Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to ΚΡΥΠΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ
Similar to ΚΡΥΠΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ (20)
More from aalexopoul
More from aalexopoul (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (17)
ΚΡΥΠΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ
- 1. ΚΡΥΠΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ 1ο Δημοτικό Σχολείο Θρακομακεδόνων Τμήμα ΣΤ1 Εβελίνα Αρζουμανίδου Αγιογραφία δια χειρός Μαρίας Χατζηβασιλείου.
- 2. Το φρόνημα και η ελληνική συνείδηση των Ποντίων στο πέρασμα των χρόνων • Έχουν περάσει λίγα χρόνια από την 24η Φεβρουαρίου 1994, ημέρα που η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού από τους Τούρκους, ως Ημέρα Μνήμης εκείνων των Ελλήνων που θυσίασαν τη ζωή τους προκειμένου να μην χάσουν την Ορθόδοξη πίστη τους και την εθνική τους ταυτότητα. • Επρόκειτο για ένα εκλεκτό τμήμα του Ελληνισμού, το οποίο ζούσε στα βόρεια της Μικράς Ασίας, στην περιοχή του Πόντου, ήδη από τον 8ο π. Χ. αιώνα. • Τόσο η διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1453, όσο και η Άλωση της Τραπεζούντας το 1461 από τους Οθωμανούς δεν πέτυχαν να αλλοιώσουν το φρόνημα και την ελληνική συνείδηση των Ποντίων, παρότι μάλιστα ζούσαν αποκομμένοι από τον υπόλοιπο εθνικό κορμό. • Μπορεί να αποτελούσαν μειονότητα (το 40% του πληθυσμού του Πόντου), ωστόσο γρήγορα κυριάρχησαν στην οικονομική ζωή της περιοχής, ζώντας κυρίως στα αστικά κέντρα (Τραπεζούντα, Σαμψούντα, Σινώπη κ. ά).
- 3. Τι ήταν οι κρυπτοχριστιανοι και σε ποιες περιοχές τους συναντάμε γενικά • Οι Κρυπτοχριστιανοί ήταν εκείνοι από τους Ρωμιούς, που κατά τη περίοδο της Τουρκοκρατίας, αναγκάστηκαν να ασπαστούν την Ισλαμική θρησκεία. Διατηρώντας παράλληλα μέσα στη ψυχή τους τη Χριστιανική πίστη. Κρυπτοχριστιανοί υπήρξαν σε διάφορες εποχές και διάφορες περιοχές, μεταξύ των οποίων : • η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία • τα Βαλκάνια • η Μικρά Ασία • και η Κύπρος κατά την εποχή της τουρκοκρατίας • η Μέση Ανατολή • και Βόρεια Αφρική από την εποχή της αραβικής επέκτασης • η Σοβιετική Ένωση και οι Χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας, • η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, • η Ναζιστική Γερμανία.
- 4. Πως αποκαλούνταν οι κρυπτοχριστανοί σε διάφορες περιοχές • Όπως προαναφέρθηκε ο κρυπτοχριστιανισμός στον Πόντο, όπως και σε άλλες ελληνικές κατακτημένες περιοχές, υπήρξε αποτέλεσμα βίας και εξαναγκασμού. • Κατά τόπους οι κρυπτοχριστιανοί αποκαλούνταν: • στον Πόντο • άπιστοι, κλωστοί, γυριστοί, δίπιστοι( που πίστευαν και στο Χριστό και στον Αλλάχ), τενεσούρηδες, Κρωμιώτες (κατοικούσαν στην Κρώμνη του Πόντου), Σταυριώτες κατοικούσαν στο Σταυρίν (επαρχία της Αργυρούπολης του Πόντου • στην ευρύτερη περιοχή της Μικράς Ασίας • κρυφοί ή γυριστοί. • στην Κρήτη • κουρμούληδες ή μπουρμάδες. • στην Κύπρο • λινοβάμβακοι . Η λέξη Σταυριώτης έγινε συνώνυμη με το κρυπτοχριστιανός, λόγω του έντονου φαινομένου στο Σταυρί. (tο όνομα Σταυρί ή Σταυρίν και Σταυρίον το απέκτησε από την μονή του Τιμίου Σταυρού που καταστράφηκε το 1769) Το Σταυριωτικό ζήτημα δεν λύθηκε παρά μόνο με την Ανταλλαγή, οπότε όσες οικογένειες είχαν φανερωθεί θεωρήθηκαν ανταλλάξιμες ενώ οι υπόλοιπες παρέμειναν εκεί ως μουσουλμανικές. Σταδιακά κατά τον 17ο και 18ο αιώνα οι Κρωμνιοί ασπάστηκαν φαινομενικά το Ισλάμ και επί 200 σχεδόν χρόνια κράτησαν κρυφή τη χριστιανική τους πίστη. Το φαινόμενο του κρυπτοχριστιανισμού με επίκεντρο την Κρώμνη κράτησε ουσιαστικά μέχρι το 1856. Τότε, με την υπογραφή από τον σουλτάνο του Χαττ-ι Χουμαγιούν, πρώτοι οι Κρωμναίοι φανέρωσαν την πραγματική τους θρησκεία.
- 5. Πως εμφανίζονται οι κρυπτοχριστιανοί γενικά • Μετά την κατάληψη μιας περιοχής από τους Τούρκους ξεκινούσε και η διαδικασία του εξισλαμισμού της. • Ανάμεσα σε εκείνο το τμήμα των κατοίκων που εκμουσουλμανίζονταν πλήρως και στο άλλο που έμενε για πάντα χριστιανικό, υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι που προτιμούσαν να μην εκδηλώνουν την χριστιανική τους πίστη και να την κρατάνε κρυφή. • Η συμπεριφορά τους αυτή οφειλόταν σε σημαντικούς οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους. Κυρίως, όμως, εξηγείται η στάση τους αυτή από το γεγονός ότι είχαν αναγκαστεί, χωρίς τη θέλησή τους, να προσχωρήσουν στο Ισλάμ κάτω από μεγάλες πιέσεις και ωμότητες και όσοι εξισλαμίζονταν, δεν μπορούσαν πλέον να ξανά- εκχριστιανιστούν , γιατί το Κοράνι τιμωρούσε με θάνατο τους αποστάτες της μωαμεθανικής πίστης. • Μπορούσαν να γλιτώσουν την εσχάτη των ποινών μόνο αν ενώπιον των μουσουλμάνων ιεροδικαστών, ομολογούσαν ξανά την πίστη τους στον Αλλάχ.
- 6. Παρουσία κρυπτοχριστιανών στον Πόντο • Καλά τεκμηριωμένη είναι η παρουσία κρυπτοχριστιανών στον Πόντο (Μ. Ασία) κατά τον 19ο και έως τις αρχές του 20ου αιώνα. • Οι κρυπτοχριστιανοί αποκαλύφθηκαν για πρώτη φορά επίσημα το 1856 εκμεταλλευόμενοι την έκδοση του σουλτανικού διατάγματος «Χάτι Χουμαγιούν», που υποσχόταν θρησκευτική και πολιτική ελευθερία σε όλους τους υπηκόους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. • Σχηματίστηκαν υπό την επίβλεψη των Μεγάλων Δυνάμεων, διεθνείς επιτροπές που κατέγραφαν τούς υπηκόους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με βάση τη θρησκεία στα Tahir Defters προκειμένου να αναγνωριστούν ως χριστιανοί. • Το 1857 είχαν απογραφεί 30.000 άτομα ως χριστιανοί, μεταξύ των οποίων και ολόκληρα χωριά. Οι οθωμανικές αρχές θορυβημένες από το γεγονός σταμάτησαν την απογραφή και έλαβαν μέτρα εναντίον όσων είχαν αναγνωριστεί επίσημα ως χριστιανοί. • Το χειρότερο μέτρο ήταν η επιστράτευση που ισοδυναμούσε με θάνατο καθώς οι κρυπτοχριστιανοί αντιμετωπίζονταν ως αρνησίθρησκοι στα στρατόπεδα. Έτσι πολλοί κατέφυγαν στη Ρωσία.
- 7. Η ζωή των κρυπτοχριστιανών • Το να ήταν κάποιος κρυπτοχριστιανός δεν ήταν καθόλου εύκολο, καθώς έπρεπε εξωτερικά να εμφανίζεται ως πιστός μουσουλμάνος ενώ στην ψυχή του και στην καρδιά του να είναι Χριστιανός • Ο κρυπτοχριστιανός όταν μπορούσε, μετέτρεπε το σπίτι του σε κρυφό χώρο λατρείας του Χριστού. • Ο βασικός φόβος ήταν ο κίνδυνος αποκάλυψής τους. Η τιμωρία για όποιον απαρνιόταν τον μωαμεθανισμό ήταν ρητή: θάνατος. • Υπήρχε επίσης μεγάλη συναισθηματική φόρτιση για τους κρυπτοχριστιανούς, ειδικά όταν επέστρεφαν από το τζαμί στο σπίτι τους, όπου είχαν κρυμμένες εικόνες του Χριστού. • Τις άγιες εικόνες τους οι κρυπτοχριστιανοί τις φύλαγαν μέσα στ' αμπάρια, μεγάλα κιβώτια για την αποθήκευση τροφίμων και ιδίως δημητριακών και οσπρίων ή μέσα στα προγονικά τους σεντούκια. Υπήρχαν χαραμάδες και τρύπες στα σπίτια για να παίρνουν αέρα όταν άναβαν τα κεριά και τα καντήλια. • Άλλοι είχαν στα σπίτια τους κρυφά ντουλάπια για τις άγιες εικόνες και τα καντήλια. Και όταν θυμιάτιζαν έκλειναν τις πόρτες και τον φεγγίτη για να μη φτάνει ως έξω η μυρωδιά του λιβανιού. • Επίσης τελούσαν με μυστικότητα και με πολλές δυσκολίες χριστιανικά τον γάμο τους ενώ απέφευγαν να παντρεύουν τα παιδιά τους με Τούρκους, κυρίως απέφευγαν να νυμφεύουν τις κόρες τους με μωαμεθανούς γιατί τις μωαμεθανές νύφες κατάφερναν και τις έκαναν Χριστιανές. • Σε ορισμένες περιοχές του Πόντου κατέφευγαν και σε ερημικά και εγκαταλελειμμένα παρεκκλήσια κι εκεί, κρυφά πάντα, τελούνταν από ιερείς λειτουργίες και άλλες ιεροπραξίες. • Οι ιερείς αυτοί ήταν ντυμένοι δερβίσηδες, και ταξίδευαν από χωριό σε χωριό, για να εξυπηρετούν κρυφά τις θρησκευτικές ανάγκες των κρυπτοχριστιανών, έψαλλαν τη θεία λειτουργία, κοινωνούσαν και εξομολογούνταν.
- 8. • Το σπίτι του άπιστου έπρεπε να είναι ταπεινότερο από του μουσουλμάνου, μονώροφο κι ασουβάτιστο κτλ., η ενδυμασία του όφειλε να είναι διαφορετική, το ίδιο και τα παπούτσια του κτλ. • Οι κρυπτοχριστιανοί είχαν δύο ονόματα, ένα τουρκικό και ένα χριστιανικό. Το πρώτο ήταν το επίσημο, ενώ το δεύτερο το χρησιμοποιούσαν μόνο μεταξύ τους. Είχαν επίσης υπόγειες εκκλησίες, κάτω από αχυρώνες συνήθως, με τα απολύτως απαραίτητα μόνο για να τελούνται οι θρησκευτικές τελετές τους. • Όταν πέθαινε κανείς τον απομάκρυναν σκόπιμα και έθαβαν τον πεθαμένο με χριστιανική τελετή στην οποία παρεβρισκόταν κρυπτοχριστιανός ιερέας. Έτσι ένας χότζας πίστευε ότι στο χωριό Κρώμνη οι άνθρωποι δεν πεθαίνουν, αφού, όπως έλεγε, «δέκα χρόνια δεν είδα ούτε μια κηδεία». • Το ίδιο με κρυφές διαδικασίες τελούνταν και οι γάμοι των κρυπτοχριστιανών. • Οι κρυπτοχριστιανοί τελούσαν τις τελετές τους τη νύχτα ή μεταμφιεσμένοι. Εξομολογούνταν, μεταλάμβαναν, (πήγαιναν μακριά σε ερημικά μοναστήρια για να εξομολογηθούν και να μεταλάβουν). • Τι και αν πήγαιναν υποχρεωτικά στα τζαμιά για το τακτικό ναμάζι, εκεί μέσα μυστικά και σιωπηρά η προσευχή τους ήταν χριστιανική. • Βάφτιζαν κρυφά τα παιδιά τους παρουσία ορθόδοξου ιερέα. • Απαγορευόταν να μιλάνε την ελληνική γλώσσα. Η ζωή των κρυπτοχριστιανών
- 9. Τι επέφερε η μακρόχρονη αναγκαστική αποχή από τη χρήση της Ελληνικής γλώσσας και η καθημερινή συναναστροφή με Μουσουλμάνους • Η μακρόχρονη αναγκαστική αποχή από τη χρήση της Ελληνικής γλώσσας και η καθημερινή επικοινωνία και συναναστροφή με Μουσουλμάνους, παρέδωσε στη δεύτερη και τρίτη γενεά σαν μητρική γλώσσα την τουρκική και έτσι δημιουργήθηκαν τρεις τάξεις κρυπτοχριστιανών: • Η πρώτη έχασε τη γλώσσα και τη θρησκεία, διατήρησε όμως από κληρονομική παράδοση έθιμα και συνήθειες καταγωγής, ελληνικές και χριστιανικές που είχαν όμως και μουσουλμανική χροιά. Αυτοί αισθάνονταν ορμέμφυτα οικειότητα προς τους χριστιανούς και κατά καιρούς ως μουσουλμάνοι προστάτευσαν χριστιανούς. • Η δεύτερη τάξη διατήρησε την ελληνική γλώσσα στο σπίτι και λησμόνησε τη θρησκεία. Διατήρησε τύπους χριστιανικούς, λατρείας, σεβασμού στους Αγίους και στη Θεοτόκο. Είχαν φανερή οικειότητα στους χριστιανούς Έλληνες, φύλαγαν κειμήλια πολύτιμα των πατέρων, Ευαγγέλια, εκκλησιαστικά βιβλία και αντικείμενα. Ομολογούσαν ότι κατάγονταν από Έλληνες και με βία εξισλαμίστηκαν. • Η τρίτη τάξη μιλούσε και τις δυο γλώσσες. Την ελληνική μόνο στο σπίτι. Εξωτερικά εμφανίζονταν σαν Μουσουλμάνοι. Με την πάροδο του χρόνου αύξησαν περισσότερο το θρησκευτικό τους ζήλο και έγιναν εσωτερικά ακλόνητοι Χριστιανοί. Πιο αφοσιωμένοι στα πάτρια, στη λατρεία και στα ελληνικά ιδανικά.
- 10. Οι κρυπτοχριστιανοί κάποιες φορές ασκούσαν και προσηλυτισμό ανάμεσα στους άλλους μωαμεθανούς • Οι κρυπτοχριστιανοί ασκούσαν και προσηλυτισμό ανάμεσα στους άλλους μωαμεθανούς. Γιατί, όσοι απ’ αυτούς ζούσαν στις πόλεις, αναγκάζονταν να έρθουν σε σχέσεις επιγαμίας μ’ αυτούς, παντρεύοντας συνήθως τους γιους τους με μουσουλμάνες ενώ απέφευγαν να παντρεύουν τις κόρες τους με μωαμεθανούς. • Αλλά ο κρυπτοχριαστιανός που νυμφευόταν μωαμεθανή δεν επικοινωνούσε με τη σύζυγό του μέχρι αυτήν να βαπτιστεί χριστιανή και τελεστεί θρησκευτικός γάμος. • Την έπαιρνε λοιπόν λίγες ημέρες μετά το μουσουλμανικό γάμο και την πήγαινε στο χωριό του ή σε κάποιο μοναστήρι, συνήθως με τη δικαιολογία της διανυκτέρευσης. Σε λίγο έρχονταν εκεί και άλλοι συγγενείς του γαμπρού, που κολάκευαν τη νύφη, την περιποιούνταν και λίγο-λίγο την εισήγαγαν στη χριστιανική πίστη. • Αν δυστροπούσε, της έδιναν να καταλάβει ότι ο μόνος τρόπος να σμίξει με το γαμπρό ήταν να γίνει χριστιανή. Σκηνοθετούσαν μάλιστα, όταν το έκριναν αναγκαίο, και ένα δήθεν αποχωρισμό, ώσπου εκείνη να πεισθεί και να δεχτεί το βάφτισμα. Έπειτα ο νέος την οδηγούσε στο χωριό του.
- 11. Στις πόλεις οι κρυπτοχριστιανοί ήταν λίγοι • Στις πόλεις οι κρυπτοχριστιανοί ήταν λίγοι, ίσως γιατί εκεί η βία και ο καταναγκασμός των Οθωμανών είχαν πολύ πιο περιορισμένο χαρακτήρα από ό,τι στην ύπαιθρο, όπου οι βίαιοι εξισλαμισμοί αποτελούσαν ένα γενικευμένο φαινόμενο. Ολόκληρα χωριά και οικισμοί, άλλοτε οικογένειες μεγάλες, εξαναγκάζονταν να αρνηθούν την πίστη τους. • Ωστόσο οι κρυπτοχριστιανοί της ενδοχώρας, ιδίως όταν το χωριό τους ήταν στο σύνολο των κατοίκων του κρυπτοχριστιανικό, μπορούσαν να τελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα σχεδόν απροσχημάτιστα και ελεύθερα, δίχως το φόβο να προδοθούν στις οθωμανικές αρχές. Το μυστικό άλλωστε έξω από τα κρυπτοχριστιανικά χωριά το γνώριζαν πολλοί λίγοι. • Έτσι επί αιώνες, ο κρυπτοχριστιανισμός ήταν μια γενική πρακτική σε πολλά μέρη του Πόντου, δίχως οι δίπιστοι να προδοθούν ακόμη και από πρώην χριστιανούς που εξισλαμίστηκαν και έγιναν με την πάροδο του χρόνου συνειδητοί μουσουλμάνοι.
- 12. Σε ποιες περιοχές του Πόντου υπήρχαν κρυπτοχριστιανοί • Κρυπτοχριστιανοί υπήρχαν στις επαρχίες: • Τραπεζούντας • Θεοδοσιουπόλεως • Νικοπόλεως • Νεοκαισάρειας • Χαλδίας. • Γνωστότεροι είναι εκείνοι που κατοικούσαν στην Κρώμνη και στο Σταυρίν. • Επίσης κρυπτοχριστιανοί υπήρχαν στις περιοχές της Σάντας, των Σουρμένων, στην περιφέρεια Κοασίου και στα χωριά Χάραβα, Σίσα, Χατζάβερα, Παρτίν, Γιαγλίντερε, Ταντουρλού, Στύλος, Μούζενα, Πόντιλα, Θέρσα και αλλού.
- 13. Οι κρυπτοχριστιανοί του Πόντου και σήμερα Σίγουρα υπάρχουν πάρα πολλοί κρυπτοχριστιανοί ακόμη και σήμερα στον Πόντο αφού: • Το 1910 η νεοτουρκική βουλή επανέλαβε την αναγνώριση των κρυφών χριστιανών αλλά η ταραχώδης περίοδος που ακολούθησε εμπόδισε τους τελευταίους από το να επωφεληθούν από την αναγνώριση. • Στην ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε πολλοί κρυπτοχριστιανοί παρέμειναν στην Τουρκία καταγραμμένοι επίσημα ως μουσουλμάνοι. • Οι Κρυπτοχριστιανοί μερικών Ποντιακών περιοχών δεν έμαθαν λόγω του Μικρασιατικού πολέμου (1919-1922) ότι μπορούσαν να δηλώσουν επίσημα την κρυφή χριστιανική τους ιδιότητα και, έτσι, δεν ανταλλάχθηκαν το 1923. • Πολλές γυναίκες άλλες Χριστιανές και άλλες Κρυπτοχριστιανές, που πριν την ήττα του Ελληνικού στρατού το 1922 είχαν παντρευτεί Τούρκους με τη βία ή χωρίς αυτήν, δεν θεωρήθηκαν ανταλλάξιμες. • Η Ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 έγινε με βάση το φανερό θρήσκευμα των Ελλήνων και των Τούρκων. Δεύτερον, πολλοί δεν έφυγαν από την Τουρκία και κράτησαν μυστική την πίστη τους στο Χριστό είτε γιατί φοβόταν το αβέβαιο μέλλον, είτε γιατί δεν ήθελαν να χάσουν την πατρίδα τους. • Στοιχεία για τους κρυπτοχριστιανούς του Πόντου υπάρχουν και στα κρατικά βρετανικά και ρωσικά αρχεία. • Σήμερα σε 60 χωριά της Τραπεζούντας, κυρίως στην περιοχή του Όφι, ζουν –σύμφωνα με συντηρητικούς υπολογισμούς–χιλιάδες κρυπτοχριστιανοί. Φανερά ανήκουν στο Ισλάμ. Σε δημόσια μέρη μιλούν τουρκικά. Αφανέρωτα, όμως, λατρεύουν το Χριστό. Στο σπίτι μιλούν ελληνικά, που τα έμαθαν από τους προγόνους τους, και ο καθένας έχει δύο ονόματα. Έτσι, αν κάποιος απ' αυτούς παρουσιάζεται με ένα άσπρο ή πράσινο τουρμπάνι και ονομάζεται Μεχμέτ ή Σελίμ, το βράδυ ενώνεται με τους ομοθρήσκους του και δέονται ικετευτικά προς τον αληθινό Θεό. Οι άνθρωποι αυτοί μιλούν ελληνικά και ονομάζονται Πέτρος ή Γεώργιος ή Συμεών
- 14. ΤΕΛΟΣ • Σας ευχαριστώ πολύ που το παρακολουθήσατε !!!