðèéã
õàðàõàä ººð ð¿¿ íü õàðæ áàéãààä õàðö òóëãàðñàíäàà è÷ýýä õàõàæ öàöñàí íü ñàíààíä íü äàõèí
îðæ Òºãºëäºð ºðººí人 çºí人 ãàíöààðàà èíýýëýý. Ñî¸ëîî ò¿¿íä ¿íýõýýð òààëàãäààä áàéãààã
òýð ìýäýð÷ ýõýëëýý. Îðîé çààâàë óóëçàõ ¸ñòîé, ÿàñàí ÷ áàéñàí îðîé Ñî¸ëîîòîé óóëçàíà äàà....
Òºãºëäºðèéã æààõàí áàéõàä á¿¿ð 5õàí íàñíààñ íü ýõëýí õàðàõ õ¿í áàéõã¿é ãýäýã øàëòãààíààð
ààâ ýýæ 2 íü õºäºº ýìýý ºâºº äýýð íü àâàà÷èæ îðõèñîí áèëýý. պ人 ÷ ãýæ äýý òºâ àéìàã.
Òýãýýä ë òýíäýý ºñ÷ òîì áîëîîä èõ ñóðãóóëüä îðîõîîðîî õîòîä øèëæèæ èðñýí þì. Ààâ ýýæ íü
õààÿà äàà òýäíèéä î÷íî, çóí áàñ èðæ àìàðíà. Çàðèìäàà Òºãºëäºð òýäíèéã äàãàæ õîòîä ãýðòýý
õýä õîíîíî. Òýãýýä ë æèíõýíý ýìýý ºâººãèéí õ¿¿ áîëæ ºñ÷ýý. ªâºº íü óãèéí ë äóó öººòýé
õ¿í, õàðèí ýìýý íü àæèëñàã äóó øóóòàé, îðñîí ãàðñàíä öàé èäýýòýé òîëèîòîé õºíãºí øèíãýí
õ¿í áàéñàí ñàí. Õàðèí Òºãºëäºð ºâººãºº äàãààä ÷ òýð ¿¿, 3ëàà öººõºí àì á¿ë áîëîîä ÷ òýð ¿¿
óãèéí ë äóó öººòýé õ¿íä ñàíàñíàà íýýæ èëýðõèéëæ õýëýõäýý ìóó, õàðèí õ¿í ÷àíàð ñàéòàé
ºññºí áèëýý. Àñóóæ øàëãààõààñ íààíà õ¿íä ýëäýâ þì ÿðüäàãã¿é äóó öººíòýé òîìîîòîé
áîëîõîîð íü àæëûí ãàçðûíõàí íü õ¿ðòýë îäîî áîëòîë ò¿¿íèéã íàéç îõèíòîé ãýäãèéã
ìýäýýã¿é õààÿàäàà îðæ èðæ áàéãàà îõèäòîé õîëáîæ øîîëîîä ë ñóóöãààæ áàéäàã áèëýý.
Òºãºëäºð íýã óäàà íàéç îõèíòîé ãýòýë ºðººíèéõºí íü òàíèëöàÿ ãýæ øàëààä îðîé Óÿíãààã
õ¿ðýýä èð ãýòýë Óÿíãàà ÿðøèã ãýýä èðýýã¿é òýãýýä ë ºíãºðñºí áèëýý.
Óÿíãà áîë Òºãºëäºðèéí ýõëýýä íýã øèðýýíèéõ íü àíä áàéãààä ñ¿¿ëäýý ñàéõàí ¿åðäýã íàéçóóä
áîëîîä ýöýñò íü õîñóóä áîëîîä õàìòäàà îëîí æèëèéã ¿äýæ áàéãàà áèëýý. Äóíä ñóðãóóëüä òýð
2 á¿òýí àðâàí æèë íýã øèðýýíä ñóóñàí áèëýý, íýãä¿ãýýð àíãèä îðîõäîî ë õóâààðèëñàí øèðýýí
äýýð òýð 2 àðâàí æèë õàìò ñóóæ ñóðãóóëèà òºãññºí ñºí. Äóíä ñóðãóóëèéí 8, 9-ð àíãèàñ ýõëýýä

14. ë àíãèéí íü õ¿¿õä¿¿ä çàðèì íü øèðýýãýý ñîëèîä ë èõýâ÷ëýí îõèä õºâã¿¿äýýðýý ñóóõ áîëñîí ÷
òýð 2 ñóóäëàà ñîëîèã¿é õàìòäàà ñóóñààð ë áàéñàí . Àíãèéíõàíûõàà øîîëñîí ýëäýâ ç¿éëèéã
ñîíñîîä Òºãºëäºð òîîõ ÷ ã¿é áàéäàã áîë Óÿíãàà õàðèí àì õýëýý áèë¿¿äýí øîîëñîíûã íü
áóöààí øîîëæ, èíýýõäýý èíýýæ óóðëàõäàà óóðëàäàã áàéñàí ÷ Òºãºëäºðòýé íýã øèðýýíä ñóóñàí
õýâýýðýý áàéñààð òºãññºí áèëýý. Íýã ë ìýäýõýä òýð 2 áèå áèåäýý èõ äàñ÷èõñàí àà ìýäñýí þì.
10-ð àíãèà òºãñºõ ãýýä ë êîíêóðñýä áýëòãýõ ãýýä ë á¿õ ë ç¿éëä äàíäàà õàìòäàà áàéæ áàñ ÷
¿ã¿é òýð 2 àíãèàñàà ãàðñàí ãàíö õîñ ãýäýã öîëòîé áîëñîí áèëýý.
Òºãºëäºð áóñàäòàé àäèëõàí õàéðòàé äóðòàé ãýæ ã¿éæ, íîéð õîîëíîîñ ãàð÷ øàíàëæ áàéñàíã¿é,
ñýòãýë ç¿ðõ íü äîãäîëæ õººð÷ áàÿðëàæ, Óÿíãààã ó÷èðã¿é ¿ã¿éëæ ÷ áàéñàíã¿é. Ç¿ãýýð ë îëîí
æèë õàìò áàéæ äàññààä Óÿíãààã ººðèéíõººðºº õàéðëàõ áîëæ ¿¿ðä õàìòäàà áàéõààð øèéäñýí
áèëýý. Áàÿð áîëñîí ÷ ãýëýý Óÿíãààãèéí çààñàí áýëãèéã íü àâààä ºã÷èõäºã, îðî¸ ãýñýí ãàçàðò
íü îð÷èõäîã òýãýýä ÷ òýð 2 àëèâàà ç¿éëä ñàíàà íèéëäýã õýð¿¿ë øóóãèàíã¿é õîñ áèëýý.
Óÿíãààä Òºãºëäºð á¿ð áàãààñàà ë òààëàãääàã áàéñàí. Òýãýýä ë áóñàä îõèäîîñ õàðàìëààä
äàíäàà õàìò ñóóæ, äàíäàà õàìò õè÷ýýë äàâòàæ, îðîéòîæ õàðèõ áîë ýõëýýä øàëñààð áàéæ
õ¿ðã¿¿ëñýýð ñ¿¿ëäýý Òºãºëäºð ººðºº ñàíààãààðàà õ¿ðãýýä ºã÷èõäºã áîëñîí áèëýý. Õ¿íèé
í¿äýíä òîìîîòîé õàðàãääàã ÷ ãýëýý òóëààä ¿åðõýýä èðýõëýýð õºãæèëòýé, ò¿øèãòýé Òºãºëäºð
ººðò íü äàñààä õàéðòàé áîëñîíû äàðàà ë Óÿíãàà ñàíàà àìàðñàí áèëýý. Òèéìýýñ ÷ õàðäàæ
ñýðääýãã¿é, áàñ òýãýýä ÷ àæèëðóó íü óòàñäàæ, àæèë äýýð íü î÷èõ òóéëûí äóðã¿é áèëýý.
ªºðèéíõºº àæèë äýýð ÷ Òºãºëäºðèéã èð¿¿ëýõ äóðã¿é. Òºãºëäºðèéí áàñ Óÿíãààãèéí
ãýðèéíõýí á¿ãäýýðýý ë òýð 2-ã äýìæäýã áîëîõîîð òýð 2 èðýõ æèëèéí íºãºº ë íàìðûí
áèëýãòýé ñàéí ºäð¿¿äýõ õóðèìàà õèéæ íýã ãýðò îðîõîîð òîõèðîëöñîí áèëýý. Õàéðòàé õ¿íäýý
èòãýäýã áîëîõîîð Óÿíãààãèéí ñýòãýë àìàð, áàñ æàðãàëòàé õàð áàãààñàà ë Òºãºëäºð òýð 2
ìóóäàëöàæ õýðýëäýæ áàéñàíã¿é ýý...
Íýã ë ìýäýõýä àæëûí öàã ºíãºð뺺. Òºãºëäºðèéí ãàð óòàñ äóóãàð÷ Óÿíãààãààñ ìýññýæ èðëýý.
Hi. Chi gert 19 geed ireerei. Bi harij emeegiin durtai hooliig hiigeed bj baiya. Emee deer erthen
ochie . Tur bye J
Òºãºëäºð ÿàãààä ÷ þì Óÿíãààä àæèë ãàðààñàé ãýæ îðîé áîëòîë õ¿ñýæ áàéëàà. Óÿíãàà àæèëàà
òàðæ î÷îîä õîîë õèéñýýð áàéòàë 7 ºíãºðíº. Òýãýýä î÷ñîîð áàéòàë 8, óóëçààä áóöàæ Óÿíãààã
õ¿ðãýæ èðñýýð áàéòàë 9 öàã.... Ñî¸ëîî òýãòýë ÿâààä ºãâºë ÿàõ âý??? Íàìàéã õýëñýíäýý
õ¿ðäýãã¿é îíöã¿é çàëóó ãýýä áîä÷èõâîë ÿàíàà… Òýãòýë áàñ Óÿíãààã ýìýý ð¿¿ íü ãàíöààðàíã
íü ÿâóóëàõ ãýæ ¿¿ …Ýìýý íü íàìàéã áàñ ë èðíý ãýýä õàðààä ñóóæ áàéãàà ø¿¿ äýý…
Òºãºëäºðèéí òîëãîé áàðàã ºâäºõ øàõëàà. Óòàñ äàõèí äóóãàð÷ äàõèàä ë ìýññýæ. Òóÿà áèñýí
áàéëàà. Ajilaa hurdan duusaad bid 3 deer ireerei, martav ? Òºãºëäºð øèéäýæ ÿäàí áàéñíàà
õóâöàñàà ºìñºí àæëààñàà ÿàðàí ãàðëàà...

15. Òàâäóãààð á¿ëýã
Çóíû øàòàì õàëóóí æààõàí áàãàñññàí ÷ îðîéí ñýð¿¿í îðîõ áîëîîã¿é áàéëàà. Òºãºëäºð
àæëààñàà áàðàã ã¿éõ øàõàì ãàð÷ ÿâëàà. Óÿíãààãèéí ýìýýã çààâàë ýðãýõ õýðýãòýé, îðîé
Ñî¸ëîîòîé óóëçàæ ÷àäàõã¿é áàéñàí ÷ õýëñýí àìàíäàà õ¿ðýýã¿é áàéñàí ÷ ãýñýí çààâàë ýìýýã íü
ýðãýõ õýðýãòýé. ªºðò íü ¿ðãýëæ ñàéí áàéäàã íàñòàé õ¿íèéã ãîìäîîæ ÿàæ áîëîõ áèëýý. Èíãýæ
áîäîîä Òºãºëäºð ÿàðàí Óÿíãààãèéí ãýðò áàðàã Óÿíãààòàé çýðýãöýí èðëýý.
Õîîë õèéõýä íü ó÷èð ç¿ãã¿é òóñëààä ñàíäðààä ÷ áàéãàà þì øèã ñîíèí áàéãàà Òºãºëäºðèéã
Óÿíãààãèéí í¿äýíä ºðò뺺. Õ¿¿å ÷è ÷èíü þó áîëîîâ õýçýý õîîë õèéõýä èíãýýä ë òóñëààä
áàéäàã áîëîî âý ãýæ Òºãºëäºðººñ àñóóëàà. Ç¿ãýýð ë ýìýý ýðò èðíý ãýæ õàðæ áàéæ ìàãàäã¿é
ãýæ Òºãºëäºð æààõàí ò¿ãäðýíã¿é õýëýâ. Àÿã¿é áîë ÿã òýãæ áàéãàà ãýæ Óÿíãà çºâøººðººä òýð
2 ÿàðàñõèéí Îðãèë ñóâèëàë ðóó ÿâëàà. Òºãºëäºð ñýìýýðõýí óòàñíûõàà äóóã áàãàñãàëàà. Óðä íü
òýð Óÿíãààãèéí õàæóóä õýíòýé ÷ ÿðèõààñ ñàíàà çîâäîãã¿é áàéñàí ñàí. Õàðèí îäîî õîéíîîñ íü
àæëûíõàí íü óòàñäàíà, òýä íàðòàé Ñî¸ëîî áàéãàà ãýæ áîäîõîîñ ë óòñàà óíòðààìààð ñàíàãäàâ.
Ñî¸ëîî ò¿¿íèéã íàéç îõèíòîé á¿ð òýðýíòýéãýý ýìýýã íü ýðãýýä ÿâæ áàéãààã áèòãèé ìýäýýñýé
ë ãýæ Òºãºëäºð õ¿ñ÷ áàéëàà.
Ñî¸ëîî ãýðýýñýý Òóÿàðóó óòàñäààä øóóä óóëçàõ ãàçàðëóóãàà î÷èõîîð áîëîâ. Îäîî ãýðòýý òóõòàé
ãýã÷ íü í¿¿ðýý áóäëàà. Ýý áè ãýæ íýã àçã¿é þì ºíººäºð ÿìàð ìóóõàé öàðàéë÷èõààä
Òºãºëäºðòýé óóëçëàà. Ëàâ íàìàéã øîîëñîí áàéõ ãýæ æààõàí õ¿¿õýä øèã ë ýëäâèéí þì
áîäëîî. Îäîîõîí èíãýýä äàõèàä ë Òºãºëäºðòýéãýý óóëçàíà ãýæ áîäîõîîð ç¿ðõ íü äýëñýæ áàðàã
ë õºë íü ÷è÷ðýõ äºõºæ áàéâ. Ãýõäýý ë ç¿ðõ íü íýã ë ñàíàà çîâîîä áàéëàà. ßàæ ÷ äàðàõ ãýýä
ñàíàà çîâîîä ë áàéëàà. ªäºð Òºãºëäºðèéí öàðàé ÿàãààä ãýíýò õóâèðñàí þì áîë, íàäòàé óóëçàõ
äóðã¿é áàéãàà þì áîë óó. ¯ã¿é äýý çºí ñîâèí õóäëàà õýëäýãã¿é þì. Áè Òºãºëäºðò òààëàãäàæ
áàéãàà. Áèä 2 áèå áèåäýý òààëàãäàæ áàéãàà. Õàðèí ãýõäýý ºíºº îðîé èðýõã¿é ë þì øèã áàéíà
äàà. ¯íýõýýð àæèë ãàðààä èðýõã¿é þó, õàðèí èðýõ äóðã¿é áàéõ ººð øàëòãààí áàéíà óó ãýäãèéã
äààí÷ ìýäýõã¿é þì äàà. Ãýõäýý ë èðíý ãýñíýýðýý îðîé çààâàë èðýñýé ãýæ Ñî¸ëîî äîòðîî
áóðõàíààñ ãóéæ áàéëàà. Äýýð ¿åä Õàíáîëäûã èðýýñýé ãýæ ãóéæ áàéñàí øèãýý îäîî ÿã òýãæ ë
áóðõàíààñ ÷èí ñýòãýëýýñýý ãóéæ áàéëàà.
Ñî¸ëîî ãýðýýñýý ãàð÷ òàëáàéí óðäàõ çàäãàé êàôåðóó ÿâëàà. Îäîî òýíä àëü õýäèéíý Òóÿà Ýíõýý
õî¸ð èð÷èõýýä õ¿ëýýæ áàéãàà. Ñî¸ëîîã õàðààä òýð 2 õîëîîñ ãàðàà äàëëàâ. Ñî¸ëîîãèéí ç¿ðõ ¸ã
õèéí ýâã¿é áîëëîî. Çàìûí òóðø ë òýð Òºãºëäºð àæëàà õîéøëóóëààä î÷îîä ñóóæ áàéõ þì øèã
áîäîãäîîä áàéñàí ÷èíü áàéõã¿é áàéëàà. ªíººäºð îãò èðýõã¿é áàéõ ãýñýí áîäîë ë á¿¿ð
ëàâøèðëàà. Òýð 2 äýýð óðàìã¿é áàðàã äóðàìæõàí äºõºæ î÷èæ ñóóëàà. ×è þó çàõèàëàõ âý, áèä
2 çàõèàëãàà ºã÷èõñºí Òºãºëäºð ë¿¿ èðýõäýý ìýññýæ áè÷÷èõñýí õîéíîîñ èðýõ áàéõ ãýæ Òóÿà
õýëëýý. 0.33ð íýã ÷èíãèñ ãýæ Ñî¸ëîî õ¿ð÷ èðñýí 纺ã÷èä äóðàìæõàí õýëëýý. Ò¿¿íä ýíä ñóóõ
ýíý 2òîé ñóóõ ÿìàð ÷ õ¿ñýë àëãà áàéëàà. Ýíõýýãèéí ÿðèà Òóÿàãèéí èíýýä ò¿¿íèé á¿¿ð äóðã¿éã
íü õ¿ðãýæ áàéæ ÿäàæ áàéãààã ýíý 2 äààí÷ àíçààðñàíã¿é ýý. ªºðèéí ýðõã¿é Òºãºëäºð õàà÷èâ
Òºãºëäºð õàà÷èâ ãýõ áîäîë õàðòàé ýõíýð øèã áîäëîîñ íü ñàëæ ºãºõã¿é òàð÷ëàæ áàéëàà.
ªíººäºð Òºãºëäºð èðýõã¿é ãýäýãò Ñî¸ëîî îäîî á¿ðýí èòãýëýý, õàðèí Òºãºëäºð îäîî õààíà
áàéíà ÿàãààä èðýýã¿é þì áîë...
Ýíõýý óòñàà ãàðãàí èðæ õ¿íèé öàìöûã òîñ áîëãîäîã çàëóó ÿàãààä õîöðîîä áàéíà ãýñýýð

16. çàëãàëàà. Õ¿¿å áèòèé èðýõ äóðã¿é áàéãàà õ¿íèéã àëáàäàæ õýðýãã¿é ãýæ Ñî¸ëîî ñàíäðàí
õýëëýý. Ýíõýý îäîî ë Ñî¸ëîîãèéí ñîíèí áîëñîí öàðàéã õàðëàà. Õ¿¿å ÷è íýýðýý òîñ áîëãîñîí
ãýæ óóðëààä áàéãààì óó ãýæ ãàéõñàí Ýíõýý àñóóëàà. ßàëàà ãýæ äýý ç¿ãýýð ë çàâã¿é ãýýä áàéãàà
õ¿íèéã áàéí áàéí äóóäàæ ÿàõ þì ãýæ õýëñýýð áàéòàë Ýíõýý çºð¿¿äëýí çàëãàëàà. Íèëýýí õýä
çàëãàñàí áîëîâ÷ Òºãºëäºð óòñàà àâñàíã¿é. Îãò äóóã¿é ñóóõ Ñî¸ëîîãèéí õàæóóä íºãºº 2 íü
ñ¿¿ëäýý ýâã¿éöýæ ýõýëëýý. Ýõëýýä îâîî äóó øóóòàé áàéñàí Ýíõýý, èíýýä àëäààä áàéñàí Òóÿà 2
Ñî¸ëîîã ÿðèàíäàà òàòàæ îðóóëàõ ãýýä ÷ äèéëñýíã¿é. Ñ¿¿ëäýý ìèíóò ºíãºðºõ òóñàì óëàì
áàðàéõ Ñî¸ëîîãîîñ 2ëàà çàëõààä Ýíõýý íü íýã óòàñ äóóãàðàõààð øàëòàãëàí ººð òèéø ýý ÿâëàà.
Òóÿà Ñî¸ëîîòîé ¿ëäýýä ãàéõàæ ÷è ÿàñàí Òºãºëäºðèéã èðñýíã¿é ãýæ íýýðýý óóðëààä áàéãàà
þì óó, æèíõýíýýñýý äóðëàà þó áàðàã 2 öàã ÷èâ ÷èìýýã¿é ñóó÷èõ þì ãýæ àñóóëàà.
Ñî¸ëîî Òóÿàä þó ÷ õýëìýýðã¿é ñàíàãäëàà. Íýãýíò Òºãºëäºð èðíý ãýñýí þì ÷èíü îðîéòñîí ÷
ãýñýí ýíä çààâàë èðíý ãýæ áîäîîä ÷è Òºãºëäºðò ýíä èðíý ãýæ ìýññýæ áè÷ñýí þì óó ãýæ
áóöàæ àñóóâ. Ýíä èðýýðýé ãýæ áè÷ñýí ãýõäýý èðýõã¿é áîë òýð ë áèç ÷è èéì çàëóóã íü
ñîíèðõîîä áàéãàà þì óó ãýæ Òóÿà ãàéõàâ. Òèéìýý áè Òºãºëäºðòýé ë óóëçìààð áàéíà. ßìàð ÷
áàéñàí äàõèàä õ¿ëýýíýý, õ¿ñâýë ÷è õàðèí íàäàä õàíü áîëîîä æààõàí ñóó÷èõ ãýõäýý íàäààñ
áèòèé àñóóæ øàëãààãààðàé ãýæ Ñî¸ëîî àÿàðõàí äóóãàðëàà. ªº òýãüå òýãüå, Òóÿà ò¿¿íèéã
îéëãîëîî àíõíûõàà õàéðààñ õîéø õýíä ÷ äóðëàæ õýíèéã ÷ ººðòºº õàëãààæ áàéãààã¿é äýíä¿¿
ýðø¿¿ä Ñî¸ëîî íü äóðëà÷èõæýý. Òýð 2 íèëýýí ñóóæ Òóÿà á¿ð íóóöààð Òºãºëäºðë¿¿ õýä õýä
çàëãàñàí áîëîâ÷ Òºãºëäºð ÷ óòñàà àâñàíã¿é, Ñî¸ëîî òýð 2 ÷ ÿâàõààð øèéäëýý. Òóÿà ÷è ìàðãààø
àæèë äýýðýý î÷îîä Òºãºëäºðººñ ÿàâ ýíý òýð ãýæ áèòãèé àñóóæ øàëãààãààðàé, ç¿ãýýð ë
áàéäãààðàà áàéãààðàé ãýæ Ñî¸ëîîã õýëýõýä ò¿ð¿¿íýýñ õîéø Òºãºëäºðò äóðã¿é íü õ¿ðýýä ñóóæ
áàéñàí Òóÿà çà òýãâýë íàéç íü àñóóõã¿é ýý. Õàðèí íºãººäðººñ 2ëàà æè÷ òóõòàé óóëçàÿ ãýýä ÷è
áèòèé óðóó öàðàéëààðàà ãýæ ñýòãýëèéã íü çàñààä çàìûí ýñðýã òàëä ãàð÷ ãýðë¿¿ãýý ÿâëàà.
Ñî¸ëîîä çóíû íàìóóõàí äóëààõàí îðîéí ñàéõàí íü îãò ìýäýãäñýíã¿é, õîò óëàì ÷ áàðãàð óëàì
÷ ãýðýëã¿é ìýò õàðàãäàæ ãýðë¿¿ãýý óäààí ãýã÷ íü àëõàí ÿâæ áàéëàà.
Õàðèí ãýíýò ººäººñ íü Òºãºëäºð èðæ ÿâëàà.... Þì áîäîæ ÿâààä õîëîîñ àæèãëàñàíã¿é áàðàã
çºðæ ºíãºðºõ人 ýãöëýí õàðëàà. Ãýòýë Òºãºëäºðèéí æàðãàëòàé ìèøýýñýí íýãýí á¿ñã¿é
ãàðààñ íü õºò뺺ä çºðºí ºíãºð뺺. Òýä ãàð ãàðààñàà õºòëºëöºæ ÿâíà. Òºãºëäºð èéìýýñ ë
èðýýã¿é áàéõ. Òºãºëäºðò Ñî¸ëîî ÿìàð ÷ õàìààã¿é. Òºãºëäºð ººð õ¿íä õàéðòàé, òýðýíòýéãýý
õîòîîð çóãààëæ ÿâíà. Îðîé óóëçàõààð òîõèðñîí Ñî¸ëîîã ºäèéä òàã ìàðòààä æàðãàëòàé ñàéõàí
ÿâæ áàéãàà þì áàéíà... Òºãºëäºðèéí ãàðààñ õºòëºí ÿâàà æàðãàëòàé á¿ñã¿éã õàðààä
Ñî¸ëîîãèéí ç¿ðõ ç¿ñýãäýõ øèã áîëæ õºë íü ãóéâàí ººðèéí ýðõã¿é çîã òóñàí çîãñëîî.
Äîîøîî øèðòýýä ãàçàð øàãàéæ Óÿíãààä õºòëºãäºí ÿâñàí Òºãºëäºðèéí õàæóóãààð íýã ë òàíèë
õ¿í ºíãºðºõ øèã ñàíàãäëàà. Òýãýõýýð íü ç¿ãýýð ë ýðãýí õàðòàë îðîéí á¿ðýíõèéä óëàì
öîíõèãîð öàðàéòàé áîë÷èõñîí Ñî¸ëîî ººðë¿¿ íü ë íóëèìñ öèéëýãíýñýí í¿äýýð ãàéõøðàë,
ãîìäîë øàíàëàë åð íü ë òýð á¿õíèéã èëòãýñýí õàðöààð õàðàí çîãñîæ áàéãààã õàðëàà. Òýð õàðö
Òºãºëäºðºº ÷è èéì áîëîîä ºíººäºð èðñýíã¿é þó, áè áàñ ÷àìä äóðëàñàí ñýòãýë ìèíü îäîî ÿàõ
áèëýý ãýæ Òºãºëäºðò øèâíýõ øèã áîëëîî. Òýð äîðîî ë Òºãºëäºð Óÿíãààãààñ ãàðàà ñóãà òàòàí
àâëàà. Ñî¸ëîîðóó ã¿éæ î÷îîä óó÷ëàë ãóéìààð ñàíàãäàâ÷ Óÿíãààãèéí õàæóóä þó ÷ ÿðèõ áèëýý.
Äýìèé ë Ñî¸ëîîðóó õàðæ òà íàð òàð÷èõñàí óó, çà äàðàà óóëçàÿ äàà ãýýä 2 àëõàìûí öààíà
õàðààä çîãñîæ áàéõ Óÿíãàðóó áóöàí ÿâëàà. Òýãýýä öààøàà õàðàí òýð 2 ÿâààä ºã뺺. Õàðèí
Òºãºëäºð äàõèí õºòëºëöñºíã¿é íýã ãàðàà õàðìààíäàà íèéæ óëàì ÷ èõ äîîøîî õàðàí àëõàæ

17. îäëîî. Òºãºëäºð Ñî¸ëîîãèéí õàðñàí øèã òèéì ÷ æàðãàëòàé çóãààëæ ÿâààã¿é áèëýý. Ýðòõýí
Óÿíãààã õ¿ðãýæ ºãººä òýäýí äýýð î÷èõ ãýæ ñýòãýëäýý ÿàðàí ÿàðàí ÿâñàí áîëîâ÷ àìæààã¿é äýý
ãóòàð÷ óðóó öàðàéëàí Óÿíãàä õºòëºãäºí àëõàæ ÿâæ áàéòàë èéì ãýíýòèéí ÿâäàë òîõèîëäîõ
ãýæ.
Çóíû øàòàì õàëóóí æààõàí áàãàñññàí ÷ îðîéí ñýð¿¿í îðîõ áîëîîã¿é áàéëàà. Òºãºëäºð
àæëààñàà áàðàã ã¿éõ øàõàì ãàð÷ ÿâëàà. Óÿíãààãèéí ýìýýã çààâàë ýðãýõ õýðýãòýé, îðîé
Ñî¸ëîîòîé óóëçàæ ÷àäàõã¿é áàéñàí ÷ õýëñýí àìàíäàà õ¿ðýýã¿é áàéñàí ÷ ãýñýí çààâàë ýìýýã íü
ýðãýõ õýðýãòýé. ªºðò íü ¿ðãýëæ ñàéí áàéäàã íàñòàé õ¿íèéã ãîìäîîæ ÿàæ áîëîõ áèëýý. Èíãýæ
áîäîîä Òºãºëäºð ÿàðàí Óÿíãààãèéí ãýðò áàðàã Óÿíãààòàé çýðýãöýí èðëýý.
Õîîë õèéõýä íü ó÷èð ç¿ãã¿é òóñëààä ñàíäðààä ÷ áàéãàà þì øèã ñîíèí áàéãàà Òºãºëäºðèéã
Óÿíãààãèéí í¿äýíä ºðò뺺. Õ¿¿å ÷è ÷èíü þó áîëîîâ õýçýý õîîë õèéõýä èíãýýä ë òóñëààä
áàéäàã áîëîî âý ãýæ Òºãºëäºðººñ àñóóëàà. Ç¿ãýýð ë ýìýý ýðò èðíý ãýæ õàðæ áàéæ ìàãàäã¿é
ãýæ Òºãºëäºð æààõàí ò¿ãäðýíã¿é õýëýâ. Àÿã¿é áîë ÿã òýãæ áàéãàà ãýæ Óÿíãà çºâøººðººä òýð
2 ÿàðàñõèéí Îðãèë ñóâèëàë ðóó ÿâëàà. Òºãºëäºð ñýìýýðõýí óòàñíûõàà äóóã áàãàñãàëàà. Óðä íü
òýð Óÿíãààãèéí õàæóóä õýíòýé ÷ ÿðèõààñ ñàíàà çîâäîãã¿é áàéñàí ñàí. Õàðèí îäîî õîéíîîñ íü
àæëûíõàí íü óòàñäàíà, òýä íàðòàé Ñî¸ëîî áàéãàà ãýæ áîäîõîîñ ë óòñàà óíòðààìààð ñàíàãäàâ.
Ñî¸ëîî ò¿¿íèéã íàéç îõèíòîé á¿ð òýðýíòýéãýý ýìýýã íü ýðãýýä ÿâæ áàéãààã áèòãèé ìýäýýñýé
ë ãýæ Òºãºëäºð õ¿ñ÷ áàéëàà.
Ñî¸ëîî ãýðýýñýý Òóÿàðóó óòàñäààä øóóä óóëçàõ ãàçàðëóóãàà î÷èõîîð áîëîâ. Îäîî ãýðòýý òóõòàé
ãýã÷ íü í¿¿ðýý áóäëàà. Ýý áè ãýæ íýã àçã¿é þì ºíººäºð ÿìàð ìóóõàé öàðàéë÷èõààä
Òºãºëäºðòýé óóëçëàà. Ëàâ íàìàéã øîîëñîí áàéõ ãýæ æààõàí õ¿¿õýä øèã ë ýëäâèéí þì
áîäëîî. Îäîîõîí èíãýýä äàõèàä ë Òºãºëäºðòýéãýý óóëçàíà ãýæ áîäîõîîð ç¿ðõ íü äýëñýæ áàðàã
ë õºë íü ÷è÷ðýõ äºõºæ áàéâ. Ãýõäýý ë ç¿ðõ íü íýã ë ñàíàà çîâîîä áàéëàà. ßàæ ÷ äàðàõ ãýýä
ñàíàà çîâîîä ë áàéëàà. ªäºð Òºãºëäºðèéí öàðàé ÿàãààä ãýíýò õóâèðñàí þì áîë, íàäòàé óóëçàõ
äóðã¿é áàéãàà þì áîë óó. ¯ã¿é äýý çºí ñîâèí õóäëàà õýëäýãã¿é þì. Áè Òºãºëäºðò òààëàãäàæ
áàéãàà. Áèä 2 áèå áèåäýý òààëàãäàæ áàéãàà. Õàðèí ãýõäýý ºíºº îðîé èðýõã¿é ë þì øèã áàéíà
äàà. ¯íýõýýð àæèë ãàðààä èðýõã¿é þó, õàðèí èðýõ äóðã¿é áàéõ ººð øàëòãààí áàéíà óó ãýäãèéã
äààí÷ ìýäýõã¿é þì äàà. Ãýõäýý ë èðíý ãýñíýýðýý îðîé çààâàë èðýñýé ãýæ Ñî¸ëîî äîòðîî
áóðõàíààñ ãóéæ áàéëàà. Äýýð ¿åä Õàíáîëäûã èðýýñýé ãýæ ãóéæ áàéñàí øèãýý îäîî ÿã òýãæ ë
áóðõàíààñ ÷èí ñýòãýëýýñýý ãóéæ áàéëàà.
Ñî¸ëîî ãýðýýñýý ãàð÷ òàëáàéí óðäàõ çàäãàé êàôåðóó ÿâëàà. Îäîî òýíä àëü õýäèéíý Òóÿà Ýíõýý
õî¸ð èð÷èõýýä õ¿ëýýæ áàéãàà. Ñî¸ëîîã õàðààä òýð 2 õîëîîñ ãàðàà äàëëàâ. Ñî¸ëîîãèéí ç¿ðõ ¸ã
õèéí ýâã¿é áîëëîî. Çàìûí òóðø ë òýð Òºãºëäºð àæëàà õîéøëóóëààä î÷îîä ñóóæ áàéõ þì øèã
áîäîãäîîä áàéñàí ÷èíü áàéõã¿é áàéëàà. ªíººäºð îãò èðýõã¿é áàéõ ãýñýí áîäîë ë á¿¿ð
ëàâøèðëàà. Òýð 2 äýýð óðàìã¿é áàðàã äóðàìæõàí äºõºæ î÷èæ ñóóëàà. ×è þó çàõèàëàõ âý, áèä
2 çàõèàëãàà ºã÷èõñºí Òºãºëäºð ë¿¿ èðýõäýý ìýññýæ áè÷÷èõñýí õîéíîîñ èðýõ áàéõ ãýæ Òóÿà
õýëëýý. 0.33ð íýã ÷èíãèñ ãýæ Ñî¸ëîî õ¿ð÷ èðñýí 纺ã÷èä äóðàìæõàí õýëëýý. Ò¿¿íä ýíä ñóóõ
ýíý 2òîé ñóóõ ÿìàð ÷ õ¿ñýë àëãà áàéëàà. Ýíõýýãèéí ÿðèà Òóÿàãèéí èíýýä ò¿¿íèé á¿¿ð äóðã¿éã
íü õ¿ðãýæ áàéæ ÿäàæ áàéãààã ýíý 2 äààí÷ àíçààðñàíã¿é ýý. ªºðèéí ýðõã¿é Òºãºëäºð õàà÷èâ
Òºãºëäºð õàà÷èâ ãýõ áîäîë õàðòàé ýõíýð øèã áîäëîîñ íü ñàëæ ºãºõã¿é òàð÷ëàæ áàéëàà.
ªíººäºð Òºãºëäºð èðýõã¿é ãýäýãò Ñî¸ëîî îäîî á¿ðýí èòãýëýý, õàðèí Òºãºëäºð îäîî õààíà

18. áàéíà ÿàãààä èðýýã¿é þì áîë...
Ýíõýý óòñàà ãàðãàí èðæ õ¿íèé öàìöûã òîñ áîëãîäîã çàëóó ÿàãààä õîöðîîä áàéíà ãýñýýð
çàëãàëàà. Õ¿¿å áèòèé èðýõ äóðã¿é áàéãàà õ¿íèéã àëáàäàæ õýðýãã¿é ãýæ Ñî¸ëîî ñàíäðàí
õýëëýý. Ýíõýý îäîî ë Ñî¸ëîîãèéí ñîíèí áîëñîí öàðàéã õàðëàà. Õ¿¿å ÷è íýýðýý òîñ áîëãîñîí
ãýæ óóðëààä áàéãààì óó ãýæ ãàéõñàí Ýíõýý àñóóëàà. ßàëàà ãýæ äýý ç¿ãýýð ë çàâã¿é ãýýä áàéãàà
õ¿íèéã áàéí áàéí äóóäàæ ÿàõ þì ãýæ õýëñýýð áàéòàë Ýíõýý çºð¿¿äëýí çàëãàëàà. Íèëýýí õýä
çàëãàñàí áîëîâ÷ Òºãºëäºð óòñàà àâñàíã¿é. Îãò äóóã¿é ñóóõ Ñî¸ëîîãèéí õàæóóä íºãºº 2 íü
ñ¿¿ëäýý ýâã¿éöýæ ýõýëëýý. Ýõëýýä îâîî äóó øóóòàé áàéñàí Ýíõýý, èíýýä àëäààä áàéñàí Òóÿà 2
Ñî¸ëîîã ÿðèàíäàà òàòàæ îðóóëàõ ãýýä ÷ äèéëñýíã¿é. Ñ¿¿ëäýý ìèíóò ºíãºðºõ òóñàì óëàì
áàðàéõ Ñî¸ëîîãîîñ 2ëàà çàëõààä Ýíõýý íü íýã óòàñ äóóãàðàõààð øàëòàãëàí ººð òèéø ýý ÿâëàà.
Òóÿà Ñî¸ëîîòîé ¿ëäýýä ãàéõàæ ÷è ÿàñàí Òºãºëäºðèéã èðñýíã¿é ãýæ íýýðýý óóðëààä áàéãàà
þì óó, æèíõýíýýñýý äóðëàà þó áàðàã 2 öàã ÷èâ ÷èìýýã¿é ñóó÷èõ þì ãýæ àñóóëàà.
Ñî¸ëîî Òóÿàä þó ÷ õýëìýýðã¿é ñàíàãäëàà. Íýãýíò Òºãºëäºð èðíý ãýñýí þì ÷èíü îðîéòñîí ÷
ãýñýí ýíä çààâàë èðíý ãýæ áîäîîä ÷è Òºãºëäºðò ýíä èðíý ãýæ ìýññýæ áè÷ñýí þì óó ãýæ
áóöàæ àñóóâ. Ýíä èðýýðýé ãýæ áè÷ñýí ãýõäýý èðýõã¿é áîë òýð ë áèç ÷è èéì çàëóóã íü
ñîíèðõîîä áàéãàà þì óó ãýæ Òóÿà ãàéõàâ. Òèéìýý áè Òºãºëäºðòýé ë óóëçìààð áàéíà. ßìàð ÷
áàéñàí äàõèàä õ¿ëýýíýý, õ¿ñâýë ÷è õàðèí íàäàä õàíü áîëîîä æààõàí ñóó÷èõ ãýõäýý íàäààñ
áèòèé àñóóæ øàëãààãààðàé ãýæ Ñî¸ëîî àÿàðõàí äóóãàðëàà. ªº òýãüå òýãüå, Òóÿà ò¿¿íèéã
îéëãîëîî àíõíûõàà õàéðààñ õîéø õýíä ÷ äóðëàæ õýíèéã ÷ ººðòºº õàëãààæ áàéãààã¿é äýíä¿¿
ýðø¿¿ä Ñî¸ëîî íü äóðëà÷èõæýý. Òýð 2 íèëýýí ñóóæ Òóÿà á¿ð íóóöààð Òºãºëäºðë¿¿ õýä õýä
çàëãàñàí áîëîâ÷ Òºãºëäºð ÷ óòñàà àâñàíã¿é, Ñî¸ëîî òýð 2 ÷ ÿâàõààð øèéäëýý. Òóÿà ÷è ìàðãààø
àæèë äýýðýý î÷îîä Òºãºëäºðººñ ÿàâ ýíý òýð ãýæ áèòãèé àñóóæ øàëãààãààðàé, ç¿ãýýð ë
áàéäãààðàà áàéãààðàé ãýæ Ñî¸ëîîã õýëýõýä ò¿ð¿¿íýýñ õîéø Òºãºëäºðò äóðã¿é íü õ¿ðýýä ñóóæ
áàéñàí Òóÿà çà òýãâýë íàéç íü àñóóõã¿é ýý. Õàðèí íºãººäðººñ 2ëàà æè÷ òóõòàé óóëçàÿ ãýýä ÷è
áèòèé óðóó öàðàéëààðàà ãýæ ñýòãýëèéã íü çàñààä çàìûí ýñðýã òàëä ãàð÷ ãýðë¿¿ãýý ÿâëàà.
Ñî¸ëîîä çóíû íàìóóõàí äóëààõàí îðîéí ñàéõàí íü îãò ìýäýãäñýíã¿é, õîò óëàì ÷ áàðãàð óëàì
÷ ãýðýëã¿é ìýò õàðàãäàæ ãýðë¿¿ãýý óäààí ãýã÷ íü àëõàí ÿâæ áàéëàà.
Õàðèí ãýíýò ººäººñ íü Òºãºëäºð èðæ ÿâëàà.... Þì áîäîæ ÿâààä õîëîîñ àæèãëàñàíã¿é áàðàã
çºðæ ºíãºðºõ人 ýãöëýí õàðëàà. Ãýòýë Òºãºëäºðèéí æàðãàëòàé ìèøýýñýí íýãýí á¿ñã¿é
ãàðààñ íü õºò뺺ä çºðºí ºíãºð뺺. Òýä ãàð ãàðààñàà õºòëºëöºæ ÿâíà. Òºãºëäºð èéìýýñ ë
èðýýã¿é áàéõ. Òºãºëäºðò Ñî¸ëîî ÿìàð ÷ õàìààã¿é. Òºãºëäºð ººð õ¿íä õàéðòàé, òýðýíòýéãýý
õîòîîð çóãààëæ ÿâíà. Îðîé óóëçàõààð òîõèðñîí Ñî¸ëîîã ºäèéä òàã ìàðòààä æàðãàëòàé ñàéõàí
ÿâæ áàéãàà þì áàéíà... Òºãºëäºðèéí ãàðààñ õºòëºí ÿâàà æàðãàëòàé á¿ñã¿éã õàðààä
Ñî¸ëîîãèéí ç¿ðõ ç¿ñýãäýõ øèã áîëæ õºë íü ãóéâàí ººðèéí ýðõã¿é çîã òóñàí çîãñëîî.
Äîîøîî øèðòýýä ãàçàð øàãàéæ Óÿíãààä õºòëºãäºí ÿâñàí Òºãºëäºðèéí õàæóóãààð íýã ë òàíèë
õ¿í ºíãºðºõ øèã ñàíàãäëàà. Òýãýõýýð íü ç¿ãýýð ë ýðãýí õàðòàë îðîéí á¿ðýíõèéä óëàì
öîíõèãîð öàðàéòàé áîë÷èõñîí Ñî¸ëîî ººðë¿¿ íü ë íóëèìñ öèéëýãíýñýí í¿äýýð ãàéõøðàë,
ãîìäîë øàíàëàë åð íü ë òýð á¿õíèéã èëòãýñýí õàðöààð õàðàí çîãñîæ áàéãààã õàðëàà. Òýð õàðö
Òºãºëäºðºº ÷è èéì áîëîîä ºíººäºð èðñýíã¿é þó, áè áàñ ÷àìä äóðëàñàí ñýòãýë ìèíü îäîî ÿàõ
áèëýý ãýæ Òºãºëäºðò øèâíýõ øèã áîëëîî. Òýð äîðîî ë Òºãºëäºð Óÿíãààãààñ ãàðàà ñóãà òàòàí
àâëàà. Ñî¸ëîîðóó ã¿éæ î÷îîä óó÷ëàë ãóéìààð ñàíàãäàâ÷ Óÿíãààãèéí õàæóóä þó ÷ ÿðèõ áèëýý.

19. Äýìèé ë Ñî¸ëîîðóó õàðæ òà íàð òàð÷èõñàí óó, çà äàðàà óóëçàÿ äàà ãýýä 2 àëõàìûí öààíà
õàðààä çîãñîæ áàéõ Óÿíãàðóó áóöàí ÿâëàà. Òýãýýä öààøàà õàðàí òýð 2 ÿâààä ºã뺺. Õàðèí
Òºãºëäºð äàõèí õºòëºëöñºíã¿é íýã ãàðàà õàðìààíäàà íèéæ óëàì ÷ èõ äîîøîî õàðàí àëõàæ
îäëîî. Òºãºëäºð Ñî¸ëîîãèéí õàðñàí øèã òèéì ÷ æàðãàëòàé çóãààëæ ÿâààã¿é áèëýý. Ýðòõýí
Óÿíãààã õ¿ðãýæ ºãººä òýäýí äýýð î÷èõ ãýæ ñýòãýëäýý ÿàðàí ÿàðàí ÿâñàí áîëîâ÷ àìæààã¿é äýý
ãóòàð÷ óðóó öàðàéëàí Óÿíãàä õºòëºãäºí àëõàæ ÿâæ áàéòàë èéì ãýíýòèéí ÿâäàë òîõèîëäîõ
ãýæ.
Òºãºëäºðèéí õîîëîé íü íýã ë áà÷óóð÷ àìüñãàë àâàõàä ÷ õýö¿¿ áîëëîî. Çóóäàã íîõîéä õººãäºí
õîë ãàçàð ã¿é÷èõñýí þì øèã õîîëîé íü çàíãèðàí íýã ë òàñ õàð Ẻí õýñýã ç¿éë öýýæèíä òóëæ
õîîëîãé íü çàíãèðóóëíà. Ìóó íóóõààð ñàéí èë÷èë ãýäýã ñýí. Íàéç îõèíòîé ãýæ ìýäýãäýõã¿é
ãýñýíäýý óòñàà õ¿ðòýë àâààã¿é ñýí. Òýãòýë á¿ð õºòëºëöºæ ÿâààä èíãýæ Ñî¸ëîîòîé äàéðàëäàõ
ãýæäýý õýìýýí Òºãºëäºð äîòðîî ãóòðàõûí èõýýð ãóòàð÷ áàéëàà. Ñî¸ëîîãèéí ãóíèãòàé í¿ä,
ò¿¿íèéã øèðòýõ òýð ë õàðö Òºãºëäºðèéí ñàíààíààñ ãàðñàíã¿é ýý. Óÿíãààã áàéðíûõ íü õàæóóä
äºõ¿¿ëæ ºã÷èõººä ë áóöààä ãýðë¿¿ãýý ÿâëàà. Àíõ òàíèëöàõàä ººðèéíõ íü õºäºë㺺í á¿ðèéã
íü òîìîîòîé ãýã÷ äàãóóëæ õàðààä áàéñàí òýð îõèí ººðò íü çºí人 èõ òààëàãäàæ áèëýý. Õàðèí
äàðàà íü òàíèëöàõàä Ñî¸ëîî ººäºñ íü õàðæ ãàð áàðèõäàà õè÷íýýí èõ ñàíäàð÷ áàéëàà íýðýý
áóðóó õýëýýä èíýýäýì áîëæ áàéæ áèëýý. ªíºäºð ÷ ãýñýí ò¿¿íèéã ë ãýæ îðîé áîëòîë õ¿ëýýñýí
áàéõ. Òýãýõýä áè èíãýýä òààðàëäàõ ãýæ áîäîõ òóñàì Òºãºëäºðèéí ç¿ðõèéã õýí íýãýí õ¿÷òýé
ãàðààð áàçëàõ øèã áîëæýý. ªíººã õ¿ðòýë Òºãºëäºð õýçýý ÷ èéì øàíàëàë àìñàæ áàéñàíã¿é
áèëýý. Áàñ õýí ÷ ò¿¿íä èéì ìýäðýìæ òºð¿¿ëæ áàéñàíã¿é ýý.

20. Çóðãàäóãààð á¿ëýã
Òýð øºíºæèí Òºãºëäºð óíòñàí óíòààã¿éí õîîðîíä øàíàëæ õîíîëîî. ¯å ¿å ò¿ãø¿¿ðòýé ç¿¿ä
ç¿¿äýëæ öî÷èí ñýðñýýð òóí òóõã¿é óíòàæ ºã뺺 ñýðëýý. Ñýðýýä ë í¿äýý íýýòýë º÷èãäðèéí
ìýäðýìæ ç¿ðõíýýñ íü àëãà áîëîëã¿é õàðèí ÷ õàðóóñàë ãóíèãààð ä¿¿ðñýí áàéëàà. Õ¿í åð íü ÿàõ
ãýæ ýíý õîðâîîä òºðäºã þì áîë îî. ¨ñòîé ë äóðòàé äóðòàé ç¿éëýý õèéõýýð òºðäºã áàéõäàà...
Áè ºíººã õ¿ðòýë õàðèí ÿìàð íýã õ¿ñýë òýì¿¿ëýë óðàì çîðèãã¿éãýýð óðñãàëààðàà ë àìüäàð÷
èðñýí áàéõ þì. Á¿ð æèíõýíý ñýòãýë äîãäëóóëñàí õàéð ñýòãýëèéã ÷ àìòàëæ ¿çýýã¿é ÿâæ
áàéæýý.
Õàéðëàñàí ñýòãýëä øàíàëàë íü õ¿ðòýë àìòòàé áàéäàã ãýæ îäîî ë ìýäýðëýý. Àé õàéðàà ãýæ
¸ñòîé ë ç¿ãýýð ÿâæ áàéõàä õîðîìõîí õóãàöààíä õàðàâñàí ñóì øèã ë õ¿ðýýä èðëýý äýý. Õàðèí
õîðâîî ÿàãààä ýõëýýä Ñî¸ëîîòîé ò¿¿íèéã ó÷ðóóëñàíã¿é âý, ýíý ë õàðóóñàëòàé...
Èíãýæ áîäñîîð Òºãºëäºð ààæìààð áîñ÷ àæèëäàà ÿâàõààð õóâöàñëàæ ýõëýíãýý çóíû ºã뺺íèé
àãààð îðóóëàõààð öîíõîî òîì ãýã÷ äýëãýëýý. Ãàäàà ÿâãàí õ¿íèé çàìààð 2 çàëóóõàí õîñ æààõàí
îõèí õºòëºí àëõàíà. Æààõàí îõèí èíýýä àëäàí ýýæèéíõýý ãàðààñ çóòãàæ òýð òîîëîíä ààâ íü
èíýýä õººð áîëæ òîãëîîì áîëãîí áàðèõààð õººöºëäºõ íü õàðñàí õ¿í àòààðõìààð æàðãàëòàé
õàðàãäëàà. Áîäâîë ýíý 2 æààõàí îõèíîî àæèëä ÿâàõààñàà ºìíº ýìýýä íü þì óó ºâººä íü
õ¿ðãýæ ºãºõººð ë ÿâöãààæ áàéãàà áèç äýý. Ñàéõàí þì àà ãýæ Òºãºëäºð ººðèéí ýðõã¿é
àòààðõñàí àà ººðºº ãýíýò ãàéõëàà. Áè ÷èíü õýçýý èéì áîëîî âý ãýæ ãàéõàí áîäëîî.
Òºãºëäºð ºã뺺íèé öàéãàà ÷ óóëã¿é àæèëðóóãàà ãàð÷ ÿâëàà. Íýã îëäñîí àìüäðàëäàà ÿàãààä
çààâàë ººðèéíõºº õ¿ññýíýýð áèø õ¿íèé õ¿ññýíýýð àìüäðàõ ãýæ. Áè Óÿíãààä ýëäýâ àì àìëàëò
ºãñºí áèø, åð íü ºãñºí áàéëàà ÷ ãýñýí íü ç¿ðõýíäýý òºðñºí òýð ë ìýäðýìæ òýð ë õàéðûíõàà
òºëºº õýí ÷ ÿìàð ÷ àìëàëò ºãñºí áàéñàí òýðíýýñýý áóöàõàä áýëýí áàéíà. Ñî¸ëîîä îäîî
Òºãºëäºð àëü õýäèéí õàéðòàé áîëæýý. Ñî¸ëîîãèéí õàéð ñýòãýëèéã îëæ àâàõûí òóëä ò¿¿íèé
ãîìäñîí ñýòãýëèéã òàéòãàðóóëàõûí òóëä õýíèéã ÷ þóã ÷ îðõèõîä áýëýí áîëñîí áàéëàà.
Ãýíýò íýãýí ñàíàà òºðñºí Òºãºëäºð àæèë äýýðýý ÿàðàí î÷ëîî. Èíòåðíåòåä õîëáîãäîí öýöýã
õ¿ðãýõ ¿éë÷èëãýýã õàéæ õàéæ îëëîî. Öýöýã òºâ äýýð î÷èæ õ¿ññýí öýöãèéíõýý áàãëààã
ìýíä÷èëãýýòýé õàìò õ¿ññýí õ¿íèéõýý õàÿãààð õ¿ðã¿¿ëäýã ¿éë÷èëãýýã áàéäàã ãýæ ìýäýýä
æààõàí õàëãàñààð Òóÿàðóó óòñààð ÿðüëàà. Òóÿà Òºãºëäºðèéã òàíèàä ýõëýýä óòñààð óóðòàé
ÿðüñàí áîëîâ÷ àñóóñàí ç¿éëèéã íü ñîíñîîä ãàéõàæ õîöîðëîî. ª÷èãäºðæèí àëãà áîë÷èõîîä
îäîî Ñî¸ëîîãèéí ãýðèéí õàÿãààð ÿàäàã þì ãýæ áîäñîí áîäîâ÷ î÷èæ óó÷ëàë ÷ ãóéõ ãýæ
áàéãààí áèë¿¿ ãýæ áîäîîä íàéçûãàà áàñ áîäîîä ãýðèéíõ íü õàÿãèéã äóðòàé äóðã¿é õýëæ ºãººä
óòñàà òàñàëëàà. Õàðèí òýð äîðîî ýðãýæ Ñî¸ëîîä õýëýõ ãýñýí áîëîâ÷ õóðàë çºâëºãººí ãýæ õýñýã
õ¿í äóóäààä òàã ìàðòóóë÷èõæýý...
Ñî¸ëîî ºã뺺 ñýðýýä óñàíä îð÷èõîîä ë õýñýã õóâöñàà ÿëãàí ö¿íõýëæ ýõëýâ. ºã뺺íèé öàé ÷
÷àíàæ óóõ äóð õ¿ðñýíã¿é. Ç¿ðõ íü òýð ÷èãýýðýý ë õàð õàðíõóé áîëæ çóíû õóðö íàðòàé ºã뺺 ÷
ãýëýý ýðãýí òîéðîí íü õàð áàðààí ñàíàãäñààð áàéëàà. Áóøóóõàí ýíý õîòîîñ õîëäîæ çóñëàí
äýýðýý ãýðèéíõýí äýýðýý î÷ü¸ ãýæ øèéäýýä ºã뺺 ýðòëýí ÿâàõààð áýëäýæ áàéãàà íü ýíý
áàéëàà. Ñýòãýëýý äàãààä öàðàé íü ÷ ãýñýí ºíãºã¿é áàðãàð áîëæýý. Áîäîõã¿é áàéÿ ÷ ãýýä
÷àäàõã¿é íýã ë ìýäýõýä Òºãºëäºðèéã ººð á¿ñã¿éòýé õºòëºëöºí ÿâæ áàéñíûã äóðñàí ñàíàæ òýð

21. òîîëîíä íü ç¿ðõ íü öîî õàòãàí ºâäºæ áàéëàà. Õàéðààñ áîëæ øàíàëñàí ç¿ðõ ºâäºõ人 õîðõîé
èäñýí ø¿ä ºâäºõººñ õàìààã¿é èë¿¿ ºâääºã àæýý. Îðîíä íü áèå ºâäñºí ÷ áîëîîñîé èéì
òàð÷ëààíòàé áàéõã¿é áèç ãýæ Ñî¸ëîî ãóíèãëàí áîäëîî. Áîäîõ òóñàì Òºãºëäºð ò¿¿íèé
õ¿ðøã¿é òýðòýý ºíäºðò õººð÷ áàéëàà. Ñ¿¿ë ñ¿¿ëäýý ò¿¿íòýé õàìò ÿâæ áàéñàí òýðõ¿¿ àçòàé
á¿ñã¿éä àòààðõàâ. Òýð õ¿¿õýí íü ãàäàãøàà ñóðãóóëüä ÿâàõã¿é þì áàéõäàà ýñâýë ººð çàëóóä
äóðëààä Òºãºëäºðººñ ººðºº ñàë÷èõäàãã¿é þì áàéõäàà ãýæ ýëäýâ ç¿éë Ñî¸ëîî äîòðîî õîðñîí
áîäëîî.
Áóøóóõàí çóñëàíðóóãàà ë ÿâüÿ, áàãà áàéõäàà æààõàí õóâèíãààð áóëãààñ óñ 纺㺺ä ë ýðãýí
òîéðîí óóëñ íîãîîðîí õºõºº äîíãîäîõ äóó öóóðàéòààä ë òóí ÷ æàðãàëòàé áàéæ áèëýý. Òýíäýý
î÷èâîë ò¿ð ÷ ãýñýí ýíý á¿õ øàíàëàëûã æààõàí ÷ ãýñýí ìàðòàæ àìñõèéõ þì øèã Ñî¸ëîîä
ñàíàãäëàà. Òºãºëäºð õýðâýý òýð á¿ñã¿é äýý ¿íýõýýð õàéðòàé áîë áè ÿàõ ÷ áèëýý. Ò¿¿íäýý ñààä
áîëæ í¿äýíä íü äýìèé ºðòºæ áàéõààð õîë î÷îîä ººðºº ñàíààä ë øàíàëæ ñóóñàí íü äýýð þì
äàà. Ñî¸ëîîãèéí í¿äýíä ººðèéí ýðõã¿é íóëèìñ á¿ðõýí îðîí äýýðýý çîã òóñàí ñóóëàà.
Òºãºëäºðò ¿íýõýýðèéí èõ õàéðòàé áîëñîí ø¿¿ äýý, òýãòýë Òºãºëäºð íü ººð íàéç á¿ñã¿éòýé
áàéíà ø¿¿ äýý. Õàéðòàé áîëñîí õ¿íèéãýý ººð õ¿íòýé õàìòäàà ÿâæ áàéõûã õàðàõààñ ººð õýö¿¿
çîâëîí ãýæ áàéõ óó äàà... Ñî¸ëîî òýñýëã¿é öóðõèðàí óéëëàà. Õàéðòàé õ¿íòýéãýý õàìò áàéõ
õóâüã¿é, Òºãºëäºðòýé õàìò áàéæ ÷àäàõã¿é Òºãºëäºð ò¿¿íèéõ áèø ãýæ áîäîõ òóñàì íü ç¿ðõ íü
áàçëàí óëàì õ¿÷òýé öóðõèðàí óéëæ áàéëàà.
Ãýòýë õààëãûã íü íýãýí õ¿í õ¿÷òýé öîõèõ äóóëäëàà. Ñî¸ëîî í¿äýý àð÷èí ãàéõàæ õýí èðñýí þì
áîë õîíõ äàðàõã¿é ãýæ áîäñîîð õààëãàà íýýí õàðëàà. Òýãòýë õààëãàíû öààíà íýãýí ¿ë òàíèõ
çàëóó ñàðíàé öýöãèéí áàãëàà áàðèí ººðð¿¿ íü õàðàí çîãñîæ áàéâ. Ñî¸ëîîã ìýë ãàéõàí çîãñîæ
áàéòàë íºãºº çàëóó ººðèéã ÷èíü Ñî¸ëîî ãýäýã ¿¿ õýìýýí àëáàðõóó àñóóëàà. Òèéí õýìýýí
òîëãîé äîõèòîë õ¿ëýýí àâëàà ãýæ ãàðûí ¿ñýã çóðíà óó ãýæ íºãºº çàëóó íýãýí õóóäàñ öààñàíä
çóðóóëààä äàðàà íü óëààí ÿãààí ñàðíàé õîñîëñîí ãàéõàì ñàéõàí ñàðíàéí áàãëààã Ñî¸ëîîãèéí
ãàðò áàðèóëààä òàíä íýãýí çàëóóãààñ çîðèóëàí çàõèàëñàí þì õýìýýí õýë÷èõýýä þì àñóóõ ÷ çàâ
ºãºëã¿é øàò àëãàñàí õàðàéí îäëîî. ¨ñòîé í¿äýý á¿ëòèéòýë ãàéõñàí Ñî¸ëîî áàãëàà öýöãýý
áàðèí ãýðòýý îðæ ãàéõàí çîãñëîî. ªðºº ä¿¿ðýí ñàðíàé öýöãèéí àíõèëàì ñàéõàí ¿íýð ò¿ãýí
òàðõëàà. Õýñýã õàðæ ¿íýðëýæ áàÿðëààä çà áàéç õýí íü èéì ãî¸ öýöýã ÿâóóëäàã áàéíàà ãýæ
áîäñîí ÷èíü ò¿¿íä çîðèóëæ ÿâóóëàõ øèðõýã ÷ õ¿í ñàíààíä íü îðñîíã¿é.
Þóòàé ÷ ýõëýýä óñàíä õèéå ãýýä ãýòýë ãî¸ìñîã áîîñîí áîîëòûí çàâñàð áÿöõàí ÿãààí äóãòóé
õàðàãäàæ áàéëàà. Ñî¸ëîî òýðõ¿¿ áÿöõàí äóãòóéã çàäëàí ¿çòýë äîòðîîñ íü íýãýí èë çàõèäàë
ãàð÷ èðëýý...

22. Äîëäóãààð á¿ëýã
Òýðõ¿¿ ãàéõàì öýöãèéí áàãëààíààñ íèñýõ ìýò ë ãàðààä èðñýí áÿöõàí äóãòóéã Ñî¸ëîî
áîëãîîìæòîé ãýã÷ íü çàäëàí óíøñàíàà í¿ä íü ãàéõàì òîì áîëæ ñóóí òóñëàà. Ýíý áýëýã ò¿¿íä
õýíýýñ èðñýí áàéñàí ãýý÷. Ãàéõìààð þì Òºãºëäºð íü ò¿¿íä ÿâóóëñàí áàéíà ø¿¿ äýý… Öýíõýð
öààñòàé áÿöõàí èë çàõèäàë äýýð “Óó÷ëààðàé Ñî¸ëîî, áè ÷àìä á¿õ ó÷ðàà óóëçàæ òàéëáàðëàõûã
õ¿ñýæ áàéíà. Íàäòàé óóëçàà÷. Òºãºëäºð” õýìýýí öººõºí ¿ã áè÷ñýí áàéëàà.
Ñî¸ëîî ýíýõ¿¿ ÿâäàëä ¿íýõýýðèéí èõ ãàéõëàà. Òýðýýð õóðäàí ãýã÷ íü áîñ÷ öýöãèéí áàãëààãàà
ýíãýðòýý íààãààä ãýðòýé æààõàí õ¿¿õýä øèã áàÿðëàí äýâõýöëýý. ßìàð ãî¸ âý, ÿìàð ãî¸ âý ºíºº
îðîé áèä 2 óóëçàíà, Òºãºëäºð ÷ áàñ íàäàä õàéðòàé þì áàéíà. Áóðõàí ìèíü ñýòãýë ìèíü ÿàñàí
ñàéõàí áàéíà àà. Ñî¸ëîî õàìãèéí ñ¿¿ëä äýýä ñóðãóóëèéíõàà ýëñýëòèéí øàëãàëòàíä òýíöýí
îðñîí ºä𺺠ë íýã èíãýæ áàÿðëàæ áàéñàí áèëýý. Ãýòýë îäîî òýð ¿åèéíõýýñ õýä äàõèí èë¿¿
áàÿð õººðòýé áàéëàà. Áóðõàí ìèíü òà èíãýæ íàìàéã áàÿðëóóëíà ãýæ áàéõ óó äàà…
Òýð äîðîî Ñî¸ëîîãèéí í¿¿ð áàÿðààð õàéðààð ãýðýëòýí ò¿ð¿¿íèé áàðãàð öàðàéíààñ ÿìàð ÷ óë
ìºð ¿ëäñýíã¿é ýý. ßâàõààð çýõýæ áàéñíàà àëü õýäèéí áîëü÷èõîîä äóó àÿëàí õóâöñàà áóöààí
ø¿¿ãýýíäýý õèéëýý. ªíººäºð õýäýýñ óóëçàõ áîë àæèë òàðààä ë íàäðóó ÿðèõ áàéõäàà. Ìèíèé
óòñûã íýýðýý ìýäýõã¿éø äýý. Çà ãýõäýý ãýðèéí õàÿã îëæ ìýäñýí þì ÷èíü, óòñûã ìààíü ìýäýæ
áàéãàà áàéëã¿é ãýæ áîäîîä áàÿðëàí ãàíöààðàà èíýýä àëäëàà. Òîëèíûõºº ºìíº áàéðëóóëñàí
öýöãèéí áàãëàíû ñàéõàí ¿íýð ºðºº ä¿¿ðýí õàíõàëíà. ¯äèéí öàéíààðàà ÷ óòàñäàæ
ìàãàäã¿éøäýý ãýæ áîäîîä Ñî¸ëîî áóøóóõàí ãàäàãøàà ãàðàõààð õóâöñàà ºìñºí ãýðýýñ ãàðàëã¿é
ñóóëàà. Ãàð óòñàà ÷àíãà ãýã÷ íü àòãàí áàéí áàéí õ¿¿ðèéã íü õàðæ öàã ìèíóò òîîëîí ñóóëàà.
Ç¿ðõ íü õÿçãààðã¿é èõ áàÿðààð áÿëõàí õýäýí öàã ÷ õàìààã¿é èíãýæ õ¿ëýýí ñóóõ íü æàðãàë ìýò
ñàíàãäàíà. ¨ñòîé ë õ¿ëýýõèéí æàðãàë ãýã÷ íü ýíý þì áàéõ äàà…
Ãýíýò Ñî¸ëîîä íºãººõ Òºãºëäºðòýé õºòëºëöºæ ÿâñàí á¿ñã¿é ñàíàãäëàà. ßìàð æààõàí õ¿¿õýä
áèøäýý ºäèé íàñíû òîì çàëóó æèðèéí íàéçòàéãàà õºòëºëöººä ë ÿâæ áàéíà ãýæ ìýäýýæ
áàéõã¿é ø¿¿ äýý. Òýãýõäýý îäîî íàäàä á¿õ þì õàìààã¿é ýý. Òºãºëäºðòýéãýý ë õàìò áàéâàë, òýð
ìààíü ë íàìàéã ãýæ áàéâàë óðä íü íýã á¿ñã¿éòýé õºòëºëöºæ õàðàãäàõ íü áàéòóãàé àâãàé 3í
õ¿¿õýäòýé ÷ áàéñàí õàìààã¿é áè ò¿¿íèéã õàéðëàñàí ñýòãýëýý òàòàæ àâ÷ ÷àäàõã¿é ýý. Á¿õíèéã
Òºãºëäºð ººðºº øèéäýã, åð íü òýð á¿ñã¿éòýé æèðèéí ë íýã íàéç ÷ áàéñàí þì áèë¿¿.
Ìýäýõã¿é ç¿éëèéíõýý òºëºº òîëãîéãîî ãàøèëãàæ ÿàõ âý. Õàìãèéí ãîë íü Òºãºëäºð ò¿¿íä
ñàéí áàéñàí íü ë õàíãàëòòàé. Ñî¸ëîî Òºãºëäºðèéã ººðòýé íü àäèëõàí õàéðòàé ãýäýãò áàðàã ë
èòãýæ áàéëàà.
Ýíý ¿åä Òºãºëäºð àæèë äýýðýý ºðãºñºí õàòãóóëñàí ìýò ñóóæ ÿäàí ºíäºëçºæ áàéëàà. Çàõèàëãà
ºãñºí ãàçàðëóóãàà óòàñäààä õ¿ëýýíãýí ºãñºí ãýñýíèéã íü ñîíñîîä æààõàí ÷ ãýñýí ñýòãýë
àìàðëàà. Ãýõäýý ë àéõ ç¿éë íü óðä íü õ¿ëýýæ áàéëàà. Ñî¸ëîî ò¿¿íèéã Óÿíãàòàé õºòëºëöºæ
ÿâæ áàéãààã õàðààä ÿàæ óóðëàõ çýâ¿¿öýõ, çýìëýõ çýðýãöñýí õàðöààð õàðæ áàéëàà. Òýãýýä îäîî
çàõèàã íü óðæ õàÿàä óóðëàæ áàéâàë ÿàíà. Á¿¿ð îðîé óóëçàÿ ãýýä óòàñäòàë ººäººñ óóðëàæ
çàãíàâàë ÿàõ áèëýý. ªºðèéã íü àëü õýäèéí ìàðò÷èõñààí ÿâæ áàéâàë á¿¿ð è÷ìýýð õýðýã áîëîõ
áèø ¿¿. Òºãºëäºð óóë íü òèéì ÷ àéìõàé õ¿í áèø äýý. Ãýòýë Ñî¸ëîîãèéí óòàñðóó çàëãàõààñ
äààí÷ íýã ç¿ðõ àëäààä áàéñàí òóë ò¿¿íð¿¿ ìýññýæ áè÷ýýä ¿çýõýýð øèéäæýý.