Чийрэгжүүлэх тухай

1. 1
Хүүхдийг чийрэгжүүлэхүй
Манай ард түмэн эрт дээр үеэс хүүхдийг байгалиас заяасан 3 эрдэнэ болох агаар, ус,
нараар чийрэгжүүлж ирсэн сайхан уламжлалтай билээ.
Чийрэгжүүлэлт нь аль ч насны хүний эрүүл аж төрөх чухал хэрэглүүр бөгөөд ялангуяа гадаад
орчны өөрчлөлтөнд дасан зохицох чадвар муутай хүүхдэд илүү ач холбогдолтой. Учир нь
хүүхдийн дулаан зохицуулах, дасан зохицох үйл дутмаг учраас амархан даарч, халууцаж хуурай
ба чийглэг агаар, хэт ягаан туяа, хүчилтөрөгчийн дутагдалд мэдрэг байдаг.
Биеэ чийрэгжүүлэхийн утга учир нь хүрээлэн буй орчин байгаль, цэнгэг агаар, нар, усны
нөлөөгөөр хүүхдийн бие махбодийг гадаад орчны нөлөөнд дасан зохицох чадварыг нэмэгдүүлж
өвчнөөс сэргийлэх, хүүхдийн бие бялдар, сэтгэцийн хөгжилтийг сайжруулах явдал юм. Чийрэг
хүүхдийн бие бялдар, сэтгэцийн хөгжилт эрчимтэй явагдаж өвчлөх нь ховор байдаг ба аливаа
гэнэтийн цочрол, өвчин эмгэгийг даах чадвар сайтай байдаг.
Манай оронд хүйтэн сэрүүний улиралд амьсгалын замын өвчлөл ихсэж бага насны хүүхэд
илүү их өвчилж хүндрэх хандлагатай байдаг нь агаарын бохирдол болон хүүхдийг чийрэгжүүлж
чадаагүйтэй тодорхой хэмжээгээр холбоотой. Чийрэгжүүлэх арга хэмжээ нь энгийн боловч
нэлээд туршлага, чадвар шаарддаг бөгөөд эмчийн зөвөлгөө, хяналтан дор чийрэгжүүлэлтийг
хийх ёстой.
Чийрэгжүүлэх дасгалын үед хүүхдийн сэтгэл хөдлөлийг анхаарах нь чухал. Хэрэв хүүхэд
уцаартай байвал тайвшруулж, уйлж байвал дасгал хөдөлгөөнийг хийлгэхгүй байх нь зүйтэй. Энэ
үед хийсэн дасгал, хөдөлгөөн хүүхдэд сөрөг нөлөө үзүүлж болзошгүй.
Хүүхдийг долоо хоногтойгоос эхлэн нар, салхинд гарган агаарт унтуулах, усанд
булхуулах, дээрээс нь ус гоожуулах, нойтон алчуураар арчих зэргээр чийрэгжүүлж эхэлнэ.
Агаарын хэм өөрчлөгдөх нь хүүхдийн бие бялдрыг чийрэгжүүлэх хамгийн энгийн
боломжтой, эдийн засгийн хэмнэлттэй, өртөг багатай арга юм. Иймээс хүүхдийн хувцсыг цаг
агаарын байдалд тохируулан өмсгөж хэт бэгнэж дулаалахаас татгалзах хэрэгтэй. Харин хүйтэн,
сэрүүн үед дулаалж зузаан оймс, гутал өмсүүлэх хэрэгтэй.
Хүүхдийг жилийн дөрвөн улиралд тоглуулж сургах нь чухал. Харин ширүүн бороо, хахир
хүйтэн, шуургатай үед гадаа гаргаж болохгүй.
Хүүхдийн өрөөнд цэвэр агаар байнга оруулах нь хүүхдийн өсөлт торнилт, эрүүл мэндэд
чухал ач холбогдолтой. Хүүхдийг тасалгааны агаарт нүцгэн байлгаж чийрэгжүүлнэ. Энэ үед
хүүхдийг тоглуулж аль болох хөдөлгөөнтэй байлгаж агаарт унтуулах нь эерэг нөлөө үзүүлдэг.
Хүүхдийн унтах газар нар, салхи, борооноос халхлагдсан байвал зохино.
Нарны туяа нь хүүхдийг чийрэгжүүлэх гайхамшигтай эрдэнэ билээ. Нарны нөлөөгөөр өвчин
үүсгэгч элдэв нян устаж цусны бүтэц, хоол тэжээлийн шингэц сайжран бодисын солилцоо
идэвхждэг. Наран шарлагыг зөв хийлгэсэн хүүхэд бараг өвчилдөггүй, сүрьеэ, сульдаа зэрэг
өвчнийг эсэргүүцэх чадвар сайтай байна.
Хүүхдийн чийрэгжүүлэх дасгалыг жилийн турш үргэлжлүүлэх хэрэгтэй. Нэг нас хүртлээ зөв
дэглэмд хэвшүүлж чийрэгжүүлсэн хүүхдийн бие бялдар, сэтгэцийн хөгжилт сайн, сэргэлэн цовоо
байдаг бөгөөд чийрэгжүүлэх үйл ажиллагааг зогсолтгүй тодорхой дэс дараалалтайгаар
үргэлжлүүлэх нь зохистой.
Чийрэгжүүлэлтийн үндсэн зарчмуудыг зайлшгүй дагаж мөрдөнө. Чийрэгжүүлэлтийг
аажим аажмаар тодорхой дэс дарааллаар хүүхдийн бие бялдрын онцлогт тохируулан эмчийн
хяналтан дор явуулах хэрэгтэй.

2. 2
Хүүхэд чийрэгжүүлэх үндсэн зарчим
1. Чийрэгжүүлэлт хийхдээ хүүхдийн нас, эрүүл мэндийн байдал, баримталж буй дэглэм,
хувийн онцлог зэргийг харгалзан үзэх хэрэгтэй.
2. Хүүхдийг чийрэгжүүлэхдээ байгалийн 3 эрдэнэ нар, ус, агаарыг ашиглана.
3. Хүүхэд эрүүл үед чийрэгжүүлэлтийг хийж эхлэх ба дасгалын явцад хүүхэд өвдвөл
чийрэгжүүлэлтийг түр зогсооно.
4. Чийрэгжүүлэх дасгалын багаас нь их рүү, хөнгөнөөс аажим аажмаар төвөгтэй рүү
шилжүүлж дасгана.
5. Чийрэгжүүлэлтийг тогтмол явуулж олон төрлийн дасгал хэрэглэх хэрэгтэй.
1. Агаарааар чийрэгжүүлэхүй
Чийрэгжүүлэлтэнд агаарын үзүүлэх нөлөө
Агаарын найрлага дотроос хамгийн чухал нь хүчилтөрөгч юм. Агаарын чийрэгжүүлэх үйлчлэл
нь усны адил эхлээд арьсны судсыг агшааж дараа нь өргөсгөдөг. Гэхдээ агаарын үйлчилгээ нь
усыг бодвол зөөлөн бөгөөд уснаас нилээд бага температурт бие хэт даарч хөрөлгүй дасгалждаг
сайн талтай. Хүүхдийг хүйтэн, сэрүүн агаарт биеийн тамирын дасгал, хөдөлгөөнөөр хичээллүүлж
чийрэгжүүлэх нь онцгой ач холбогдолтой. Хүүхдийг агаарт тоглуулж наадуулах, биеийн
тамирын дасгал хийлгүүлэх нь тэдний сэтгэлийг сэргээж хөдөлгөөнийг нь түргэтгэж амьсгал,
зүрх судас, мэдрэлийн системийн үйл ажиллагааг идэвхжүүлдэг. Агаар нь хүний биед
температураар зогсохгүй чийглэг байдлаар үйлчилдэг. Чийглэг агаар нь дулааныг сайн
дамжуулах учир биеэс их хэмжээний дулааныг авдаг. Салхиар биднийг хүрээлэн байгаа
бүлээссэн агаар тасралтгүй зөөвөрлөгдөж хүйтэн агаараар солигдож байдаг учир биеэс их
хэмжээний дулааныг алдагдуулдаг. Иймд хүүхдийг агаараар чийрэгжүүлэхдээ агаарын хэм,
агаар, салхины хурд , чийглэгийг харгалзан үзэх хэрэгтэй.
Агаараар чийрэгжүүлэх арга
Хүүхдийн өсөлт хөгжилтөнд цэвэр агаар зайлшгүй шаардлагатай. Иймд хүүхдийн өрөөг тогтмол
агааржуулж байх хэрэгтэй. Хүйтний улиралд 3-4 цаг тутамд 10-15 минут, зун цагт өдөржин
салхивчийг нээлттэй байлгах хэрэгтэй.
а. Хүйтний улиралд тасалгааны агаарт чийрэгжүүлэх нь. Хүүхдийг дулаан байранд түр
хугацаагаар нүцгэн байлгаж агаараар чийрэгжүүлж эхэлдэг. Чийрэгжүүлэлт хийх эхний өдөр
хүүхдэд майк, богино өмд, оймс өмсүүлж аажмаар хувцасыг нимгэлнэ.
Хүүхдийг 2 сартайгаас нь эхлэн хүйтэн, сэрүүний улиралд сайн агааржуулсан өрөөнд агаарын
чийрэгжүүлэлтийг хийдэг. Агаараар чийрэгжүүлэх байрны дулаан нярайд 20-22 хэм, 2-6 сартайд
19-20 хэм, 6 сараас 1 настайд 19 хэм, 2 нас хүртэл 18 хэм, 2-3 настайд 16 хэм, 4-7 настай
хүүхдийг 15 хэмд чийрэгжүүлнэ. Нярай хүүхдийг амьдралын эхний өдрөөс 1-3 минут задгай
байлгаж цаашид хугацааг аажим 1-2 минутаар нэмэгдүүлэн 6 сар хүртэл 10-15 минут нүцгэн
байлгана. 6 сараас 1 хүртэл насанд 30 минутаар өдөрт 2 удаа, 1-ээс дээш насанд 2-3 хоног тутамд
5 минутаар уртасгасаар 60 минутанд хүргэнэ.

3. 3
Сул биетэй хүүдэд тасалгааны агаарт чийрэгжүүлэх хугацаа, курсыг 1,5-2 дахин багасгаж 2-3
минутын хугацаатай биеийн аль нэг хэсгийг ил гарган чийрэгжүүлж эхэлнэ.
б. Задгай агаарт чийрэгжүүлэх нь. Хүүхдийг хүйтэн сэрүүний улиралд 3-4 долоо хоногтойгоос
эхлэн 5-7 хэмд 15-20 минутаар, 1-3 сартайд -10 хэм, 4-6 сартайд -12 хэм, 6-12 сартайд -15 хэмийн
хүйтэнд гадаа гарган салхилуулж хугацааг 10-15-20 минутаар нэмэгдүүлсээр 1-2 цагт хүргэнэ.
Хүүхдийг салхинд гаргахын өмнө хамрыг цэвэрлэнэ.
Хүүхдийг агаарт салхилуулахдаа тэврээд буюу тэргэнд удаан хугацаанд хөдөлгөөнгүй байдалд
байлгах нь буруу, аль болох хөдөлгөөнд байлгах нь чухал. Хүүхдээ салхилуулах үед эх нь агаарт
явснаар эхийн эрүүл мэндэд эерэгээр нөлөөлж хөхний сүү сайжирдаг.
Агаар эмчилгээ хийхэд анхаарах зүйлс:
1. Хүүхдэд дулаан хувцас, гутал, малгай, ороолт, бээлий өмсгөн гадаа агаарт гаргана
(дааруулахгүй).
2. Салхи ихтэй, цасаар шуурч байгаа үед хүүхдийг гаргахгүй.
3. Гадаа гаргахдаа хөлд орсон хүүхдийг аль болох хөдөлгөөнтэй байлгаж цэвэр агаарт
тоглуулж зугаалуулах
4. Сул биетэй, өвчлөмтгий хүүхдийг тасалгааны болон гадаа агаарт гаргаж чийрэгжүүлэхдээ
-5 хэмээс эхэлж бага багаар дасгаж агаарт гаргана.
5. Салхинд гаргахын өмнө хүүхдийг хамрыг цэвэрлэж чөлөөтэй амьсгалах боломжийг
хангана.
6. Гадаа агаарт гаргах боломжгүй бол хүүхдэд дулаан хувцас өмсгөн нээлттэй салхивчийн
дор байлгана.
7. Сул биетэй 1 хүртэлх насны хүүхдийг агаарт гаргахын өмнө хүүхдийг түр хугацаагаар
тасалгааны агаарт чийрэгжүүлэн дасгаж гадаа агаарт гаргах хэрэгтэй.

4. 4
Àãààðûí ÷èéðýãæ¿¿ëýëò

5. 5
Àãààðûí ÷èéðýãæ¿¿ëýëò

6. 6

7. 7
Ýëñýí äýýð òîãëóóëæ áàéãàà íü
2. Усаар чийрэгжүүлэхүй
Óðãàìàë àìüòàí áîäèñûã òýæýýã÷ óñ ¿íýõýýð ãàéõàìøèã
Чийрэгжүүлэлтэнд үзүүлэх усны нөлөө
Амьдралын амин чухал хүчин зүйлсийн нэг нь ус юм. Óñàí ýì÷èëãýý íü áèåìàõáîäèä
äóëààíû, ìåõàíèê, õèìèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ ºâ÷èí íàìäààõ, ÒÌÑ-ийã òàéâøðóóëàõ,
áèå ìàõáîäèéã ñýðãýýõ, ÷èéðýãæ¿¿ëýõ, áóë÷èíãèéí àãøèëò òàâèóëàõ, ýä ýñèéí
òýæýýë íýìýãä¿¿ëýõ, áîäèñûí ñîëèëöîî, àðüñíû цусан хангамжийã ñàéæðóóëàõ çýðýã
¿éë÷илгээ үзүүлнэ.
Усан чийрэгжүүлэлт нь олон төрөл байдаг ба хэрэгдэхэд энгийн, хялбар байдаг. Усан
чийрэгжүүлэлтийг хийхдээ хүүхэд бүрийн онцлогт тохируулан усны хэмийг бууруулж
хэрэглэдэг.
Óñààð ÷èéðýãæ¿¿ëýõ ¿åä õ¿¿õäèéí áèå ìàõáîäèä ºâºðìºö óðâàë ÿâàãääàã.
Õ¿¿õäèéí áèåä õ¿éòýí óñ ãóðâàí үе øàòûã äàìæèí ¿éë÷èëäýã. ¯ ¿íä :
1. Õ¿éòýí óñíû ¿éë÷ëýëèéí óëìààñ àðüñàí äàõü öóñíû ñóäñóóä àãøèæ òýíäýýñ
¿ëýìæ õýìæýýíèé á¿ëýýí öóñ äîòîð ýðõòýí р¿¿ ò¿ðýí îðîõ áºãººä ýíý ¿åä àðüñ
öàéæ òýìòýð÷ ¿çýõýä õ¿éòýí áîëñîí áàéõ áºãººä àðüñны øàð ¿ñ áîññîí áàéäàã.
Үүнийã ãàëóóíû àðüñ ãýæ íýðëýäýã. Õ¿¿õäýä ýíý ¿åä áèå íü ÷è÷ð¿¿äýñ õ¿ðýõ,
äàãæèõ çýðýã øèíæ òýìäýã èëýðäýã. Õàðèí äîòîð ýðõòний öóñàí õàíãàìæ

8. 8
ñàéæèðäàã ó÷èð ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí àãøèëò нэмэгдэæ ñóäàñíû õ¿÷äýë, ä¿¿ðýëò
ñàéæèðна.
2. Дóëààí ¿¿ñýëò эрчимòýé ÿâàãäàæ àðüñíû ñóäñóóä ºðãºñºí òýëæ ç¿ðõ ººðèéí
à÷ààëëàà òýãøèòãýíý. Ýíý ¿åä öàéæ áàéñàí àðüñ óëàéæ, áèå õàëóó ä¿¿ãýæ èðíý.
3. Õ¿éòýí óñ õýò óäààí ýñâýë õýò õ¿÷òýé ¿éë÷èëñíýýñ ñóäàñ äàõèí àãøèæ àðüñ
äàõèí öàéæ õºõºâòºð äýâñãýðòýé áîëîõîîñ ãàäíà óðóóë õºõºð÷ äàãæèí
÷è÷èðäýã. Ýíý ¿åä õ¿¿õýä áèåèéí äóëààíàà àëäàæ ýõýëäýã òóë үйлдлийг äàðóé
çîãñîîõ íü ç¿éòýé.
Усаар чийрэгжүүлэх аргууд
Хэрэглэх заалт:
 Аìüñãàëûí çàìûí õóðö, àðõàã ¿ðýâñýëò ºâ÷í¿¿ä
 Тóðààë
 Сóëüäàà
 Цус багадалт
 Çàõûí ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí ºâ÷í¿¿ä
 Хºäºë㺺íèé ººð÷ëºëòòýé ¿å ìº÷íèé ºâ÷í¿¿ä
 Нîéðã¿éäýõ зэрэг эмгэгүүдийн ¿åä óñàí àð÷èëò, âàíí ýì÷èëãýýí¿¿äèéã õèéíý.
Бэлтгэх зүйлс:
 Àðèóòãàñàí áàññåéí
 Төрөл бүрийн вàíí
 Уñíû термометр
 Тîì, æèæèã àë÷óóðóóä
 Сàâàí
 Дóøü, ø¿ðø¿¿ð
 Хóâöàñ òàéëàõ, ºìñºõ ºðºº
 Вàíäàí ñàíäëóóä
 Тýæýýëèéí âàííä õýðýãëýõ öàé, øàð ñ¿¿, ÿñíû øºë, айраг ã.ì.
Үйлдлийн технологи:
Ш¿ðø¿¿ð, óñàí àð÷èëò, àñãàëãà, çàéëëàãà, óñàíä îðóóëàõ, ñýë¿¿ëýõ, óñàíä áàéëãàõ
зэрэг олон аргуудыг хэрэглэнэ.
1. Усанд оруулах. Õ¿¿õäèéã óñàíä îðóóëàõ íü çºâõºí õèðèéã óãààõ òºäèé áèø õàðèí
áèå ìàõáîäèä ÿâàãäàæ áàéãàà èñýëäýí àíãèæðàõ ¿éë ÿâöûã ñàéæðóóëñíààð
÷èéðýãæ¿¿ëýõ ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé áàéäàã.
Íÿðàé õ¿¿õäèéã óñààð ÷èéðýãæ¿¿ëýõ. Õ¿¿õäèéã ºòãºí, øèíãýíýýð áèå çàññàíû
äàðàà áºãñºí áèåèéã á¿ëýýí óñààð óãààæ чийрэгжүүлэлтийг эхэлнэ. Хүүхэд төрсний
дараа ýõíèé 6 ñàðä 36 хэмийн á¿ëýýí óñààð ºäºð á¿ð, ºíãºã¿é ñàâàíãààð ñàâàíäàæ

9. 9
óãààíà. Áèå óãààõ óñûã ýõíèé ¿åä çààâàë áóöàëãàæ õýðýãëýíý. Îíãîöîíä ýõëýýä
áóöàëãàæ õºðãºñºí óñ õèéãýýä äýýðýýñ íü õàëóóí íýìñýýð òîõèðîõ õýìä õ¿ðãýíý.
Óñíû õàëóóíûã õýìæèõэд çîðèóëñàí òåðìîìåòð áàéõã¿é áîë õàëóóí õýìæèã÷èéã
õýðýãëýæ áîëíî. ªëãèé õýðýãëýë, àë÷óóð õ¿¿õäèéí íóðóóí äýýðýýñ íü öóòãàõ òóñãàé
áýëòãýñýí óñ çýðãèéã óñàíä îðîõûí ºìíº áýëòãýíý.
3 õ¿ðòýëõ ñàðòàé õ¿¿õäèéã ÷èéðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð óñàíä îðóóëàõäàà óñíû
õàëóóíûã 35-36 õýì, 3 ñàðààñ äýýø íàñíû õ¿¿õäэд 34-35 хэм áàéõààð òîõèðóóëíà.
Óñàíä îðóóëñíû äàðàà õ¿¿õäèéã ãàðûí àëãàí äýýð ò¿ð¿¿ëãýý õàðóóëàí áàðèàä
íóðóóí äýýðýýñ òóñãàé áýëòãýñýí öýâýð óñ àñãàíà. Ýíý óñíû хэм íü îðæ áàéãàà óñíы
хэмээс 1 хэм áàãà áàéõ øààðäëàãàòàé. Õ¿¿õäèéã îðîé óíòàõûí ºìíº óñàíä îðóóëæ
纺ëºí ¿ñýðõýã àë÷óóðààð áèåèéн óñûã äàðæ øèíãýýæ àð÷èíà. Íÿðàé õ¿¿õäèéã
óñàíä îðóóëæ äóóñìàãö ºëãèéäºæ õºõ¿¿ëýýä óíòóóëàõ íü ç¿éòýé.
Долоо õîíîãò 1 óäàà áàãà õýìæýýíèé äàâñòàé õàð öàéíä îðóóëíà. 6 ñàð
õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õäèéã ºäºð á¿ð, 6 ñàðààñ äýýø íàñíû õ¿¿õäèéã ºí溺ä 1 óäàà
óñàíä îðóóëíà. Óãààëãà õèéõ 1 óäààãèéí õóãàöàà 1 íàñ õ¿ðòýë 5-7 ìèíут, 1-ээс дээш
насанд 10 ìèíóò, àõëàõ íàñàíä 15-20 ìèíутааñ èë¿¿ã¿é áàéâàë çîõèíî. ªäºð á¿ð óñàíä
îðóóëæ áàéãàà òîõèîëäîëä 1-2 óäàà õ¿¿õäèéí ñàâàí õýðýãëýõ íü ç¿éòýé. Õ¿¿õäèéí
÷èõýíä óñ îðóóëàõààñ áîëãîîìæëîõ õýðýãòýé. Óñàíä îðóóëñíû äàðàà ñóãà, öàâü
÷èõíèé àð òàë, хүзүү çýðэг нугалаатай хэсгүүдэд âàçåëèí, àðèóòãàñàí óðãàìëûí òîñ
ò¿ðõýõ ýñâýë íóíòàã öàöíà.

10. 10
Óñààð ÷èéðýãæ¿¿ëýëò
2. Óñàí àð÷èëò. Óñàí àð÷èëòыã ÓÈÄ-ыí I, II çýðýã, àìüñãàëûí äýýä çàìûí ¿ðýâñýл,
óóøèãíû õàòãàлгааòàé õ¿¿õäýä õèéõýä ¿ð ä¿íòýé. Усан чийрэгжүүлэлтийн õàìãèéí
хялбар àðãà íü ÷èéãòýé íîéòîí àë÷óóðààð àð÷èõ àðãà þì. 5-6 íàñòàé õ¿¿õäèéã áèå
äààæ àð÷èæ ñóðãàõ íü ç¿éòýé.
Óñàí àð÷èëòûã 5 ñàðòàéãààñ íü ýõëýí õèéнэ. Óñàí àð÷èëò õèéõèéí ºìíº
õóóðàé 纺ëºí ìàòåðèàëààð 7 õîíîãèéí òóðø õ¿¿õäèéí àðüñûã àð÷èж улмаар àðüñ íü
ò¿ðãýí õóãàöààíä óëàéäàã áîëñîí ¿åýñ óñàí àð÷илтаíä øèëæèíý. Óñàí àð÷èëòûã
ºã뺺 эсвэл ºäðèéí óíòëàãûí äàðàà èõýâ÷ëýí õèéäýã. Зориулалтын бýýëèéã óñàíä ä¿ðæ
áàçààä õ¿¿õäèéí õºëèéí óë, ýðýýí áóë÷èí, ãóÿ, ãàð, õýâëèé, íóðóó, öýýæ, õ¿ç¿¿
ãýñýí äýñ äàðààëëààð àð÷èíà.
Уñàí àð÷èëò õèéñíèé äàðàà òýð õýñãèéí àðüñûã 纺ëºí àë÷óóðàààð óëàéòàë
íü àð÷èæ õàòààíà. Áèåèéí íýã õýñýãò óñàí àð÷èëò õèéхдээ áóñàä õýñãèéã ºëãèé,
äààâóóãààð õó÷ñàí áàéíà.

11. 11
Óñàí àð÷èëòûã õèéõèéí òóëä òóñãàé áýëòãýñýí зориулалтын äààâóóí áýýëèй,
àë÷óóðûã ºâëèéí óëèðàëä 35 õýì á¿ëýýí óñàíä, çóíû óëèðàëä 33-34 õýì ñàâàíãèéí
õººñòýé á¿ëýýí óñàíä íîðãîæ, ýõëýýä гарын хуруунууд, дараа нь äàë ìºðíèé ÷èãëýëä,
õºëíèé óëíààñ ãýäýñ ð¿¿ ÷èãë¿¿ëýí äîîðîîñ íü äýýø àð÷èíà. Õàìãèéí ñ¿¿ëä ãýäýñ,
öýýæ, íóðóóã àð÷èõ çýðãýýð ¿éëäëèéã õèéæ ã¿éöýòãýíý. Óñàí àð÷èëòûã õèéõ óñíû
õýìèéã 1-3 õîíîã òóòàì 1 õýìýýð áóóðóóëæ, áèå ñóëòàé õ¿¿õäýä 5-6 õîíîã òóòàìä 1
õýìýýð áóóóðóóëñààð íýã íàñòàé õ¿¿õäýä çóíû óëèðàëä 24-26 õýì, ºâëèéí óëèðàëä
28-30 õýì õ¿ðãýíý. Óñàí àð÷èëò õèéõ ¿åä áàéðíû äóëààí 20 хэмээñ áàãàã¿é áàéõ
¸ñòîé. Óñàí àð÷èëòыí äàðàà õ¿¿õäèéã 10-13 ìèíóò òàéâàí õýâò¿¿ëíý. Усан арчилт хийх
хóãàöàà 2-3 ìèíóò áàéíà.
3. Óñàí øàâøëàãà. Ýíý àðãûã àìüñãàëûí çàìûí ¿ðýâñëýýð îëîí óäàà ºâ÷èëдөг, гүйлсэн
булчирхайн үрэвсэлтэй, çàëãèóð õîîëîéí эмгэгòýé õ¿¿õäýä óäààí õóãàöààãààð
¿ðãýëæë¿¿ëæ õèéõ íü ýì÷èëãýýíèé ìàø ñàéí ¿ð ä¿íòýé áàéäàã. Óñàí øàâøëàãûã
өвчлөөд удаагүй хүүхэд болон арьсны эмгэгтэй хүүхдэд хийхгүй.
Уñàí ÷èéðýãæ¿¿ëýëòèéí ýíý õýëáýðèéã æèëèéí 4 óëèðëûí àëь ÷ үед хүүхдийг 9-10
ñàðòàéãààñ эхлэн õèéæ áîëíî. Óñàí çàéëëàãà íü óñíû ººðèéíõ íü õ¿÷ ¿éë÷èëãýýíèé
ä¿íä ¿¿ñýæ áàéãàà äàðàëòûí õ¿÷ýýð àðüñíû ìýäðýëèéí òºãñãºëèéã öî÷ðîîæ áèå
ìàõáîäèéã ñýðãýýí ÷èéðýãæ¿¿ëíý.
×èéãòýé àð÷èëò 2-3 äîëîî õîíîã õèéæ äàñãàëûí äàðàà óñàí øàâøëàãà õèéæ
ýõëýíý. Óñàí àñãàëòûã õèéõýä äîìáî áóþó äàíõ, öîðãîòîé ñàâûã õýðýãëýæ, óñíû
õýìèéã 1 íàñ õ¿ðòýë õ¿¿õäýä ºâëèéí óëèðàëä 35-36 õýì, çóíû óëèðàëä 33-34 õýìýýð
ýõýëæ, öààøид 3 õîíîã òóòàì 1 õýìýýð áагасгàí ºâºë 28-30 õýì, çóí 24-26 õýì áîëòîë
òóñ òóñ áóóðóóëíà. Óñ àñãàëòûã õèéõäýý õ¿¿õäèéã ñóóãàà, áîñîî áàéäàëä ýõëýýä
àð íóðóó, äàë, ìºð äàðàà íü öýýæ хэвлий, эцэст íü ç¿¿í, áàðóóí ãàð äýýð ýýëæë¿¿ëýí
óñûã àñãàæ ãîîæóóëíà. Óñ àñãàæ áàéãàà ñàâûã õ¿¿õäèéí òîëãîé, áèåýñ 4-5 ñì-èéí
çàéòàé áàðèí þ¿ëæ зуны óëèðàëä çàäãàé àãààðò хийвэл çîõèíî. ¯ ðãýëæëýõ õóãàöàà
15-20 ñåêóíäээс 2-3 ìèíóò áàéíà. ªâëèéí óëèðàëä ýíý õýëáýðèéí ÷èéðýãæ¿¿ëýëòèéã
хийхдээ õ¿¿õäèéã ñàíäàë äýýð ñóóëãàæ, õºëөн äîð ò¿ìïýí òàâèí ºâäºãíººñ äîîø óñûã
àñãàæ þ¿ëíý. Ýíý ¿éë÷èëãýýíèé ä¿íä хүүхдийн áèåä òýñâýð õàòóóæèë, õàðèó óðâàë,
á¿ðýëäýí òîãòäîã. ¯ ¿íèéã òîãòìîë 1 öàãò õèéíý.
4. Ýð¿¿ë àõóéí âàíí. Òîì õ¿¿õäýä óñûã ýð¿¿ë àõóéí óãààëãà, âàíí ìàÿãààð àøèãëàíà.
Õ¿¿õäèéã óñàíä îðóóëàõ îíãîö íü óãààæ àðèóòãàõàä õÿëáàð õóâàíöàð,
ïààëàíòàé ò¿ìïýí, îíãîö áàéíà. Óñíû хэм 36 хэм, хүүхдийг ñàâàíäàæ óãààñíû äàðàà óñíû
хэм 2 хэмээð áóóð÷ 34 õýì áàéõààð òîõèðóóëíà. Õ¿¿õäèéã óñàíä îðóóëàõäàà 2 õ¿í
õàðèëöàí òóñëàëöàæ, îíãîöîíä õ¿¿õäèéã õàãàñ ñóóãàà байдалд õýâò¿¿ëýí óñíû òүâøèí
õºõíèé øóãàìòàé òýíö¿¿ áайíа. Ýõëýýä хүүхдийн ãàð, öýýæèí áèå, íóðóó ãýäýñ, õºë

12. 12
ºãçºãèéã ñàâàíòàé óñààð ñàéòàð óãààãààä 34 õýìèéí á¿ëýýí óñààð áèåèéã çàéëæ,
ñýâñãýð 纺ëºí àë÷óóðааð арчààä áýëäñýí õóâöñûã ºìñ¿¿ëýõ áà ºëãèéäºæ òàéâàí
õýâò¿¿ëíý.
5. Õºë óãààõ. Õ¿¿õäèéг 1 íàñ 6 ñàð, 2 íàñòàéãààñ ýõëýí óíòàõûí ºìíº õºëèéã óãààõ
íü ÷èéðýãæ¿¿ëýëòèéí íýã õýëáýð áîëäîã. Õºë óãààõàä ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà 2-3 ìèíóò
áàéõ áºãººä ýõëýýä 34-35 хэмийí á¿ëýýí óñààð óãààíà. Öààøèä 3-4 õîíîã òóòàìä óñíû
õýìèéã 1 õýìýýð áóóðóóëñààð 18-22 õýìä õ¿ðãýíý. Ýíý äàñãàëûã äóëààíû óëèðàëä
ýõýëæ õèéнэ.
6. Ø¿ðø¿¿ð. Хүүхэд 1,5 íàñòàéãààñ эхлэн ш¿ðø¿¿ðèéã õýðýãëýäýã. Ýíý ýì÷èëãýý íü
áîäèñûí ñîëèëöîîíû õÿìðàëòàé, ÿäàðãààòàé, óóøèãíû àðõàã ¿ðýâñýëòýé õ¿¿õäýä ¿ð
ä¿í ñàéòàé.
Оíãîöîíä õ¿¿õäèéã áîñîîãîîð çîãñîîæ, ø¿ðø¿¿ðèéí í¿õ èøèéã, õ¿¿õäèéí ìºðíººñ 50 ñì
çàéòàé áàðüæ ºðãºí òîõèðóóëíà.
Îðóóëàõ óñíû õýì íü óñàí àð÷èëòòàé àäил áàéíà. ¯ éë÷èëãýýíèé ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà
30-40 ñåêóíäээс 1-1.5 ìèíóò áàéíà. Ø¿ðø¿¿ð íü îëîí í¿õòýé äýýð ºðãºãäñºí íèëýýä
õ¿÷òýé áàéõ ó÷èð ò¿¿íýýñ ãàð÷ áàéãàà ¿éë÷èëãýý íü õ¿íèé áèåä 纺ëºí, òààòàé
èëëýã õèéæ áàéгааòàé àäèë ìýäðýìæèéã ºã÷ íºëººëíº. Хүүхдэд ш¿ðø¿¿ðèéã ºã뺺
(ýð¿¿ë àõóéí ãèìíàñòèê), çóíû óëèðàëä +18 хэмээс äîîøã¿é äóëààíòàé öýëìýã нартай
ºäºр, ãàäàà çàäãàé àãààðò çîãñîîæ õèéíý. Õ¿¿õäèéí äýýðýýñ óñ ãîîæóóëàõ, óñàíä
ñýë¿¿ëýõ íü íèëýýä õ¿÷òýé íºëºº ¿ç¿¿ëäýã äàñãàë þì. Ýíý íü õ¿¿õäèéí ìýäðýëèéí
тогтолцоо, áîäèñûí ñîëèëöîîг идэвхжүүлж ñóäàñíû ãèìíàñòèê áîëäîã.
Öèðêóëÿðíûé âàíí

13. 13
Óñàí ø¿ðø¿¿ð
Àíõààðàõ ç¿éëñ :
1. Õ¿¿õäèéã õàëüòиð÷ ãóëñàæ óíàæ áýðòýõ, ãýìòýë àâàõààñ ñýðгèéëæ ðåçèíýí
ãèøã¿¿ð¿¿ä, ðåçèíýí øààõàé çýðãèéã ºìñ¿¿ëæ øàòààð õºòëºæ, ºðãºæ îðóóëíà.
2. Óñàíä æèâýõýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ õºâäºã òîãëîîìóóä, õºâäºã ãóäàñ
çýðãèéã àøèãëàõ
3. Õ¿¿õäèéí ãàð õºëººñ óãçàð÷ òàòàæ ÷àíãààæ ìóëòðàë, õóãàðàë, 纺ëºí ýäèéí
ãýìòýë ãàðàõààñ ñýðãèéëэõ
4. Õ¿¿õäèéí ÷èõýíä óñ îðîõ, óñ çàëãèõààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ àæèëëàх
5. Ø¿ðø¿¿ðò îðñíû äàðàà äóëààí õóâöàñëàæ, äààðàõààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ

14. 14
Хүүхдийг бассейнд чийрэгжүүлж байгаа нь
7. Âàíí ýì÷èëãýý
Ванн эмчилгээг чийрэгжүүлэлт болон эì÷èëãýýíèé зорилгоор хэрэглэнэ. Энэ эмчилгээ нь
судасны цусан хангамж, áîäèñûí ñîëèëöîо, òýæýýë ñàйæðóóëàõ ба судас àãøààõ,
хүүхдийн биеийг òàéâøðóóëж, ºâäºëò íàìäààõ, үрэвслийн эсрэг үйлдэлтэй.
Áýëòãýх зүйлс :
Õ¿¿õýä óñàíä îðóóëàõ õóâàíöàð áà ïààëàíòàé âàíí, óñíû äóëààí õýìæèã÷, áèå àð÷èõ
àë÷óóð, öýâýð õóâöàñ, äóëààí ºëãèé, ýì÷èëãýýíèé çîðèóëàëòààð õýðýãëýõ
áîäèñóóä (ãîð÷è÷íèê, ìàðãàíö, ñîä, äàâñ, øèëì¿¿ñíèé õàíä, øºë, øàð ñ¿¿, õàð öàé).
¯ éëäëèéí òåõíîëîãè :
1. Åðºíõèé õ¿éòýí áà á¿ëýýí óñàí âàíí
Ýíý âàííûã 1-5 ìèíутын хугацаатай хүүхдийн áèåèéã íýãýí çýðýã áîëîí äàðààëàí
àð÷èõòàé õîñëîí õýðýãëýíý. Ýíý âàíí íü îðãàíèçìä òàìèð ñýðãýýõ ¿éë÷ëýë ¿ç¿¿ëæ,
áîäèñûí ñîëèëöîîã èäýâõæ¿¿ëæ, äàñàí çîõèöîõ ìåõàíèçìûã ñàéæðóóëæ, õ¿éòíèé
ìýäðýõ¿éã áóóðóóëæ ºãíº. Òîõèðîìæòîé õýìèéí âàíí íü òàéâøðóóëàõ, çàãàòíàà
íàìäààõ ¿éë÷ëýëòýé. Á¿ëýýí âàíí íü öî÷ðîëûã áàãàñãàæ, íîéð õýâèéí áîëãîí ºâäºëò

15. 15
íàìäààõ, àãøèëòûã ñóëðóóëàõ, ñóäàñ òýëýõ ¿éë÷ëýëòýé. Ýíý âàííûã 10-20 ìèíóò
õýðýãëýíý. Õàëóóí âàííûã öî÷ðîîã÷ áîëгîõ òóë 2-5 ìèíóò õýðýãëýíý. Åðºíõèé âàííàä
õýìèéã ààæìààð 37-42 õýì õ¿ðòýë, 20 ìèíут ¿éë÷ë¿¿ëæ ºãíº. Ýíý ¿åä хүүхэд õºëөрч,
арьс нь èëýðõèé óëàéж, судас өргөсч, бодисын ñîëèëöîî идэвхждэг.
2. Øàð ñ¿¿íèé âàíí
Øàð ñ¿¿ã 36-38 õýì õ¿ðòýë õàëààна. Хүүхдийг 10ë øàð ñ¿¿íä ñóóëãàæ áèåèéã íü
óãààæ, àð÷èæ 10-15 ìèíóò áàéëãàíà. Á¿ãä 5-7 óäàà õèéæ êóðñ ýì÷èëãýý áîëíî.
Ýíý âàíí íü õ¿¿õäèéã òàéâøðóóëàõ, àðüñíû õàðøèë, çàãàòíààã áàãàñãàõ, õàòààõ,
öóñàí õàíãàìæèéã ñàйæðóóëàõ, òýæýýë ºãºõ ¿éë÷èëãýýòýé.
Хүүхдийг шар сүүний ваннд оруулж буй нь
3. غëíèé âàíí
37-38 õýìèéí ìàõíû íèòãýë, òîñûã íü õàìàí àâсан øºëºíä õ¿¿õäèéí á¿õ áèåèéã оруулан
òàéâàí õýâò¿¿ëýí òîëãîéã íü ãàðààðàà äîðîîñ íü ºðãºí áàðüæ ºãíº. 10 ìèíóò îðóóëíà.
Нийт 5-7 óäàà õèéíý.

16. 16
غëíий ванн нь õ¿¿õäèéí öóñíû ýðãýëòèéã áîëîí áèåèéí åðºíõèé ýñýðã¿¿öëèéã
ñàéæðóóëæ, òàéâøðóóëàõ, àðüñíû öî÷ðîëûã áàãàñãàõ, íóðàëò, õóóðàéøèëòààñ
óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ à÷ õîëáîãäîëòîé.
4. Õàð öàéíû âàíí
Х¿¿õäèéã 37-38 õýìèéí õàð öàéíä ñóóëãàí îðóóëæ áèåèéã óãààí 10-15 ìèíóò
áàéëãàíà. Õàð öàé íü õ¿¿õäèéí öóñíû ýðãýëòèéã ñàéæðóóëæ, òàéâøðóóëæ, òýæýýë
ºã÷, ÷èéðýãæ¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýòýé.
Õүүхдийг хàð öàéíû âàííд оруулж байгаа нь
5. Ãè÷тэй âàíí
40-45 õýìèéí 6-8 ëèòð óñàíä 50.0 ãð ãîð÷è÷íèê õèéæ ñàéòàð õóòãààä ýðýýí
áóë÷èíãèéí 1/3 õ¿ðòýë õýñãèéã ä¿ðæ 10-15 ìèíóò áîëãîíî.
Ãичтэй âàííûã àìüñãàëûí çàìûí ¿ðýâñýëò ºâ÷òýé õ¿¿õäýä ºðãºí õýðýãëýíý.
6. Ìàðãàíöûí âàíí

17. 17
36-38 õýìèéí óñàíä ìàðãàíöûã íèë ÿãààí ºí㺠îðîõ òºäèé õèéæ ñàéòàð õóòãàæ
óóñãàñíû äàðàà õ¿¿õäèéã ìàðãàíöòàé óñàíä 10-12 ìèíóò ñóóëãàæ áèåèéã
àðèóòãàõ, àðüñàн дээр ãàðñàí èäýýò тууралтыã ýì÷ëýõ ¿éë÷èëãýýòýé.
6. Ýñðýã ¿éë÷ëýëèéí âàíí
Ýíý íü íèëýýä òîì 2 âàíí эсвэл æèæãýâòýð áàññåéíä ÿâóóëàõ ýì÷èëãýý þì.
Хүүхэд чºëººòýé õºäëºõ áîëîìæòîé áàéõ ¸ñòîé. Íýã âàííû óñíû òåìïåðàòóð 38-42 хэм,
íºãºº íü 10-24 хэм áàéíà. Ýì÷èëãýýíèé ýõýíä óñíû òåìïåðàòóðûí çºðүү 5-10 хэмээñ
èë¿¿ã¿é áàéõ ¸ñòîé. Õàëóóí óñàíä 2-3 ìèíóò, õ¿éòýí óñàíä 1 ìèíут õ¿ðòýë áàéíà. 3-6
óäàà äàâòñàíû äàðàà ýì÷èëãýýã àãøààõ ¿éë÷ëýë øààðäëàãàòàé ¿åä õ¿éòýí âàííààð,
òàéâøðóóëàõ ¿éë÷ëýë øààðäëàãàòàé áîë õàëóóí âàííààð äóóñãàíà.
7. Õýñãèéí âàíí
Хүүхдэд яíç á¿ðèéí õýìòýé õýñãèéí âàííûã íèëýýä óäààí õýðýãëýæ áîëíî. Õ¿éòýí áà
á¿ëýýíýýð áîë 3-6 ìèíут, á¿ëýýí õàëóóí âàííûã 20-30 ìèíóò õýðýãëýíý.
Гàð áóþó õºë ä¿ðýõ âàííû ¿åä õýìèéã ààæìààð èõýñãýíý, 37 хэмийн óñàíä ãàð, õºëèéã
ä¿ðæ òîëãîéíîîñ áóñäûã õºíæ뺺ð õó÷èíà. ̺÷íèé âàííàíä õàëóóí óñ ààæìààð
íýìñýýð 10-15 ìèíóòûí òóðø óñíû õýìèéã 42 õýì áîëãîõ áà хүүхдийн í¿¿ð õºëºð÷ ýõëýõ
¿åä õàëóóí óñ íýìýõýý çîãñîîíî. ¯ ¿íèé äàðàà ýì÷èëãýýã äàõèí 10-15 ìèíут
¿ðãýëæë¿¿ëýõ áºãººä ýì÷èëãýýíèé òºãñãºëä ºâ÷òºíèéã õóóðàé áîëòîë àð÷ààä
õó÷ëàãààð õó÷èí 30-40 ìèíут õýâò¿¿ëæ àìðààíà. Хүүхдэд еðºíõèé áîëîí õýñãèéí
õ¿éòýí, á¿ëýýí áîëîí ýñðýã ¿éë÷èëãýýíèé âàííóóäûã ºâ÷íººñ ñýðãèéëýõ, бие
махбодийг ÷èéðýãæ¿¿ëýõ, ìýäðýëèéí ядаргàà, äàðàëò áóóðàõ ¿åä õýðýãëýíý.

18. 18
Àéðãààð ÷èéðýãæ¿¿ëýëò
3.Нараар чийрэгжүүлэхүй
Нар бол байгаль ертөнцийг гэрэлтүүлж бүхнийг амьдруулагч эх үүсвэрийн нэг юм. Эрт
дээр үеэс хүмүүс нарны гэрлийг хүний биеийг эмчлэх болон чийрэгжүүлэхэд хэрэглэсээр иржээ.
Эртний Ромын үед наран шарлагын тусгай талбайтай байсан нь археологийн олдвороос олдсон
баримт байдаг.
Чийрэгжүүлэлтэнд үзүүлэх нарны гэрлийн үйлчилгээ
Нарны гэрлийг өргөнөөр ашиглах нь хүүхдийг чийрэгжүүлэх, өвчнөөс сэргийлэх, өвчнийг
эмчлэх ач холбогдолтой. Хүн амыг эрүүлжүүлэх хялбар арга хэмжээний нэг болох нарны туяаг
зөв ашиглахад ялангуяа хүүхдийн байгууллагуудад зохион байгуулах нь чухал ач холбогдолтой.
Хүүхдийн чийрэгжүүлэлтэнд нарны туяа өвөрмөцөөр нөлөөлдөг. Усан чийрэгжүүлэлтэнд даарч
хөрөхөд тэсвэртэй болгодог бол нар нь нарны дулааны цохилтоос хүүхдийн биеийг хамгаалж,
халуунд ядарч цуцах, ажлын чадвар алдахаас сэргийлж хүүхдийн биеийг тэсвэртэй болгон
чийрэгжүүлдэг.
Нарны туяаны нөлөөгөөр биеийн ерөнхий байдал, нойрсолт сайжирч бие тайвшран цусны
найрлага бүрэлдэхүүнд ялимгүй өөрчлөлт ордгийн дээр үсний ургалт хурдасч арьсны дулаан
зохицуулалт, бодисын солилцоо идэвхждэг. Нарны туяаны нөлөө нь өсөж байгаа залуу махбодид
хэрэгтэй чухал бодисууд болох кальц, фосфор, давсны биед шингэх чадварыг дээшлүүлнэ.

19. 19
Нарны туяа хүүхдийн бие махбодийн хамгаалах тотолцоог идэвхжүүлж хортой үйлчлэлд арьсны
тэсвэрлэх чадварыг дээшлүүлдэг чийрэгжүүлэлтийн нэг арга билээ. Хүний биед нарны гэрлийн
хэт ягаан туяа үйлчилснээр арьсан дахь мэдрэлийн рецепторуудыг цочроож улмаар арьсны
судсыг агшааж дараа нь өргөсдөг. Ийм учраас наранд шарсны дараа арьс улайдаг. Арьсан дээр
нарны туяаны нөлөөгөөр химийн олон нийлмэл урвалууд явагддаг. Үүний нэг нь арьсан дээр Д
амин дэм үүсэх үйлдэл юм. Д амин дэмийн дутлын улмаас фосфор кальцийн солилцоо алдагдан
сульдаа өвчин үүсдэг билээ. Мөн туяаны нөлөөгөөр төв мэдрэлийн систем идэвхижих, цусны
найрлага, бодисын солилцоо, дотоод шүүрлийн булчирхайн үйл ажиллагаа идэвхиждэг. Эдгээр
шинжүүд нь хүний бие махбодийн үйл ажиллагаанд сайнаар нөлөөлдөг. Мөн нарны гэрэл нь
арьсан дээр пигмент үүсэх, арьс улайх, борлох зэрэг үйлдэл үзүүлдэг.
Нарны гэрлийн хамгийн богино долгион нь өвчин үүсгэгч нянг устгах нөлөөг үзүүлдэг ач
холбогдолтой юм. 1903 онд Оросын физик эмчилгээний эмч Н.Финзен анх удаа нарны туяаг
арьсны хэлбэрийн сүрьеэ өвчний эмчилгээнд ашигласнаар Нобелийн шагнал хүртэж байсан.
Нарны гэрлийн ашиг тусын хажуугаар бас гаж нөлөө буюу хор хөнөөлийн талаар мэдлэгтэй байх
хэрэгтэй юм. Учир нь нарны гэрлийг хэтрүүлэн хэрэглэснээр хүний амин чухал эрхтэн болох
зүрх судас, төв мэдрэлийн системийг гэмтээснээр эргэшгүй өөрчлөлтөнд орох аюултай. Арьс
хэдий чинээ сайн борлоно төдий чинээ сайн ойлгох нь буруу юм. Наранд борлосон арьс нь бие
махбодийн зүгээс үзүүлсэн хариу урвал юм. Арьс борлоно гэдэг маань арьсанд их хэмжээгээр
меланин хэмээх будагч бодис хуримтлагдсанаас арьсны өнгө өөрчлөгдөж байгаа юм.
Хэт ягаан туяа нь гадны нөлөөлөлд маш мэдрэг байдаг. Жишээ нь: 1 давхар самбай нь хэт ягаан
туяаны нэтрэх чадварыг 50% бууруулдаг. 4 нугалж эвхсэн самбай, 2 мм зузаантай шил хэт ягаан
туяаг 100% нэвтрүүлдэггүй байна. Хүний биед инфра улаан туяа 5-6 см гүнд нэвтрэх боломжтой
байдаг бол хэт ягаан туяа нь зөвхөн 0,2-0,4 мм нэвтэрдэг. Гүнд нэвтрэн орсон туяа нь
дулаацуулах үйлдэл үзүүлдэг.
Нараар чийрэгжүүлэх арга нь чийрэгжүүлэлтийн байгалийн бусад хүчин зүйлсээс хамгийн
хүчтэй нь юм. Ийм учраас хүүхдэд нараар чийрэгжүүлэлтийг эхлэхдээ агаар болон усаар
чийрэгжүүлэлт хийж дасгасны дараа эхлэх нь зүйтэй.
Нараар чийрэгжүүлэх гэдэг нь хүүхдийг маш богино хугацаагаар гадаа нүцгэн байлгахыг хэлнэ.
Нарны гэрлийн хэт ягаан туяа нь хүүхдийг чийрэгжүүлэх, эрүүлжүүлэх нөлөө үзүүлдэг.
Нараар чийрэгжүүлэх үед хүүхдийг наранд цохиулах, халаахаас болгоомжлох хэрэгтэй. Зуны
улиралд нарны хүчтэй үйлчлэлэээс хамгаалахын тулд хүүхдэд цагаан өнгийн хувцас, том өргөн
хүрээтэй малгай өмсүүлэх хэрэгтэй.
Хүүхдийг 4 сартайгаас эхлэн наран шарлага хийж болно. Нараар чийрэгжүүлэхэд хэт ягаан туяаны илч
сайн байдаг өглөөний 11 цагаас өмнө орой 17 цагаас хойш хийх нь зүйтэй. Хүүхдэд наран чийрэгжүүлэлт
хийх үед агаарындулаансүүдэртэйгазарт 22 хэмээс доошгүй байвал зохино.
Гаднах агаарын дулаан 30 хэмээс дээш байвал хүүхдэд наран шарлага хийдэггүй.
1 хүртэлх насны хүүхдийг нарны гэрэлд шууд чийрэгжүүлэхээс татгалзах хэрэгтэй. Энэ
насныханд нарны гэрлийг сарниулсан хэлбэрээр чийрэгжүүлэх нь илүү үр дүнтэй.

20. 20
Хүүхдэд наранд чийрэгжүүлэлт хийх үед агаарын дулаан, сүүдэртэй газар 1 хүртэлх насны
хүүхдэд 22 хэмээс доошгүй, 1 -3 насны хүүхдэд 20 хэмийн дулаанд салхигүй өдөр хийвэл
тохиромжтой ба гаднах агаарын дулаан 30 хэмээс доош байна. Эмчилгээний үед хүүхдийг аль
болох идэвхитэй хөдөлгөөнтэй байлгах шаардлагатай. Нараар чийрэгжүүлэх тохиромжтой цаг нь
9-12 хүртэл /сэрүүний улиралд/, ид зуны халуун үед 8-10 цагийн хооронд хийнэ. Нараар
чийрэгжүүлэлт эхлэхийн өмнө сүүдрэвчтэй газар агаар гэрлийн чийрэгжүүлэлтээр эхэлж
хүүхдийг дасгасны дараагаар шууд нараар чийрэгжүүлэлтийг хийнэ. Дараах 2 аргаар хийнэ.
1. 4 сараас 1 хүртэлх насны хүүхдэд 2-3 минут, 1-ээс дээш насны хүүхдэд 4-5 минутаас
эхэлнэ. Эхний өдөр хөнгөн нимгэн хувцастай эхлэх ба 3-4 хоногоос хүүхдийг бүрэн
нүцгэлэх боломжтой. Цаашид 2 хоног тутамд 1 минутаар уртасгана.
2. 1-3 настайд 4-5 минутаас эхэлнэ. Хэвлий, нуруу, баруун зүүн хажуугаар нь тус бүр 1
минутаар наранд байлгана. Дараа нь 2-3 хоног тутамд байрлал бүрд 1 минутаар
уртасгана. Ингэж аажим дасгах хэлбэрээр нараар чийрэгжүүлэх нийт хугацааг уртасгасаар
3-4 насанд 12-15 минутаар, 5-6 насанд 20-25 минутаар, 6-7 насны хүүхдэд 20-30 минут
хүртэлх хугацаанд хийнэ. Нийт 20-30 удаа хийнэ. Наран шарлагын үед хүүхдийг унтуулж
болохгүй бөгөөд цай буцалгаж хөргөн усаар ундаалж байх шаардлагатай. Наран шарлагын дараа
хүүхдийг бүлээн усанд оруулах шүршүүрээр шүрших буюу усан арчилт хийвэл нарны
чийрэгжүүлэх нөлөө ихсэж батждаг.
Анхаарах зүйл :
 Хүүхдийн арьс нимгэн учраас нараар чийрэгжүүлэхдээ болгоомжтой хандах хэрэгтэй.
 30 хэмээс дээш халуунд наран шарлага хийхийг хориглоно.
 Хүүхдийг байнгын идэвхтэй хөдөлгөөнд байлгах, тоглуулах.
 Нярай хүүхдийн байрлалыг өөрчилж байх
 Том хүрээтэй цагаан цайвар өнгийн малгай, нимгэн цагаан хувцас өмсүүлэх
 Дэвсгэр болон манеж ашиглах
 Шингэн хангалттай уулгах
 Хүүхэд хэт халах, наршихаас болгоомжлох
 Хүүхдийг хооллож хөхүүлсэнээс 1,5 цагийн дараа эсвэл хооллож хөхүүлэхээс 30 минутын
өмнө наран шарлагыг хийх
 Наран шарлагын дараа хүүхдийг бүлээн усанд оруулах, шүршүүрт оруулах, усан арчилт
хийх
 Хүүхдийг унтуулж болохгүй
 Наран шарлагыг өдөрт 1 удаа хийх

21. 21
 Хэрэв хүүхэд халуурах, биеийн халуун 37,8-с дээш болох, тайван бус байх, зүрхний
цохилт олшрох, толгой өвдөх, унжгар ноомой болох, хөдөлгөөний идэвхи сулрах, арьс
түлэгдэх зэрэг шинж тэмдэг илэрвэл наран шарлагыг даруй зогсоох
Хүүхэд нарших, дулааны цохилт болсон тохиолдолд авах арга хэмжээ:
Дулааны цохилт
Шинж тэмдэг: Хүүхэд 38 хэм түүнээс дээш халуурна. Толгой өвдөх, бөөлжиж суулгана.
Авах арга хэмжээ: Даруй наран шарлагыг зогсоон эмчид үзүүлнэ. Хүүхдийг яаралтай сүүдэр
газар хэвтүүлэн их хэмжээгээр шингэн уулган бүлээн усаар шавшлага хийж, хөл угаах зэрэг
аргуудыг хэрэглэдэг. Хүүхдийг бага хэмжээтэй хөнгөн хоолоор хооллоно.
Нарших /наранд цохиулах/
Шинж тэмдэг: Арьс цонхийх, халуурах, чичрүүдэс хүрэх, толгой өвдөх гэх мэт.
Авах арга хэмжээ: адил

22. 22

23. 23