ปฏิสัมพันธ์ในระบบสุริยะ

1. ว 23102 วิทยาศาสตร์ 1 วิทยาศาสตร์ 6
ใบความรู้ที่ 16
ประกอบแผนการจัดการเรียนรู้ที่ 16 เรื่อง ปฏิสัมพันธ์ในระบบสุริยะ เวลา 10 นาที
จุดประสงค์การเรียนรู้
นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับปฏิสัมพันธ์ในระบบสุริยะ
เนื้อหา
ปฏิสัมพันธ์ในระบบสุริยะ
ดวงอาทิตย์เป็นดาวฤกษ์มีมวลมหาศาลจึงมีแสงสว่างตัวเอง สามารถดึงดูดดาวเคราะห์ใน
ระบบสุริยะและเทหวัตถุต่าง ๆ มาโคจรรอบดวงอาทิตย์ โลก และบริวารของโลกอย่างดวงจันทร์ก็
ได้รับอิทธิพลจากดวงอาทิตย์เช่นเดียวกับดาวเคราะห์ดวงอื่น ๆ
ดวงอาทิตย์และดวงจันทร์มีผลต่อโลกอย่างไร
ดวงอาทิตย์เป็นพลังงานที่สาคัญของโลกและสรรพทั้งหมดบนโลก พลังงานจากดวงอาทิตย์
ช่วยให้เกิดการหมุนเวียนของอากาศ น้า และพลังงานของสิ่งมีชีวิตทุกชนิด แสงอาทิตย์จะตก
กระทบบนผิวโลกอย่างไม่สม่าเสมอ บริเวณที่อยู่เหนือเส้นศูนย์สูตรเล็กน้อยมีความกดอากาศสูง ทา
ให้มีเมฆปกคลุมเบาบาง จึงได้รับแสงอาทิตย์ปริมาณมาก และพบว่าแสงอาทิตย์ส่องถึงโลกได้
น้อยลงในบริเวณใกล้ขั้วโลก
รังสีอัลตราไวโอเลตชนกับโมเลกุลกับ
โมเลกุลโมเลกุลของแก๊สโอโซนในชั้น แสงที่มองเห็นได้ รังสีอินฟราเรด
รังสีแกมมาและรังสีเอกซ์พุ่งชนอะตอม คลื่นวิทยุ และรังสีอัลตราไวโอเลต
บรรยากาศชั้นสตราโตสเฟียร์
และสูญเสียพลังงานในชั้นบรรยากาศ บางส่วนผ่านมาถึงพื้นผิวของโลก
คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า พืช สัตว์
ลมสุริยะรบกวนระบบสื่อสาร
รบกวนคลื่นวิทยุ ผลของดวงอาทิตย์ต่อโลก สิ่งมีชีวิตสังเคราะห์ด้วยแสง
แบคทีเรียบางชนิด
การหมุนเวียนของอากาศ กระแสน้าในมหาสมุทร การหมุนเวียนของน้า
ดวงอาทิตย์ให้ความร้อนกับพื้นผิวโลก ความร้อนจากดวงอาทิตย์ทาให้น้า ความร้อนจากดวงอาทิตย์ทาให้น้าบนผิว
และสะท้อนกลับสู่อวกาศ ทาให้อากาศ บริเวณเส้นศูนย์สูตรอุ่นขึ้น เป็น โลกระเหยกลายเป็นไอลอยตัวสูงน้ากลั่นตัว
ลอยตัวสูงขึ้น อากาศเย็นไหลแทนที่ กระแสน้าหมุนเวียนไปสู่บริเวณขั้วโลก เป็นเมฆและกลายเป็นฝนตกลงมา

2. ว 23102 วิทยาศาสตร์ 2 วิทยาศาสตร์ 6
นอกจากดวงอาทิตย์ซึ่งเป็นดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้โลกมากที่สด ดวงจันทร์ซึ่งจัดว่าเป็นเทหวัตถุ
ุ
ท้องฟ้าที่อยู่ใกล้โลกมากที่สุด การเคลื่อนที่ของโลกและดวงจันทร์รอบดวงอาทิตย์จึงมีอิทธิพลต่อ
โลกและสิ่งแวดล้อมบนโลกหลายประการ
การหมุนรอบตัวเอง โลก การหมุนรอบดวงอาทิตย์
รอบละประมาณ 24 ชั่วโมง ลักษณะการเคลือนที่
่ รอบละประมาณ 1 ปี
การหมุนรอบตัวเอง ดวงจันทร์ การหมุนรอบโลก
รอบละ 29 วัน 12ชม. 44 นาที รอบละ 29.5 วัน
การเคลื่อนที่ของ
การทาปฏิทินจันทรคติ การเกิดน้าขึนน้าลง
้
โลกและดวงจันทร์
การเกิดสุริยุปราคาและจันทรุปราคา
ปฏิทินจันทรคติ
ปฏิทินจันทรคติ หมายถึงปฏิทินที่มีการนับวันและเดือนโดยอาศัยการโคจรของดวงจันทร์
ซึ่งสังเกตจากลักษณะและตาแหน่งของดวงจันทร์ที่ปรากฏเห็นบนโลก ในแต่ละวันดวงจันทร์จะปรากฏ
ให้เห็นมีลักษณะต่างๆ กันตามตาแหน่งการเคลื่อนที่รอบโลกและการรับแสงจากดวงอาทิตย์
วันที่เห็นดวงจันทร์ด้านที่หันมาทางโลกได้รับแสงมากเรียกว่า วันข้างขึ้นหรือเดือนหงาย
จนถึงคืนที่เห็นดวงจันทร์เต็มดวงเป็นรูปวงกลมเรียกว่า จันทร์เพ็ญ และวันที่เห็นดวงจันทร์ได้รับ
แสงลดลงเรียกว่า วันข้างแรมหรือเดือนคว่า ดังรูป

3. ว 23102 วิทยาศาสตร์ 3 วิทยาศาสตร์ 6
น้าขึ้นน้าลง
การเกิดน้าขึ้นน้าลง เป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติที่เกิดขึ้นกับน้าทะเลวันละ 2 ครั้ง เป็นผลที่
เกิดจากแรงดึงดูดระหว่างดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และโลก เนื่องจากดวงจันทร์อยู่ใกล้โลกมากแรง
ดึงดูดของดวงจันทร์จึงมีผลต่อการเกิดน้าขึ้นและน้าลง
รูปแสดงการเกิดน้าขึ้นน้าลงบนโลก
ในแต่ละวันน้าในมหาสมุทรขึ้นและลงครบหนึ่งรอบในเวลาประมาณ 12 ชั่วโมง 25 นาที
หรือประมาณครึ่งวัน ดังนั้นในวันหนึ่งระดับน้าทะเลสูงขึ้น 2 ครั้งและลดลง 2 ครั้ง ตาแหน่งของ
ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ส่งผลให้ระดับน้าขึ้นและน้าลงแตกต่างกัน ทาให้มีปรากฏการณ์ที่เรียกว่า
วันน้าเกิดวันน้าน้าตาย
รูปแสดงการเกิดน้าเกิด น้าขึนมากและลงมาก
้

4. ว 23102 วิทยาศาสตร์ 4 วิทยาศาสตร์ 6
รูปแสดงการเกิดน้าตาย น้าขึนน้อยและลงน้อย
้

5. ว 23102 วิทยาศาสตร์ 5 วิทยาศาสตร์ 6
สุริยุปราคาและจันทรุปราคา
สุริยุปราคาและจันทรุปราคา เป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดจากการเคลื่อนที่ของโลก
หรืดวงจันทร์บังทางเดินของแสงจากดวงอาทิตย์ ทาให้เกิดเงาปรากฏที่โลกหรือดวงจันทร์ ซึ่งมักจะ
เกิดขึ้นตรงกับแรม 15 ค่าหรือขึ้น 15 ค่า แต่ไม่ปรากฏขึ้นทุกเดือน
สุริยุปราคา (Solar eclip) เกิดจากเงาของดวงจันทร์บังทางเดินของแสงจากดวงอาทิตย์
เมื่อดวงจันทร์เคลื่อนที่อยู่ระหว่างโลกและดวงอาทิตย์ในแนวเดียวกัน เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นใน
เวลากลางวัน

6. ว 23102 วิทยาศาสตร์ 6 วิทยาศาสตร์ 6
สุริยุปราคาเต็มดวงเกิดขึ้นไม่บ่อยครั้ง จึงเป็นปรากฏการณ์ที่สาคัญทางดาราศาสตร์ที่มี
ประโยชน์ในการศึกษาเกี่ยวกับดวงอาทิตย์ สุริยุปราคาเต็มดวงที่สามารถสังเกตในประเทศไทยครั้ง
สาคัญมีดังนี้
คาดว่าจะมองเห็นที่จังหวัด
ประจวบคีรีขนธ์ 11 เมษายน 2613
ั
24 ตุมิถุนายน 2498
20 ลาคม 2538 20 มิถุนายน 2498
สุริยุปราคาเต็มดวง
ในประเทศไทย
9 พฤษภาคม 2472 6 เมษายน 2418
18 สิงหาคม 2411
ณ ตาบลหว้ากอ อาเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรขันธ์ ี
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงทานาย
การเกิดล่วงหน้า 2 ปี เรียกว่าสุริยุปราคาเต็มดวงที่หว้ากอ
จันทรุปราคา (Lunar eclip) เกิดจากเงาของโลกบังทางเดินของแสงจากดวงอาทิตย์ เมื่อ
โลกเคลื่อนที่อยู่ระหว่างดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ในแนวเดียวกัน เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นใน
เวลากลางคืนขณะเป็นวันจันทร์เพ็ญ
รูปแสดงการเกิดจันทรุปราคาเต็มดวง

7. ว 23102 วิทยาศาสตร์ 7 วิทยาศาสตร์ 6
รูปแสดงการเกิดจันทรุปราคาบางส่วน
รูปแสดงการเกิดจันทรุปราคาในเงามัว

8. ว 23102 วิทยาศาสตร์ 8 วิทยาศาสตร์ 6
ใบงานที่ 16
ประกอบแผนการจัดการเรียนรู้ที่ 16 เรื่อง ปฏิสัมพันธ์ในระบบสุริยะ เวลา 10 นาที
ชื่อ……………………………………...………………..กลุ่มที่………เลขที่………ชั้น………..
จุดประสงค์การเรียนรู้
นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับปฏิสัมพันธ์ในระบบสุริยะ
จงเติมคาหรือข้อความลงในช่องว่างให้ถูกต้อง
1. โลกและดวงจันทร์มีลักษณะการเคลื่อนที่ต่างกันคือ..........................................................
..........................................................................................................................................
2. การเคลื่อนที่ของโลก ดวงจันทร์ และดวงอาทิตย์ ทาให้เกิดปรากฏการณ์
..........................................................................................................................................
3. จงอธิบายเกี่ยวกับคาต่อไปนี้ วันข้างขึ้น วันข้างแรม และจันทร์เพ็ญ
..........................................................................................................................................
4. น้าขึ้นและน้าลงเป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติที่เกิดจาก.......................................................
..........................................................................................................................................
5. ระดับน้าทะเลในวันน้าเกิดและวันน้าตายมีลักษณะ..........................................................
เพราะ................................................................................................................................
6. ให้นักเรียนวาดรูปแสดงตาแหน่งของดวงอาทิตย์ โลก และดวงจันทร์ในการเกิด
สุริยุปราคาเต็มดวงและจันทรุปราคาเต็มดวง
ใบความรู้ที่ 44