Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Ήθη και έθιμα των Ποντίων
Similar to Ήθη και έθιμα των Ποντίων (20)
More from aalexopoul
More from aalexopoul (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (13)
Ήθη και έθιμα των Ποντίων
- 1. Ήθη και έθιμα των Ποντίων Από την Σαββίνα Τριανταφυλλοπούλου Δ2 1o Δημοτικό Σχολείο Θρακομακεδόνων
- 2. Ο φοβερός κουκαράς • Τον κουκαρά κατασκεύαζαν οι γυναίκες κρυφά από τα παιδιά τους. Αυτός αποτελούνταν από ένα μεγάλο κρεμμύδι πάνω στο οποίο κάρφωναν σε ημικύκλιο εφτά φτερά από κότα ή κόκορα (όσες οι εβδομάδες της νηστείας). • Χωρίς να γίνουν αντιληπτές από τα παιδιά τον κρεμούσαν από το ταβάνι. Το κρέμασμα γινόταν την Καθαρά Δευτέρα πολύ νωρίς. • Έτσι όταν ξυπνούσαν τα παιδιά αντίκριζαν τον κουκαρά να κρέμεται από το ταβάνι και να κουνιέται. Αν δεν συμμορφώνονταν με το κράτημα της νηστείας τα φοβέριζαν ότι θα τα φάει ο κουκαράς. • Με τρόπο φυσούσαν τον κουκαρά που καθώς κουνιόταν και περιστρέφονταν προκαλούσε τον φόβο. • Κάθε εβδομάδα που περνούσε αφαιρούσαν και ένα φτερό μέχρι να τελειώσουν όλα με το τελείωμα της νηστείας
- 3. Τo μάχ • Στον Πόντο και κυρίως στον ανατολικό θεωρούνταν ασέβεια το να μιλά η νύφη στον πεθερό και στην πεθερά. Σε πολλές δε περιπτώσεις δεν επιτρεπόταν ούτε να αντικρίσει τον πεθερό κυρίως. Χαρακτηριστική είναι η φράση: • Η νύφε κρατεί μάχ‘. Υπήρχε περίπτωση μετά από πολλά χρόνια – και αφού είχε αποκτήσει δυο τρία παιδιά, – στην πρώτη μόνο νύφη, να της επιτραπεί να μιλήσει στα πεθερικά της.
- 4. Των Tαξιαρχών • Οι πρόγονοί μας τόσο στον Πόντο όσο και στον Ελλαδικό χώρο, την παραμονή της εορτής των Ταξιαρχών, δεν άφηναν τη νύχτα έξω από το σπίτι τα ρούχα που κρεμούσαν για στέγνωμα. • Πίστευαν ότι βγαίνει ο αρχάγγελος Μιχαήλ και παίρνει τις ψυχές όσων τα ρούχα είναι κρεμασμένα εκτός σπιτιού.
- 5. Κουσκουβάρα • Κουσκουβάρα: Ένα ιδιαίτερο ποντιακό έθιμο. Όταν το καλοκαίρι υπήρχε ξηρασία οι Πόντιοι επιχειρούσαν ναν προκαλέσουν βροχή. Έτσι έπαιρναν δυο κοριτσάκια τα έντυνα με κουρελιασμένα ρούχα και τα γερνούσαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας: • -Κουσκουβάρα νε ιστέρ; -Αλλαχτάν γιαμούρ ιστέρ (τι θέλει η κουσκουβάρα;-Θέλει βροχή από το Θεό) • Σε κάθε σπίτι η νοικοκυρά έριχνε πάνω στα κοριτσάκια συμβολικά λίγο νερό, ενώ παράλληλα τα έδιναν φιλοδώρημα αυγά ή χρήματα. • Άλλες φορές έφτιαχναν μια κούκλα(σκιάχτρο)από πανιά κουρέλια και την γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι. :
- 6. Έθιμα της βάφτισης του Πόντου • Η ονοματοδοσία ακολουθούσε την εξής ιεραρχία: • Στο πρώτο παιδί, αν ήταν αγόρι, δινόταν το όνομα του παππού, αν ήταν κορίτσι το όνομα της γιαγιάς (καλομάνα). • Το όνομα του δεύτερου παιδιού και των υπόλοιπων παιδιών, το έδινε ο νονός ή η νονά ο «δεξάμενος ή η δεξαμέντσα» των οποίων όλη η οικογένεια τιμούσε και τιμά με αίσθημα σεβασμού. Συνήθεια που σπανίζει στην εποχή μας. • Σε περίπτωση που πιο πριν πέθαιναν νεογέννητα παιδιά της οικογένειας, τότε στα άλλα παιδιά έδιναν το όνομα Ευστάθιος, Ναζή. • Το βάπτισμα γινόταν πάντοτε στην εκκλησία. Η μητέρα του παιδιού δεν πήγαινε στην εκκλησία για τη βάπτιση. Στην επιστροφή ο κουμπάρος έφερνε το παιδί στο σπίτι. Τότε η μητέρα έκανε τρεις μετάνοιες για να πάρει το παιδί από το νονό. Στις ημέρες μας παραμένει αυτή η πράξη σεβασμού. • Μετά το μυστήριο ακολουθούσε τραπέζι με γλέντι στο σπίτι των γονέων. • Ο νονός αναλάμβανε τα έξοδα της βάπτισης και αντάλλασσε δώρα με τους γονείς. Είχε την υποχρέωση να κάνει τα πρώτα ρούχα στο βαπτιστικό του και αργότερα ολόκληρη τη φορεσιά στην εφηβεία ή να του δωρίσει χρήματα.
- 7. Χατιρόπαρμαν Χατιρόπαρμαν, ένα ποντιακό έθιμο που συνεχίζεται ως τις μέρες μας. • Χατιρόπαρμαν λεγόταν η συλλυπητήρια επίσκεψη που γινόταν για να παρηγορήσουν την οικογένεια του νεκρού. • Μετά την κηδεία κατά το απόβραδο και ως αργά το βράδυ ή και την επόμενη μέρα όλοι οι κάτοικοι του χωριού ή και από γειτονικά πήγαιναν ανά 2-3 στο σπίτι του νεκρού για να δώσουν τα συλλυπητήρια στην οικογένεια του να παίρνε το χατίρ’ • Όλοι έρχονταν με φαγητά μέσα στο σινί για να καθίσουν να συμφάγουν με τους τεθλιμμένους, για να μη μείνουν νηστικοί. Έτρωγαν όλοι μαζί και όταν έφευγαν έλεγαν λόγια παρηγορητικά όπως: • Ο Θεός να σχωρά ‘τον (Ο θεός να τον συγχωρέσει), • ‘λαφρόν η νύχτα τ’ (ελαφριά η νύχτα του) κ.λ.π. • Κάποιοι συγγενείς έμεναν εκεί. • Χατιρόπαρμαν γινόταν και με την ευκαιρία του γάμου. Την Πέμπτη πριν από την Κυριακή του γάμου ή αργότερα το απόγευμα του Σαββάτου, πριν να αρχίσουν να παίζουν τα μουσικά όργανα ο πατέρας, ο θείος και ο νονός του γαμπρού πήγαιναν με ένα μπουκάλι ούζο και ρακοπότηρα στο χέρι να πάρουν χατίρ’ από τους οικείους των νεκρών της χρονιάς. Πήγαιναν σπίτι τους και πίνοντας από ένα ποτήρι ούζο έλεγαν: αιωνία η μνήμη ή ο θεός να σχωρα’ τον. Έτσι έπαιρναν την άδεια των οικείων του νεκρού να παίξουν τα όργανα. Αν δε γινόταν αυτό εκείνος που είχε πένθος δεν μπορούσαν να πάει στο γάμο ή να στείλει δώρο. Αυτό το έθιμο υπάρχει μέχρι σήμερα.
- 8. Μαρτς – Ο Μάρτιος στον Πόντο • Στον Πόντο, ο ερχομός του Μαρτίου σηματοδοτούσε ταυτόχρονα και τον ερχομό της πιο όμορφης εποχής του χρόνου, της Άνοιξης. Παρά το γεγονός ότι συμπεριφερόταν πολλές φορές ως χειμωνιάτικος μήνας, με τα κρύα και τα χιόνια του, εξευμενιζόταν από τη λαϊκή αντίληψη ως προπομπός της άνοιξης και της καλοκαιρίας. • O Μάρτης ο Πεντάγνωμος… • Μάρτης ονομαζόταν: Στη Κερασούντα, στην Οινόη και στην Ινέπολη. • Μάρτ’ς ονομαζόταν: Στη Τραπεζούντα, στην Σάντα, στα Κοτύωρα και στη Χαλδία. • Στον Πόντο, κατά περιοχές, υπήρχαν αποκλείσεις και διαφορές σε ονομασίες και πράγματα. Έτσι, οι Πόντιοι, είχαν διάφορες εκφράσεις και για τον μήνα Μάρτιο: • Στα Σούρμενα έλεγαν: «Μη κουρφίζητε τον Μάρτ’ ατός έχ πολλά ενιάτ‘». • Στο Σταυρίν έλεγαν: «Έρθεν ο Μάρτς αγέλαστον και ο θεοχάλαστον». • Στην Ινέπολη τον αποκαλούσαν: «O Μάρτης ο Πεντάγνωμος» • Ο Μάρτιος χαρακτηριζόταν ως «Πεντάγνωμος» διότι άλλαζε καιρική γνώμη ακόμα και μέσα στην ίδια μέρα.