Recommended
More Related Content
Similar to บทที่ 6 ระบบสุริยะและดาวฤกษ์ (1).pptx
Similar to บทที่ 6 ระบบสุริยะและดาวฤกษ์ (1).pptx (20)
บทที่ 6 ระบบสุริยะและดาวฤกษ์ (1).pptx
- 2. ความสัมพันธ์ของดวงอาทิตย์โลกและดวงจันทร์ • สุริยุปราคา • จันทรุปราคา • ข้างขึ้นข้างแรม
- 3. สุริยุปราคา (Solar Eclipse) • “สุริยุปราคา” หรือ “สุริยะคราส” เกิดจากการที่ดวงจันทร์โคจรผ่านหน้า ดวงอาทิตย์ เราจึงมองเห็นดวงอาทิตย์ค่อยๆ แหว่งมากขึ้น จนกระทั่งมืด มิดหมดดวง และโผล่กลับมาอีกครั้ง คนในสมัยโบราณเชื่อว่า “ราหูอม ดวงอาทิตย์” สุริยุปราคาจะเกิดขึ้นเฉพาะในวันแรม 15 ค่า แต่ไม่เกิดขึ้น ทุกเดือน
- 4. • เนื่องจากระนาบที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ และระนาบที่ดวงจันทร์ โคจรรอบโลก มิใช่ระนาบเดียวกัน หากตัดกันเป็นมุม 5 องศา • โอกาสที่จะเกิดสุริยุปราคาบนพื้นผิวโลก จึงมีเพียงประมาณปีละ 1 ครั้ง และเกิดไม่ซ้าที่กัน เนื่องจากเงาของดวงจันทร์ที่ทาบไปบนพื้นผิวโลก ครอบคลุมพื้นที่ขนาดเล็ก และโลกหมุนที่รอบตัวเองอย่างรวดเร็ว
- 5. สุริยุปราคา แผ่นที่ 5/2 ระนาบที่ดวงจันทร์โคจรรอบโลกทามุม 5 กับระนาบที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์
- 6. • เงาของดวงจันทร์ ดวงจันทร์เคลื่อนที่บังแสงอาทิตย์ ทาให้เกิดเงาขึ้น 2 ชนิด คือ เงามืด และเงามัว เงามืด (Umbra) เป็นส่วนที่มืดที่สุด เนื่องจากดวงจันทร์บด บังดวงอาทิตย์จนหมดสิ้น ถ้าหากเข้าไปอยู่ ในเงามืด เราจะมิสามารถ มองเห็นดวงอาทิตย์ได้เลย เงามัว (Penumbra) ไม่มืดมากนักเนื่องจากได้รับแสงเป็น บางส่วนจากอาทิตย์ ถ้าหากเราเข้าไปอยู่ ในเงามัว เราจะมองเห็น บางส่วนของดวงอาทิตย์โผล่พ้นส่วนโค้งของดวงจันทร์ออกมาก
- 8. สุริยุปราคา 3 ชนิด • สุริยุปราคาเต็มดวง (Total Solar Eclipse) เกิดขึ้นเมื่อผู้ สังเกตการณ์อยู่ในตาแหน่งเงามืดบนพื้นผิวโลก (A) ดวงจันทร์จะบังดวง อาทิตย์จนหมดสิ้น • สุริยุปราคาบางส่วน (Partial Solar Eclipse) เกิดขึ้นเมื่อผู้ สังเกตการณ์อยู่ในตาแหน่งของเงามัว (B) จึงมองเห็นดวงอาทิตย์เป็นสว่าง เป็นเสี้ยว • สุริยุปราคาวงแหวน (Annular Solar Eclipse) เนื่องจากวงโคจร ของดวงจันทร์เป็นรูปวงรี บางครั้งดวงจันทร์อยู่ห่างจากโลกมากเสียจนเงามืด ของดวงจันทร์จะทอดยาวไม่ถึงผิวโลก (C) ดวงจันทร์จะมีขนาดปรากฏเล็ก กว่าดวงอาทิตย์ ทาให้ผู้สังเกตการณ์มองเห็นดวงอาทิตย์ปรากฏเป็นรูปวง แหวน
- 9. จันทรุปราคา (Lunar Eclipse) • จันทรุปราคา” หรือ “จันทรคราส” เกิดจากการที่ดวงจันทร์โคจรผ่านเข้า ไปในเงาของโลก เราจึงมองเห็นดวงจันทร์ค่อย ๆ แหว่งมากขึ้น จนหมด ลับดวงและโผล่กลับขึ้นมาอีกครั้ง อย่างที่คนสมัยโบราณเรียกว่า “ราหู อมจันทร์” จันทรุปราคาจะเกิดขึ้นเฉพาะในคืนวันเพ็ญ 15 ค่า หรือคืน วันพระจันทร์เต็มดวง อย่างไรก็ตามปรากฏการณ์จันทรุปราคา มิ สามารถเกิดขึ้นทุกเดือน เนื่องจากระนาบที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ และระนาบที่ดวงจันทร์โคจรรอบโลก มิใช่ระนาบเดียวกัน หากตัดกัน เป็นมุม 5 องศา ดังนั้นโอกาสที่จะเกิดจันทรุปราคา จึงมีเพียงประมาณปี ละ 1-2 ครั้ง โดยที่สามารถมองเห็นจากประเทศไทย เพียงปีละครั้ง
- 10. สุริยุปราคา แผ่นที่ 10/2 ระนาบที่ดวงจันทร์โคจรรอบโลกทามุม 5 กับระนาบที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์
- 11. • เงาโลก โลกเป็นดาวเคราะห์ดวงหนึ่ง ไม่มีแสงสว่างในตัวเอง หากแต่ได้รับแสง จากดวงอาทิตย์ ด้านที่หันหน้าเข้าหาดวงอาทิตย์เป็นกลางวัน ส่วนด้าน ที่หันหลังให้ดวงอาทิตย์เป็นกลางคืน การที่โลกบังแสงอาทิตย์ในอวกาศ บังเกิดเงา 2 ชนิด คือ เงามืด และเงามัว
- 14. จันทรุปราคา 3 ชนิด • จันทรุปราคาเต็มดวง (Total Eclipse) เกิดขึ้นเมื่อดวงจันทร์ ทั้งดวงเข้าไปอยู่ในเงามืดของโลก • จันทรุปราคาบางส่วน (Partial Eclipse) เกิดขึ้นเมื่อบางส่วน ของดวงจันทร์เฉี่ยวผ่านเงามัว • จันทรุปราคาเงามัว (Penumbra Eclipse) เกิดขึ้นเมื่อดวง จันทร์โคจรผ่านเข้าไปในเงามัวของโลก โดยมิได้เฉี่ยวกายเข้าไปในเงา มืดแม้แต่น้อย ดวงจันทร์จึงยังคงมองเห็นเต็มดวงอยู่ แต่ความสว่างลด น้อยลง สีออกส้มแดง จันทรุปราคาชนิดนี้หาโอกาสดูได้ยาก เพราะ โดยทั่วไปดวงจันทร์มักจะผ่านเข้าไปในเงามืดด้วย
- 15. • จันทรุปราคาเต็มดวงจะเกิดขึ้นเฉพาะในคืนที่ดวงจันทร์เต็มดวง เมื่อดวง จันทร์อยู่ในตาแหน่งตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ โดยมีโลกอยู่ตาแหน่งกลาง ผู้สังเกตการณ์อยู่ในตาแหน่งใด ๆ บนซีกมืดของโลก (หรือกลางคืน) จะ มองเห็นดวงจันทร์โคจรผ่านเงามืดด้วยความเร็ว 1 ก.ม.ต่อวินาที และ ด้วยเงามืดของโลกมีขนาดจากัด ดังนั้นดวงจันทร์จะอยู่ในเงามืดได้นาน ที่สุดเพียง 1 ชั่วโมง 42 นาที เท่านั้น
- 16. ข้างขึ้นข้างแรม • ข้างขึ้นข้างแรม (The Moon’s Phases) หมายถึง ปรากฏการณ์ ธรรมชาติที่เรามองเห็นดวงจันทร์เปลี่ยนแปลงเป็นเสี้ยว บางคืนก็เสี้ยว เล็ก บางคืนก็เสี้ยวใหญ่ บางคืนสว่างเต็มดวง บางบางคืนก็มืดหมดทั้ง ดวง การที่เรามองเห็นการเปลี่ยนแปลงเช่นนี้เป็นเพราะ ดวงจันทร์มี รูปร่างเป็นทรงกลม ไม่มีแสงในตัวเอง แต่ได้รับแสงจากดวงอาทิตย์ ด้าน มืดของดวงจันทร์เกิดจากส่วนโค้งของดวงจันทร์บังแสง ทาให้เกิดเงามืด ทางด้านตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ เมื่อมองดูดวงจันทร์จากพื้นโลก เราจึง มองเห็นเสี้ยวของดวงจันทร์มีขนาดเปลี่ยนไปเป็นวงรอบ ใช้เวลา 29.5 วัน
- 17. ข้างขึ้นข้างแรม แผ่นที่ 17/2 แสงอาทิตย์สะท้อนจากโลก ทาให้เรามองเห็นส่วนมืดของดวงจันทร์
- 20. • คนไทยแบ่งเดือนทางจันทรคติออกเป็น 30 วัน คือ วันขึ้น 1 ค่า - วันขึ้น 15 ค่า และ วันแรม 1 ค่า - วันแรม 15 ค่า โดยถือให้วันขึ้น 15 ค่า (ดวง จันทร์สว่างเต็มดวง), วันแรม 1 ค่า (ดวงจันทร์มืดทั้งดวง), วันแรม 8 ค่า และวันขึ้น 8 ค่า (ดวงจันทร์สว่างครึ่งดวง) เป็นวันพระ
- 21. • วันแรม 15 ค่า (รูป ก) เมื่อดวงจันทร์อยู่ระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ ดวง จันทร์จะหันแต่ทางด้านมืดให้โลก ดวงจันทร์ปรากฏบนท้องฟ้าใน ตาแหน่งใกล้กับดวงอาทิตย์ ทาให้เราไม่สามารถมองเห็นดวงจันทร์ได้ เลย • วันขึ้น 8 ค่า (รูป ข) เมื่อดวงจันทร์เคลื่อนมาอยู่ในตาแหน่งทามุมฉากกับ โลก และดวงอาทิตย์ ทาให้เรามองเห็นด้านสว่างและด้านมืดของ ดวงจันทร์มีขนาดเท่าๆ กัน
- 22. • วันขึ้น 15 ค่า หรือ วันเพ็ญ (รูป ค) ดวงจันทร์โคจรมาอยู่ด้านตรงข้ามกับ ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์หันด้านที่ได้รับแสงอาทิตย์เข้าหาโลก ทาให้ เรามองเห็นดวงจันทร์เต็มดวง • วันแรม 8 ค่า (รูป ง) ดวงจันทร์โคจรมาอยู่ในตาแหน่งทามุมฉากกับโลก และดวงอาทิตย์ ทาให้เรามองเห็นด้านสว่างและด้านมืดของดวง จันทร์มีขนาดเท่าๆ กัน
- 23. เกร็ดความรู้ • วันเพ็ญขึ้น 15 ค่า ดวงจันทร์อยู่ด้านตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ ดังนั้นเราจึงเห็น ดวงจันทร์จะขึ้นทางทิศตะวันออก ขณะที่ดวงอาทิตย์ตกทางทิศตะวันตก • ดวงจันทร์ขึ้นช้า วันละ 50 นาที • ข้างขึ้น: เราจะเห็นดวงจันทร์ในช่วงหัวค่า • ข้างแรม: เราจะเห็นดวงจันทร์ในช่วงรุ่งเช้า • ในช่วงเวลาที่ดวงจันทร์ปรากฏเป็นเสี้ยวบาง แต่เราก็สามารถมองเห็นด้าน มืดของดวงจันทร์ได้ เป็นเพราะแสงอาทิตย์ส่องกระทบพื้นผิวโลก แล้ว สะท้อนไปยังดวงจันทร์ เราเรียกปรากฏการณ์นี้ว่า “เอิร์ธไชน์” (Earth Shine)
- 24. • a Sidereal Month (a lunar orbit of 360 degrees around the earth, 27.32158 days) and a Synodic Month (a single lunation or full cycle of lunar phases, 29.53059 days on average)
- 25. การกาเนิดระบบสุริยะและวิวัฒนาการของระบบสุริยะ • ระบบสุริยะ ประกอบด้วยดวงอาทิตย์และบริวาร ซึ่งโคจรอยู่รอบดวงอา ทิตย ์์ได้แก่ ดาวเคราะห์ 8 ดวง บริวารของดาวเคราะห์ ดาวเคราะห์ น้อย และดาวหาง ดาวเคราะห์ 4 ดวงที่อยู่ใกล้ดวงอาทิตย ์์เรียกว่า "ดาวเคราะห์ชั้นใน" ซึ่งเป็นดาวเคราะห์ขนาดเล็ก และมีพื้นผิวเป็น ของแข็ง ได้แก่ ดาวพุธ ดาวศุกร์ โลกและดาวอังคาร ดาวเคราะห์ 4 ดวง ที่อยู่ถัดออกไปเรียกว่า "ดาวเคราะห์ชั้นนอก" ซึ่งมีขนาดใหญ่ และมี องค์ประกอบส่วนใหญ่เป็นก๊าซ ถัดจากนั้น คือ ดาวพลูโตที่มีขนาดเล็ก และมีพื้นผิวเป็นของแข็ง ซึ่งเป็นดาวเคราะห์แคระ
- 26. Planet • ดาวเคราะห์ (Planet) เป็นวัตถุที่ 1. โคจรรอบดวงอาทิตย์ 2. มีมวลสูมมากพอ จนแรงโน้มถ่วงทาให้วัตถุดังกล่าวมีรูปร่างทรงกลม หรือเกือบกลม 3. วัตถุดังกล่าว ได้ทาให้บริเวณที่ใกล้เคียงกับวงโคจรของมันปราศจาก วัตถุอื่น ๆ
- 27. Dwarf Planet • ดาวเคราะห์แคระ (Dwarf Planer) เป็นวัตถุที่ 1. โคจรรอบดวงอาทิตย์ 2. มีมวลสูงมากพอจนแรงโน้มถ่วงทาให้วัตถุดังกล่าวมีรูปทรงกลมหรือ เกือบกลม 3. วัตถุดังกล่าวจะต้องไม่ทาให้บริเวณใกล้เคียงกับวงโคจรของมัน ปราศจากวัตถุอื่น ๆ 4. ไม่เป็นดาวบริวารของดาวเคราะห์อื่น
- 28. • วัตถุอื่น ๆ ที่ไม่เป็นไปตามข้อ คานิยามของ Planet และ Dawrf Planet ให้เรียกรวม ๆ ว่าเป็น วัตถุขนาดเล็กในระบบสุริยะ (Small Solar System Bodies) • ระบบสุริยะของเรา
- 31. ความสว่างและโชติมาตรของดาวฤกษ์ • ดวงดาวบนท้องฟ้ามีความสว่าง (brightness) ไม่เท่ากัน ความ สว่างของดาวจะขึ้นอยู่กับอุณหภูมิ ขนาด และระยะทางของดาวที่อยู่ ห่างจากโลก ในทางดาราศาสตร์สามารถบอกระดับความสว่างของดาว ได้ด้วยค่าโชติมาตร (magnitude) โดยกาหนดไว้ว่า “ดาวที่มีค่า โชติมาตรเท่ากับ 1 จะมีความสว่างมากกว่าดาวที่มีโชติมาตรเท่ากับ 6 อยู่ 100 เท่า” นั่นคือ
- 32. • ถ้ากาหนดให้อัตราส่วนของความสว่างในโชติมาตรถัดกันมีค่าเท่ากับ a ดังนั้น ดาวที่มีค่าโชติมาตรต่างกัน 1 จะมีความสว่างต่างกันอยู่ 2.512 เท่า
- 35. magnitude • Apparent magnitude • Absolute magnitude
- 36. • นิยาม ค่าโชติมาตรสัมบูรณ์ (M) คือ ค่าโชติมาตรของดาวเมื่อดาวดวง นั้นอยู่ห่างจากโลกเป็นระยะทาง 10 พาร์เซก
- 37. Color temperature • ถ้าสังเกตดาวฤกษ์บนท้องฟ้าจะพบว่ามีสีแตกต่างกันไป • ดาวบีเทลจุส (Betelgeuse) ในกลุ่มดาวนายพราน (Orion) • ดาวแอนทารีส (Antares) ในกลุ่มดาวแมงป่อง จะมีสีแดงออกส้ม • ดาวซีริอุสในกลุ่มดาวสุนัขใหญ่มีสีขาว • ดาวไรเจลในกลุ่มดาวนายพรานมีสีน้าเงินแกมขาว
- 38. Color temperature • เนื่องจากว่าแสงแต่ละสีจะมีความยาวคลื่นไม่เท่ากันและมีช่วงตั้งแต่ ประมาณ 400-700 nm โดยแสงสีแดงสีความยาวคลื่นมากที่สุด จากนั้นจึงเป็นแสงสีส้ม, เหลือง, เขียว, น้าเงิน, ฟ้า และแสงสีม่วงจะมี ความยาวคลื่นสั้นที่สุด
- 39. • จากความรู้ทางฟิสิกส์เบื้องต้นพบว่าจากแสงสีความยาวคลื่นต่างกันที่ สังเกตเห็นได้จากแหล่งกาเนิดแสงต่างกันสามารถบอกได้ว่ามีอุณหภูมิ มากน้อยเท่าใด จากความสัมพันธ์ดังนี้ หน่วยของความยาวคลื่นเป็นเซนติเมตร และหน่วยของอุณหภูมิเป็นเคลวิน
- 40. Spectral types of stars • O B A F G K M • Oh Be A Fine Girl Kiss Me
- 41. ลักษณะสาคัญของดาวที่มีชั้นสเปกตรัมชนิดต่างๆ มีดังนี • ชนิด O : เป็นดาวที่มีอุณหภูมิสูงมาก ประมาณ 30,000 – 60,000 K จน ทาให้อิเล็กตรอนหลุดออกจากอะตอมของธาตุต่างๆ เกิดการไอออไนซ์ ขึ้น เส้นมืดที่ปรากฏชัดบนสเปกตรัมได้แก่ ไอออไนซ์ของฮีเลียม, ออกซิเจน, ไนโตรเจน รวมทั้งไฮโดรเจนด้วย ดาวชนิดดังกล่าวนี้มีอยู่ กลุ่มหนึ่งเรียกว่า Wolf-Rayet star ที่แสดงเส้นสว่างของธาตุบางชนิดมี ขนาดกว้างหลายอังสตรอม คาดว่าเส้นสว่างเหล่านี้เกิดจากกลุ่มก๊าซที่ ห่อหุ้มดาวถูกดันให้พุ่งออกมา
- 42. • ชนิด B : เส้นมืดที่มีความเข้มมากที่สุด ได้แก่ ฮีเลียมที่ไม่ถูกไอออไนซ์ (neutral Helium)โดยเฉพาะดาวชนิด B2 มีอุณหภูมิประมาณ 10,000 – 30,000 K เส้นของไฮโดรเจนเข้มกว่าดาวชนิดO ตัวอย่างเช่น ดาวไรเจลในกลุ่มดาวนายพราน, ดาวสไปกาในกลุ่มดาว หญิงสาว เป็นต้น
- 43. • ชนิด A : มีอุณหภูมิประมาณ 7,500 – 10,000 K เส้นของ ไฮโดรเจนเข้มที่สุด โดยเริ่มปรากฏเส้นของแคลเซียมและ แมกนีเซียมที่ถูกไอออไนซ์เป็นครั้งแรก (Singly ionized) ตัวอย่าง ได้แก่ ดาวซิริอุสในกลุ่มดาวสุนัขใหญ่, ดาวเดเนบในกลุ่มดาวหงส์ และ ดาววีกาในกลุ่มดาวพิณ
- 44. • ชนิด F : มีอุณหภูมิประมาณ 6,000 – 7,500 K เส้นของ ไฮโดรเจนเริ่มจางลงแต่เส้นของแคลเซียมซึ่งถูกไอออไนซ์เป็นครั้ง แรกเริ่มปรากฏชัดขึ้น โดยเส้นดังกล่าวมีอยู่ 2 เส้น เรียกว่าเส้น Hและ เส้น K ตัวอย่างเช่น ดาวคาโนปุส (Canopus) ในกลุ่มดาวกระดูกงู เรือ และดาวเหนือ (Polaris) ในกลุ่มดาวหมีเล็ก
- 45. • ชนิด G : มีอุณหภูมิประมาณ 5,000 – 6,000 K ดาวชนิดนี้มี เส้น H และ K ของแคลเซียมชัดที่สุดส่วนเส้นไฮโดรเจนพอมองเห็น ได้ ตัวอย่างเช่น ดวงอาทิตย์
- 46. • ชนิด K : เป็นดาวเย็นมีอุณหภูมิประมาณ 3,500 – 5,000 K มี เส้นสเปกตรัมของโลหะเป็นกลางมากมาย เช่นดาวอาร์คตุรุส (Arcturus) ในกลุ่มดาวคนเลี้ยงสัตว์ และดาวอัลดีบาแรน (Aldebaran) ในกลุ่มดาววัว
- 47. • ชนิด M : เป็นดาวที่มีอุณหภูมิน้อยกว่า 3,500 K มีบรรยากาศที่ โมเลกุลของก๊าซสามารถดารงสภาพอยู่ได้ มีแถบสเปกตรัมของไททา เนียมออกไซด์ (Titanium Oxide) ชัดมาก โดยเฉพาะชนิด M7 ตัวอย่างเช่นดาวบีเทลจุส ในกลุ่มดาวนายพราน และดาวแอนทารีส ใน กลุ่มดาวแมงป่อง
- 48. H-R diagram