1. Gemeentedagen 2014:
Actualiteiten aanbestedingsrecht
en staatssteun,
recente Europese ontwikkelingen
(vertrouwelijk)
Maria van der Velden & Daniëlle Radder
Advocaten Europees & mededingingsrecht
13 & 20 maart 2014

2. Recente Europese ontwikkelingen
• Aanbestedingsrecht
• Nieuwe Europese richtlijnen overheidsopdrachten
en concessies
• EU Aanbestedingshotline
• Staatssteun
• Nieuwe de minimis-vrijstellingsverordening sinds 1
januari 2014
• Nieuwe algemene groepsvrijstellingsverordening
verwacht per 1 juli 2014
2

3. Aanbestedingsrecht:
Wat is nieuw?
3

4. Regelgeving voor aanbestedingen
Government Procurement
Agreement (WTO)
Nieuwe Aanbestedingsrichtlijnen
15 januari 2014 (klassiek +
speciale sectoren + concessies)
Aanbestedingswet 2012
(Gids Proportionaliteit, ARW
2012 etc.)
4
Doel nieuwe
klassieke richtlijn:
- Bevorderen deelname
MKB;
- Ondersteuning
maatschappelijke
doelen;
- Verduidelijking
begrippen en
concepten;
- Codificatie rechtspraak

5. Wat is in ieder geval interessant?
 Verduidelijking begrippen
 Lichter regime voor ‘lagere aanbestedende diensten’
 Afschaffen verschil 2a en 2b diensten , maar nieuwe
categorie: sociale diensten en andere specifieke diensten
 Verankeren uitzonderingen ‘alleenrecht’ en ‘inbesteden’
 Toegang MKB
 Flexibiliteit procedures
 ‘Past performance’ als uitsluitingsgrond
 Introductie ‘levenscycluskosten’
 Wezenlijke wijziging
5

6. Niet-centrale aanbestedende diensten I
6
Aanbestedende
dienst
Centrale
Overheids-
instanties
Niet-centrale
aanbestedende
diensten
Regionale
overheidsinstanties
Lokale
overheidsinstanties
Publiekrechtelijke
instelling

7. Niet-centrale aanbestedende diensten II
Waarom van belang?
 Voor lagere aanbestedende diensten (niet-centrale
overheidsdiensten) geldt een vereenvoudigde
regeling voor aanbestedingen.
 Volstaan met vooraankondiging.
 In overleg treden over termijnen.
7

8. Vervallen onderscheid 2A-2B
 Traditionele onderscheid is afgeschaft.
 Drie stappen om te bepalen of dienst
aanbestedingsplichtig is:
1. Helemaal uitgezonderd (zie bijv. artikel 10)
2. Verlicht regime voor “sociale en andere specifieke
diensten”: publicatie vooraf, maar verhoogde
drempel EUR 750.000
3. Volledig regime
8

9. Samenwerking tussen aanbestedende
diensten
• Plaatsing van overheidsopdracht aan
(samenwerkingsverband) aanbestedende
dienst(en) op basis van een alleenrecht valt
niet onder de Richtlijn .
Alleenrecht
(artikel 11)
•Opdracht aan andere private of publiekrechtelijke
rp. “onder controle” van de AD valt niet onder de
richtlijn.
•Geldt ook voor opdrachten tussen
“dochterondernemingen” en van “dochter” aan de
AD.
•Geldt ook voor “gezamenlijke controle” door
samenwerkingsverband aanbestedende diensten.
Inbesteding
(Artikel 12)
9
o.a. verankering alleenrecht en inbesteding

10. Voorafgaande betrokkenheid
gegadigden
 Onderscheid tussen marktconsultatie en
voorafgaande betrokkenheid.
 Grotendeels codificatie jurisprudentie, maar extra
waarborgen voor betrokken marktpartijen:
 Alleen uitsluiten indien er geen andere
mogelijkheid is om de gelijke behandeling van
inschrijvers te verzekeren.
 Voor uitsluiting moet de inschrijver eerst de kans
krijgen om aan te tonen dat de betrokkenheid in
de voorbereiding van de aanbesteding de
mededinging niet verstoort.
 NB: Nieuw artikel over Belangenconflicten
10

11. Toegang MKB
 Opdracht verdelen in percelen:
 Beperken aantal percelen waarvoor ondernemer kan
inschrijven;
 Beperken aantal percelen dat aan één inschrijver kan
worden gegund, mits dit niet minder voordelig is dan
alles aan één partij gunnen.
 Uniform Europees Aanbestedingsdocument:
vergelijk met Uniform Eigen Verklaring (artikel 2:84
Aanbestedingswet):
 UEA kan voor meerdere procedures gebruikt worden,
door aan te geven dat gegevens nog steeds correct
zijn.
 Elektronisch aanbesteden
11

12. Flexibiliteit procedures
 Ruimer gebruik onderhandelingsprocedure met
bekendmaking + concurrentiegerichte dialoog.
 Wel duidelijke inkadering gebruik onderhandelingsprocedure:
 Bepalen minimumeisen;
 Niet onderhandelen over minimumeisen/gunningscriteria;
 Over finale bod wordt niet meer onderhandeld.
 Introductie nieuwe procedure “innovatief partnerschap”:
 Opdrachten voor ontwikkeling + aankoop nieuwe innovatieve
werken, leveringen, diensten;
 AD sluit ‘innovatiepartnerschap’ met één of meer partners;
 Procedure in fasen, gunning conform onderhandelingsprocedure.
 NB: openbare en niet-openbare procedure wijzigt
materieel weinig, wel verkorting termijnen.
12

13. Slechte ervaring uit verleden?
 Nieuwe uitsluitingsgrond!
 Wat als ondernemer leven heeft gebeterd?
 Ondernemer krijgt kans om bewijs te leveren van
het tegendeel.
 Maximaal drie jaar vanaf het moment van
relevante gebeurtenis.
13

14. Technische specificaties en
gunningscriteria I
 Europese en (inter-)nationale standaarden zijn
uitgangspunt.
 Met name verduidelijking op het gebied van
keurmerken, o.a.:
 keurmerkeisen betrekking op de opdracht, objectief
en niet-discriminerend, open en transparante
procedure keurmerk.
 Ondernemer heeft mogelijkheid met bijv. technisch
dossier van de fabrikant aan te tonen dat hij kan
voldoen aan keurmerkeisen.
14

15. Technische specificaties en
gunningscriteria II
 EMVI is uitgangspunt, maar niet langer gunnings-
criterium -> beste prijs-kwaliteitsverhouding.
 Kostenelement is verplicht, mag ook vaste prijs zijn.
 Aantal voorbeelden van prijs-kwaliteitcriteria,
waaronder ervaring van bij de opdracht betrokken
personeel.
 Nieuw: Levenscycluskosten
 Dekt alle fasen van het bestaan; verwerving,
gebruik, onderhoud, inzameling/recycling.
15

16. Wezenlijke wijziging
 Wijziging(en) aanbestedingsstukken -> verlenging
inschrijvingstermijn.
 Nieuwe aanbesteding is alleen vereist bij wezenlijke
wijzigingen van de overeenkomst!
 Verduidelijking wat in ieder geval geen wezenlijke
wijzigingen zijn:
 Meerwerk kan onder bepaalde voorwaarden en met
50% limiet.
 De minimis: werken 15% en diensten & leveringen
10% en beneden de drempelwaarde.
 Rechtsopvolging opdrachtnemer (bijv. fusie of
overname faillissement).
 Let op: bepaalde wijzigingen vergen het opnieuw
plaatsen van een publicatie. 16

17. Wat is staatssteun?
En
Wat is nieuw?
17

18. Wat is staatssteun?
• Artikelen 107 & 108 VWEU
Definitie (artikel 107 lid 1)
• Steunmaatregel;
• Verleend door lidstaat of, in welke vorm ook,
bekostigd met staatsmiddelen;
• Die het handelsverkeer tussen lidstaten ongunstig
beïnvloedt;
• Door begunstiging van bepaalde ondernemingen; en
• Mededinging vervalst, of dreigt te vervalsen
18

19. Geen aanmeldingsplicht
• Bestaande steun
• Vrijstelling
• Artikel 107 (2) en (3) VWEU
• De-minimissteun
• Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV)
• DAEB-Besluit (Diensten van Algemeen Economisch
belang)
• Geen staatssteun
• Artikel 107(2) VWEU
• Voldoening aan Altmark criteria (DAEB)
• Schadevergoeding (on)rechtmatig handelen overheid
• Rechtsplicht
• Gebaseerd op algemene regeling
• Vergoeding in verhouding tot geleden schade
19

20. De-Minimissteun
steun
aanmeldingsverplichting
• Voorwaarden:
• < € 200,000
• 3 belastingjaren
• Verleningsmoment
• Ontstaan wettelijke aanspraak tot steunverlening
• Niet moment van betaling steun
20

21. Casus De-Minimissteun
Casus Voetbalclub
De gemeente E wil graag de voetbalclub
ondersteunen, gezien het belang van de club voor de
gemeenschap. De gemeente zegt toe om de komende
drie jaar telkens EUR 65.000 te betalen. Zij vindt dit
project echter zo belangrijk dat ze toezegt dit voor de
komende 9 jaar te doen.
Mag de gemeente dit doen?
21

22. Discussie: Wanneer rechtens
afdwingbare aanspraak
• Wanneer ontstaat bij een subsidie een (rechtens)
afdwingbare aanspraak?
• Andere voorbeelden rechtens afdwingbare
afspraken? Mondeling/schriftelijk?
22

23. Algemene
Groepsvrijstellingverordening
• Consultatie herziening AGVV
• 08.05.2013 – 28.06.2013 en na aanpassing:
18.12.2013 – 12.02.2014
• Doel
• Horizontale en verticale uitbreiding toepassingsbereik
• Verlichting administratieve lasten
• Vereenvoudiging en verheldering regels en
voorzorgsmaatregelen
• Stimulering van goede steun voor groei
• Regels voor steunmaatregelen verondersteld
marktfalen
Verwachte inwerkingtreding: 1 juli 2014
23

24. Concept Algemene
Groepsvrijstellingverordening
24
Categorieën die – zij het aangepast - blijven:
• Deel 1 - Regionale steun
• Deel 2 - Kmo-steun
• Deel 3 - Steun om kmo's toegang tot financiering te
geven
• Deel 4 - Steun voor onderzoek, ontwikkeling en
innovatie
• Deel 5 – Opleidingssteun
• Deel 6 - Steun ten behoeve van kwetsbare
werknemers en werknemers met een handicap
• Deel 7 - Steun voor milieubescherming

25. Concept Algemene
Groepsvrijstellingverordening
25
Nieuwe categorieën:
• Deel 8 - Steun tot herstel van de schade
veroorzaakt door natuurrampen
• Deel 9 - Sociale vervoerssteun ten behoeve van
bewoners van afgelegen gebieden
• Deel 10 - Steun voor breedbandinfrastructuur
• Deel 11 - Steun voor cultuur en instandhouding van
het erfgoed
• Deel 12 - Steun voor sportinfrastructuur en
multifunctionele recreatieve infrastructuur

26. Concept Algemene
Groepsvrijstellingverordening
Belangrijke nieuwigheden:
• Artikel 9: iedere lidstaat moet website maken waar
steunmaatregelen (inclusief begunstigden)
waarvoor beroep op AGVV wordt gedaan op
vermeld worden
• Artikel 10: onterechte inroeping AGVV kan leiden
tot (gedeeltelijke) intrekking AGVV voor betrokken
lidstaat
• Artikel 51 lid 1: (terugwerkende) vrijstelling voor
individuele steun die vóór de inwerkingtreding van
AGVV is verleend, indien de steun voldoet aan de in
deze verordening vastgestelde voorwaarden, met
uitzondering van artikel 9 (publicatie op website).
26

27. Vragen?
Maria van der Velden
Telefoon: +31 88 253 5086
Fax: +31 88 253 5050
Email: mvandervelden@akd.eu
Daniëlle Radder
Telefoon: +31 88 253 5058
Fax: +31 88 253 5050
Email: dradder@akd.eu
27