+

2. Ñ.ÀÍÓÄÀÐ
4 ÁÈØ 4
www.kiebooks.com

3. ÍÝÃ
Á¯Õ ÞÌ
Á¿õ þìã¿é
Á¿õ þì áàéõã¿é
Öàãäààãèéí ãàçàð Äàâààã ýðæ èëð¿¿ëæ áàéâ. Äàâàà ãýìò õýðýãòýí. Ò¿¿íèéã áàðèâ÷ëàõàä Èäýð
òóñëàâ. Èäýð Äàâààãèéí íàéç.
Öàãäàà - . . . ìýäíý áèç äýý.
Èäýð – ìýäíý . . . Äàâàà òýäíèéä áàéãàà
Öàãäàà, òºð, õ¿÷, çàñàãëàë. Òýíãýðò òóëñàí òîì òºìºð, äîîð íü Èäýð. Áàãààñàà. Àõ, ýã÷, ýöýã,
ýõèéã àðãàëæ áîëíî. Òîì õàð òºìðèéã áîëîõã¿é. Çóí. Íîãîîí ç¿ëýã. Øàð íàð. ßëàà íèñíý.
Áºìáºãººð òîãëîæ áàéãàà õ¿¿õýä. Ãóðâàí íàñòàé õ¿¿õýä ãàíöààðàà áºìáºãººð òîãëîíî.
Íîãîîí ç¿ëãýí äýýð. Õàæóóãààð õ¿ì¿¿ñ ÿâíà. Õ¿¿õýä áºìáºã ºøèãëºíº. Òàíèõã¿é õ¿¿õýä.
Èäýð òýð õ¿¿õäèéã ºðºâäºíº. ßàãààä ºðºâäºæ áàéãààãàà ººðºº ìýäýõã¿é. Èäý𠺺ðèéí
îõèíäîî èõ õàéðòàé. Õ¿¿õäýä õàéðòàé. Îõèí ýöýãòýý õàéðòàé. Àæëààñ èðýõäýý àâ÷èðñàí
÷èõýð. Áàÿð. Õ¿ç¿¿í äýýð ñóóæ áàéãàà øàð äýýëòýé äºðâºí íàñòàé îõèí, ººðèéí õ¿¿õýä.
Æèæèãõýí ãàðààðàà õ¿ç¿¿ã òýâðýíý. Ààâ íü: "Çà îäîî áóó" ãýõýä "Àà ... þó ãýíýý?" ãýæ
ñîíñîîã¿é ä¿ð ¿ç¿¿ëíý. Ýýæ íü ãàë òîãîîíîîñ îðæ èðýýä "Çà ìèíèé îõèí íààø èð" ãýíý.
- "Àà ... þó ãýíýý?" Ãóðâóóëàà èíýýëäýíý. Èäýð çóðàãò õàðíà. Òýíä íýã þì ¿ç¿¿ëæ áàéâ. Óòàñ
äóóãàðñàí.
Èäýð – áàéíà.
Äàâàà – Èäýð ¿¿?
Èäýð – Áè áàéíà.
Äàâàà – Áè òýäíèéä áàéíà. Òýäýí òºãðºã ºãºõã¿é þó? Áè ýíäýýñ ÿâàõ õýðýãòýé.
Èäýð – Çà ... Õýçýý õýðýãòýé þì?
Äàâàà – Îäîî
Èäýð – Çà
Õºëñòýé ãàðààð óòñàà òàâèâ. Äàâààãèéí õîîëîéã òàíèíãóóò àéäàñ òºðñºí. Áàãààñàà. Ìîä
õóãàëààä öàãäààä áàðèãäàõàä. Ñóðãóóëüä ä¿íãýý õóëãàéãààð çàñàæ áàéõàä. Ç¿ðõ öîõèëäîíî.
Óòàñ ÷àãíàæ áàéâàë ÿàíà. Äàâààã óòñààð ÿðüæ áàéõàä, áàðèâ÷ëààä – Õýíòýé ÿðüñàí. ̺íãº
ºãºõ ãýýä î÷èõîä öàãäàà îòîîä ñóóæ áàéâàë. Àéìøèãò àéäàñ. ×è÷èðíý. ̺í㺠àâàà÷èæ ºãíº
ãýäãýý ìýäíý. Ãàíö ñàéí íàéç. Èäýðèéí ä¿¿ /Æàðãàë/ èðýâ. – Òýãýýä ÿàõàâ. ßàõàâ äýý àâàà÷èæ
ºãºõ õýðýãòýé. Ç¿ðõ öîõèëíî, òîì òºìºð, öîõèëäîæ áàéãàà ç¿ðõèéã èðæ àòãàâ. Èäýð – ×è
òýäíèéõèéã ìýäýõ ¿¿? Æàðãàë – Ìýäíý.
Èäýð – Òýãâýë ... ÷àìàéã õýí ÷ òàíèõã¿é, ÷è àâàà÷ààä ºã. Íàìàéã Äàâààãèéí íàéç ãýæ ìýäíý.
Æàðãàë – Çà, çà
Èäýð ìºí㺺 ºãíº. Æàðãàë ÿâààä ºãºâ. Ç¿ðõ öîõèëäîíî. ßàõ ãýæ ºãºâ ºº. Äàâààã áàðèâ÷ëàíà.
Á¿ãäèéã ìýäíý. Íàìàéã øîðîíä. Õàð òºìºð. Òºð çàñàã. Àéäàñ. ßàõ ãýæ ºãºâ 人. Æàðãàëûã
çàìààñ íü áóöààõ óó? Îäîî àìæèíà. Æàðãàëààñ çîâíî. Þóíä íü çîâñîí þì. Øîðîíä îðîõ
áîëíî. Áóöààõààñ çîâíî. Àéíà. Àéäàñ. Àâãàé, õ¿¿õýä, àæèë, öýöýðëýãýýñýý èðýâ. Èäýð õàðààä
áàÿðëàíà. Õî¸óëàà õóâöàñàà òàéëíà. Ýýæ íü îõèíäîî òóñëàíà. Òîì øàð áóëàíã¿é õàíàí äýýð,
áàðóóí òàëä íü ãýðýë àñíà, àç æàðãàëûí ãýðýë. Äàðàà íü îðîéí õîîëîî èäýöãýýíý, ÿðèëöàíà.
"Òýð áàéíà ø äýý. Ìàíàé àíãèéí íýã õ¿¿õýä ... õàðèí òèéì" Ñàéõíàà. Èäýð ñîíñîíî, ¿ã

4. íýìýðëýíý, äîòîð îíãîéíî. Èäýð èíãýæ ãýð á¿ëýýðýý öóãëàõàä äóðòàé, æàðãàëòàé. Ñàéõàí
öàðàé, óðóóë äýýðõ ìýíãý. Îõèí þì àñóóíà. Õàðèóëíà. Ìèíèé îõèí îâîî òîì áîëæ. Áè ýä íàðò
õàéðòàé. Æàðãàë áóöàæ èðýâ. ªíäºð ìîäîí øàë öóóðàéòíà. Õî¸óë ººð ºðººíä îðîâ. Èäýð – Çà
ÿàâ? Æàðãàë -ªã÷èõñºí. Èäýð – Þó ãýæ áàéíà? Æàðãàë – Îëîí þì ÿðèàã¿é. Õîòîîñ ÿâíà
ãýñýí. Èäýð – Õýçýý? Æàðãàë – Ìàðãààø.
Æàðãàë ÿâààä ºãºâ. Áàéæ áàéòàë óòàñ äóóãàðàâ. Õýäýí õîíîã ¿õñýí ç¿ðõ àõèæ ¿õýâ.
Èäýð – Áàéíà
Öàãäàà – Èäýðèéíõ ìºí ¿¿? Èäýð – Áè áàéíà
Öàãäàà öîë íýðýý õýëýýä – Áè Äàâààãèéí õýðãýýð ÿðüæ áàéíà. Äàâàà õààíà
áàéãààã ìýäýõ ¿¿?
Èäýð - ... ìýäýõã¿é, ¿ã¿é
Öàãäàà – Ìàðãààø òàâàí öàãò çóðãàäóãààð òàñàãò èð. Ä¿¿ðãèéí õýëòýñò. Èäýð – Çà. Ìàðãààø
òàâàí öàãò
Ìàðãààø íü áîëîâ. Ìàðãààø òàâàí öàãò. – Äàâàà áèä õî¸ð àðâààä æèë íàéçàëñàí. Òýð õýçýýä
ç¿ãýýðã¿é õ¿í áàéñàí. Àéäàñ. Áè þó õýëíý ýý.Äàâàà áàðèãäàíà. Øîðîí. Áè þó õýëíý ýý.
Òýíãýðò òóëñàí òºìºð áàãàíà. Á¿õ þì íýã îéðòîíî, íýã õîëäîíî. Àéäàñ. Ãýìò õýðýãòýíä
ìºí㺠ºã÷ îðãóóëñàí. Íàéç íü ÿìàð õàìààòàé þì. Õ¿¿õäèéí áºìáºã. Áè àâãàéäàà õàéðòàé.
¯äýøëýã. Á¿æèã. Íàéçòàéãàà õàìò. Õóâèðãàñàí ä¿ð. Ëàì. Àíõíû ó÷ðàë. Áè õàéðòàé. - Íýã õ¿í
íàéçàà àâðàõààð ÿâíà. Öàãäààä ìýä¿¿ëýã ºã÷. ªºðèé㺺 çîëèîñîíä ãàðãàæ íàéçàà àâàðíà. Øàð
"Èêàðóñ"-ààð ÿâíà. "¨î¸, õàéðàí õºë. ßìàð ÷èõýëäýýíòýé þì" Áóóõ áóóäàë. Öàãäààãèéí ãàçàð
õ¿ðòýë õî¸ð ìèíóò àëõàíà. Öàãäààãèéí ãàçàð. Áàéøèí, äýýð íü òýíãýð. Ä¿ðýìò õóâöàñòàé
õàðóóë. Àéäàñ. Ìýä¿¿ëýã. Ä¿ðýìò õóâöàñ. Õàæóó äàõü ìóõëàãò îðæ õî¸ð äýâòýð àâàâ. Õàæóóä
òàêñè õ¿í áóóëãàâ. Òàêñèíä ñóóæ ãýðòýý õàðèíà.
Àéäàñ. Áàãààñàà. Òºìºð òºð. Áè àâãàéäàà õàéðòàé. ¯äýøëýã. Á¿æèã. Íàéçòàéãàà õàìò.
Õóâèðãàñàí ä¿ð. Ëàì. Àíõíû ó÷ðàë. Áè õàéðòàé. ĺðâºí öàã. Äàâàà. Òîì àéäàñ, òîì òºð.
Ýðãýëçýý. Öààíàà á¿ãäèéã õýëíý ãýäãýý ìýäñýí ýðãýëçýý, î÷îîä Äàâààã áàðüæ ºãíº ãýäãýý
ìýäíý. Òýð õ¿ðòýë ýðãýëçýý. Æàðãàë èðýâ. Èäýð – ×àìàéã ÿâñíû äàðàà íàä ðóó öàãäààãèéí
ãàçðààñ óòàñäñàí. ªíººäºð òàâàí öàãò èð ãýñýí. Æàðãàë – ßàõàâ?
Èäýð – Õàðèí ýý. Î÷èõã¿é áàéäàã þìóó? Î÷èõã¿é áàéæ áîëîõã¿é. Íàìàéã îëíî. Äàâààã îëíî.
Æàðãàë – Äàâàà àìæèõ áàéõ.
Èäýð – Õàðèí. Õî¸óë äóóã¿é áîëîâ. Ç¿ëýã. Õ¿¿õýä. Õ¿¿õýä áºìáºãººð òîãëîíî. Õàæóóãààð íü
õ¿ì¿¿ñ ÿâíà. ßëàà. Èäýðèéí àéäàñ èëò õàðàãäàíà. Æàðãàë ò¿¿íèéã àæèãëàæ çîâíî. Ýðãýëçýý.
Äàâàà ìèíèé íàéç. Õàæóóä íü òîì áàãàíà. ¯ã¿é. Áè õýëýõã¿é.
Èäýð – Áè õýëýõã¿é. Ìýäýõã¿é ãýíý. ×àìàéã áàéöààâàë ÷è ÷ ãýñýí.
Æàðãàë – Òèéì.
Èäýð – Áè î÷íî. Òýãýõäýý õýëýõã¿é.
Õî¸óëàà áèå áèåý îéëãîíî. Áèøèðíý. ªºäðºã ìàðø õºãæèì äóóãàðíà. ͺõºðëºë. Áààòàðëàã
¿éë õýðýã ãýðýëòýíý. Çîðèãò Èäýð. Çîðèãò Æàðãàë. Òºãñºâ.
Á¿õ þì. Õàðàõàä á¿õ þì. Àíèõàä á¿õ þì. Äàíäàà. Á¿õ þì. Äýëãýð. Öàñ, äàâñ, öàãààí ºíãº
óðàãøàà ãàçàð äýýã¿¿ð. Õî¸ð ãýðýë. Õî¸óëàà ÷èéäýí. Àãààðò áàñ öàñ, æîîõîí öàñ ãýðýëä
ãýðýëòýíý. غíº. Äýëãýð íýã òèéøýý. ͺ㺺 ë òèéøýý ÿâíà. Äîòîð íü òîðòîã. Íàäàà þó ÷
áàéõã¿é, õýí ÷, òýãýýä. Á¿õ þìòàé, á¿õ õ¿íòýé áîëîõîä ÷. Äàíäàà. Áàéíà ãýäãèéã ìýäýýä
ãóòàð÷ áîëîõã¿é. Áè ãóòðàõã¿é. Ýíä áàéìààð áàéíà. Òýãýýä áè àìüäàðíà. Áè ººðòºº
"Æàðãàëòàé áàéíà"ãýæ õýëíý, õóäëàà ººðòºº "Çîâæ áàéíà" ãýæ õýëíý, õóäëàà. Á¿õ þì õóäëàà.

5. Ýíä ¿íýí þì, õóäàë þì ¿ã¿é. Þó ÷ àëãà. Ýíä á¿õ þì íýã þì áàéäàã. Þó ÷ áîäñîí, õýëñýí,
áîäñîí õýëñýí ãýäýãòýý èòãýõã¿é. Áîäëõ õýðýãã¿é, ¿íýí áèø, èòãýë, Ñòàâðîãèí, þóíû ÷ òóõàé.
Ç¿ãýýð ë áàéæ áàé. Òèéì. Á¿õ þì.
Äàíäàà.
ªðººíä ñóóæ áàéãàà õ¿í. Èäýð. Äîòîð íü 纺ëºí àéäàñ áÿëõàíà. Ãýðýëòýé ºðºº. Ìîäîí øóãàì
÷èìýýã¿é õóãàðíà. ßëàà øèã àÿàðõàí áÿöàðíà. Øóãàìûã ààæèì äàðàõàä. Àÿòàéõàí
ºðãºñã¿éãýýð õóãàðíà. Ãàð ºâäºíº. Á¿õ þì ãàéã¿é ñàéõàí. Ãàéã¿é ñàéõàí. Á¿õ þì. Öàãäààãèéí
ãàçàð î÷èõ öàã áîëîâ. ßâíà. Îéðòîõ òóñàì àéäàñ õýâýýðýý, õýâýýðýý öóòãààä îðîîä èðñýí.
Äàâàà õààíà áàéãààã õýëíý. Õ¿ðýýä èðëýý. Òàñàëãààíä îðæ áàéöààãäàâ. Öàãäààä õàðààä
ýñýðã¿¿öýõ äóð õºäëºâ. "Ìýäýõã¿é, áè þó ÷ ìýäýõã¿é". Õýäýí ¿ãèéí äàðàà öàãäàà "Òýãâýë
òýãýõèéã ìýäíý áèç äýý". Èäýð –Ìýäíý.
Öàãäàà – Òýãýýä áîä äîî.
Èäýð – Òýää¿ãýýð õîðîîëîë, òýää¿ãýýð áàéð, äàâõàð, õààëãà, óòàñ ... Õàâðûí ãóðâàí ñàðûí ñ¿¿ë
¿åýð Äàâààãèéí õýðýã ø¿¿õýýð îðæ òàñëàãäñàí. Äàâàà øîðîíä. Èäýðèéã ÿàãàà ÷ ¿ã¿é. Ãýð÷.
Àéäàñ. Òºìºð áàãàíà.
Öàãäàà – Ìýäíý áèç äýý. Èäýð – Òýäíèéä áàéãàà ... õàÿã ...
... Èäýðèéí ãýð. Õàíàí äýýðõ çóðàã, íàð ñàð. Õàæóóä ÿëààíû áààñã¿é öýâýðõýí òîëü. Çóðàãò.
Äèâàí äýýð àâãàé õ¿¿õýä íü ñóóæ áàéíà. Èäýð òýð õî¸ðûã õàðæ áàÿðëàíà. Ìèíèé çºâ. Áè
øîðîíä ñóóñàí áîë ýíý õî¸ð ìààíü ÿàõ áàéñàí. Áè òýãæ àâãàé õ¿¿õäýý çîëèîñîíä ãàðãàæ
ýðýëõýã ãàâúÿà áàéãóóëàõ ýðõã¿é. Ãýð á¿ëã¿é ãàíöààðàà áàéñàí ÷ ÿëãààã¿é. Äàâàà õàìààã¿é.
Àéäñûã áàðàõ àðãàã¿é. Áàãààñàà. Àéäàñ õ¿íèé ìàõ öóñ. Äýëãýö. Çàì. Ýðãýæ õàðæ áàéãàà õ¿í.
Íóðóó íü öàãààí. Õóðäàí ÿâíà. ªºðºº öóñàà õàíàõ õýðýãòýé áîëîâ. Íýã îãöîì õºä뺺ä ñóäñàà
ç¿ñýõõýðýãòýé. Ìýñ áàðóóí ãàðò. Îãöîì õºäëºõºä ç¿¿í ãàð õºäëºíº, áàðóóí ãàð íýã æààë
õºä뺺ä ãàöíà. Äàõèàä. Äàõèàä õîëäîâ. Äàõèàä. Ãàð äýýð õºëñ. Õóòãàà ç¿¿í ãàð äýýðýý òàèàä
ç¿ñíý. Õýòýðõèé àÿàðõàí. Äàðíà. Õýòýðõèé àÿàðõàí.
... Õýäýí æèë. Èäýð àìàð ñàéõàí àæ òºðæ áàéâ. Ýõíýð, õ¿¿õýä, àæèë òºðºë. Äýëãýñýí õºøèã,
óðãàñàí æàðãàë. Á¿õ þì æàðãàë. Ãàíö ë õîðñîë. Ãàíö ñàéí íàéç. Ãàíö íàéç øîðîíä. Ãàíö
íàéçàà áè áàðüæ ºãñºí. Á¿õ þìíû á¿õ ºíãºíä ãàíö õîðñîë. Æàðãàëòàé óóëçàõàä íýã ë ýâã¿é.
Õî¸óëàíä íü. ßâñàí èðñýí õ¿í, ãàðò íü õ¿ì¿¿ñ. Ãàíö õîðñîë. Àéõäàà ãàíö ñàéí íàéçàà áàðüæ
ºãñºí. Áè òèéì àéìõàé. Òýãýõäýý íýã ë ãýðýëòýé. Íýã ë íàéäëàãà. Ìèíèé çºâ. Ǻâ íü ãýìò
õýðýãòíèéã èëð¿¿ëæ ºãñºíä áèø, àâãàé õ¿¿õäýý áîäñîíäîî áèø, õàð àìèà áîäñîíäîî ÷ áèø.
Òýð íàéäëàãà, ãýðýë. Òýð ãýðýë ìèíèé çºâ. ßàæ ÷ ñýòãýë çîâæ áàéëàà ãýñýí ñàéí ãýðýë
òóÿàðíà.
Öîíõíû òàâöàí. Öàãààí ðàì. Ðàìíû çàâñàð îëîí ÿëààíû ñýã. Õàð øîðîîí äýýð òýä íàðûí
¿ëäýýñýí ìºð. Õºë, òîëãîé, öýýæ, á¿õ þì íü ñààðàë òîîñîíä äàðàãäñàí.
- Íýã õ¿í íàéçàà àâðàõààð ÿâíà. Öàãäààä ìýä¿¿ëýã ºã÷ ººðèé㺺 çîëèîñîíä ãàðãàæ íàéçàà
àâðàíà. Øàð "Èêàðóñ"-ààð ÿâíà. "¨î¸, õàéðàí õºë. ßìàð ÷èõýëäýýíòýé þì" Áóóõ áóóäàë.
Öàãäààãèéí ãàçàð õ¿ðòýë õî¸ð ìèíóò àëõàíà. Öàãäààãèéí ãàçàð. Áàéøèí, äýýð íü òýíãýð.
Ä¿ðýìò õóâöàñòàé õàðóóë. Àéäàñ. Ìýä¿¿ëýã. Ä¿ðýìò õóâöàñ. Õàæóó äàõü ìóõëàãò îðæ õî¸ð
äýâòýð àâàâ. Õàæóóä òàêñè õ¿í áóóëãàâ. Òàêñèíä ñóóæ ãýðòýý õàðèíà.
Àéäàñ. Òýãýõäýý íýã ë íàéäëàãà. Áºìáºã àÿàðõàí ºíõðºíº. Õ¿¿õýä õîéíîîñ íü ã¿éíý. Ãóðâàí
íàñòàé ýðýãòýé õ¿¿õýä. Èäýð ÿàãààä ÷ þì ò¿¿íèéã ºðºâäºíº. Äàâààä ºðøººë ¿ç¿¿ëæ ÿëûí
õóãàöàà äóóñààã¿é áàéõàä ÷ºëººëºõººð áîëîâ. Èäýð, Æàðãàë õî¸ð Äàâààã óäàõã¿é ñóëëàãäàõûã

6. äóóëààä áàÿðëàõûí õàìò áàñ çîâíî. Èäýð – Õî¸óëàà ÿàõàâ?
Æàðãàë – ×è Äàâààã øîðîíä áàéõàä íü çàõèà áè÷èæ ÷àäààã¿é áèç äýý?
Èäýð – Îäîî óóëçàõ ë áîëíî. Áè óóëçàõ ¸ñòîé.
Æàðãàë – Òèéì. ×è Äàâààã ãàð÷ èðýõýä íü óãòàæ àâ.
Èäýð – Õî¸óëàà î÷ü¸. Ãàíöààðàà õýö¿¿.
Æàðãàë – Òèéì.
Äàâààãèéí ñóëëàãäàõ ºäºð.
Õî¸ð íàéçûí ó÷ðàëûã íîðãîõ ¸ñòîé øèë þì õàãàðàâ. Æàðãàë óíàãàà÷èõñàí. Ñàíäàðñàí
õàðàìñàë. Àõèàä íýãèéã îëîâ.
Äàâàà ãàðààä èðýâ. Õàâàð. Ãýðýëòýé øàð òîîñ. Èäýð, Æàðãàë õî¸ð Äàâàà ðóó
äºõíº. Õýëýõ ¿ãýý, áàéõ áàéäëàà îëæ ÿäíà.
Ãýìøèæ çîâíî. Í¿äýýðýý õàðíà. ßëãàà àëãà.
Äàâàà Èäýðò – Áè ÷àìàéã ñàéí îéëãîæ áàéíà. ×àìä áóðóó áàéõã¿é. ×èíèé çºâ áàéñàí. Íàìàéã
áàðüæ ºãñºíä ÷èíü áè áàÿðëààã¿é. Òýãýõäýý ÷èíèé çºâ. Áè ÷èíèé îðîíä áàéñàí áîë ÿã àäèë.
×àìä áóðó áàéõã¿é. Õýí ÷ ãýñýí ... Æàðãàë – Òèéì.
Äàâàà – Îäîî õýä¿¿ëýý ºíãºðñºí þì ñàíàæ ñýòãýëýý çîâîîãîîä ÿàõàâ. Òà õî¸ðò ãîìäîõ ç¿éë
íàäàä àëãà. Áè îäîî øèíý àìüäðàë ýõëýíý ... Ýíý óõààëàã ñàéõàí ¿ãèéã ñîíññîí Èäýðèéí
ñýòãýëä ãýðýë öàöàðíà. Íàéäëàãà áèåëëýý. Á¿õ ì ñàéõàí. Ãýðýëòýé. Æàðãàë. Õî¸ð íàéç
èíýýíý. Èäýð òîãëîîì õèéñýí, äîî ãóðâóóëàà èíýýëäýíý. Íàð ìàíäàíà. Àç æàðãàëûí øàð íàð.
ªíººäðèéí àçæàðãàëûí íàð, äàðààãèéí á¿õ ºäðèéí àç æàðãàëûí íàð. "¯íýí÷
àíä íºõºðòýé õ¿íýýñ ãàìøèã çîâëîí çóãòààí ÿâäàã àæýý".
Òºãñºâ.
Á¿õ þì. Õàðàõàä.
Äàíäàà. Äýëãýð.
Ãýðëýý –¯ã¿é, ñîíèðõîë àëãà. /Ãýðëýý ìèíèé ñîíèðõîë/. Áè øóóä àñóóñàí – Íàäòàé àõèæ
óóëçàõ ñîíèðõîë áàéíà óó? Õàðèóëò –¯ã¿é íàäàà ñîíèðõîë àëãà. Ìèíèé ñîíèðõîë íàìàéã
ñîíèðõñîíã¿é. Ñîíèðõîëã¿é áîë òýð ë áèç. Òýä íàð åð íü ïàäã¿é. Ãîë íü á¿õ þì ñàéõàí. Þó ÷
áîëñîí, òîõèîëäñîí á¿õ þì ñàéõàí áàéõ ¸ñòîé. ×è ººðèé㺺 õîëîîñ õàðæ, ñàíàæ äóðñàæ
áàéãàà þì øèã. Áè èíãýæ òýãæ áàéíà. Íàìàéã èíãýæ òýãæ áàéíà, á¿õ þì ñàéõàí. ×è õî¸ð
"Áè"òýé, íýã íü íýð óñ áàéõã¿é, ÷àíàð, ñàíàà áîäîë áàéõã¿é, ç¿ãýýð ë "Áè", õýëáýëçñýí, öàãààí
ºíãº, áàéãààäàà áàÿðëàíà. ªºð þó ÷ áàéõã¿é, õýðýãã¿é. ͺ㺺 íü Äýëãýð, õîðèí õî¸ð íàñòàé,
ñýòãýë ñàíààòàé, èéì òèéì ààø çàíòàé, ìàõáîäèòîé. Äýëãýð áàÿðëàíà, çîâíî, óíàæ òóñíà.
Äýëãýð ÿàæ ÷ áàéñàí íýðã¿é "Áè"-ä á¿õ þì ñàéõàí. Äýëãýðèéã ÿàæ ÷ áîëíî, àëæ õÿäàæ, ¿å
ìº÷ººð íü òàñàëæ, îäîî á¿õ þì ñàéõàí. Òýãýõäýý áýëãèéí ýðõòíèéã õààëãàíä õàâ÷óóëàõ, èë
ãàëûã ñóãàíä õî¸ð àðàâíû òàâàí ñàíòèìåòðèéí çàéä îéðòóóëàõ þì áîë, áàãàæ õýðýãñýë
àøèãëàâàë, äýýðõ õî¸ð "Áè" àëãà áîëæ, ãàíö øèíý "Áè" ¿¿ñíý ºâ÷èí, çºâõºí ºâ÷èí. Øèíý "Áè"
õî¸ð õóó÷íààñàà áèåèéã ë óëàìæèëæ àâíà, áóñàä á¿õ þì ãàíö þì áîëíî, ºâ÷èí. ªºð þó ë
¿ëäýõã¿é, ç¿ãýýð ë ºâäºíº. Îäîîõîíäîî á¿õ þì ñàéõàí. Îäîîõîíäîî ãýæ: íàñ òºä, ñóðäàã.
Õààíà? Ïàä àëãà. Ýöýã ýõòýéãýý ãýðòýý. Ýíä á¿õ þì áàéíà. Áóóäàë áàéíà. Àâòîáóñíû áóóäàë.
Òàíüäàã õ¿ì¿¿ñ – Þó áàéíà – Þó áàéíà. Àâòóóñ èðëýý. Õýäýí õ¿í îðæ àìæèõ ãýæ ã¿éíý.
Á¿ãäýýðýý àìæèíà. Ãýðò õýí ÷ áàéõã¿é. Ãàë òîãîî. Ãàë òîãîîíû øàë. Ãàë òîãîîíû øàëàí äýýð
á¿õ þì. ªíººäºð àçã¿é ºäºð – ¿ã¿é, íàäàà ñîíèðõîë àëãà. Àçã¿é áîë, àçã¿é ë áèç. Àçã¿é ãýäýã
îéëãîëò, îéëãîëòûã õ¿ðýýëñýí, äîòðîî îðóóëñàí, òîìîîñ òîì – Òèéì – Á¿õ þì ñàéõàí. Õèéõ
þì áàéõã¿é. Õàëüñ, õºãæèì. Ýöýã ýõ èðýâ. Òýä íàð ñàéí õ¿ì¿¿ñ. Íàäààñ þì àñóóíà. Áè õýëíý.
Òýä íàð íàäàà ïàäã¿é.

7. Íàìàéí õèéñýíä, ºñãºñºíä áè áàÿðëàíà. Ïàäëèé. Ïàäòàé þì – áè, ¿éë õýðýã,
ìèíèé ¿éë õýðýãòýé õîëáîîòîé çàðèì õ¿ì¿¿ñ. ¯éë õýðýã – áàéõ, àìüäðàõ, áàéæ àìüäàð÷
÷àäàõ. Áè ÷àäíà. Áè áàéæ ë áàéâàë ººðèéíõººðºº, óéäàõã¿é, ñàõéàí. Á¿õ þì ñàéõàí. ªã뺺
á¿ð, ºäºð á¿ð. ¯¿ë æààõàí íèìãýð÷ ñàðíû ãýðýë ãó÷èí ëààãààð íýìýãäëýý.
Ñóðãóóëüä áàñ á¿õ þì. Ýíä èðýõ äóðòàé. Ñóðàõ äóðòàéäàà áèø, õèéõ þì, òàíüäàã õ¿ì¿¿ñ, íàéç
íàð. "Õ¿íä ÿâæ áîëîõ ãàçàð áàéõ ¸ñòîé" /Ô.Ì/ Íýã ãàçàð áàéñíààñ îëîí ãàçàð áàéñàí íü äýýð.
Ñòèïåíäè áóóõ ñóðàãòàé. Áàãø íàð íààøàà öààøàà ÿâíà. Òýä õè÷ýýë çààäàã. Áè Áààòàðòàé
äýìèé ÿðèíà. Áààòàðûí íóðóó íü öàãààí áîë÷èõîæ, øîõîéòîé õàíà. "Çà ÿàõàâ. Á¿õ þì ñàéõàí".
Öîíõîîð õàðíà. ÓÁ õîòûí áàéøèíãóóä, äýýð íü òýíãýð. ÓÁ õîòûí îðøèí ñóóã÷èä, òýäíèéã
纺äºã ìàøèí, õóâèéí áîëîí àëáàíû. Áóñàä á¿õ þì. Ìàíàé äàâõàð äýýð íýã ñîíèí õ¿í
õàðàãäàâ, õàðàãäààä íààøàà èðýâ. Íàäàä íýëýýí ìºí㺠ºãºõ ¸ñòîé. "Þó áàéíà – Þó áàéíà"
- Çà ñàéí óó. ̺í㺺 ºãºâ. Öîíõíû òàâöàí äýýð ñóóæ áàéãààä áàÿæäàã þì áàéæ. Áààòàð áèä
õî¸ð õèéõ þìòàé áîëëîî. Áààòàð Àðèóíààòàéãàà ÿðèàä ìàðãààø íàäòàéóóëçàõààð òîõèðîëöîâ.
Àíãèäàà îðü¸. Õè÷ýýë. Ñóäëàë. Á¿õ þì ñàéõàí. Áàãààñàà. Àðâàí äºðºâ õ¿ðòëýý þó ÷ áîääîãã¿é
áàéñàí, ç¿ãýýð ñàéõàí. Íàéìäóãààð àíãèäàà îéëãîæ ýõýëñýí. Ýíä áàéãààäàà, ýíý õè÷ýýë äýýð
ñóóæ áàéãààä ç¿ãýýð áàéãààäàà áàÿðëàíà. Òýãýõýä ÷è "Îäîî æàðãàëòàé áàéíà, ýíèéã ñàíààä àâ,
ýíýíýýñ èë¿¿ þì áàéõã¿é îëäîõã¿é" ãýæ ººðòºº õýëñýí. Òýðíýýñ õîéø äàíäàà. ªã뺺 á¿ð,
ºäºð á¿ð. ßàæ ýõýëñíèéã ñàíàõã¿é. ßã ñàéõíûã ñàéí îéëãîîä õè÷ýýë äýýð ñóóæ áàéñàí.
Àíãèéíõàí ãýð ë¿¿ãýý ÿàðíà. Íàäàà õýçýý òàðàõ õàìààã¿é. Ýíä ÷, òýíä ÷. ßëãààã¿é. Õàæóó äàõü
õ¿¿õýäòýé òîãëîæ, á¿õ þì ñàéõíûã ñàíàæ ñóóñàí. Òýðíýýñ õîéø õýâýýð. Õè÷ýýë ýõýëíý,
äóóñíà, èðíý, ÿâíà, àìüäàðíà, ¿ë àìüäàðíà, ãîë íü á¿õ þì ñàéõàí. Ýíä ÷, òýíä ÷. Ãýð, ýöýã ýõ.
Òýä: - ×è ýíèéã Çîëáàÿð àõäàà àâàà÷ààä ºã. –Çà. Òýäíèéõ õîë. ßâãàí ÿâíà. Õàâàð. Ãýðò íü õ¿í
àëãà. Ãýðëèéí ñ÷¸ò÷èê øèðòýæ òàìõèëæ çîãñîíî. Îäîîõîíäîî ÿëàà àëãà. Çîëáàÿð àõ èðýâ. – À
õà – Çà – Òèéì. Áàÿðòàé, Áàÿðòàé. Ãàäàà äóëààõàí, ñàëõèòàé. Ãýðò îðîé áîë÷èõñîí áàéâ.
غíº, ç¿¿ä, õàâàð õààÿà õàð äàðäàã. Äàðàãäàõã¿é áàéõ àðãà – ãýðýë àñààõ. ªºð àðãà – àéõã¿é
áàéõ. Õàð ç¿¿äèéã ñîíèðõîæ èðýõèéã íü õ¿ëýýâýë èðýõã¿é. Íýýðýý àéõã¿é, òîîõã¿é áàéâàë
äàðàãäàõã¿é. Äàðàà íü ºã뺺, äàðàà íü ºäºð. Ñóðãóóëüä ñóðààä òàðàâ. Áààòàð Àðèóíàà õî¸ð
àâòîáóñíû áóóäàë äýýð õ¿ëýýæ çîãñîíî. – Õýçýý öóãëàõ âý? Ñàðààãèéíä á¿òýí ñàéíä, çóðãààí
öàãò. Ñàðàà Áààòàðûí õàìààòàí. Öàðàéëàã õ¿¿õýí. Äààí÷ íºõºð íü ¿õ÷èõñýí. Áè ýíý òýð íü
¿õ÷èõñýí õ¿íä äóðã¿é. Ìèíèé ñóóõ àâòîáóñ èðëýý. Áààòàð Àðèóíàà õî¸ð ¿ëäýâ. Áààòàð
àâãàéã¿é áàéõäàà ñàéí õ¿í áàéñàí. Àðèóíààòàé áîëñíîîñ õîéø íàäòàé ñóðãóóëèàñ ººð ãàçàð
áàðàã óóëçàëäààã¿é. Òýãýõäýý òîõèòîé òîìîîòîé áîëîîã¿é, õýäýí õîãèéí þìíóóäòàé íèéëñýí
ñóðàã ãàðñàí. Àâòîáóñ – ãóäàìæ. Öýëìýã òýíãýð, äîîð íü õîò, ìàíàé áàéð. Ñàéí äóðûí ëèôò
ºíººäºð àìàð÷ áàéíà. Ãýð, ºðºº. Óñàí áóäàã. Á¿ëýýí óñààð íàéðóóëñàí. ªäðººñ ºäºðò íýã ë
þì çóðäàã. ĺðâºí þìòàé íýã þì. Íàð, ñàð, ãàçàð, òýíãýð. Ýä íàðûí ºí㺠õýìæýý, ººð þì
áàéõã¿é. Á¿õ þì. Äàíäàà öýëìýã òýíãýð, äàíäàà õîîñîí ãàçàð, óëààí íàð, öàãààí ñàð. Õàìãèéí
äóðòàé þì – çóðàã çóðàõ. Ñóáëèìàöè. Óëààíûã æîîõîí íýì, ãàçàð æààë òîìä÷èõîæ,
õàé÷èë÷èõúÿ. Ãîðòèãîîð õî¸ð òîéðîã òàò. – Íàð, ñàð, íýã õýìæýýãýýð çóðààä þó ÷ áîäîõã¿é
áàéæ áîëíî. Á¿õ þì ñàéõíûã îéëãîæ, ñóóæ áàéãàà øàëàà, íàëæ áàéãàà õàíàà ìýäýð÷, í¿ä
õàðààñòàé, äîòîð áàéãàà íýã þìûã – Á¿õ þìûã ìýäýð÷ ñóóõ. Á¿õ þì ñàéõàí. Æàðãàë. Ñàéõàí
þì áîëëîî ãýæ áèø, ñàéí þì õ¿ëýýñýíäýý áèø, ìóó þìíààñ ñàëñàíäàà áèø, áàéãààäàà, á¿õ
þìàíä ñàéí. Þóíààñ ÷ àéõã¿é. Õî¸ð ñààä – ¿õýë, ìóó þì òîõèîëäîæ øàíàëàë ãàðàõ. ¯õëèéã
ìýäýõã¿é. ¯õñýí ãýäãýý õàðæ õàðàìñàõã¿é. Õàðèí ìóó þì òîõèîëäâîë áè ººðºº ººð õ¿í
áîëíî. ªºð ñîíèðõîëòîé, ººð á¿õ þììòàé, òýðíèé á¿õ þì íü áîëñîí þìíààñ ãàðñàí ãóòðàë.
ªºð àìüäðàë. Îäîîãèéí íàäàà õàìààã¿é àìüäðàë. Òýð õ¿í íàäàà ïàä àëãà. Îäîî, ýíý Äýëãýðò

8. á¿õ þì ñàéõàí. Áè ÿàñàí, äàðàà ÿàõûã áè ìýäýõã¿é, àðãàã¿é, ìýäñýí ÷ ÿëãààã¿é. Þó áîëíî –
òýð áîëíî. Áàéãààãààðàà áàé, á¿õ þìíû òóõàé áèòãèé áîä. Ýíý æàðãàë òóéëûí æàðãàë, èë¿¿
þó ÷ ¿ã¿é. Íàìàéã ÿàñàí ÷ áè ýíý æàðãàëûã ýäýëíý. ßìàð ÷ ìóó þì áîëñîí áè æàðãàëòàé
áàéíà. ßìàð ÷ ñàéí þì áîëñîí èë¿¿ æàðãàëòàé áîëîõã¿é. Áè ÿã òóëñàí. Ýíý á¿õ þì. Ñàéõàí
á¿õ þì. Òýãýõäýý õàæóóä íýã ë øàíàëàë. Ýõëýýä ýíèéã øàëòãààíòàé ãýæ áîäñîí. Àéõ, þì
õ¿ñýõ, íýã þì äóòàõ, èë¿¿äýõ. Îäîî àéõ þì àëãà, èë¿¿äñýí äóòñàí þì àëãà. Òýð ¿åä õ¿ññýí
á¿õ þì áàéíà. Òîðòîã. Òîðòîãíîîñ áîëæ þì çóðíà. Õèéõ õàìãèéí äóðòàé þì øàíàëëààñ
ãàðàëòàé. Òýãýõäýý á¿õ þì ñàéõàí áàéõ ¸ñòîé. "Á¿õ þì ñàéõàí" ãýæ õýëæ ÷àäàæ áàéíà., ÷àäàõ
õ¿ñýë áàéíà, ÷àäàæ áàéãàà öàãò á¿õ þì ñàéõàí. Îäîî ç¿ãýýð óíò. Øóóäàéòàé áààñ øóóäàéíä
áàéãààãààðàà ñàéõàí, õ¿í óíòäàãààðàà ñàéõàí.
ªã뺺 ãýðýýñ ýðò ãàðàâ. Õîîñîí àâòîáóñ. Õîîñîí ãóäàìæèíä áè èë¿¿ äóðòàé. Ñóðãóóëü áàðàã
õ¿íã¿é áàéíà. Áàéãàà ìºí㺺 ñàíàõàä äºðâºí øèë þìíû ìºíãº. Õè÷ýýë, àõèàä õè÷ýýë.
Çàâñàðëàãààíààð Çàÿà íàäòàé óóëçàâ. Ñàéí òàíèë. –×è ìºí㺠çýýëýõ ¿¿ ¿ã¿é þó? – Õýä. –
Òàâàí çóó. Äýëãýð ìºíãºíººñºº òàâàí çóóã òîîëæ ºãºâ. Öàãààí öààñ áàðüñàí õ¿í õàæóóãààð
ºíãºðíº. Äàðààãèéí õè÷ýýë îðñîíã¿é. Îäîî äýëã¿¿ð ÿâààä íýã õàãàñò õ¿ðýýä èðüå. Äýëã¿¿ð. –
Õî¸ð äàðñ, íýã àðõè – Òèéì. Áóöààä ñóðãóóëüä î÷íî. Ñóðãóóëü. ĺðºâä¿ãýýð ïàð îðîõ îðîõã¿é
íü á¿¿ ìýä. Êîðèäîðò òàìõèëíà. Íýã õ¿íòýé óóëçàõ ¸ñòîé. Õàðàãäàõã¿é ë áàéíà. Áààòðûã îëæ
ìàðãààø áîëîõ þìíû òóõàé, ºíººäºð, íºãººäðèéí òóõàé, á¿õ ºäºð á¿õ þìíû òóõàé ÿðüæ
áîëíî. ßàõ âý? Áàãøèéã õ¿ëýýæ áîëíî. Õàæóóä öîíõ. Îäîîõîíäîî ÿëàà àëãà. Áè òàìõè
äóóñààä, òóëààä èðýõýä íü õ¿÷òýé ñîðîõ äóðòàé. Ò¿ëýãäñýí ø¿¿ëò¿¿ðíèé àìòòàé óòààã
óóøèãëàõ. Óíàõ öîãîîð õóâöñàà ò¿ëýõã¿é áàéõûã àíõààð. Íýã ë ñàéõàí. Á¿õ þì ñàéõàí. Òà íàð
á¿ãäýýðýý ÿðøèã. ßðøèã. Õàðèëàà. Õàðüæ íýã øèë þìàà óóÿà. Á¿õ þì ñàéõàí. Òà íàð ÿðøèã.
Ãàäàà äóëààõàí ñàëõèòàé. Ãýðò ñàëõèã¿é äóëààõàí. Íýã øèë, íýã àÿãà, íýã õ¿í. Á¿õ þì ãàíö
áàéõ ¸ñòîé. Á¿õ þì ãàíöààðàà áàéäàã. Á¿õ þì ñàéõàí ãýæ âèíî óóõ ñàéõàí. Õàìãèéí. Òýãýõäýý
íýã þì ìýäðýãäýíý, ýâã¿é þì. Çóðàã çóðàõàä, ÿðøèã ãýõýä íýã þì, ýâã¿é þì ìýäðýãäýíý.
ßðøèã áîë õýòýðõèé õýòýðñýí, çàéëñàí, ñàëñàí æàðãàë. ͺ㺺 ç¿ãýýð ýíäýýñ õîëäñîí æàðãàë
áèø, á¿õ þìíààñ ÷ºëººëºãäºõ ãýñýí æàðãàë. Õýòýðõèé, õýòýðõèé þì òóñãàé òºëáºðòýé.
¯¿íèéã òºëíº. Òýãýõäýý ÿàäãèéì. – ßðøèã. – Ìàðãààø øèë àðõèà àâàà÷úÿ, ýíý õî¸ðûã îäîî
óó÷èõüÿ. Á¿õ þì íàäàà ñàéõàí áàéíà. Á¿õ þì õýðýãã¿é ãîë íü ººðºº áàéíà, òàìõè áàéíà, âèíî
áàéíà. Áè ¿õíý, ÷è ¿õíý, á¿ãäýýðýý ¿õíý – äóðòàé þìàà õèé. Õºøèãíèé óëààí ãýðýë. Õî¸ð
þìàà óóæ äóóñàâ. Ñîãòóóãààð çóðàã çóðíà. Çóðàã ðóóãàà íóëèìíà, õýëýýðýý áóäíà, óëààí ºíãèéã
äîëîîãîîä çàëãèõ. Í¿¿ðýý áóäàõ. Äýýøýý. Äýýøýý. Äîîøîî. Á¿õ þì ñàéõàí áîëíî, áîëãîíî.
Ýíäçýýñ õýòðýõ øàõñàí, òóë÷èõààä öààøëàõ ãýñíèé õàðèóã, òºëáºðèéã ºãºõ áîëíî, ÷àäíà. Ýíý
õýòýðõèé ñàéíûã ¿ðãýëæë¿¿ëýõýä àõèàä – àõèàä, àõèëã¿éãýýð íýã þìàíä, á¿õ þìàíä òóëààä
äîîøèëíî. Þó ÷ áîäîõã¿é, ãàíöõàí õ¿ñýë, áóäãààð áóäàæ, ººðèé㺺 áóäíà. Æàðãàë. Òýãýõäýý
öààøàà öààøàà, á¿ð ñàëúÿ, ººð þìàíä. ªºð þì áàéõã¿é. Á¿õ þì áàéõã¿é. Á¿õ þì äàíäàà
õýâýýð, áè ººðºº õýâýýð, ºðºº õýâýýð. Á¿õ þì õýâýýðýýñ Ẻëæèñ. Ýíý òºëáºð. Õàðààë. Òýãýýä
áóöàæ õýâèéí æàðãàëäàà îðíî. Òýãýýä áàéíà, àìüäàðíà. ºäºð á¿ð øºíº á¿ð. Ìàðãààøèéí
óóëçàëò. Á¿òýí ñàéí ºäºð çóðãààí öàã. Ãýðýýñ ãàðààä ºìäíèé õàðìààíä áàéñàí àðõèéã
êóðòêèíèé õàðìààíä õèéõ ãýæ áàéãààä óíàãààæ õàãàëàâ. Õàðìààíû ãàäóóð õèé÷èõñýí. ×óëóóí
øàëàíä öóóðàé áàéõã¿é, ñïèðòíû ¿íýð. Õàãàëñàí áîë õàãàëñàí ë áèç. Ñàðààãèéíä ÷èõîä á¿ãä
öóãëàð÷èõàæ, á¿õ þì õàíãàëòòàé, íàéç íàðòàéãàà àðõè óóõ äóðòàé. Á¿õ þì õàíãàëòòàé. Áèä
íàðûí ÿðèà.
Áààòàð – Íàäàà îäîî á¿õ þì ñàéõàí. Àðèóíàà, ìºí㺠òºãðºã, àæèë ñóðãóóëü á¿õ þì ñàéõàí.
Òýãýõäýý ýíý á¿ãäèéí õàðèóã ºãºõ ¸ñòîé, ºãñºí ìºíãºíººñ íü èë¿¿ õàðèóëò ºãºõ áîëíî. Áè

9. ìºí㺠òºëíº. Òºëºõººñ áè àéãààã¿é. Áè ÷àäíà. Á¿õ þì ºìõèéâòýð íîâø. Àðèóíàà – Á¿õ þì
ñàéõàí. Áààòàð ñàéõàí ýð, íàäàä õàéðòàé. Ãýõäýý Áààòàð îëèãã¿é ë äýý. Áè õàðèí òºëáºðººñ
ìóëòàð÷ ÷àäíà. Íàäààñ þóíû ÷ òºëáºðèéã ã¿éöýä àâ÷ áàéãààã¿é. Ýíý ºìõèéâòýð íîâø. Ñàðàà
– Íàäààñ þì áîëãîíû òºëáºðèéã äàíäàà õýòýðõèé õýòð¿¿ëæ àâäàã. Áè Íýðã¿éòýé æàðãàëòàé
áàéñàí. Ìèíèé á¿õ õ¿ì¿¿ñ ¿õäýã, àëäàã, ¿õäýã, àéæ õóë÷èéäàã. "Çàðèì õ¿ì¿¿ñ õóãàðñàí ãàðçàà
á¿ð õàòóóæäàã". Áè õàòóó õàòóóæèëòàé. Ìèíèé á¿õ õ¿í ¿õäýã áîëîõîîð. Òýä íàð àìüäàðäàã
áàéñàí áîë áè õàòóóæèëòàé áàéæ ÷àäàõã¿é. Áè õàòóóæèëòàé, æàðãàëòàé. Äýëãýð – Áè íýã õýñýã
ººðò áàéãàà þìàà õýíä ÷ õýëäýãã¿é áàéñàí. ßã áîäñîí, èòãýñýí þìàà õýíä ÷ õýëýõã¿é áàéõ.
Ǻâõºí ººðòºº. Îäîî ïàä àëãà. Õ¿í áîëãîíä þì áîëãîíîî. Á¿ãäèéã õýëíý. Òýãýõäýý áè äóóã¿é
áàéñàí ¿åýñ õîéø äóóãàé áàéæ ñóðñàí. Õýëýõã¿é þìàà õýëýõã¿é. Òýãýõäýý òýðèéãýý õýëâýë
õýëíý, õýëýõã¿é áîë õýëýõã¿é. Ýíèéã õýëñýí. Á¿õ þì ñàéõàí. Þó ÷ ìýäýõã¿é. Áèä íàðò ñàéõàí
áàéñàí. Á¿ãä æàðãàëòàé. Á¿õ þì. – Óóãààä áàé, óó. Á¿õ þì ñàéõàí. Òýãýýä äàðàà íü ìàðãààø
áîëñîí. Áè õè÷ýýë äýýð ñóóæ çóðàã çóðíà. Èéì çóðàã áè ººðºº èéì. ªºðèé㺺 ÿã òèéì ãýæ
õýëýõ õýö¿¿, õýö¿¿ãýýñ ãàäíà áîëîìæã¿é. Áîëîìæòîé ÷ áàéæ áîëíî. Ìýäýõã¿é. Ìýäñýí ÷
õýâýýðýý. Òîäîðõîé ÷àíàð ãýâýë. ×àíàð ãýæ þó þì. Òîäîðõîéëîëò. ×àíàðûí òîäîðõîéëîëò.
Òîäîðõîéëîëò îëîí ¿ãòýé. ¯ã áîëãîíûã îäîðõîéëîõ... Èíãýýä öààøàà. ßðøèã. Áè áàéãààãààðàà
áàéíà. Áè èéì. ßìàð õàðàãäàæ áàéíà, òýãæ ë õàðàãäàæ áàéã. Áè òèéì. ººð ÷ áàéæ ìàãàäã¿é.
Õàìàà àëãà. Òýãýõäýý áè þìûã áîäñîíîîðîî õèéäýã. Çàðèìäàà èë¿¿, çàðèìäàà äóòóó.
Áè äóí õîðõîé òýæýýäýã áàéñàí. Óñ íü ºìõèéðýýä çàìàãòààä äóí õîîëòîé áîëñîí. Äàëàéí äóí
áàéñàí áîëîõîîð áè óñàíä äàâñ õèéñýí. Íýëýýí èõèéã. Òýãýýä òýä íàð ¿õ÷èõñýí. Á¿õ þì íîâø.
Õ¿í þó ÷ õèéæ áàéëàà íîâø ë õèéäýã. Õýí ÷ þó ÷ õèéñýí íîâø ë õèéäýã. ªìõèé æèæèãõýí.
Á¿õ þì. ªºð õ¿íä ººð þì õàðàãäàæ áîëíî, íàäàà íîâø õàðàãääàã. ªìõèé æèæèãõýí íîâø. Áè
ºìõèé æèæèãõýí íîâø õèéíý. Áóñàä àäèë. Òýä íà𠺺ðñäèé㺺 ººð þì õèéæ áàéíà ãýæ
áîääîã áàéõ, íàìàéã ë õàðàõàä íýã ë ºìõèé ¿íýð. Ýíý á¿ãä ïàäã¿é. Õ¿í þó ÷ áîäîæ áîëíî.
Òýð õàìààã¿é. Ãîë íü õ¿ñýë. Òîëãîéíä çàõèðàãäàõã¿é. Áè þó ÷ õèéñýí õèéãýýã¿éòýé àäèë
õýðýãã¿é íîâø õèéíý, òýãýõäýý áè õèéíý. Áè õèéõ õ¿ñýëòýé. Á¿õ þì íîâø. Òýãýõäýý áè
àìüäàðìààð áàéíà. Ìàíàéä õîíõ äóóãàðäàãã¿é. Õè÷ýýë äóóñàâ. Ãàäàà ãàðààä õàðèíà. Ãàäàà
õàâðûí íýã ºäºð, õàâðûí îëîí ºäºð, õàâðûí ãóðâàí ñàð, çóíû ãóðâàí ñàð ... Òýãýýä á¿õ ºäºð.
Ñàëõèã¿é äóëààõàí. Á¿õ þì ñàéõàí. Øàð "Èêàðóñ", ñàÿõàí óãààãäñàí öýâýðõýí "Èêàðóñ".
Õîéíî íü æîîõîí øàð øîðîî íààëä÷èõàæ. Øàð áóäãàí äýýð íàð òóñíà. Õàæóóä á¿õ þì
ãýðýëòýé. Î÷îîä óíòàíà, ñýðíý, çóðíà. Á¿õ þì. ªã뺺. ªã뺺íèé óíä. ßâìààðã¿é áàéíà.
Áàéìààð áàéíà. Ìèíèé ãýð, äîòîð íü áè. Íàä ðóó çî÷èä èðäýã. Çî÷èä – ñýòãýëèéí áàéäëóóä.
Ãóíèã. Æàðãàë, òýä íàðûí òàíèëóóä, á¿õ þì. Õààëãà òîãøèæ îðæ èðäýã, õààëãà ýâäýæ èðäýã.
Ìèíèé õààëãà áºõ öîîæòîé, ýâäýõ àðãàã¿é. Õýí ÷ èðñýí áè äóðã¿éöäýãã¿é. Òýä àäèë. Á¿õ þì.
Õýíèéã ÷ óðèõ õýðýãã¿é. Óðèëãà áàéäàãã¿é, òýä ÷ áàéõã¿é. ªºðñ人 èðäýã. Áè õ¿ëýýæ ë áàéíà.
×è öàé óó. ßâñíûõ íü äàðàà àÿãà óãààõ äóðã¿é. Òàâèãäñàí ãàçðàà áàéæ áàéã. Á¿õ þì áàéõ
¸ñòîé ãàçàðòàà. ×è öàé óó. Òýä íàðûã îðæ ãàðàõàä áè äóðòàé. Íýã äóðã¿é þì áîë òýä íàð
ÿâäàãã¿é. ßâñàí ÷ ¿ëääýã. Áè òýä íàðòàé öóã àìüäàðäàã áàéõ. Á¿ãäýýðýíòýé íü. Á¿õ þì. Õààÿà
õàðàãäàõàà áîëüäîã ÷ ãýñýí, áàéãàà íü, èðýõ íü, äàíäàà ìýäðýãääýãÒýä õààøàà ÷ ÿâäàããã¿é. Òýä
íàð íýã íýãíèéãýý õó÷äàã, àëäàã, äàðàà íü ñýõäýã, çàðèìäàà ººðººð. Õàìàà àëãà. Ìýäýõã¿é. Áè
ãàíöààðàà ¿ëäìýýð áàéíà. Á¿ãäèéã íü öîîæëîîä ãýðýý øàòààâàë óòàà áîëîîä óóøãèíä îðíî.
Áè óóøãèíä áàéãàà òàìõèíû óòààíä äóðòàé. Íýã òàìõè. Àõèàä íýã. Ýõíèé õè÷ýýëä õîöîð÷,
äàðààãèéíõàíä íü àìæèíà. Àõèàä íýãèéã, á¿õ þì.
Ñóðãóóëüä Áààòàðûã ýðýýä îëñîíã¿é. Èðýõ ¸ñòîé. Õàíà íàëæ çîãñîíî, õ¿ì¿¿ñòýé ÿðèíà. Á¿õ
þì. Õ¿ðýýä èðýâ. Õîîñîí àíãèä îðæ òàìõèëíà, ÿðèíà. Á¿õ þì ñàéõàí. Áààòàð – Áè íýã ç¿¿ä

10. ç¿¿äýëñýí, õàòàæ ñýìýðñýí ÿëààíû äàëàâ÷, ìàðò÷èõàæ. Äàíäàà ìàðòäàã. Áè îäîîõîí äóóñíà
ãýäãýý ìýäíý. Çàéëñõèéõ ãýæ îðîëäîõã¿é, çàéëñõèéõ õ¿ñýëã¿é. Áèä õî¸ð íýã þì, á¿õ þì.
Òýãíý ãýäãèéã ìýäýýä, àðãàëæ áîëîõã¿éã ìýäýýä ãóòàð÷ áîëîõã¿é, áàéäãààðàà áàé, ÿâäãààðàà
ÿâ, áèä íàð äàíäàà ÿâäàã. – Õî¸óëàà ÿã þó ÷ ìýäýõã¿é. – Òèéì. – Òýãýõäýý äàíäàà íýã þì
ñàíàãääàã. – Äàíäàà íýã þì. Òýãýýä á¿õ þì ñàéõàí. Õè÷ýýë äýýð íýã íîì õàðíà. Òýíä ÷è
ººðºº ñàéí áàéâàë á¿õ þì ñàéí, ÷è ººðºº ìóó áàéâàë á¿õ þì ìóó áàéíà. ×è ñàéí áàéâàë ÷àìä
ñàéí áàéíà. Áè òèéì þì ìýäýõã¿é. "Ñàéí", "Ìóó", ººð þó áàéäàã áèëýý? Áè ìýäýõã¿é,
õàðàãäààã¿é. Òèéì þì áàéõã¿é. Æèæèãõýí ºìõèé áààñ ñàéí ÷ áèø, ìóó ÷ áèø. Ç¿ãýýð ë
áàéäàã. Á¿õ þì ç¿ãýýð áàéäàã. Ç¿ãýýð ë. – Çà õàðüÿ.
Õ¿éòíèé õ¿éòýí àãààð. Ñàëõèã¿é. Äóëààõàí àâòîáóñ. Äóëààõàí õ¿ì¿¿ñ. Öººõºí. Æîëîî÷
øèëýí äýýð çóðàã íààæ. Êèíîíû çóðàã. Ãÿëàëçñàí. Áè õýçýý ÷ þó ÷ îéëãîäîãã¿é. Ìèíèé
áóóäàë, ìèíèé þì, ìèíèé á¿õ þì. Á¿õ ºäºð. - Íýã ºäºð. – Äàõèàä íýã ºäºð. Á¿õ þì.
Äàðààãèéí ºäºð. Áààòàð áèä õî¸ð þì ÿðüæ çîãñîíî, íýã íýãíèéãýý ÿâóóëíà, á¿õ þìûã
ÿâóóëíà. Èíýýíý. Þì äîîãëîõ äóðòàé. Áààòàð Àðèóíààãàà õ¿ëýýíý. Èíýýõ ñàéõàí. Ýõëýýä áè
Áààòàðûí àâãàéã òºñººëºõºä, õàðàõàä íýã ë äóðã¿é õ¿ðýýä áàéñàí. Àâãàé õ¿í íºõðèéíõºº íàéç
íàðò íýã èõ ñàéí áàéäàãã¿é. ͺ㺺俿ë íü áàñ àäèë. Òàíèëöààä èðýõýð ç¿ãýýð ë õ¿¿õýí
áàéíàëýý. Òýãýõäýý áè áóñàä, áè áèø õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàëûã, áàéãààã, îéëãîäîãã¿é. Íàäààñ ººð
àìüäðàë áàéíà ãýõýä íýã ë ñîíèí. Òýä íàðò ÷ àäèëõàí áàéõ. ªºð àìüäðàë – èòãýìýýðã¿é. Õ¿í
¿õñýíèéõýý äàðàà þó ÷ ìýäðýõã¿é, þó ÷ áàéõã¿é áîëíî ãýæ áîäîõîä ñîíèí áîëäîã. Òýðýíòýé
àäèë. Àðèóíàà äýýðýýñ áóóãààä èðýâ. Òýð õî¸ð õàðèëàà.
Öîíõíû ðàìíû çàâñàð øîðîî. Áààòàðûí õàæóóä ìàøèí õ¿í áóóëãàâ.
Ìàøèíä ñóóæ õàðèíà.
Çàÿà áàñ ÿâàõ ãýæ áàéâ. Çàÿà Öýðýíòýé ÿðèâ.
Çàÿà – ×è Äýëãýðèéã òàíèíà áèç äýý?
Öýðýí – Òàíèíà.
Çàÿà – Õºãøèí íü ÿâëàà, ÷è ýíý ìºíãèéã Äýëãýðò ºã÷èõ. Öýðýí íàìàéã îëæ ìºí㺠ºãºâ.
Ãàðààä ºíººäºð òàòàõ òàìõèà àâíà, äàðààãèéí ºäð¿¿äèéíõèéã àâíà. Äàðààãèéí ºäð¿¿ä.
ªíººäðèéí ºíººäºð.
Çóðàãòààð õºë áºìáºã ãàð÷ áàéíà. Õºë áºìáºã ñîíèðõîëòîé. Ýíä õ¿÷òýé áàã íü çààâàë
õîæäîãã¿é. Õ¿÷ - ? Òîäîðõîéëîëò. Ø¿¿ã÷ áóðóó ø¿¿äýã, àç àçã¿é, õàìãèéí ñàéí äîâòëîã÷èéí
õºë íü õóãàðäàã, áîðîî îðäîã. Ãýðèéíõýí áàñ çóðàãò ¿çíý. Ýíäýýñ ãàðààä – êîðèäîð, öýâýðõýí
òîëü, øàë, ºðºº. Çàÿà, òàâèëàí, æàì ãýæ þó þì. Òàõàë àâ÷èðñàí ÿëàà. Äóãóé óíàñàí öàãäàà.
Óäààí, õºäºëæ ÿäñàí ãýõäýý õ¿ðýýä èðäýã äóí õîðõîé. ¯åð áîëãîõ áîðîî àâ÷èð÷ áàéãàà äóëààí
ñàëõè. Òàâèëàí. Çàÿà – òýð ÷àìòàé áîëîîä, òîõèîëäîîä, ÷è òýðèéã áîë÷èõëîî ãýæ ìýäýðñýí ¿å
ìº÷ ÷èíèé çàÿà. Óíòàæ áàéãàà õ¿í ¿õñýí õ¿íèé òàë íü. Òýãýõäýý áè àìüäàðìààð áàéíà. Áèä
õî¸ð ÿðüæ çîãñîæ áàéñàí. Áèä õî¸ð ÿðèõ äóðòàé, çîãñîõ äóðòàé. – Õî¸óëàà þó ÷ ìýäýõã¿é.
Òýãýõäýý äàíäàà íýã þì ñàíàãääàã. – Äàíäàà íýã þì. – ×è òèéøýý õàð äàà. Áè õýíä ÷ þó ÷
àìëààã¿é. Áè ç¿ãýýð ýíä òºðñºí. Õýíä ÷ ºðã¿é. Òýãýýä õàæóóä á¿õ þì. Á¿õ þì ñàéõàí. Òýãýýä
Áààòàð ÿâààä ºãñºí, àõèàä èðýõã¿é. Òýð äàíäàà ÿâààä ºãäºã. Áè ÿâàõëààðàà ÿâñíàà ìýäýõã¿é.
Ìýäñýí þì ººð þì áàéäàã. Á¿õ þì ººð þì áàéäàã. ªºðººñ ººð þì áàéõã¿é. Òýãýýä ÿàõ âý?
Áàéæ áàéãààä õàðèÿ. Á¿õ þì ýõëýýä á¿õ þì ñàéõàí äàðàà íü òèéì áèø õàðèëàà. Íýã ãàçàð, íýã
òýíãýð, íýã íàð, íýã ñàð. Ýä íàð ìàíääàãã¿é, æàðãàäàãã¿é, øèíý ñàð õóó÷èí ñàð ãýæ áàéäàãã¿é
– ÿàõ þì. Áàéãààãààðàà ë áàéäàã. Îäîî á¿õ þì ñàéõàí áàéíà. Áîëñîí þìûã áè ìàðòñàí, áîëîõ
þìûã áè ñàíàõã¿é. "Îäîîãîîñ ººð öàã áàéõã¿é. Îäîî ÷ ÷àìàéã èéøýý îðóóëñàí õààøàà ÷
ãàðãàõã¿é". Áè õààøàà ÷ îðîîã¿é, íýã ìýäýõýä ýíä áàéñàí. Äàíäàà áàéñàí. Áàéãààã¿é áàéõäàà

11. ÷ áàéñàí, áàéõã¿é áîëîõäîî ÷ áàéíà. Õýçýý ÷ áàéãààã¿é. Áàéíà ãýæ áàéäàãã¿é. Ìýäýõã¿é,
ìýäýõã¿é ãýäãýý ìýäýõã¿é.
Ýíä ñàéõàí, ìóóõàé, òààëàìæòàé, òààëàìæã¿é þì áàéõã¿é. Ç¿ãýýð íýã þì – á¿õ þì. Ýíä
áàéãàà þìûã áàéãààãààð íü áàéëãà, ººð àðãàã¿é, õ¿ñýëã¿é. Íýã þì õèéõ ¸ñòîé þì øèã
ñàíàãäààä áàéâàë òýðèéãýý õèé, õèéæ áàéãàà þìàà õèé, á¿ãäýýðýý áàéãààãààðàà áàéäàã. Áàéæ
ë áàé. ×àìàéã ýíä îäîîõîí îðøóóëíà. Ýíý äºðâºí õàíàòàé ºðºº áèø. Ýíý íýã øóëóóí õàíà.
Õàíûã ýâäýõ, äàâàõ àðãàã¿é. Ýíý õàíà á¿õ þì. Á¿õ þìûã ýâäýæ, äàâæ áîëîõã¿é. Ýþäýýä,
äàâààä ãàðààä èðñýí ãàçàð ÷èíü á¿õ þì. Á¿õ þì á¿õ ãàçàðò. Òýãýõäýý ýíäýýñ æîîõîí õîëäîæ
áîëíî. – Æîîõîí íààøàà. – Òèéì. Õîëäîîä ººðèé㺺 àæèãëàæ áîëíî. Íàìàéã èíãýæ áàéíà,
òýãæ áàéíà. Áè ýíäýýñ õàðààä á¿õ þì ñàéõàí áàéíà. Èíãýæ õîëäîæ áîëíî, õîëäîæ ÷àäàõ
¸ñòîé. ×àäâàë á¿õ þì ñàéõàí. Õîëäîæ áîëäîã þì ÷èíü ÷àìàéã ò¿ëõýæ, ººðò ÷èíü áóöààæ
îðóóëæ áîëíî. Äàíäàà îðóóëäàã. Ìýäýýä ãóòàð÷ áîëîõã¿é. Ãóòðàõã¿é áàéæ ÷àäàõ öàã äóóñòàë,
òóëòàë íü, ãóòðàõã¿é áàé. Äàðàà íü õàìààã¿é. Ãîë íü îäîî. Á¿õ þì ñàéõàí. ªíººäºð á¿õ þì
áàéæ ë áàéíà. Áè àìüä. - Äýýãèé ÷àìòàé óòñààð ÿðüÿ ãýæ áàéíà. - Õýí? - Áààòàð
Óòàñ. Îäîî Áààòàð ëóó õýäýí õ¿í èðíý. Òýãýõýä íü áè Áààòàðòàé õàìò áàéõ ¸ñòîé, ãàíöààðàà
¿õýõ ñîíèðõîëã¿é. Òýãýýä Áààòàð íàìàéã äóóäàæ áàéíà. Õàìò ¿õýõ. Áè î÷èõã¿é. Î÷èõ õýðýã
áàéõã¿é. Àéäàñ áàéíà. Òýãýõäýý àéäàñûã äàðàõàä àìàðõàí. Íàäàà àéõ þì àëãà. Áóñäûí õýðýã
áîë áóñäûí õýðýã íàäàà õàìààã¿é. ªºðºº óíàñàí õ¿¿õýä óéëäàãã¿é. Õ¿¿õýä áîëãîí óíàäàã.
Õ¿¿õýä áîëãîí óéëäàã.
Áè ººðèé㺺 ¿õýõýýð ¿õìýýð áàéíà. Îäîî áè àìüäàðíà. Íààäàõü ÷èíü ºíººäºð ìèíèéõ áèø.
Ìèíèéõ îäîî áîëîîã¿é. Õ¿í ººðèéí ¿õëèéã òàíüäàã áàéõ ¸ñòîé. ªíººäºð ìèíèéõ áèø.
Òýãýýä æèðèéí ºäºð. Á¿õ þì. Áààòàðûí ÿàñàíã áè ìàðòàõã¿é. Á¿õ þìûã ìàðòàõ àðãàã¿é.
Ìèíèé áõ þì äàíäàà áàéíãà áàéäàã. Íàäòàé áîëñîí á¿õ þì, õèéñýí õýðýã, õýëñýí ¿ã á¿õ
þìûã äîòðîî äàíäàà ñàíàäàã. Áè áàéâàë á¿õ þì áàéíà. Þó ÷ õèéæ áàéñàí, õ¿íòýé ÿðüæ
çîãñîíî óó, õàäíààñ ¿ñýðíý ¿¿, ýíý õèéæ áàéãàà þìíû ãàäíà, äîòîð, á¿õ þì äàíäàà. Ýíý á¿õ
þìíû ºí㺠á¿õ þìàíä. Øàðàâòàð øîðîîí äýýð ñààðàë òîîñ. Äàíäàà ìýäýãääýã. Ãýíýò õèéõ ¿¿,
¿ã¿é þó ãýñýí õýðýã ãàðàõàä õèéõ ¿ã¿éãýý øóóä ìýääýã. ×àäàõ ÷àäàõã¿éãýý äàíäàà ñàíàäàã.
Ãóðàâ õîíîã áîäîîä øèíý ñàíàà ãàðàõã¿é. Äàíäàà. ªã뺺 á¿ð.ªäºð á¿ð. Á¿õ þì ñàéõàí.
Áààòàðûã àëóóëñàí ãýæ íàäàä õýëñýí. Áè ìýäýæ áàéñàí, ãàøóóäàë ãóíèã òºðººã¿é. Ýíä á¿õ
þìàíä ãàøóóí, ýñ ¿ã¿é áîë á¿õ þì ñàéõàí. Íýã þìàíä ãàøóóäâàë á¿õ þìàíä ãàøóóäàõ áîëíî.
Íýã ñàéõàí áîë á¿õ þì ñàéõàí. Ãàøóóäàë íü èë¿¿. Áè ãàøóóäàæ ãóòàðäàãã¿é, æîîõîí õîëäîîä
ë á¿õ þì ñàéõàí. Ñóðãóóëüä óóëçàõ íàéçã¿é áîëæ. Òýãýõäýý áè Áààòàðòàé åð íü òàíèëöààã¿é ÷
áàéæ áîëîõ áàéñàí. Áè þìóó Áààòàð ýíä òºðººã¿é áàéæ áîëîõ áàéñàí. Áàéõã¿é áàéæ áîëîõ
áàéñàí þì ¿ã¿é áîëîõîä þóíä íü ãàøóóäàõàâ. Õàðèí áàéãàà, áàéñàí þì áîëãîí áàéõ ¸ñòîé
ãýæ ¿çâýë á¿õ þìàíä ãàøóóäàõ áîëíî. Á¿õ þìàíä ãàøóóäàõ þìóó ãàøóóäàõã¿é áàéõ áîë íýã
þì á¿õ þì. Ãýð – Ñóðãóóëü – Áè – õî¸ð ºäºð. Ç¿ãýýð ë õî¸ð ºäºð. Íàìàéã ÿàæ áîëîõûã áè
ìýäíý. Á¿õ þìàíä õýçýýä áýëýí. Ãýðòýý èðýõýä ãýð ¿ã¿é áîë÷èõñîí áàéæ áîëîõûã ìýäíý,
áýëýí. Áè ãàðã¿é, õºëã¿é, ñîõîð áîëâîë ÿàõàà ìýäíý, áýëýí. Ýíý õî¸ð ºäºð þó ÷ áîëîîã¿é.
Äàðàà íü Ãýðëýý èðñýí, íýã þì àñóóñàí, áè õàðèóëñàí, öóã ÿâñàí. Ãýðëýý õººðõºí îõèí. Áèä
õî¸ðûí á¿õ þì ñàéõàí. Áèä õî¸ð õàéðòàé. Áèä õî¸ðûí ÿðèà.
Äýëãýð – Áè èéì òèéì õ¿í, èíýãýäã òýãäýã. Áè èéì òèéì þìàíä äóðòàé.
Òýãýõäýý òèéì õ¿í èéì òèéì þìàíä äóðã¿é ÷ áàéæ ìàãàäã¿é. Òýãýõäýý õýëñýí.
Õýëñíèéã ÿàæ ÷ îéëãîæ áîëíî. Áè ººðººð õýëýýä ÷è ººðººð îéëãîæ áîëíî. Ýíý õàìààã¿é. Ãîë
íü õýëñýí. Þóíä ÷ ÿìàð ÷.
Ãýðëýý – Áè äàíäàà íýã þì áîääîã.

12. Äýëãýð – Äàíäàà íýã þì.
Ãýðëýý – ×è ÿàæ ¿õñýíèéãýý ÿðèà÷.
Äýëãýð – Áè þó ÷ ñàíàäàãã¿é
Áèä õî¸ð õóðèì íàéð õèéõýýð øèéäñýí. Îäîî áèø, æîîõîí áàéæ áàéãààä. - Äýýãèé ÷è
õýòýðõèé èõ òàìõè òàòà æáàéíà.
Àíãèàðàà àìðàëòûí ãàçàð ÿâàâ. Ãýðëýý ÿâààã¿é. Äýëãýð ãàçàð äýýð ñóóæ òàìõèëíà. Õàæóóä
ñàéõàí áàéãàëü. Íàìõàâòàð í¿öãýí óóë. Áîãä óóë. Õîòûíõîîñ ººð àãààð. Ñàéõàí áàéãàëü. Áè
ñàéõàí þìàíä äóðã¿é. Õî¸ð æààõàí õ¿¿õýä áºìáºãººð òîãëîíî. Á¿õ þì ñàéõàí. غíºæèí
àðõèäàæ áóó õàëàâ. ªã뺺íèé õýäýí öàãò áèëýý äýý íàð óðãàæ ýõýëñýí. Òýíãýðèéí õàÿàíààñ
òàðõñàí ãýðýë õî¸ð äàâõàð òîîñòîé øèëýýð íýâòýð÷ ìèíèé ìàíàðòñàí òîëãîéä îðíî. Óóëûí
öààíààñ öóõóéæ ýõýëñýí æîîõîí íàð áàãà áàãààð òîìáîéíî. Æîîõîí øàðõíààñ ãàðñàí
Ẻðºíõèé äóñàë öóñ áàãà áàãààð. Öóñ íºæðººä òîãòîîã¿é áîë äóñàë õýëáýðýýñýý õàëüæ á¿õ
ºäðèéã ãýðýëò¿¿ëíý. Äàðàà íü áè óíòñàí áàéõ. ªäºð á¿õ þì ãýðýëòýé, áèä àâòîáóñàíä ñóóæ
ãýðýý õàðèíà. Õîòîä îðîîä ººð àâòîáóñàíä ñóóâ. Á¿õ þì ñàéõàí. Õàðèìààð áàéíà. ªäºðæèí
óíòàâ. Ìàðãààø õè÷ýýë. Õè÷ýýë òàðààä Ãýðëýýãèéíä î÷èâ. Òýäíèéõ îéðõîí. ªíäºð øàð
áàéøèí. Áèä õî¸ð èäñýí, óóñàí, óíòñàí. Òýäíèéä ñàéõàí áàéñàí. Òýäíèéä á¿õ þì ñàéõàí.
Ãýðëýý – ×è ÿàãààä òýãýõýä Áààòàðûíä î÷îîã¿é þì? Äýëãýð – Áè àéñàí
Ãýðëýý – ×è àéãààã¿é. ×è þóíààñ ÷ àéãààã¿é. Äýëãýð – Òýãýõäýý íàäàà õýí ÷ õàìààã¿é … Áè
ººðºº áàéõ ¸ñòîé. Íàäàà õýí ÷ õàìààã¿é.
Ãýðëýý – Áè ÷ ãýñýí õàìààã¿é þó?
Äýëãýð – ×è ÷ ãýñýí.
Áèä õî¸ð ìóóäàëöàâ.
Ìèíèé áóäàã, çóðàã. Àõèæ íýãèéã çóðàâ. Ñ¿¿ëèéí ãóðâàí çóðãàíä, ñàÿ çóðñàí – õýòýðõèé òîì
íàð, ñàð àëãà áîëæ. Òîì õàð, óëààí íàð. Ñóðãóóëüä Ãýðëýýòýé óóëçàâ. Õî¸óëàà òàìõèëíà. Áè
áóðóóãàà õ¿ëýýíý, îëîí þì ÿðèíà. Íýã þì ÿðèíà.
Äýëãýð – Äàíäàà íýã þì ñàíàãääàã. Þó ÷ ìýäýõã¿é. Çàðèìäàà áîäîæ áîëîõ þì øèã ñàíàãääàã.
Õýðýãã¿é. ßàãààä? Õýðýãòýé. ßàãààä? Áè Äýëãýð áèø, áè áè áèø. Áàéãàà áàéõã¿éí õîîðîíä
ä¿¿æë¿¿ëñýí þìíóóä. – Þó þóíû õîîðîíäîî? Áàéãàà ãýæ áàéõã¿é, áàéõã¿é ãýæ áàéõã¿é. Àëü
íü ÷. Áè ìýäíý. Á¿õ þì ìýäíý, ñàíàãääàã.
Ãýðëýý – Äàíäàà íýã þì. Ñàíàãääàãã¿é, ñàíàãäëàà ÷ áîëîîã¿é áàéäàã.
Õýðýãã¿é, ç¿ãýýð õýðýãã¿é. ×è äàíäàà ººð õ¿í áàéäàã.
Äýëãýð – Òèéì.
Äýëãýð, Ãýðëýý àõèàä õî¸óëàà.
Ãàäàà äóëààí îðæ. Ìàíàé ãýð. Áèä õî¸ð çóðàãò ¿çíý. Êèíî. Òýíä íýã õ¿í äàéíààñ áóöàæ èðíý,
ò¿¿íèéã íàéç íàð íü óãòàæ àâíà. Èíýýä. Öýöýã. Òºãñãºë. Èéì þì ¿çýõýä ìèíèé èíýýä, äóðã¿é
õ¿ðäýã. Ãýðëýý èéì òºãñãºëä äóðòàé. Áèä õî¸ð ººð. Ãýõäýý áèä õî¸ð õàéðòàé. Îäîî á¿õ þì
ñàéõàí. Ãàíöààðàà áàéõàä ÷ ñàéõàí áàéñàí. Îäîî ÷ ñàéõàí. Á¿õ þì. Äàíäàà íýã àìüäðàëòàé.
Ýõíèé õè÷ýýë îðîõã¿é þì øèã áàéíà. Êîðèäîðò òàìõèëíà. "ÒÓ-134". Çàÿà áàñ õè÷ýýëã¿é. Áè
õ¿íèéã õàðàíãóóòàà íàéçëàõ óó çýâ¿¿öýõ ¿¿ ãýäãýý ìýääýã. Èõýíõäýý ÿàäàã ÷ ¿ã¿é. Çàÿà ñàéí
çàëóó. Öîíõîîð õàðàõàä òýíä á¿õ þì õýâýýð. – Äàíäàà íýã þì. Ãýðëýý ºíººäºð àæèëäàà
ÿâààã¿é. Íýã õàãàñò èéøýý èðýõ ¸ñòîé. Òýð õ¿¿ðòýë õî¸ð õè÷ýýë. Õè÷ýýë åð íü ãàéã¿é.
Ãýðëýý áèä õî¸ð ýíä áàéæ áàéãààä îðîé æ¿æèã ¿çýâ. Áè æ¿æèãò èë¿¿ äóðòàé. Æ¿æèã, õèéìýë,
õóóðàì÷ òýðèéãýý íóóäàãã¿é, õ¿ì¿¿ñèéí ÿðüäàãã¿é ÿðèà, òåàòðààñàà ãàðäàãã¿é õóâöàñ,
í¿¿ðýýð ä¿¿ðýí áóäàã. Ãýðëýýã ãýðò íü õ¿ðãýæ ºã÷ººä ÿâíà. Ãóðâàí õ¿í íàìàéã äóóäàâ. Ãóðâàí

13. ñîãòóó çàëóó. – Õ¿¿å, íààø èð … ç¿ãýýð þì àñóóæ áîëíî áèç äýý … ¯¿íèéã õýëýýä äàðàà íü
ìºí㺠íýõýâ. – Áàéõã¿é. Íàäòàé íýã íü ÿðèíà. ͺ㺺 õî¸ð íü æààë çàéòàé çîãñîæ ÓÁ õîòûí
¿äøèéã àæèãëàíà. … - Áè ç¿ãýýð õýëæ áàéíà. – Áàéëãàõ íü àëáà óó. Õàæóóä õî¸ð ÷èéäýí.
Õýäýí ãåñ ãàð÷ èðæ íààøàà ò¿¿ðãýí àëõìààð îéðòîíî. Àæèë ãàðñàíä áàÿðëàæ í¿¿ð ãàð íü
õàòóóðíà. Ãóðâàí áàíäè íýã òèéøýý, áè ººð òèéøýý ìóëòðàâ.
Ýýæ - ª÷èãäºð íýã õ¿¿õýä èðýýä ÷àìä ºãººðýé ãýýä íýã õàéðöàãòàé þì ¿ëäýýãýýä ÿâñàí. Òýð
þó þì?
- Áóäàã.
Øèíý áóäàã. Íýã ãàçàð, íýã òýíãýð, õýòýðõèé òîìäñîí óëààí íàð. Çóðàã – ×è ÷ºëººòýé áîëíî.
ªºð ºíãºòýéóëààí íàð, õºõ òýíãýð, õàð õºõ òýíãýð. Ýíýíýýñ èë¿¿ þì áàéõã¿é, õýòýðõèé
æàðãàë. ׺뺺, ýíäýýñ çóãòñàí õàëüñàí þì õ¿ñýæ ýõýëäýã. Ýíý õýòýðõèé ñàéíààñ á¿ð èë¿¿ ÷
áàéõã¿é, öààøàà. Ýíäõèéí æàðãàëä òóëòàë íü õ¿ðâýë òºëáºðò íü òóëòàë äîîøîî áóóëãàíà.
Õýíèéã ÷, ýíä áàéíà, ýíäýýñ ãàð÷ ÷àäàõã¿éã ìýäýýä, áàéæ ÷àä, ãóòðàõã¿é áàéæ. Îîî èéì
áàéíà. Á¿õ þì ñàéõàí. Õýòýðñýí òîì óëààí íàð. Á¿õ þì. Îðîé Ãýðëýýãèéíä î÷èíî. Òýíä á¿õ
þì ñàéõàí áàéíà. Òýíä ÷, ýíä ÷. Äàíäàà. Ãýðëýýä ýíý õî¸ð êàññåò àâà÷èæ ºãíº. Ìàðòàâ àà. Á¿õ
þì ñàéõàí. Ìàðãààø – ìàðãààø ïàä àëãà. Á¿õ þì. ªã뺺 íýã ç¿¿äíýýñ ñýðíý, àõèæ ñýðíý,
ñýðíý. Áîñîîä õàðíà. Þó ÷ õàðìààðã¿é áàéíà. Ãàäàà äóëààõàí. Ñóðãóóëü ðóó ÿâàõ çàìäàà
äóëààí áîëñíû òóõàé áîäíî, õóðäàí àëõ. Õ¿ì¿¿ñ. Þó ÷ áèòãèé áîä.
Îéðòîíî. Àðàé òóëæ èðýýä äîòîð îðîîã¿é áàéíà. Àðààñ äàãàæ ÿâààã ìýäíý., òýãýõäýý ýðãýæ
õàðààã¿é. Îéðîòîíî. Ãàäàà äóëààõàí, ñóðãóóëüä íýëýýí õàëóóí áàéíà. Öàãààí õàëàòòàé õ¿í
áóóç çàðæ çîãñîíî, ÿëàà øàâààðàëäàíà. Îëîí õ¿í – Äýëãýð ÷è õè÷ýýëäýý îð. Îðü¸. Áàãø
ñîíèðõîëã¿é þì ÿðèíà., ñîíèðõîëã¿é áºãººä ¿íýí áèø þì. Áè ¿íýí áèø þìàíä äóðòàé áèø.
Òýãýõäýý ýíý áèø. Òàìõè áàéõã¿é, àâàõ ìºí㺠áàéõã¿é. Ýíý ÷ áèø. ªºð þì. ªºð á¿õ þì
õýâýýð. Ñýòãýëèéí Ẻëæèñ óäàëã¿é, îäîîõîí á¿õ þì áîëíî ãýäãèéã îéëãîíî, ìýäýðíý,
îéëãîíãóóò äîòîð öóòãààä îðæ èðýâ. Öóòãààä áàé, öóòãààä áàé. Õàð. ßàõàâ. Á¿õ þì á¿ðõñýí,
íºæèðñºí ñýòãýëèéí Ẻëæèñ áîë÷èõñîí áàéõàä õóó÷èí ñàéõàí áàéñàí ãýæ èòãýõ àðãàã¿é. Á¿õ
þì ñàéõàí áàéõàä á¿õ þì ñàéõàí áèø. Áàéäàã, áàéõ ¸ñòîé. Îðîîä èðñýí çî÷íûã õººæ
áîëîõã¿é, òýð çî÷èí ÷è ººðºº. Áººëæñèéã Ẻëæñººð àð÷èõ.
Ìóó þì òîõèîëäîîä øàíàëàõàä, äàðàà íü ãàéã¿é áîëíî, ñàéí þì áîëíî ãýæ íàéäíà. Îäîî þó
÷ áîëîîã¿é, þó ÷ áîëñîí ÿëãààã¿é. Ç¿ãýýð ë òîðòîã, øèíãýñýí øèãäñýí. Òýãýõäýý
õýëáýëçýëòýé. Íýã íààø íýã öààø. Ýíä á¿õ þì íýã íààøàà íýã öààøàà, îéðòîíî, õîëäîíî. Íýã
Ẻëæñººð õàõíà, íýã òîðòîã õó÷èíà. Õ¿ñýë áàéõã¿é, þóíä ÷ îëèãòîé þì õàðàãäàõã¿é.
Õàðàíãóóò Ẻëæèñ, òýðíýýñ ò¿ð¿¿íä õàðæ áàéãàà í¿ä Ẻëæèñ. Õèéæ áàéãàà þì – àìüäàð÷
áàéíà, àìüäðàõ ãýæ ìºí㺠îëíî. Ýíý ìàë. Ñàéõàí á¿õ þì ñàéõàí áàéñàí. Á¿õ þì ñàéõàí
áàéëãàõ õ¿ñýë áàéñàí. Õ¿ñýë áàéâàë õ¿ñëýý áèåë¿¿ëýõ ãýñýí õ¿ñýë, òýìöýë, æàðãàë. Á¿õ þì
ñàéõàí áàéíà. – Òîðòîã – Õ¿ñýë áàéõûí òóëä òóëãóóð áàéõ ¸ñòîé. Á¿õ þì ñàéõàí ãýäýã
òóëãóóð, íàìàéã ÿàñàí ÷ áè "íàäàà ñàéõàí áàéíà" ãýæ õýëýõ ÷àäàë, òóëãóóð. Îäîî ¿ã¿é. "Á¿õ
þì ñàéõàí" ãýíýý? Ñàéõàí ãýæ þó þì? Íààäàõ ÷èíü áèø. – Õàõíà – Ñàéõàí ìóóõàé áàéõã¿é.
Á¿ãä. ßàñàí ÷ á¿õ þì. ßàñàí ÷ áàéõ þì ÷èíü íààäàõààð ÷èíü áè ÿàõ þì. – Áººëæèñ – Áàéõ
þì ÷èíü õèéæ ÿàõ þì. Àõèàä.
- Áººëæèñ – Áàéõ þì ÷èíü õèéæ ÿàõ þì. Àõèàä.
- Òîðòîã – Íîìíû õàâòàñ, íîìûí õóóäàñ. Ê.Ìàðêñ. Ý.Õåìèíãóýé, Øàøèí – Àðä ò¿ìíèé õàð
òàìõè. Õàð òàìõè õýðýãòýé. Á¿õ þì õàð òàìõè. Ýíä õî¸ð çóãàà áàéäàã. Àðõè, õ¿¿õýí.
Ðèíàëüäèãèéí õýëñíýýð, íýã íü àæèëä ñàäàà áîëäîã, íºãºº íü õàãàñ öàã ë õýðýã áîëäîã. Õàãàñ
öàãààñ ãàäíà, áàéãàëèéíõ, õýòýðõèé áàéãàëèéíõ, æàìààð ýíä ¿ëäýýõ àðãà. Òýãýýä õî¸ð õ¿í

14. õýðýãòýé. Õî¸ð õ¿í – Õî¸ð íîâø. – Òîðòîã – Òýãýýä çºâõºí õàãàñ öàã. Íýã ë íîéòîí. Æàðãàë
íü: àõèàä – öààøàà – àõèàä öààøàà òýãýýä òóëààä, õýäýí óäààí ìº÷. Îðãàçì. Äàðàà íü ÿìàð ÷
õýðýãã¿é. Íîéòîí òîðòîã. Ýíäýýñ ãàðààä ÷óëóóí õàíà íàëààä òàìõèëìààð. – Òîðòîã.
… ͺ㺺 íü àæèëä ñàäàà áîëäîã… Íàäàà ñàäàà áîëîîä áàéõ àæèë àëãà. Õóó÷èí áè àðõèéã
õàæóóä ÷èíü áàéãàà äèâààæèí ãýäýã áàéñàí. Äèâààæèíä á¿õ þì áàéíà, õýðýãã¿é þì. Õààÿà
óóõàä õýäõýí öàã õýðýã áîëäîã, åð íü õýðýãã¿é. Ýì÷ íàð þó ãýäýã áèëýý.
Àðõèéã þìóó ò¿¿íýýñ õ¿÷òýé ç¿éëèéã – õåðîèí, ìîðôèí, îïèé, ËÑÄ … Ýä íàðûã ºäºð áîëãîí
õýðýãëýâýë, ºã뺺 á¿ð, òýãâýë ÷è ýíäýýñ ÷ºëººëºãäºæ ÷àäíà. Õýäõýí öàãààð áèø, á¿ðìºñºí.
/Èõ ìºí㺠õýðýãòýé. – Òîðòîã -/ªäºð áîëãîí óóæ, òàòàæ, òàðèà õèéëãýâýë ÷è ýíäýýñ
÷ºëººëºãäººä ººð ìàüäðàëòàé áîëíî. ªºð àìüäðàëòàé ººð õ¿í. Òýðººð Äýëãýð íàäàä ïàäã¿é.
Áè ººðººðºº áàéìààð áàéíà. Òýãýõäýý áè àðõè÷èí áîëîõîñ àéõã¿é, òýð áè áèø, àðõè÷èí
Äýëãýð îäîîãèéí Äýëãýðò õàìàà àëãà. – Òîðòîã – îäîî èéì áàéíà. Òý𠺺ð àìüäðàëä
ñîãòóóðàë, ñàéõíû ñàõéàí ¿çýãäýë æàðãàë áèø òýíäõèéí æèðèéí àìüäðàë áîëíî. Á¿õ þì.
Àðõè, õàð òàìõè ýíý àìüäðàëààñ ÷ºëººëººä ººð àìüäðàëä áàðüæ ºãíº. Õààÿà ÷ õýðýãã¿é,
äàíäàà ÷ õýðýãã¿é, äàíäàà õýðýãã¿é. Á¿ãäýýðý íýã þì. Á¿õ þì.
Áè, Ãýðëýý, òàìõè õºãæèìòýé ìèíèé ºðºº, ¿ã, ÿðèà áàéõã¿é. – Òîðòîã – Ìèíèé òàìõè áàðóóí
ãàðò, òàìõèà ç¿¿í ãàðòàà äàðæ óíòðààâ. – Áººëæèñ – Ãýðëýýãèéí àéñàí, èíýýõ ãýñýí þì øèã,
ãàéõñàí õàðö, õºäºë㺺í. Äàðàà íü îëîí òàìõè, îëîí ºäºð. ªã뺺 á¿ð, ºäºð á¿ð. Á¿õ þì.
Íààøàà öààøàà. Íàäàà á¿õ þì áàéíà. Íýã þì áàéõã¿é áàéñàí áîë áàéëãàõ ãýæ ç¿äýðíý. –
Òîðòîã – Ýíäýýñ ººð þì áàéõã¿é. Áàéãàà á¿õ þì áàéíà. Äàíäàà.
ªëºí áîë õîîë, öàäñàí áîë ººð íýã þì. ªºð íýã þì îëäîíî. - Ǻâõºí õàðààë –
Á¿õ þì æèæèãõýí ºìõèé íîâø ãýæ áè÷èõýä àìàðõàí. Àìàðõàí áºãººä ãî¸. Áè èéì þìàíä
äóðòàé. Íîâø ãýæ ìýääýã, ìýäýðäýã áàéñàí. Òýãýõäýý "íîâø" ãýëýý ãýýä ÿàäãèéì. ßàäãèéì.
Íàäàà ñàéõàí áàéíà ãýæ õýëýõ õ¿÷, õ¿ñýë áàéñàí. Îäîî áàéõã¿é, áàéõûí ÷ õýðýãã¿é. Äîòîð
õàòóó òîðòîã. Äàíäàà äàíäàà áàéíãà áàéäàã. Çîâëîí áèø çîâëîí. Æàðãàë áèø æàðãàë.
Ãàøóóäàë áèø ãàøóóäàë. Öóñò íºæººð Ẻëæñºí èíýýä. Óéòãàðòàé ¿õìýëýýð ¿õñýí ¿õ÷èõñýí
õ¿¿ð. Àìüäàðíà. - Òýãýýä õàðààë –
1-ð õýñýã íü òºãñ뺺.

15. ßÄÀÆ ×ÀÄ, ÒÝÃÝÝÄ
"È ìû âûðîäêè êðûñ
Äà ìû ïàñûíêè ïòèö
È êàæäûé íà òðåòü ïàòðîí"
Ñ.ÁÀØËÀרÂ
Áàéäàë õÿëáàð – àðàâäóãààð àíãè. Óëààíáààòàð õîò, ãýðýëòäýã íàð. Òýãýýä íàðèéí òºìºð.
Òàéðñàí òºìºð. ĺðâºí ñóì. Êàëèáð 5,6 ìì. Õºãæèì äóóãàðíà. ×àíãà õºãæèì, èéì ë äóó:
×òî íå äî ñìåðòè òî ëîæü
Êòî íå çíàåò áóäåò æèâ
Êòî óçíàåò â ñïèíó íîæ
Òàê è íàäî òàê è áóäåò æèòü…
¯õòëýý ë áèø áîë õóäàë
¯¿íèéã ìýäýýã¿é íü àìüä
Õýí ìýäñýí - íóðóó ðóó íü õóòãà
Èíãýõ ë õýðýãòýé èíãýæ ë àìüäàðíà.
… Ýòî ðîäèíà ñìåðòü
Ýòî ðîäèíà ñìåðòü
… Ýíý ýõ îðîí ¿õýë
Ýíý ýõ îðîí ¿õýë
ªã뺺. Ãóðâàí öàã. Ãóðâàí ñàð. Óðòàà õºãæ캺 óíòðààâ. Õºãæèì äóóññàí. Òýãýýä óíòðàà.
Ãýðýë àñàà. Ýâäýðõèé øèðýýíèé ÷èéäýí. Ñàíäàë äýýð õî¸ð àÿãà /ºðººã ä¿¿ðãýýã¿é/, ÷¿äýíç,
êàññåò. Øèðýýí äýýð òºìºð ãèíæ. Äóíä çýðãèéí øèðõýãòýé öàãààí òºìºð. Áóãóéã äºðºâ
îðîîæ õ¿ðíý. Íýã ¿ç¿¿ðèéã íü ø¿äýýðýý çóóãààä íºãººòºõèéã íü ãàðòàà áàðüæ áàðóóí
ãàðûíõàà áóãóéã îðîî. Òýãýýä òºìºð óòñààð òîãòîî÷èõ. Òºìºðíèé ýâòýéõýí àìò. Ñàéí òîãòîî,
àõèàä áýõýë. ªºðºº ç¿¿ñýí ãèíæ. Õàðààä "Òèéì" ãýõ þì. Òýãýýä öýýæèíä íü òóëãàæ áàéãààä
ãîõîî äàð. Ýíý áºãæèéã õýäýí ñàðûí ºìíº ç¿¿ñýí. Òýãýõýä áè ÿã îäîîãèéíõ øèã áàéñàí. ßã
òèéì. Ãýðýë àñàà. Ýíý õî¸ðûã òàéëààã¿é öàãò áè õýâýýðýý. Áè áàéíà. Ãèíæýý õàðààä îäîîã
ñàíàíà, òýãýýä õýâýýðýý. Ýíý õî¸ð ¿ëäýýä áè õóâèð÷ áîëíî. Áè áàéõàä ýíý õî¸ð àëãà áîëæ
áîëíî. Õàìààã¿é. Ãîë íü áàéíà. ªíººäºð "¯ã¿é", ìàðãààø "Òèéì" ãýæ áàéãàà. Óðòààã íýã
Óðòíàñàí áîëãîõ. Òýãýýä òóëãàæ áàéãààä ãîõîî äàð. Õýí íü õàìààã¿é, íýã ë õ¿í, õýä ÷ áàéæ
áîëíî. Ãîë íü áèòãèé äºòèéã õàðæ äºðºâ õîíî. Íýã þì øèéä. Òýãýýä áèòãèé ýðãýëç. Ǻâ áóðóó
øèéäâýð ãýæ áàéõã¿é. Á¿ãäýýðýý íýã ë ¿ð ä¿íòýé. Ýõëýýä ýíý øààðàíä õóòãàëäàõ ¿ã¿éãýý áîä.
Áè ýíä àìüäàðíà. Àìüäàðíà ãýñýí áîë àìüäðàõ çîðèãòîé, ÷àäàëòàé áàé. ×àìàéã ÿàæ ÷ ç¿ññýí
øèéäâýðòýý õàðàìñàæ ýðãýëçýæ áîëîõã¿é. ¯õíý ãýñýí áîë ¿õýõ çîðèãòîé áàé. Àìüäðàë ÿìàð ÷
ãàéã¿é ñàíàãäñàí ýðãýëçýæ áîëîõã¿é. Ýðãýëçýý áîë àäàã. ßìàð ÷ ÿëãààã¿é íýã Ẻëæèñíèé
øààð. ×è íýãèéã íü ñîíãîæ àâààä òýðèéãýý ýðãýëçýýã¿é áèåë¿¿ë. Áè àìüäàðíà. Îäîî
àðàâäóãààð àíãèä áàéíà. Òºãñººä àæèë, ñóðãóóëü, àâãàé, õ¿¿õýä, òýãýýä "àìàð ñàéõàíäàà
æàðãàæýý". ¯ã¿é. Íààäàõü ÷èíü áèø, çºâõºí ¿çýí ÿäàëò. Òýãýýä òóëãàæ áàéãààä ãîõîî äàð. Áè
ç¿ãýýð àìüäàð÷ ÷àäàõã¿é. Ç¿ãýýðã¿é ãýýä ïàíê áîëæ áîëíî, ëàì áîëæ áîëíî, ºðººñºí ãàðàà
õºðººäºæ áîëíî. Ýä íàð òýãýõäýý àÿòàéõàí 纺ëºí õýëáýð¿¿ä. Áè þìûã äóóñãàë íü, òóëòàë íü
þó ÷ ¿ëäýýëã¿é õèéõ äóðòàé. Òýãýýä òà íàðààñ íýãèéã, õî¸ðûã, ãóðâûã … öààø íü õàðóóëíà. ×è

16. àìüä óó, ¿õñýí ¿¿, á¿ãäýýðýý áàéíà óó, ¿ã¿é þó ÿëãààã¿é õýðýãã¿é. Þó ÷, þóíä ÷ õýðýãã¿é. Áè
àëäëàà ãýýä þó ÷áîëîõã¿é. Òýãýõäýý áè îäîîõîíäîî àìüäðàõààð øèéäñýí, ç¿ãýýðã¿éãýýð
òóëòàë íü. Òýãýýä òàéðñàí êàëèáð. Õýðýãã¿é, òýõäýý ìèéíèé øèéä. Ǻâõºí ¿çýí ÿäàëò. ¯çýí
ÿäàëò áîë àéäàñ. ×è õàéðëàíà. Òýõýä ÷àìàéã õàéðëàõã¿é ãýäãýýñ àéãààä ¿çýí ÿä. Àìüäðàë áîë
àéäàñ. Òýãýýä àéäàñ, òýãýýä àìüäðàë, òýãýýä ¿çýí ÿä.
ªã뺺 äîëîîä áîñ, òýãýýä ñóðãóóëü, äààëãàâàð, ä¿í, àíãèéí ñóðàã÷èä. Èäýð, Ï¿ðâýý, Ñàéõàíàà,
äýýãèé, òýãýýä Óðòíàñàí – áè. Çàâñàðëàãààð æîðëîí, òàìõè, òýãýýä õè÷ýýë, õèìè. ×óëóóæñàí
øîõîé, áè Èäýðòýé õîäîðíî. Àçòàé áàéíà. Õýäýí òºãðºã, òàìõèíû ìºíãº, áè àðõè óóäàãã¿é,
ãýð ë¿¿ãýý ÿâãàí ÿâäàã. ßâàõ öàã. Çàìä õ¿ì¿¿ñòýé çºðíº, ÿâæ ë áàéíà. Ãóäàìæààð ÿâíà, áàéæ ë
áàéã, òýãýýä íàðã¿é ºäºð, á¿ðõýã, ñýòãýë øèã ñàéõàí ºäºð.
- Óíäàà àâààðàé. Áàöààí îðèëæ áàéíà. Óðàíõàé áîð áàöààí. Ìèíèé õºãøèí íààäàõàà çàðæ
áàéñíààñ íýã øèëýý òýð áàéøèíãèéí áóëàíä öîõèîä, õàãàëààä, øèëíèéõýý èðìýãýýð áèä
íàðûí íýãèéí ýëãèéã ç¿ñâýë ÿàñàí þì. Äààí÷ òýãýõã¿é, õýðýãã¿é ÷èíèé õýðýã. ×èíèé çºâ. Öàñ
÷ þìóó, áîðîî ÷ þìóó, ýõëýýä öàñ, äàðàà íü øàâõàé ãóòëàíä íààëäàíà. Õ¿éòýí áàéíà.
Äóëààõàí õóâöàñòàé õ¿ì¿¿ñ, ìîíãîë÷óóä, ãàäààäóóä. Ãýðòýý èðýýä õóâöñàà òàéë.Ãèíæ, áºãæ
òàéëàãäàõã¿é. Òýãýýä êàëèáð, òýãýýä çîðèã. Ǻâõºí çîðèãòîé õ¿ì¿¿ñ õýäõýí, òýä óäààí
áàéõã¿é. Àìüäðàë òýäýíä õàðø. Çóçààí ºðºìòýé ñ¿¿íä õèéñýí õ¿÷èë, õàðø, ãàøèëíà,
ãàøóóäàë. Àìüäðàëä çîðèãò çîðèóëàãäààã¿é õ¿ì¿¿ñ, àìüäðàõ ¸ñòîé. Áèä îäîîõîí àëóóëíà.
Àëóóëàõûíõàà ºìíº íààä õîîëîî èä÷èõ. Òýãýýä õºãæ캺 òàâü: "Ñåêñ ïèñòîëç", "Íýãäñýí âàíò
óëñûí àíàðõèñòóóä" ãýäýã äóó. Ñàéí äóó, ¿ãèéã íü ìýäýõã¿é þì. Ñàðàà – ×è õè÷ýýëýý õèéñýí
¿¿? Áè – Õèéñýí.
Áè þó ÷ õèéæ ÷àäàõã¿é, õèéõ þìàà õèéñíèé äàðàà ãóðâàí ñóì ¿ëäýíý.
¯ëäñýíýýð íü ÿàæ ÷ áîëíî. Äàðààãèéí þì äàðàà. Óäàõã¿é. Øêàôàíä áàéãàà áóóã ñàíàæ äº÷
íàñëàõã¿é, áîëîìæ ãàðàíãóóò áóóäíà. Îäîî ÷ áîëíî, óäàõã¿é. "Èåìàé" ãýäýã äóó ÿâæ áàéõàä
òîã òàñðàâ.
Äàâààãèéíä î÷ú¸. Íèëýýí óäààí óóëçàëäààã¿é. Òýäíèéä áàñ òîã àëãà.
Äàâààãèéí ä¿¿ íü ëàà àâ÷èðàâ. Õÿòàä öàãààí ëàà. Äàâàà, áè, îëîí ÿðèà.
Äàâàà – ×è êîíêóðñ ºãºõ ¿¿?
Áè – Ìýäýõã¿é. ßàñàí ÷ ÿàõàâ.
Äàâàà – Õºãøèí òýãýýä þó õèéæ áàéíà äàà?
Áè – Þó õèéõ âý, áàéæ ë áàéíà.
Äàâàà – Åð íü ñàéõàí áàéãàà áèç äýý?
Áè – Åð íü ñàéõàí ë áàéíà. ßàâ ë ãýæ. ×è ÷ áàñ ãàéã¿é ë áèç äýý?
Äàâàà – Òèéì. Àìüä ë áîë æàðãàë.
Áè – Òîã èðýõã¿é íü ýý.
Äàâàà – Óäàõã¿é èðýõ áàéõ.
Áè – Íýã ºäºð àìüäàðñàí áîë íýã ººäã¿éòñýí ãýñýí ¿ã.
Äàâàà – Òèéì, õ¿í áîëãîí àìüäàðñàí, àìüäàðñàí á¿ãäýýðýý àäãèéí íîâø. Äàðàà íü ¿õýýä ÷
íýìýðã¿é.
Áè – Òèéì. ßëàíãóÿà õºãø÷¿¿ë. Ãó÷ààñ èë¿¿ íàñëàõ áîë ººäã¿éòýë áèø,
çàâõàé ãýìò õýðýã.
Äàâàà – Òèéì. Áè ñàéí ºâãºí áîëíî.
Áè – Ìèíèé ÿñ ñàéí ÿñ.
Äàâàà – Òîã èðýõã¿é íü.

17. Èéìýðõ¿¿ áóó õàëæ áàéãààä áè õàðèâ. Òîã òàñðààä õàðàíõóé áîëîîã¿é, ãýðýëòýé áîëîîã¿é,
õàðàíõóé áèø, ãýðýëòýé áèø, ãóäàìæààð ÿâíà. ßâñàí õ¿í ÿñ çóóäàã. Íàäàä òà íàðûí ÿñ
õýðýãã¿é, íàäàä ººðèéí öóñ áàéíà. Òàâ äàõü ºäðèéí ãóðàâ äàõü õè÷ýýë, òîî, àëãåáð.
Òýãøèòãýë. Ìýäýõ þì àëãà. Ìàíàé àíãè, ãàéã¿é àíãè. Ç¿ãýýð õ¿¿õä¿¿ä. Òýãýõäýý íýã ë áèø.
Óðä øàðàâòàð óðò ¿ñòýé îõèí ñóóæ áàéíà. Ñàìáàðààñ þì õóóëàõ ãýæ îðîëäîíî. Æàðãàëìàà.
Ìèíèé "àíõíû õàéð". Õàéð ìèíèé ¿õýë áèø, ìèíèé ¿õýë ýõíèé ñóì. Äýýãèé – ×è óðàí
çîõèîëîî õèéñýí ¿¿? Áè – ¯ã¿é.
Äýýãèé – Þó ºãñºí áèëýý? Áè – Ìýäýõã¿é, õîþóëàà ãàð÷ òàìõèëüÿ.
Áè – Áàãø àà, ãàð÷ áîëîõ óó? Æîðëîíãèéí öîíõíû òàâöàí. Òàìõèëæ áàéõàä õè÷ýýëèéí
ýðõëýã÷ îðæ èðýâ. "Õè÷ýýë äóíäóóð ãàðààä òàìõè òàòààä ... Ýýæèä ÷èíü ..." Øàð ïèäæàêòàé,
õàðöòàé, íàñòàé ýðõëýã÷. Áè òàìõèà óíòðààâ. " ...Õè÷ýýëäýý îð ... Þó ãýñýí ¿ãýâ ..."
Ýðõëýã÷ äîîøîî áóóãààä ÿâ÷èõàâ, áè ÷ õàðüÿ. Ñóðãóóëèéí õàøàà, çàì, áàéøèí. Áàéøèí, òýãýýä
ìàíàéõ. Ãýðò ýýæ, ýã÷, Áààòàð ãóðàâ. Áààòàðàà ìàíàé õàìààòàí. Áè þì ÿðèõ äóðã¿é. Øèðýý.
Áºãæòýé ãàðò àÿãà. ªðººí人 îðú¸. Õèéõ þì áàéõã¿é.
Õîðèí äºðâºí öàã õàâüöàà. ×èõýâ÷, õºãæèì, òðýø, ¿ãèéã íü ìýäýõã¿é, ðèòìèéã íü ãàðààðàà
äàâòàíà. Òàìõè àñààâ. Øàëàí äýýð ø¿äýíçíèé ìîä øàòàæ áàéíà. Ñàéí õºãæèì. Äàëàéãààòàõ.
Ýíýíèéã óðàãäòàë íü. Äàëàéëãààòàõ. ßã ýíý. Ìèíèé õàð ãýðýë, ìèíèé ãýðýë, ìèíèé çîðèã.
Òýãýýä õºãæ캺 óíòðàà, óíòðààãààä òàìõèëæ ñóóíà. Îäîî õýäýí ìºð òàâèõ ñýòãýë, õ¿÷ áàéíà.
Õýäýí öààñ ãàðãààä èð, äºðâèéã, ¿çýã. "Àðñëàíäàé ìýðãýí õààíûã" ÿíçàëúÿ. Áè óðàí çîõèîëîîñ
àðäûí àìàí çîõèîëä ë äóðòàé. Ýíä àìüäðàëûí çýâíèé àìòòàé ñýòãýë, ¿ã òààðäàã. ¯ëãýð, öýöýí
¿ã, åðòºíöèéí ãóðàâ, äºðºâ, òàâ, çóðãàà ... Àðñëàíäàé ìýðãýí õààíû ¿ëãýðèéí ìýðãýí ñààðàë
áîë çàÿàãàà òàíüñàí àìüäðàë, ¿õëýýñ ìóëòðàõ àðãàã¿é, õýðýãã¿éã îéëãîñîí ýð çîðèã, ñààðàë
÷îíî. Àðäàã õ¿ðýí áàéæ ë áàéãàà. Àðäàã õ¿ðýí ã¿éöýýä èðýã. Àìüäðàëàà ÷ ÿàëàà, ¿õëýý ÷
ÿàëàà. Àðñëàí áàðòàé óðàëöàæ áàéãààä ¿õýõ, àëãûí ÷èíýý àäñàãàíä ã¿éöýãäýýä ¿õýõ ÿëãààã¿é,
íýìýðã¿é. Àëàõäàà àëñàí, ¿õýõäýý ¿õíý. Óóëçàõ ãóðâàí õýìæýýãýý òàéâàí õýë, òàéâàí ç¿ãýýð
¿õíý, ñààðàë ÷îíî. Çîðèã. ßàæ àëóóëàõàà ìýäíý. Ìýäýýä ìóëòðàõ ãýæ îðîëäîõã¿é, õàðãèñ ñî¸î,
àëóóð÷èí ñî¸î. Õàðãèñ çîðèã, çîðèã õàðãèñ áàéõ ¸ñòîé. Õàðãèñ ñààðàë ÷îíî. Õàðãèñ àìüäðàë.
ªºð àìüäðàë õýðýãã¿é. Ñî¸îãîî óðãóóë, çîðèãòîé áàé. Òàéðñàí êàëèáð, äºðâºí ñóì. Äàëàéãààä
îãòîë, àìüäðàëûã, òýíãýðèéí õîîëîéãèé íü, ñóäñûã íü, ãîõîî äàð. Õàòóó òàìõè, õàòóó ãýðýë,
öóñ, çîðèã. ªã뺺íèé äºðºâ, óíò. Ç¿¿ä. Àìüäðàëûã îãòîëñîí ç¿¿ä. Ìèíèé ç¿¿ä. Ìèíèé
àìüäðàë.
Õàãàñ ñàéí ºäºð, äóòóó ñàéí ºäºð. ªã뺺íèé õîîë èäìýýðã¿é áàéíà. ßìàð ÷ áàéñàí èä÷èõ,
ÿìàð ÷ áàéñàí àìüäàð. Öàäòàëàà õàõòàëàà, ¿õòýëýý Ẻëæòºëºº, àëòëàà. Çóðãààí õè÷ýýë,
ö¿íõýý àâ. ª÷èãäºð Äýýãèé àâ÷èð÷ ºãñºí. Ãàäàà äóëààõàí áàéíà. Äóëààõàí àãààð, äóëààõàí
íàð. Ñàéõàí áàéíà. Ãàéã¿é ºäºð. Òàéâàí àëõ. Ñóðãóóëü ìèíü îéðòîæ ë áàéíà. Àðâàí æèë
ñóðààä, òýãýýä æàðàí æèë àìüäàð÷ áîëíî. Àðâàí íàéì óó, äàëàí íýã ¿¿, íýã ë ñàéð, íýã ë
äóëààõàí, äóëààõàí ñàð, äóëààõàí áààñ. Ñóðãóóëü, ºëã¿¿ð áààõàí áàöààíóóä. Äýýøýý ãàðààä
àíãèäàà îð. Ôèçèê, ãàéã¿é áàãø. Íîéð, ç¿¿ä, êàëèáð 5,6 ìì. Õîíõ äóóãàðàâ. Çàâñàðëàãàà.
Æîðëîí, òàìõè. Äýýãèéãèéí ÷¿äýíç. Öîíõ, õàíà, òààç, óíèòàç, àõèàä õîíõ. Õè÷ýýëä ñóóíà
Õîíõ. Õàãàñ ñàéí ºäðèéí ºäºð äóóñàâ. Äàðàà íü îðîé áîëñîí, òýãýýä äóóññàí. Óñ áàéíà, óñàíä
îð. غíº, ºíºº øºíº ìýðãýí ñààðëûã ¿ðãýëæë¿¿ëýõèéã îðîëäîíî. Þì áè÷èõýä óóð, õîð øàð,
ýð÷ õýðýãòýé, òýãýýä ýð÷òýé õºãæèì òàâü. "Àëèñà"-ãèéí "Êðàñíîå íà ÷åðíîì". Òàìõè ñîð,
ñàéí ñîð, òîëîãîéãîî õàíàíä íàëààä ¿ãèéã íü äàâò. Ñàéí ¿ã. Ýíäýõýýñ ñàëãàõ ãýñýí ¿ã.
"Áîñîîä èð, áîñ" ãýñýí ¿ã. Òýãýýä ýíäõèéí ìàíàà÷ íàðûí öàðàé íü õàðàãäàíà, æàä íü
ãÿëáàëçàí àðä íü óëààí ñàð. Òýð ñàðûã ¿çýí ÿä. Õ¿ðýýä î÷, òýãýýä æàäààð íü ýëãýý óðóóë, æàä

18. áèä íàðûã çààâàë îëíî. Îëíî ãýäãèéã íü ìýäýýä áîñîæ ÷àä. Ýíäýýñ çàéëæ áîëîõã¿é. Çàéëààä
î÷èõ ãàçàð áàéõã¿é. Òýãýýä òéèøýý ÿâ, ¿õ. Èíãýæ ÷àäàõã¿é áîë òýð ë áèç. ×èíèé õýðýã. Õàðèí
÷àäíà, ÷àäàõã¿é ãýæ áèòãèé ýðãýëç. Áèä ÷àäíà, àëíà, àëóóëíà. Ç¿¿í ãàð äýýðýý òàìõèíûõàà
öîãèéã òàâü. Ìÿíãà ìÿíãà áîëæ õóâààãäñàí ñåêóíä, öîã õàðëààä óíòðàâ. Àëãàí äýýð óëààí
òîëáî. Õºãæ캺 óíòðàà. Ãýðýë õýðýãã¿é, çà àñàà÷èõ, öààñ, ¿çýã, õàð áýõýýð ºäºð ñàð, ãóðâàí
ñàð, áè÷èõýä íýã ë õýö¿¿ áàéíà. Îäîî àðàé áîëîîã¿é áàéíà. Õýä õî¸ð õîíîãèéí äàðàà áîëíî.
Ñàéõàí íîéðñ.
Øàð íàð. Õîò. Óóë. Ç¿¿í ãàðûí àëãàí äýýð øàð óñààð ä¿¿ðñýí ï¿ìáýãýð þì ãàðààä èðæ.
Õýòýðõèé íàðòàé áàéíà. Ãýðýë, øêàô, íîì, êàññåò, ýíä òýíä õàÿãäñàí õýâèñýí íîì, íàðààð,
òýð Ẻðºíõèé øàð íàðààð õàðâàäàã. ªäºð áîëãîí, íàð áîë ñóì. Íàìàéã îíîîã¿é óäàà áàéõã¿é.
Á¿ðõýã áàéëàà ÷, õàðàíõóé áàéëàà ÷ ãýñýí. Íàð áîë ñóì, òèéìýðõ¿¿ ë ç¿éðëýë. Á¿òýí ñàéíû
ºã뺺 íýã ë óéòãàðòàé, óéòãàðòàé á¿òýí ñàéí. Öàéãàà óóãààä áóöààä óíòëàà. Ëàçóóðñàí ñýòãýë,
øàðàâòàð ãýðýë, òýãýýä áóãóéâ÷. Òýãýýä õ¿ëýýæ ë áàé. Òàâàí öàã á¿òýí ñàéí. Ýýæ Ñàðàà õî¸ð
çóðàãò ¿çýæ áàéíà. Áè þó ÷ ¿çäýãã¿é. Òàìõèëüÿ. Òàìõèëààä àðàé äýýð áîëíî. Äýýð, äîîð. Áè
íýã ë äºðâºëæèí, îëîí äàâõàð äºðâºëæèí, äºðâºëæèí áèø ºðºº, äºðâºëæèí ºíöºã.
Ñýðãýýòýõ. Ñýðãýõ ÷àäàë àëãà. Òýãýõäýý îðîëä. Äóóãàð÷ áàéãàà õºãæèì. Òàìõè àñàà. Òýãýýä
óíòðàà. Ìàðãààø íýã äýõ ñàéí ºäºð. Õàð áóãóéâ÷.
Íîì õàðúÿ. ßìàð ÷ íîì õýðýãã¿é, òýãýõäýý çàðèì ¿ã, õºãæìèéã ñîíñîõîä öóñ õàòóóðäàã, í¿ä
õóðö áîëäîã. Òýãýýä ãèíæ, áºãæ öóñ áîëäîã.
Ñóðãóóëèéí õàøàà. Õè÷ýýëä õîöîðñîí, ò¿¿õèéí õè÷ýýë, ñóðãóóëü äîòîð îðîîä õýðýãã¿é. Ãàçàð
äýýð ñóóæ õàðàãäàæ áàéãàà á¿õ þìûã õàðæ ñóóíà. Çàâñàðëàòàë 15 ìèíóò. "Òîõèðîëöîî" îðú¸.
̺í㺠áàéõã¿é. Òàìõèíààñ ººð õýðýãòýé þì àëãà.
Ñóðãóóëüä ìàíàé àíãè õî¸ð äàâõàðò. Àíãèéíõàíòàéãàà ìýíäýëíý. Òýä á¿ëýã á¿ëãýýðýý, íýã
íýãýýðýý, ìèíèé õàæóóä áàéíãà ñóóäàã õ¿¿õýä áàéõã¿é, èõýíõäýý Çàÿà ñóóäàã, îäîî ñóóæ ë
áàéíà.
Çàÿà – Ýõíèé õè÷ýýë äýýð ÿàñàí?
Áè – ßàâ ë ãýæ.
Õè÷ýýë ýõëýâ. Ïààðòàí äýýð ìèíèé óðëàñàí õî¸ð áè÷èã: "Êðåàòîð", "Áèä òà íàðûã îðøóóëíà".
Ãàðàà äýðëýýä õýâòýõýä ãèíæ äóõ íóõíà. Çàÿà – Óðòàà, áîñ, áàãø ÷àì ðóó õàðààä áàéíà.
ªíäèéæ áàãø ðóó, ñàìáàð ëóó, ñàìáàð äýýð þì áè÷èæ áàéãàà õ¿¿õýä ð¿¿ õàðíà. Õàðààä ë áàé,
õàðààä ë áàéíà, òýãýýä çàâñàðëàãàà, òýãýýä àõèàä õè÷ýýë. Æàðãàëìàà áàéæ ë áàéíà. "Òèéì",
"¯ã¿é". Íàäàä àëü íü ÷ õýðýãã¿é. Ìèíèé õýðýã òàéðñàí êàëèáð. Òàâ, çóðãàà äóãààð õè÷ýýë.
"Íèéãìèéí òóõàé ìýääëýã". Áàãø Èäýðèéã àÿòàéõàí áàéöààæ áàéíà, ãàðò íü ¿çýã, äîîð íü
æóðíàë. Áè ïààðòàí äýýðõ "Êðåàòîð" ãýñýí áè÷ãèéã ñýðãýýíý. Ñýðãýýæ àìæààã¿é áàéòàë õîíõ
äóóãàðàâ. Æîðëîíä Äýýãèé Çàÿà õî¸ðòîé áóó õàëíà. ̺íãº, òºãðºã, øàëãàëò, êîíêóðñ, õºãæèì.
Áàãø – Çà, ñàÿ ¿çñýí øèíý ñýäâèéí ... "Êðåàòîð"-ûã äóóñãàõààñ çàëõóó õ¿ð÷ áàéíà. Ìèíèé
ç¿¿äýëìýýð ç¿¿ðìýãëýë. Õîîñîí òàë ãàçàð, íàð, ñàð áàéõã¿é, öóñàí ñààðàë ãýðýëòýé õàÿàã¿é
òýíãýð, òàë äóíä çîãñîæ óðàãøàà õàðæ áàéãàà ñààðàë ÷îíî. Øàð ñî¸î äàëä, õýðöãèé áèø.
×îíûí õàðö. Òàëûã øèðòýíý. ×îíî ýð çîðèã. ªºðèé㺺 öýâýð ýð çîðèã ãýæ õýçýý ÷ ìýäýõã¿é
÷îíî. Õîîñîí òàëûã øèðòýíý. ×îíî õýçýý ÷ ººðèéí ýð çîðèãèéã øàëãàõã¿é, õ¿÷ ÷àäàëäàà
ýðãýëçýõã¿é. "Çîðèã" "õ¿÷" ãýäýã þì ìýäýõã¿é. ªºðèé㺺 òàíèõã¿é ÷îíî. Ñààðàë ÷îíî õîîñîí
òàëûã øèðòýíý. Ýð çîðèã, õ¿÷ ÷àäàë. Öóñàí ñààðàë ãýãýýòýé àðèóí òàë. Òýãýýä ñóðãóóëü òàðààä
õàðüñàí. Ýýæ. Ãýð. Ìèíèé ºðºº, öýíõýð õºøèã. Õºãæèì, òðýø ñîíñîõîä õ¿÷ ìýäðýãäýæ
æàðãàë îéðòäîã. Ìèíèé êàëèáð, öóñ áîëñîí ãèíæ. Òýãýýä "Ìåòàëëèêà". ¯ñýý õÿðãàõ áîëæ.

19. Âàííû ºðººíèé óãààãóóð äýýð ñîíèí äýâñýýä ¿ñýý õÿðãàæ ýõëýâ. Ñàéí òàéð. Àðäààñàà áèòãèé
àâ, óðãàæ ë áàéã. Íýëýýä èõ ¿ñ óíàñàí. "¯ã" ñîíèíûã õýä íóãàëààä, ñýãñýð÷ ¿ñýý
Ẻãºíð¿¿ëýýä æîðëîíä õèé, øýýñ õ¿ð÷ áàéâàë äýýðýýñ íü øýý. Óñàà òàò. ¯ñýíä èõ õèéìîðü
áàéäàã áèç äýý. Õàðúÿ. Íàìàéã õýí õèéñõèéí. Õàìàà àëãà. Áàéãààãààðàà ë áàéíà. Òýãýýä óñàíä
îð. Äóóñààä õóâöñàà ºìñ, õààëãàà õàà, ÷èéäýí óíòðàà.
Ìèíèé áóó. Óäààí õàðààä õýðýãã¿é. Îäîî àðàé áîëîîã¿é, õýçýý: ìýäýõã¿é, óäàõã¿é. ªíººäºð
Äàâààòàé óóëçàõ õýðýãòýé. Äàâàà 1992 îíû "Íèðâàíà" îëñîí ãýñýí. 24753 äóãààðòàé óòàñ.
Óòàñ àâñàí õ¿í – Áàéíà.
Áè – Äàâààòàé ÿðúÿ.
Õýäýí ñåêóíä "Íèðâàíà"-ã òºñººëíº.
Äàâàà – Áàéíà.
Áè – Çà þó áàéíà äàà?
Äàâàà – Óðòàà þó?
Áè – Òèéì.
Äàâàà îäîî çàâòàé ãýíý. Î÷èæ áè÷ëýã õèéå. Óäàõã¿é ÷ ãýñýí õºãæèì õýðýãòýé. "Íèðâàíà"-ã
ñîíñîëã¿é øóóä áè÷íý. Ñàéí õàìòëàã. Òýãýõäýý òýä íàðûí òîãëîäîã ïàíê-ðîê òðýøèéã
ã¿éöýõã¿é. Çàâîäêè áàéãà áàéõàä íàéç íàðòàéãàà áóó õàëààä õàæóóäàà õàíãèíóóëæ ñóóõàä
ïàíê-ðîê ÿã òààðíà. ªºðèéí ýíåðãèéã ñàéí, òóëòàë íü ìýäýðüå ãýâýë òðýø ñîíñ.
Äàâàà áèä õî¸ð äýìèé ÿðèíà. Äàâàà áèä õî¸ðò ÿðèõ þì îëääîã. Òýãýõäýý íàäàä íàéç áàéõã¿é.
Ìèíèé öóñ çºâõºí ìèíèéõ. Õýíä ÷ õýëýõã¿é. ×è íàéçààñàà àìüäðàõ àìüäðàëàà, ¿õýõ ¿õëýý
íóóäàã áîë òýð ÷èíü íàéç áèø, ñàéí ë áîë ñàéí òàíèë. Äàâàà ñàéí áàíäè. Áè÷ëýãýý õèéãýýä
õàðèâ.Òýãýýä. Òîîíû õè÷ýýë. Áè äýâòýðòýý áàñ òîî óðëàíà, äàðààãèéí õè÷ýýë ôèçèê.
Ñàìáàðûí ºìíº æààë çîãñîæ áàéãààä áóöàõàä áàãø: "Óðòíàñàí ÷è "õî¸ð" ãàðëàà ø¿¿.
Õè÷ýýëýý õèé". Áè òîëãîéãîî äîõèíî.
Áè ñóðãóóëèà òºãñºõã¿é áàéõ. Òºãñ뺺 ÷ óäàõã¿é, òºãñºõã¿é ãýýä ãýðòýý õýâòýýä áàéõ
ñîíèðõîëã¿é, ÿâìààð ñàíàãäâàë ÿâæ ë áàé. Ñóðãóóëüä õàìãèéí ÿðøèãòàé þì íü "Õ¿ì¿¿íëýã
øèíæëýõ óõààíû ¿íäýñ òàâüæ áàéãàà õè÷ýýë¿¿ä" ò¿¿õ, íèéãìèéí òóõàé ìýäëýã ... Áè çóðàãò
¿çäýãã¿é, ñîíèí óíøäàãã¿é, ¿çýýä, óíøààä îéëãîîä èðýõëýýð äîòîð ìóóõàé áîëäîã. Ýíý
õè÷ýýë¿¿ä äýýð òèéì ë þì ÿðüäàã. Äîëîî, íàéìäóãààð àíãèä áàéõàä áàãøòàé ìàðãàäàã áàéñàí.
Äàðàà íü õýðýãã¿é.
Ñóðãóóëüä îð÷èí, àãààð, ãýðò àãààð, íàäã¿é àãààð àãààð áèø. Êàññåò "Êðåàòîð", "Ìåòàëëèêà",
"Äåòñ", "Ñëýéåð" ... õºãæ캺 àñàà. Òîã òàñàðñàí óó, òàñðààã¿é þó õàìààã¿é, òàìõè áàéíà óó,
¿ã¿é þó, ýð¿¿ë ñàðóóë óó,ºâäºæ øàíàëñàí óó õàìààã¿é, áèä îëîí áèø. Òýãýõäýý áèä áàéíà. Áè
îëîí áèø, òýãýõäýý íàäàä áè áàéíà. Íýðã¿é, Äýýãèé, Äàâàà, òýð Äàâàà áèø, ìèíèé "Íèðâàíà"-
ã áè÷ñýí Äàâàà. Áèä íýã ãàðàëòàé þìûã áàéãààãààð íü õàðàõ. Áàéãààãààð íü õàðàõ õ¿ñýë,
õàðñàí þìàà õèéõ èòãýë, ººð þì õýðýãã¿é. ªºð èòãýë – çàëü, õóäëàà õýõýãöýýòýé èòãýë.
Íýðã¿é ýíäýýñ ìóëòðàõààð øèéäýýä ìóëòàðñàí. Äýëãýð ÿàñàí ÷ àìüäàðíà. Áè öýýæèíä íü
òóëãàæ áàéãààä ãîõîî äàðíà. Áèä íýã ãàðàëòàé, õàðñàí þìàà õàðæ ÷àäíà. Áèä íàðûã ýíý
åðòºíö äààõã¿é. Ýíý ãàçàð õàðèéí ãàçàð. Òýãýõäýý áèä ýíä òºðñºí, øóëóóí öóñòàé òºðñºí,
îäîîõîí ¿õíý, àëíà, àìüäàðíà. Äýëãýð ë àìüäàðíà. Îäîîõîí äóóñíà, äàíäàà èíýý, òýãýýä
àìüäàðäàã. Àìüäàðòëàà ¿õäýã.
Òîã èðëýý. Öàã ºã뺺íèé äºðºâ, õºãæ캺 àñàà, ãýðëýý óíòðàà. Áè ãýðýëä äóðã¿é. Ãýðýë – ¿äýý
àíèõàä þó ÷ õàðìààðã¿é áàéõàä í¿äýíä òóëãàñàí á¿õ þìûãóëààí øàð ¿çýãäýë áîëãîñîí ãàð
÷èéäýí. Ãýðýë – îðãîõîä àðâàí òàâíû ñàð. Ãýðýë – ÷èíèé íýðèéã äàíñàíä îðóóëæ áàéõàä òýð
øàð öààñûã ãýðýëò¿¿ëæ ºãñºí ÷èéäýí. Ãýðýë – àìüäàðúÿ ãýõýä ¿õýë, ¿õüå ãýõýä àìüäðàë. Áè