you can report it to you define the other hand the other hand the other

2. Morpema at Morpolohiya
Morpolohiya
- ang pag-aaral ng pinakamaliit na yunit
na bumubuo sa salita na may kahulugan.
Morpema
- ang pinakamaliit na yunit na bumubuo
sa salita na may kahulugang “ kaagad na
naihahayag kahit ang ilan sa kanila ay
pangkayarian at di kahulugang leksikal ang
binibigay” (Villanueva at Villanueva, 1971) ay
maaaring salita o salitang-ugat.
GramaratLinggwistika 9
Gramar
at
Linggwistika

3. Anyo ng Morpema
1. Morpemang Kataga
- ang kataga ay isang morpemang iisahaning
pantig lamang at ang mga ito’y walang
kahulugan kung nag iisa maliban na lamang
kung isasangkap sa pangungusap.
Ang mga ingklitiko ay “ mga katagang iisahing
pantig na sa gawang sarili ay walang kahulugan
ngunit kapag ginagamit sa pangungusap ay
nakaradagdag ng diwa nito. – Cruz, et.al. 1978
GramaratLinggwistika 10
Halimbawa:
ba pa na din rin raw
daw po ho nga man pala
naman
Gramar
at
Linggwistika

4. 2. Ang Morpemang Panlapi
a. May malakas na sistema ng panlapi
ang wikang Filipino. Ito ang dahilan kung
bakit napakadali nating manghiram sa
banyagang salita at gawing tunog –
Filipino. Sa ibang salita ay nagiging
“Filipinized” na salita
Halimbawa:
mag-jet in-ambush nagpa-xerox
nag-smuggle ni-rape ni-raid
nag-administer ni-research i-promote
nag-coach naka-cortina
GramaratLinggwistika 11
Gramar
at
Linggwistika

5. b. dahil sa kahulugang taglay ng panlapi
nagkakaroon ng iba’t ibang kahulugan ang
isang salitang-ugat na pinagkakapitan nito.
GramaratLinggwistika 12
Halimbawa:
nagtubig - nagkaroon ng tubig
matubig - maraming tubig
natubig - naparami ang inom
tubigan - tapayan o lalagyan ng tubig
tubigan - lagyan ng tubig
tinubig - pinarusahan ng tubig
patubig - padaloy na tubig/irigasyon
pantubig - gamit sa tubig
- Subuking lagyan ng iba’t ibang panlapi ang salitang
tao, bahay, balita, bayan at tignan kung ano ang
mabubuong salita.
G A W A I N
Gramar
at
Linggwistika

6. Anyo ng Panlapi
3. Morpemang Salitang-Ugat
- ang salitang-ugat ang maituturing na
pinaka-ina ng mga salita dahil ito ay
nagtataglay ng kahulugang leksikal na
karaniwang binubuo ng dadalawahing pantig.
Alam nyo ba na kung pakasusuriin ay
galing sa iisang pantig lamang ang ating
wika? Ito’y ayon sa haka ni Dr. E. Arsenio
Manuel at mapapansin ito sa kayarian ng
mga salitang inuulit.
GramaratLinggwistika 13
Gramar
at
Linggwistika

7. GramaratLinggwistika 14
Gramar
at
Linggwistika

8. - Ang morpemang kataga at morpemang
salitang-ugat ay napagsasama rin ngunit ang
kanilang kabuuan ay hindi maituturing na
dalawang morpema kundi iisang morpema
lamang.
GramaratLinggwistika 15
Halimbawa:
ma + itim = maitim
ka + hapon = kahapon
in + ibig = iniibig
taga + lungsod = tagalungsod
HOMOFONUS- Ang tawag sa salitang-ugat
na nag-iiba-iba ng kahulugan ayon sa bigkas
ngunit pareho ng ispeling.
Halimbawa:
baga (ember) sala (sin) paso (pass)
baga (lungs) sala (seive) paso (burn)
baga (particle) sala (seived) paso (Flower pot)
Gramar
at
Linggwistika

9. Paano nga ba nabubuo ang mga
Salita?
a. Inuulit – ang mga salitang unuulit ay binubuo
sa pamamagitan ng buong pag-uulit ng
salitang-ugat at pinaghihiwalay lamang ng
gitling. Ang ganitong pag-uulit ay tinatawag na
ganap na pag-uulit.
GramaratLinggwistika 21
Halimbawa:
sama-sama araw-araw agam-agam
utay-utay sintu-sinto kuru-kuro
akay-akay ipit-ipit halu-halo
baku-bako luku-luko lubak-lubak
Gramar
at
Linggwistika

10. 1. Ang alaala, paruparo, sarisari, gunamgunam at
guniguni ay hindi ginigitlingan dahil walang
salitang-ugat na ala, paro, sari, ganam, at guni.
2. Ang salitang-ugat na nagtatapos sa patinig na o
kapag-unuulit ay pinapalitan ng u.
3. Sa pag-uulit ng salitang-ugat na unaangkupan o
ginagampanan ng pang-angkop upang ipakita
ang kasidhiang kahulugan at nagtatapos sa
patinig na e, ito’y pinapailitan ng i sa gayo’y
mabilis ang pagbigkas at upang lubos na
mabigyang diin ang unang hati ng salita. Ang
gitling ay ginagamit
GramaratLinggwistika 22
Halimbawa:
torpe torping-torpe
salbahe salbahing-salbahe
lalake lalaking-lalake
Gramar
at
Linggwistika

11. Ang di-Ganap na Pag-uulit
1. Pag-uulit ng huling pantig sa salitang-ugat
Halimbawa:
lamikmik luningning alit-it
langitngit kuliglig
2. Pag-uulit ng una o unang dalawang pantig ng
salitang-ugat o una o unang dalawang tunog ng
salitang-ugat.
Halimbawa:
iikot tatakbo sisilip-silip
aakyat lilima sisiga-sigarilyo
tatali-talilis
GramaratLinggwistika 23
Gramar
at
Linggwistika

12. Paano nga ba nabubuo ang mga
Salita?
b. Tambalan – Nagiging tambalan ang salita
kung ang dalawang salita na may kani-
kaniyang kahulugan ay pinagsasama at
nananatili ang kahulugan, minsa’y bumubuo ng
ikatlong kahulugan at mayroon din namang
nagpapakita ng kasalungatan ng bawat isa.
GramaratLinggwistika 24
Halimbawa:
taong-bundok dalagang-bukid
panhik-panaog isdang-tabang
daang-bakal humigit-kumulang
hanap-buhay kapos-palad
kahoy-gubat lumubog-lumitaw
bungang-araw malaon-madali
Gramar
at
Linggwistika

13. Paano nga ba nabubuo ang mga
Salita?
c. Maylapi – Kung ang salitang-ugat
pinapanlapian. Maaring sa unahan, sa gitna, sa
magkabila o sa laguhan.
GramaratLinggwistika 25
1. Unlapi
umalis, umibig, umawit, igatong, isama, pautang
2. Gitlapi
kinain, sumampa, tinaga, tumuka, sinita
3. Hulapi
isipin, diktahan, tamaan, ingatan, bilihin
4. Kabilaan
magtampuhan, pagtulungan, panatilihin, paraanin
5. Laguhan
ipagsumigawan, paghumiyawin, magginataan.
Gramar
at
Linggwistika

14. Kahulugan ng mga Panlapi
1. Panlaping Makangalan
GramaratLinggwistika 26
a. an at han
1. lalagyan ng marami sa bagay na isinasaad ng
salitang-ugat
hal.:
aklatan, bigasan, manukan,
palayan,tindahan
2. pook na ginaganapan ng kilos ng salitang-ugat
hal.:
aralan, lutuan, laruan, labahan
3. panahon na maraming pagganap sa isinasaad ng
salitang-ugat
hal.:
pistahan, anihan, taniman, uwian
Gramar
at
Linggwistika

15. 4. gantihang kilos
hal.:
barilan, balitaan, sulatan, suntukan
5. di karaniwang laki o labis na dami
hal.:
pangahan, duguan, uluhan, sugatan, duguan
Panlaping Makangalan
GramaratLinggwistika 27
b. in o hin
1. relasyong isinasaad ng salitang-ugat
hal.:
tiyuhin, amain, inapo
2. kahugis ng isinasaad ng salitang-ugat
hal.:
inubas, pinalay, sinampalok
Gramar
at
Linggwistika

16. Panlaping Makangalan
b. ka
1. kasama sa pangkat
hal.:
kalahi, kagrupo, katropa, kabayan
2. relasyon na isinasaad ng salitang-ugat
hal.:
kalaro, kagalit, kaaway, kasuyo, kalambingan
c. ka – an
1. nagsasaad ng pinakasentro na salitang-ugat
hal.:
kabayanan, kanayunan, kabahayan
2. nagsasaad ng kasukdulan ng pangyayari.
hal.:
katanghalian, kainitan, kasasalan
GramaratLinggwistika 28
Gramar
at
Linggwistika

17. d. mag
1. nagsasaad ng relasyong tinutukoy sa salitang-ugat.
hal.:
maglolo, mag-ama, magkapatid, magbayaw
2. mag- na may pag-uulit ng unang pantig ng salitang-ugat na
nagsasaad ng gawain o propesyon.
hal.:
manggagamot, manbibigkas, manananggol
e. tag – nagsasaad ng panahon
hal.:
tag-ulan, tag-araw, taglagas, tagsibol
f. taga – nagsasaad ng gawaing isinasaad ng salitang-ugat
hal.:
tagaluto, tagalinis, tagawalis, tagabasa
g. an/han – nagsasaad ng pinaggalingan
hal.:
talasalitaan, talaarawan, talatinginan
GramaratLinggwistika 29
Panlaping Makangalan
Gramar
at
Linggwistika

18. Gramar
at
Linggwistika
Kahulugan ng mga Panlapi
1. ma
a. pagkamayroon
halimbawa:
maganda, tataas, mayaman
b. pagkamarami
halimbawa:
matao, madahon, matubig, maahas
2. maka – katig, kampi, hilig
halimbawa:
maka-Diyos, maka-Hapon, makatao,
makakaibigan
3. mala – parang
halimbawa:
malasebo, malahimimga, malakanin
Mga Panlaping Makauri
GramaratLinggwistika 30

19. Gramar
at
Linggwistika
4. mapag – may ugali
halimbawa:
mapagbiro, mapagbintang, mapag-
alalahanin
5. Mapang – may katangian, may kakayahan
halimbawa:
mapang-akit, mapanrahuyo
6. maka – katig, kampi, hilig
halimbawa:
maka-Diyos, maka-Hapon, makatao,
makakaibigan
7. mala – parang
halimbawa:
malasebo, malahimimga, malakanin
Panlaping Makauri
GramaratLinggwistika 31

20. MARAMING SALAMAT SA
PAKIKINIG! NGAYON AY HANDA
KA NA PARA
SA ISANG PAGSUSULIT! ((