3. www.MATHVN.com
GV. TRĆĆNG ĆĆNH HUĆNG ĆT: 0908.346.838 Trang 3
1
2 2
Ä C W = IĻ + mv m laĆø khoĆ”i lƶƓĆÆng cuĆ»a vaƤt, vC laĆø vaƤn toĆ”c khoĆ”i taĆ¢m
2
1
2
DAO ĆOĆNG ĆIEĆU HOAĆ - CON LAĆC LOĆ XO
I. Dao ƱoƤng ƱieĆ u hoĆøa:
Dao ƱoƤng ƱieĆ u hoaĆø laĆø dao ƱoƤng maĆø traĆÆng thaĆ¹i dao ƱoƤng ƱƶƓĆÆc moĆ¢ taĆ» baĆØng Ć±Ć²nh luaƤt daĆÆng sin( hoaĆ«c
cosin) ƱoĆ”i vĆ“Ć¹i thĆ“Ćøi gian .
1. PhƶƓng trƬnh dao ƱoƤng (phƶƓng trƬnh li ƱoƤ)
x = Acos(Ļt +Ļ )
trong ƱoĆ¹ :
A,Ļ ,Ļ laĆø nhƶƵng haĆØng soĆ”.
A [m] laĆø bieĆ¢n ƱoƤ ;
Ļ [rad/s] laĆø taĆ n soĆ” goĆ¹c
Ļ [rad] laĆø pha ban ƱaĆ u
Ļt +Ļ [rad] pha dao ƱoƤng
GiĆ” trį» Äįŗ”i sį» cį»§a li Äį»: x A CÄ = ; x A CT = ā
Äį» lį»n: |x|max =A (vį» trĆ biĆŖn) ; |x|min =0 (vį» trĆ cĆ¢n bįŗ±ng)
2. VaƤn toĆ”c: v = āĻAsin(Ļt +Ļ ) (m)
GiĆ” trį» Äįŗ”i sį» cį»§a vįŗn tį»c:
āN
āP
ā
FƱh
O
x
v A CÄ =Ļ VTCB theo chieĆ u dƶƓng ; v A CT = āĻ VTCB theo chieĆ u aĆ¢m
Äį» lį»n vĆ¢n tį»c :
v =ĻA max (vį» trĆ cĆ¢n bįŗ±ng ) ; 0 min v = ( Ć“Ć» hai bieĆ¢n )
ChuĆ¹ yĆ¹: vaƤt Ʊi theo chieĆ u dƶƓng v>0, theo chieĆ u aĆ¢m v<0.
Tį»c Äį» lĆ giĆ” trį» tuyį»t Äį»i cį»§a vįŗn tį»c
3. Gia toĆ”c: a = āĻ 2Acos(Ļt +Ļ ) = āĻ 2x (m/s2)
GiĆ” trį» Äįŗ”i sį» cį»§a gia tį»c:
* a A CÄ
=Ļ 2 vĆ² trĆ bieĆ¢n aĆ¢m * a A CT
= āĻ 2 vĆ² trĆ bieĆ¢n dƶƓng
Äį» lį»n gia tį»c:
* a 2 A
max =Ļ vį» trĆ biĆŖn ; * 0 min a = vĆ² trĆ caĆ¢n baĆØng
ChuĆ¹ yĆ¹: ar
luoĆ¢n hĆ¶Ć“Ć¹ng veĆ vĆ² trĆ caĆ¢n baĆØng
2
A = x + v => v = Ā±Ļ A2 ā x2 ; 2
4. CoĆ¢ng thĆ¶Ć¹c ƱoƤc laƤp: 2 2
2
Ļ
2
2
A2 a v
4
Ļ
+
Ļ
=
5. TaĆ n soĆ” goĆ¹c ā chu kyĆø ā taĆ n soĆ”:
T Ļ m
Ļ = k ; 2 2 ;
m
= = hoaƫc
k
Ļ
Ļ
āF
l0
ā
FƱh
āP
Ī l
T = t ; t laĆø thĆ“Ćøi gian thƶĆÆc hieƤn N laĆ n dao ƱoƤng.
N
f k
= = ; hoaƫc
m
Ļ
1
2
2
Ļ Ļ
f = 1
T
2
2
N
N
1
m
ā
= 1
= m
2
āā
ā 2
T
1
T
2
m
1
k
m
2
T t
= =
N
1
T t
= =
2
1
2
2
Ļ
2
ā
ā āā
ā āā
ā
ā
ā
ā āā
ā«
āŖ āŖ
ā¬
āŖ āŖ
ā
k
N
Ļ
6. MoĆ”i lieĆ¢n heƤ giƶƵa li ƱoƤ, vaƤn toĆ”c, gia toĆ”c:
x = Acos(Ļt +Ļ ) ;
O
(+)
TRUNG TAĆM LUYEĆN THI ĆAĆI HOĆC ĆAĆI VIEĆT ( NGUYEĆN LAĆ TTLT ĆAĆI HOĆC SĆ PHAĆM TP.HCM )
WWW.MATHVN.COM
12. GV. TRĆĆNG ĆĆNH HUĆNG ĆT: 0908.346.838 Trang 12
5. NaĆŖng lƶƓĆÆng soĆ¹ng W: QuaĆ¹ trƬnh truyeĆ n soĆ¹ng laĆø quaĆ¹ trƬng truyeĆ n naĆŖng lƶƓĆÆng
W W 1 m A song dao dong = Ļ
2 2
_ 2
a. NeĆ”u soĆ¹ng truyeĆ n treĆ¢n moƤt ƱƶƓĆøng thaĆŗng ( moƤt phƶƓng truyeĆ n soĆ¹ng) naĆŖng lƶƓĆÆng cuĆ»a soĆ¹ng
khoĆ¢ng ƱoĆ„i, bieĆ¢n ƱoƤ khoĆ¢ng ƱoĆ„i W = const => A = const
b. NeĆ”u soĆ¹ng truyeĆ n treĆ¢n maĆ«t phaĆŗng(soĆ¹ng phaĆŗng) naĆŖng lƶƓĆÆng soĆ¹ng giaĆ»m tƦ leƤ quaƵng ƱƶƓĆøng
truyeĆ n soĆ¹ng vaĆø bieĆ¢n ƱoƤ giaĆ»m tƦ leƤ vĆ“Ć¹i caĆŖn baƤc hai quaƵng ƱƶƓĆøng truyeĆ n soĆ¹ng
W ~ 1 ā A
~ 1
M r
r
M M
c. NeĆ”u soĆ¹ng truyeĆ n trong khoĆ¢ng gian (soĆ¹ng truyeĆ n theo maĆ«t caĆ u) naĆŖng lƶƓĆÆng soĆ¹ng giaĆ»m tƦ leƤ
bƬnh phƶƓng quaƵng ƱƶƓĆøng truyeĆ n soĆ¹ng vaĆø bieĆ¢n ƱoƤ giaĆ»m tƦ leƤ vĆ“Ć¹i quaƵng ƱƶƓĆøng truyeĆ n soĆ¹ng
W ~ 1 ā
A
~ 1 M 2 r
m M
III. PhƶƓng trƬnh soĆ¹ng
u = A cos Ļ ( t ā d ) = A cos( Ļ t ā Ļ d
) = A cos ā Ļt ā
2 Ļ d
ā
vĆ“Ć¹i
M t ā„ d
ā
u A t d M cos ( ) cos( ) cos 2
Ļ A Ļ t Ļ d
A Ļt Ļ d
= + = + = ā +
u = A t ā d + = A t ā d
+ = A ā t ā d
ā
vĆ“Ć¹i
M Ļ Ļ Ļ Ļ Ļ Ļ Ļ + āā
t ā„ d
ā¤
u A t d M cos ( ) cos ( ) cos 2
ā”
Ļ Ļ Ļ Ļ Ļ A Ļt Ļ d
ā
= ā + ā„ā¦
A t d
= ā” + + ā„ā¦ā¤
= ā” + + Ļ
d d ā
d d
Ļ Ļ N M Ļ N M
MN
TRUNG TAĆM LUYEĆN THI ĆAĆI HOĆC ĆAĆI VIEĆT ( NGUYEĆN LAĆ TTLT ĆAĆI HOĆC SĆ PHAĆM TP.HCM )
r
PhƶƓng trƬnh soĆ¹ng taĆÆi moƤt ƱieĆ„m trong moĆ¢i trƶƓĆøng truyeĆ n soĆ¹ng laĆø phƶƓng trƬnh dao ƱoƤng cuĆ»a
ƱieĆ„m ƱoĆ¹.
1. phƶƓng trƬnh truyeĆ n soĆ¹ng
a. GiaĆ» sƶƻ phƶƓng trƬnh soĆ¹ng taĆÆi O: u = AcosĻt
ThƬ phƶƓng trƬnh soĆ¹ng taĆÆi moƤt ƱieĆ„m M caĆ¹ch O moƤt khoaĆ»ng d laĆø:
* NeĆ”u soĆ¹ng truyeĆ n tƶĆø O ƱeĆ”n M thƬ
āā
āā
Ī»
v
v
v
* NeĆ”u soĆ¹ng truyeĆ n tƶĆø M ƱeĆ”n O thƬ
āā
āā
Ī»
v
v
TaĆÆi moƤt ƱieĆ„m M xaĆ¹c Ć±Ć²nh trong moĆ¢i trƶƓĆøng:
M d = const : u laĆø moƤt haĆøm bieĆ”n thieĆ¢n ƱieĆ u hoaĆø theo thĆ“Ćøi gian t vĆ“Ć¹i chu kyĆø T.
TaĆÆi moƤt thĆ“Ćøi ƱieĆ„m xaĆ¹c Ć±Ć²nh: t = const: M d = x : u laĆø moƤt haĆøm bieĆ”n thieĆ¢n ƱieĆ u hoaĆø trong khoĆ¢ng gian
theo bieĆ”n x vĆ“Ć¹i chu kyĆø Ī» .
b. GiaĆ» sƶƻ phƶƓng trƬnh soĆ¹ng taĆÆi O: u = Acos(Ļt +Ļ )
ThƬ phƶƓng trƬnh soĆ¹ng taĆÆi moƤt ƱieĆ„m M caĆ¹ch O moƤt khoaĆ»ng d laĆø:
* NeĆ”u soĆ¹ng truyeĆ n tƶĆø O ƱeĆ”n M thƬ
cos[ ( ) ] cos[( ) ] cos[ 2 Ļ ]
Ī»
āā
v
v
v
* NeĆ”u soĆ¹ng truyeĆ n tƶĆø M ƱeĆ”n O thƬ
ā„ā¦
ā¢ā£
+ āā
āā
ā¤
ā¢ā£
ā¢ā£
Ī»
v
v
IV. ĆoƤ leƤch pha:
ĆoƤ leƤch pha dao ƱoƤng giƶƵa hai ƱieĆ„m M,N baĆ”t kyĆø trong moĆ¢i trƶƓĆøng truyeĆ n soĆ¹ng caĆ¹ch nguoĆ n O laĆ n
lƶƓĆÆt laĆø dM vaĆø dN: :
Ī»
v
=
ā
Ī = 2
* NeĆ”u M vaĆø N dao ƱoƤng cuĆøng pha thƬ:
O vr M
M vr O
www.MATHVN.com
WWW.MATHVN.COM
15. www.MATHVN.com
GV. TRĆĆNG ĆĆNH HUĆNG ĆT: 0908.346.838 Trang 15
u Ac d d c ft d d
Ļ Ļ Ļ
ā Ī + + = 2 os ā” ā¢ 1 2 + ā¤ ā” ā„ os ā¢ 2 ā 1 2 + 1 2
ā¤ ā£ ā¦ ā£ ā„ ā¦
Ļ Ļ Ļ
M 2 2
Ī» Ī»
A A c d d
ā ā Ī ā = ā + ā
BiĆŖn Äį» dao Äį»ng tįŗ”i M: 2 os 1 2
Ļ
Ļ
M Ī»
2
ā ā
vį»i 1 2 ĪĻ =Ļ āĻ
ChĆŗ Ć½: * Sį» cį»±c Äįŗ”i: (k Z)
l k l
Ļ Ļ
Ī Ī
ā + < < + + ā
2 2
Ī» Ļ Ī» Ļ
l Ī Ļ l Ī
k Ļ
Ī» Ļ Ī» Ļ
* Sį» cį»±c tiį»u: ā ā 1 + < < + ā 1 + (k ā
Z)
2 2 2 2
2. TRĆĆĆNG HĆĆP HAI DAO ĆOĆNG KEĆT HĆĆP CUĆNG PHA
GiaĆ» sƶƻ phƶƓng trƬnh soĆ¹ng taĆÆi hai nguoĆ n keĆ”t hĆ“ĆÆp 1, 2 O O laĆø:
cos( ) 1 2 u = u = A Ļt +Ļ
XeĆ¹t moƤt ƱieĆ„m M caĆ¹ch hai nguoĆ n d1 = O1M,d2 = O2M
PhƶƓng trƬnh soĆ¹ng taĆÆi M do 1 2 O ,O truyeĆ n tĆ“Ć¹i
u = A cos( Ļt ā 2 Ļ d 1 + )
vaĆø cos( 2 2 M )
1 Ļ
Ī»
u = A Ļt ā Ļ d + M
2 Ļ
Ī»
Coi A = const
PhƶƓng truyeĆ n soĆ¹ng toĆ„ng hĆ“ĆÆp taĆÆi M:
ā
Ļ
Ļ
= + = ā” ā Ļ
2 cos ( ) cos ( ) 1 2 2 1 1 2 u u u A d d t d d M M M
ĆoĆ¢ leƤch pha cuĆ»a hai soĆ¹ng tƶĆø hai nguoĆ n truyeĆ n tĆ“Ć¹i taĆÆi M:
āā
ā Ļ
ā„ā¦
ā + + āā
ā¤
ā¢ā£
Ī»
Ī»
Ļ 2Ļ d2 d1 ā
Ī»
Ī =
ā¤
Ļ
= 2 cosā” ( ā ) 2 1 A A d d M Ī»
BieĆ¢n ƱoƤ soĆ¹ng toĆ„ng hĆ“ĆÆp taĆÆi M: ā„ā¦
ā¢ā£
M
d1 d2
S1 S2
T ā 2 T ā 1 T0 T1
O1 O2
Ć - 2 Ć - 1 Ć0 Ć1 Ć2
ĆieĆ„m coĆ¹ bieĆ¢n ƱoƤ toĆ„ng hĆ“ĆÆp cƶĆÆc ƱaĆÆi Amax=2A (hai soĆ¹ng gĆ“Ć»i tĆ“Ć¹i cuĆøng pha)thƬ:
Ļ d Ļ
cos (ā d ) = 1 ā (d ā d ) = k Ļ ā
d ā d = kĪ» , k = soĆ” nguyeĆ¢n
Ī»
2 1 Ī»
2 1 2 1 ĆieĆ„m coĆ¹ bieĆ¢n ƱoƤ toĆ„ng hĆ“ĆÆp cƶĆÆc tieĆ„u (hai soĆ¹ng gĆ“Ć»i tĆ“Ć¹i ngƶƓĆÆc pha) Amin =0 (hay trieƤt tieĆ¢u)
Ļ d d Ļ
d d k
cos ( ) 0 ( ) (2 1) 2 1 2 1
Ļ
ā = ā ā = + ā
2
Ī»
Ī»
Ī»
d ā d = k + k = soĆ” nguyeĆ¢n
2
(2 1) 2 1
SoĆ” cƶĆÆc ƱaĆÆi giao thoa (hay soĆ” buĆÆng soĆ¹ng trong khoaĆ»ng giƶƵa hai nguoĆ n , ) : 1 2 O O
ā l < k < l
Ī» Ī»
SoĆ” cƶĆÆc tieĆ„u giao thoa ( hay soĆ” nuĆ¹t soĆ¹ng trong khoaĆ»ng giƶƵa hai nguoĆ n
O O
1
, ) : 1 2 2
l k l
ā ā 1 < < ā
Ī» Ī»
2
Ć ā 2 Ć ā 1 Ć1 Ć2
3. TRĆĆĆNG HĆĆP HAI DAO ĆOĆNG KEĆT HĆĆP NGĆĆĆC PHA
GiaĆ» sƶƻ phƶƓng trƬnh soĆ¹ng taĆÆi hai nguoĆ n keĆ”t hĆ“ĆÆp 1, 2 O O laĆø:
cos( ) 1 u = A Ļt vaĆø cos( ) 2 u = A Ļt +Ļ = ā Acos(Ļt)
XeĆ¹t moƤt ƱieĆ„m M caĆ¹ch hai nguoĆ n d O M d O M 1 1 2 2 = , =
PhƶƓng trƬnh soĆ¹ng taĆÆi M do 1 2 O ,O truyeĆ n tĆ“Ć¹i
O1 O2
T - 2 T - 1 T0 T1 T2
TRUNG TAĆM LUYEĆN THI ĆAĆI HOĆC ĆAĆI VIEĆT ( NGUYEĆN LAĆ TTLT ĆAĆI HOĆC SĆ PHAĆM TP.HCM )
WWW.MATHVN.COM
16. www.MATHVN.com
GV. TRĆĆNG ĆĆNH HUĆNG ĆT: 0908.346.838 Trang 16
u = A cos( Ļt ā 2 Ļ d 1 )
vaĆø cos( 2 2 M )
1 Ī»
u A Ļt Ļ d M = ā ā
2 Ī»
Coi A = const
PhƶƓng trƬnh soĆ¹ng toĆ„ng hĆ“ĆÆp taĆÆi M:
ā
u u u 2Asin Ļ (d d ) d d 2 1 sin t 2 1
M 1 M 2 M
ĆoĆ¢ leƤch pha cuĆ»a hai soĆ¹ng tƶĆø hai nguoĆ n truyeĆ n tĆ“Ć¹i taĆÆi M:
= + = Ļ
āā
+
ā +
ā¤
Ļ Ļ
ā ā„ā¦
āā
ā” ā
ā¢ā£
Ī»
Ī»
Ļ
Ī = 2 d2 ā
d1
Ļ Ļ ā
Ī»
ā¤
Ļ
= 2 sinā” ( ā ) 2 1 A A d d M Ī»
BieĆ¢n ƱoƤ soĆ¹ng toĆ„ng hĆ“ĆÆp taĆÆi M: ā„ā¦
ā¢ā£
* ĆieĆ„m coĆ¹ bieĆ¢n ƱoƤ toĆ„ng hĆ“ĆÆp cƶĆÆc ƱaĆÆi Amax =2A (hai soĆ¹ng gĆ“Ć»i tĆ“Ć¹i cuĆøng pha)thƬ:
Ļ d d Ļ
d d k
sin ( ) 1 ( ) (2 1) 2 1 2 1
Ļ
ā = ā ā = + ā
2
Ī»
Ī»
Ī»
d ā d = k + k = soĆ” nguyeĆ¢n
2
(2 1) 2 1
* ĆieĆ„m coĆ¹ bieĆ¢n ƱoƤ toĆ„ng hĆ“ĆÆp cƶĆÆc tieĆ„u (hai soĆ¹ng gĆ“Ć»i tĆ“Ć¹i ngƶƓĆÆc pha) Amin= 0 (hay trieƤt tieĆ¢u)
Ļ d Ļ
sin (ā d ) = 0 ā (d ā d ) = k Ļ ā
d ā d = kĪ» k = soĆ” nguyeĆ¢n.
2 1 2 1 2 1 Ī»
Ī»
* SoĆ” cƶĆÆc ƱaĆÆi giao thoa ( soĆ” buĆÆng soĆ¹ng trong khoaĆ»ng giƶƵa hai nguoĆ n , ) : 1 2 O O
1
2
l k l
ā ā 1 < < ā
Ī» Ī»
2
* SoĆ” cƶĆÆc tieĆ„u giao thoa ( soĆ” nuĆ¹t soĆ¹ng trong khoaĆ»ng giƶƵa hai nguoĆ n , ) : 1 2 O O
ā l < k < l
Ī» Ī»
4. HAI NGUOĆN DAO ĆOĆNG VUOĆNG PHA:
GiaĆ» sƶƻ phƶƓng trƬnh soĆ¹ng taĆÆi hai nguoĆ n keĆ”t hĆ“ĆÆp O O laĆø:
1, 2 u Acost vaĆø Ļ
= Ļ)
1 2
u = A Ļt +
cos( 2
XeĆ¹t moƤt ƱieĆ„m M caĆ¹ch hai nguoĆ n d O M d O M 1 1 2 2 = , =
PhƶƓng trƬnh soĆ¹ng taĆÆi M do 1 2 O ,O truyeĆ n tĆ“Ć¹i
u = A cos( Ļt ā 2 Ļ d 1 )
vaĆø M )
1 Ī»
u A t d Ļ
= Ļā Ļ + ( Coi A = const)
M 2
cos( 2 2
2
Ī»
PhƶƓng trƬnh soĆ¹ng toĆ„ng hĆ“ĆÆp taĆÆi M:
Ļ
ā¤
ā„ā¦
u u u A Ļ d d Ļ
t Ļ
d d M M M
ā” ā + + ā„ā¦ā¤
2 cos ( ) 1 2 2 1 1 2
cos Ļ
( )
4
ā¢ā£
= + = ā” ā ā
ā¢ā£
4
Ī»
Ī»
Ļ
ā¤
Ļ A A d d M
= ā” ā ā
BieĆ¢n ƱoƤ soĆ¹ng toĆ„ng hĆ“ĆÆp taĆÆi M: ā„ā¦
2 cos ( ) 2 1
ā¢ā£
4
Ī»
* ĆieĆ„m coĆ¹ bieĆ¢n ƱoƤ toĆ„ng hĆ“ĆÆp cƶĆÆc ƱaĆÆi Amax=2A (hai soĆ¹ng gĆ“Ć»i tĆ“Ć¹i cuĆøng pha)thƬ:
Ļ d d Ļ Ļ
d d Ļ
k
ā ā = ā ā ā = Ļ ā
cos ( ) 2 1 2 1
1 ( )
Ī»
Ī»
4
4
Ī»
d ā d = kĪ» + k = soĆ” nguyeĆ¢n
2 1 4
* ĆieĆ„m coĆ¹ bieĆ¢n ƱoƤ toĆ„ng hĆ“ĆÆp cƶĆÆc tieĆ„u (hai soĆ¹ng gĆ“Ć»i tĆ“Ć¹i ngƶƓĆÆc pha) Amin =0 (hay trieƤt tieĆ¢u)
Ļ d d d d k
Ļ Ļ
(2 1)
Ļ Ļ
cos ( ) 2 1 2 1
0 ( )
ā ā = ā ā ā = + ā
2
4
4
Ī»
Ī»
Ī» Ī»
d ā d = k + + k = soĆ”
2 4
(2 1) 2 1
nguyeĆ¢n
* SoĆ” cƶĆÆc ƱaĆÆi giao thoa baĆØng soĆ” cƶĆÆc tieĆ„u vaĆø baĆØng:
1
4
l k l
ā ā 1 < < ā
Ī» Ī»
4
TRUNG TAĆM LUYEĆN THI ĆAĆI HOĆC ĆAĆI VIEĆT ( NGUYEĆN LAĆ TTLT ĆAĆI HOĆC SĆ PHAĆM TP.HCM )
WWW.MATHVN.COM
17. www.MATHVN.com
GV. TRĆĆNG ĆĆNH HUĆNG ĆT: 0908.346.838 Trang 17
** TƬm soĆ” ƱƶƓĆøng dao ƱoƤng coĆ¹ bieĆ¢n ƱoƤ cƶĆÆc ƱaĆÆi, cƶĆÆc tieĆ„u treĆ¢n ƱoaĆÆn AB caĆ¹ch hai nguoĆ n laĆ n lƶƓĆÆt
laĆø:
A A d d1 2 , B B d d1 2 , .
ĆaĆ«t A A A d d d1 2 Ī = ā vaĆø B B B d d d1 2 Ī = ā vaĆø giaĆ» sƶƻ A B Īd < Īd .
* NeĆ”u hai nguoĆ n dao ƱoƤng cuĆøng pha:
+ soĆ” ƱieĆ„m cƶĆÆc ƱaĆÆi: A B Īd ā¤ kĪ» ā¤ Īd ( vĆ“Ć¹i k laĆø soĆ” nguyeĆ¢n)
+ soĆ” ƱieĆ„m cƶĆÆc tieĆ„u: A B Īd ā¤ (k + 0.5)Ī» ā¤ Īd
* NeĆ”u hai nguoĆ n dao ƱoƤng ngƶƓĆÆc pha:
+ soĆ” ƱieĆ„m cƶĆÆc ƱaĆÆi: A B Īd ā¤ (k + 0.5)Ī» ā¤ Īd
+ soĆ” ƱieĆ„m cƶĆÆc tieĆ„u: A B Īd ā¤ kĪ» ā¤ Īd
** ChuĆ¹ yĆ¹: NeĆ”u tĆnh treĆ¢n ƱoaĆÆn AB thƬ laĆ”y caĆ» daĆ”u baĆØng, trong khoaĆ»ng AB thƬ khoĆ¢ng laĆ”y daĆ”u
baĆØng.
SOĆNG DĆĆNG
1. ĆĆ²nh nghĆ³a: LaĆø sƶĆÆ giao thoa giƶƵa soĆ¹ng tĆ“Ć¹i vaĆø soĆ¹ng phaĆ»n xaĆÆ hƬnh thaĆønh caĆ¹c nuĆ¹t vaĆø buĆÆng soĆ¹ng coĆ”
Ć±Ć²nh trong khoĆ¢ng gian goĆÆi laĆø soĆ¹ng dƶĆøng
2.TĆnh chaĆ”t: SoĆ¹ng dƶĆøng laĆø trƶƓĆøng hĆ“ĆÆp ƱaĆ«c bieƤt cuĆ»a giao thoa soĆ¹ng: laĆø sƶĆÆ giao thoa cuĆ»a hai soĆ¹ng
keĆ”t hĆ“ĆÆp truyeĆ n ngƶƓĆÆc chieĆ u nhau treĆ¢n cuĆøng moƤt phƶƓng truyeĆ n soĆ¹ng.
3. KhoaĆ»ng caĆ¹ch giƶƵa 2 nuĆ¹t soĆ¹ng hay giƶƵa hai buĆÆng soĆ¹ng baĆ”t kyĆø:
Ī» d d k BB NN = = ( k laĆø soĆ” nguyeĆ¢n)
2
4. ĆieĆ u kieƤn soĆ¹ng dƶĆøng 2 ƱaĆ u coĆ” Ć±Ć²nh (nuĆ¹t) :
A
buĆÆng
Ī» l = k , k = soĆ” boĆ¹ soĆ¹ng
2
boĆ¹ soĆ¹ng
Ī»
2
SoĆ” nuĆ¹t : N = k +1 nut
SoĆ” buĆÆng: N k bung =
*. BĆ¶Ć“Ć¹c soĆ¹ng lĆ“Ć¹n nhaĆ”t coĆ¹ theĆ„ taĆÆo ra laĆø: 2l max Ī» =
KhoaĆ»ng caĆ¹ch giƶƵa moƤt nut soĆ¹ng vaĆø 1 buĆÆng soĆ¹ng baĆ”t kyĆø:
Ī»
d = k + NB k = soĆ” nguyeĆ¢n
,
4
(2 1)
5. PhƶƓng trƬnh dao ƱoƤng toĆ„ng hĆ“ĆÆp khi hai ƱaĆ u coĆ” Ć±Ć²nh (soĆ¹ng truyeĆ n tƶĆø A)
GiaĆ» sƶƻ phƶƓng trƬnh soĆ¹ng tĆ“Ć¹i taĆÆi B laĆø : u = Acos(Ļt +Ļ )
Ļ
2 sin(2 )sin(Ļ Ļ Ļ )
u = A d t + +
Ī»
l
Ī»
2
B A x M
6. ĆieĆ u kieƤn soĆ¹ng dƶĆøng moƤt ƱaĆ u coĆ” Ć±Ć²nh (nuĆ¹t soĆ¹ng) moƤt ƱaĆ u tƶĆÆ do(buĆÆng soĆ¹ng)
Ī»
l = k + hoaƫc
4
(2 1)
Ī» Ī»
l = k + hoaƫc
2 4
Ī»
d
l = k + k = soĆ” boĆ¹ soĆ¹ng
2
( 1
)
2
SoĆ” nuĆ¹t : N = k +1 nut
SoĆ” buĆÆng : N = k +1 bung
*. BĆ¶Ć“Ć¹c soĆ¹ng lĆ“Ć¹n nhaĆ”t coĆ¹ theĆ„ taĆÆo ra laĆø: 4l max Ī» =
7. PhƶƓng trƬnh dao ƱoƤng toĆ„ng hĆ“ĆÆp khi coĆ¹ soĆ¹ng dƶĆøng moƤt ƱaĆ u coĆ” Ć±Ć²nh
moƤt ƱaĆ u tƶĆÆ do, taĆÆi M caĆ¹ch ƱaĆ u tƶĆÆ do moƤt ƱoaĆÆn d.
d
M
B
A
B
Ī»
2
TRUNG TAĆM LUYEĆN THI ĆAĆI HOĆC ĆAĆI VIEĆT ( NGUYEĆN LAĆ TTLT ĆAĆI HOĆC SĆ PHAĆM TP.HCM )
WWW.MATHVN.COM
18. www.MATHVN.com
GV. TRĆĆNG ĆĆNH HUĆNG ĆT: 0908.346.838 Trang 18
GiaĆ» sƶƻ phƶƓng trƬnh soĆ¹ng tĆ“Ć¹i ƱaĆ u tƶĆÆ do nhaƤn ƱƶƓĆÆc laĆø : u = Acos(Ļt +Ļ )
Ļ
2 cos(2 )cos(Ļ Ļ )
u = A d t +
Ī»
MAĆCH DAO ĆOĆNG VAĆ SOĆNG ĆIEĆN TĆĆ
1. ĆieƤn tĆch ĆieƤn tĆch giƶƵa hai baĆ»n tuĆÆ C bieĆ”n thieĆ¢n ƱieĆ u hoaĆø theo phƶƓng trƬnh (**)
Ta coĆ¹ : = ā ā²ā = ā ā²ā²ā = ā ā²ā²ā = āqā²ā²ā
e Li u Lq q Lq q
qā²ā² = āĻ2q (*) ( vĆ“Ć¹i u=e; i=qā; r =0 )
LC
C
(*) laĆø phƶƓng trƬnh vi phaĆ¢n luoĆ¢n coĆ¹ nghieƤm :
Ļ 1 taĆ n soĆ” goĆ¹c(rad/s)
0 cos( ) q = Q Ļt +Ļ (**) VĆ“Ć¹i: = =
LC
2. SuaĆ”t ƱieƤn ƱoƤng caĆ»m Ć¶Ć¹ng trong cuoƤn daĆ¢y L (coĆ¹ r = 0)
e = u = q = Q
O cos(Ļt +Ļ )
(v) q = Cu Q = CU
0 0 C
c
VĆ“Ć¹i u hieƤu ƱieƤn theĆ” tĆ¶Ć¹c thĆ“Ćøi giƶƵa hai baĆ»n tuĆÆ
q ƱieƤn tĆch giƶƵa hai baĆ»n tuĆÆ Ć“Ć» thĆ“Ćøi ƱieĆ„m t
3. CƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng ƱieƤn:
CƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng ƱieƤn chaĆÆy trong cuoƤn daĆ¢y L bieĆ”n thieĆ¢n ƱieĆ u hoaĆø:
i = q, āĻQsin(Ļt +Ļ ) =ĻQ sin(Ļt +Ļ +Ļ ) o
Ļ
Ļ
B = B Ļt +Ļ +
i = I Ļt +Ļ +Ļ = I Ļt +Ļ + ā )
Hay: )
2
sin( ) cos( 0 0
2
cos( 0
VĆ“Ć¹i 0 0 I =ĻQ cƶƓĆøng ƱoƤ cƶĆÆc ƱaĆÆi
K
+ -
C
A
L
B
Trong maĆÆch dao ƱoƤng LC thƬ u vaĆø q dao ƱoƤng cuĆøng pha vaĆø cuĆøng chaƤm pha Ļ /2 so vĆ“Ć¹i i. Ļ =Ļ +Ļ /2 i u
*****. PhĘ°Ę”ng trƬnh Äį»c lįŗp vį»i thį»i gian:
2
Q = q + i ; 2 2 2 2
2 2
0 Ļ
2
2
+ u
2
=
i
0 I = i +Ļ q ; 1 2
0
2
0
U
I
4.Chu kyĆø ā taĆ n soĆ” cuĆ»a maĆÆch dao ƱoƤng:
Chu kyĆø : TaĆ n soĆ”: BĆ¶Ć“Ć¹c soĆ¹ng ƱieƤn tƶĆø trong chaĆ¢n khoĆ¢ng
T = 2Ļ LC ;
Ī» = c = . = 2Ļ c = 3.108 m/s
= 1 ; cT c LC
LC
f
2Ļ
f
* NeĆ”u C goĆ m C1// C2 thƬ : 2
1 1 1
f f f
T 2
= T 2
+T vaĆø // 1
2
2
= + vaĆø 2
2
2
1
2
//
Ī» 2
= Ī» 2
+Ī»
// 1
2
1 1 1
T T T nt
= + vaĆø 2
* NeĆ”u C goĆ m C1nt C2 thƬ : 2
2
2
1
2
1 1 1
Ī» Ī» Ī»
f 2 = f 2
+ f vaĆø nt 1
2
2
2
= +
2
1
2
nt
1 1 1
T T T
* NeĆ”u L goĆ m L1// L2 thƬ: 2
= + vaĆø 2
2
2
1
2
//
1 1 1
Ī» Ī» Ī»
f 2
= f 2
+ f vaĆø // 1
2
2
2
= +
2
1
2
//
* NeĆ”u L goĆ m L1nt L2 thƬ: 2
1 1 1
f f f nt
T 2 = T 2
+ T vaĆø nt 1
2
2
= + vaĆø 2
2
2
1
2
Ī»2 = Ī» +Ī» nt
2
2
1
** LĆŗc nĆ y : // 1 2 f f f f nt Ć = Ć hoįŗ·c // 1 2 Ļ ĆĻ =Ļ ĆĻ nt hoįŗ·c // 1 2 T T T T nt Ć = Ć
** NeĆ”u maĆÆch coĆ¹ L thay ƱoĆ„i tƶĆø min max L ā L vaĆø C thay ƱoĆ„i tƶĆø min max C āC
thƬ: max max max Ī» = c.2Ļ L C vaĆø min min min Ī» = c.2Ļ L C
TRUNG TAĆM LUYEĆN THI ĆAĆI HOĆC ĆAĆI VIEĆT ( NGUYEĆN LAĆ TTLT ĆAĆI HOĆC SĆ PHAĆM TP.HCM )
WWW.MATHVN.COM
19. www.MATHVN.com
GV. TRĆĆNG ĆĆNH HUĆNG ĆT: 0908.346.838 Trang 19
5. NaĆŖng lƶƓĆÆng cuĆ»a maĆÆch dao ƱoƤng:
2
* NaĆŖng lƶƓĆÆng ƱieƤn trƶƓĆøng( taƤp trung Ć“Ć» tuĆÆ C) Ć“Ć» thĆ“Ćøi ƱieĆ„m t : Cu qu
W = q = =
Ä 2
C
1
1
2
2
2
Trong ƱoĆ¹: cos( ) 0 q = Q Ļt +Ļ
0 2
W Q Ä
ā = Ļt +Ļ
cos ( )
C
2
2
W 1 Li t =
* NaĆŖng lƶƓĆÆng tƶĆø trƶƓĆøng (taƤp trung Ć“Ć» cuoƤn caĆ»m L) Ć“Ć» thĆ“Ćøi ƱieĆ„m t : 2
2
Trong ƱoĆ¹: i = q'= I sin(Ļt +Ļ +Ļ ) o hoaĆ«c i = qā = -Ļ Qosin(Ļt +Ļ )
W = 1 LI 2 2 Ļt +Ļ t o
sin ( )
2
W = W + W = 1 Li +
1
Cu Ä t * ĆĆ²nh luaƤt baĆ»o toaĆøn naĆŖng lƶƓĆÆng: 2 2
2
2
* NaĆŖng lƶƓĆÆng dao ƱoƤng cuĆ»a maĆÆch (naĆŖng lƶƓĆÆng ƱieƤn tƶĆø)
2
1
1
Ä t = = = = = 2 =
2
0
LI CU const
W W W Qo
max max 2
C
0
2
2
Mįŗ”ch dao Äį»ng cĆ³ Äiį»n trį» thuįŗ§n R ā 0 thƬ dao Äį»ng sįŗ½ tįŗÆt dįŗ§n
ā¢ ĆeĆ„ maĆÆch dao ƱoƤng duy trƬ thƬ phaĆ»i buĆø phaĆ n naĆŖng lƶƓĆÆng maĆ”t Ʊi dĆ¶Ć“Ć¹i daĆÆng nhieƤt naĆŖng
Q = I 2 Rt
ā¢ Äį» duy trƬ dao Äį»ng cįŗ§n cung cįŗ„p cho mįŗ”ch mį»t nÄng lĘ°į»£ng cĆ³ cĆ“ng suįŗ„t:
2 2 2 2
2 Ļ
I R C U R U RC
0 0
P = = =
2 2
L
NeĆ”u trong maĆÆch coĆ¹ ƱieƤn trĆ“Ć» thuaĆ n R caĆøng nhoĆ» thƬ xaĆ»y ra coƤng hƶƓng roƵ hĆ“n (nhoĆÆn hĆ“n)
ChuĆ¹ yĆ¹: * Trong dao ƱoƤng soĆ¹ng ƱieƤn tƶĆø thƬ ƱieƤn trƶƓĆøng vaĆø tƶĆø trƶƓĆøng dao ƱoƤng cuĆøng pha vĆ“Ć¹i nhau vaĆø
chuĆ¹ng taĆÆo vĆ“Ć¹i phƶƓng truyeĆ n soĆ¹ng thaĆønh moƤt tam dieƤn thuaƤn (tƶĆøng ƱoĆ¢i moƤt vuoĆ¢ng goĆ¹c).
* NeĆ”u maĆÆch dao ƱoƤng vĆ“Ć¹i chu kyĆø laĆø T, taĆ n soĆ” f thƬ naĆŖng lƶƓĆÆng ƱieƤn trƶƓĆøng vaĆø naĆŖng lƶƓĆÆng tƶĆø
trƶƓĆøng dao ƱoƤng vĆ“Ć¹i chu kyĆø T/2 taĆ n soĆ” 2f.
* NaĆŖng lƶƓĆÆng ƱieƤn trƶƓĆøng vaĆø naĆŖng lƶƓĆÆng tƶĆø trƶƓĆøng dao ƱoƤng ngƶƓĆÆc pha nhau
* SĆ³ng Äiį»n tį»« mang nÄng lĘ°į»£ng, nÄng lĘ°į»£ng cį»§a sĆ³ng Äiį»n tį»« tį» lį» vį»i luį»¹ thį»«a bįŗc bį»n cį»§a
tįŗ§n sį»
( W ā¼ f 4), nhĘ° vįŗy tįŗ§n sį» cį»§a sĆ³ng Äiį»n tį»« cĆ ng cao thƬ nÄng lĘ°į»£ng sĆ³ng cĆ ng lį»n.
ā¢ SĆ³ng Äiį»n tį»« cĆ³ Äįŗ§y Äį»§ cĆ”c tĆnh chįŗ„t cį»§a sĆ³ng cĘ” hį»c nhĘ°: TuĆ¢n theo cĆ”c quy luįŗt truyį»n thįŗ³ng,
phįŗ£n xįŗ”, khĆŗc xįŗ”, nhiį» u xįŗ”.
PhĆ”t āthu sĆ³ng Äiį»n tį»«
TRUNG TAĆM LUYEĆN THI ĆAĆI HOĆC ĆAĆI VIEĆT ( NGUYEĆN LAĆ TTLT ĆAĆI HOĆC SĆ PHAĆM TP.HCM )
WWW.MATHVN.COM
21. GV. TRĆĆNG ĆĆNH HUĆNG ĆT: 0908.346.838 Trang 21
* gheĆ¹p cuoƤn daĆ¢y: nt n L = L + L + ... + L 1 2 vaĆø
1 = 1 + 1 + ... +
1
// 1 2
n L L L L
* GiaĆ»n ƱoĆ vectĆ“: ĆoaĆÆn maĆÆch chƦ coĆ¹ L thƬ u luoĆ¢n nhanh pha hĆ“n i goĆ¹c
Ļ . Suy ra
2
Ļ
I U0
0 = hay
C
A B
I = U vĆ“Ć¹i
= 1 dung khaĆ¹ng
ZC Ļ
1 = 1 + 1 + ... +
1
r
Ļ . Suy ra
Ļ
r r r r
tg Ļ U U U U
Z ā
Z
0 L 0
C L C
L C
A R L M C B
r
UL
r r
+
UL UC
I =U max ;
2
r
O
P U
max = ; cosĻ =1
r
r
TRUNG TAĆM LUYEĆN THI ĆAĆI HOĆC ĆAĆI VIEĆT ( NGUYEĆN LAĆ TTLT ĆAĆI HOĆC SĆ PHAĆM TP.HCM )
2
Ļ = L
3. ĆoaĆÆn maĆÆch chƦ coĆ¹ tuĆÆ Ć±ieƤn coĆ¹ ƱieƤn dung C:
* u U t C cosĻ 0 =
* )
2
cos( 0
Ļ
i = I Ļt +
* ĆĆ²nh luaƤt OĆm:
C Z
C Z
C
* gheĆ¹p tuĆÆ Ć±ieƤn n C = C + C + ... + C // 1 2 vaĆø
C C C C
nt 1 2
n * GiaĆ»n ƱoĆ vectĆ“: ĆoaĆÆn maĆÆch chƦ coĆ¹ C thƬ u luoĆ¢n chaƤm pha hĆ“n i goĆ¹c
2
2
Ļ = ā C
III. MaĆÆch R,L,C noĆ”i tieĆ”p:
u = u + u + u ā U = U + U +
U
R L c R L C TƶĆø giaĆ»n ƱoĆ vectĆ“:
U2 =UR2 + (UL āUC )2 vĆ“Ć¹i U = IZ;
vĆ“Ć¹i Z = R2 + (ZL ā ZC )2 goĆÆi laĆø toĆ„ng trĆ“Ć» maĆÆch
ĆoƤ leƤch pha cuĆ»a u so vĆ“Ć¹i i
cos( ) 0 u u =U Ļt +Ļ vaĆø cos( ) 0 i i = I Ļt +Ļ
Ļ =Ļu āĻi
VĆ“Ć¹i:
R
U
U
R
R
=
ā
=
ā
=
0
* NeĆ”u tgĻ > 0āĻ > 0ā Z Z LC L > C āĻ >1/
maĆÆch coĆ¹ tĆnh caĆ»m khaĆ¹ng thƬ u sĆ“Ć¹m pha hĆ“n i
* NeĆ”u tgĻ < 0āĻ < 0ā Z Z LC L < C āĻ <1/
maĆÆch coĆ¹ tĆnh dung khaĆ¹ng thƬ u treĆ„ pha hĆ“n i
* NeĆ”u tgĻ = 0āĻ = 0ā Z = Z ā = LC ā L C Ļ 1/
R
R
maĆÆch coƤng hƶƓƻng ƱieƤn( L C U =U ) khi ƱoĆ¹ u vaĆø i dao ƱoƤng cuĆøng pha
* NeĆ”u L C Ļ =Ļ / 4ā R = Z ā Z ;
* NeĆ”u L C Ļ <Ļ / 4ā R > Z ā Z ;
* NeĆ”u L C Ļ >Ļ / 4ā R < Z ā Z
* NeĆ”u Ļ =Ļ / 2ā maĆÆch khoĆ¢ng chĆ¶Ć¹a R;
* NeĆ”u Ļ ā Ļ / 2ā maĆÆch phaĆ»i chĆ¶Ć¹a R;
I0
U0C
+
U AB
UR I
UC
www.MATHVN.com
WWW.MATHVN.COM
23. www.MATHVN.com
GV. TRĆĆNG ĆĆNH HUĆNG ĆT: 0908.346.838 Trang 23
Ta coĆ¹: 0 1 2 Ļ = Ļ Ļ hoaĆ«c 0 1 2 f = f f
Cho Ļ thay ƱoĆ„i:
* Khi
1
R C L
A M N B
0 Ļ =Ļ = thƬ IMax ā URmax ; PMax cĆ²n ULCMin LĘ°u Ć½: L vĆ C mįŗÆc liĆŖn tiįŗæp nhau
LC
* Khi
U 2
LU LMax ā
Ļ =Ļ = 1 thƬ R
2 4 2 2
2
1 1
C L
C
ā
R CL C R
=
* Khi
1 2
R
U =
2
LU CMax ā
Ļ =Ļ = ā 2
thƬ 2
4 2 2
L
C
L
R CL C R
* LuĆ¹c naĆøy : 0 1 2 Ļ = Ļ Ļ hoaĆ«c 0 1 2 f = f f
** Cho Ļ ( hoaĆ«c f) thay ƱoĆ„i ta thaĆ”y coĆ¹ hai giaĆ¹ trĆ² 1 Ļ
Ļ = (hoaĆ«c f= f1) vaĆø 2 Ļ
Ļ = (hoaĆ«c f= f2) ƱeĆ u
cho cuĆøng UC , khi 0 Ļ
Ļ = thƬ UCmax . Suy ra
1 2
Ļ 2
= Ļ 2
+Ļ
0 1
( )
2
2
Cho L thay Äį»i:
** CĆ³ hai giĆ” trį» L1 ā L2 cho cĆ¹ng giĆ” trį» cĆ“ng suįŗ„t
Z +
Z
L L
Z L L
= ā + =
Suy ra : 1 2
2
1 2 2
2
C
Ļ C
R L C
A B
** CĆ³ hai giĆ” trį» L1 ā L2 cho cĆ¹ng giĆ” trį» UL , giĆ” trį» L Äį» ULmax tĆnh theo L1 vĆ L2.
2 Z Z Z = L L ā L
=
2
L L 1 2
Z + Z L +
L
L L
1 2
1 2
1 2
L
** Cho L thay ƱoĆ„i ƱeĆ„ Lmax U khi ƱoĆ¹:
U R Z
U AB C
R
2 + 2
Z R Z
= ; AB RC U U
ā” = + ā¢ + = = ā ā¢
Z Z C C
C C
Z Z
L C
C C C
U R Z
U AB L
2 + 2
Z R Z
= ; AB RL U U
1 2 1 1 ( 1 1 )
2 2 C C C
R L C
A B
TRUNG TAĆM LUYEĆN THI ĆAĆI HOĆC ĆAĆI VIEĆT ( NGUYEĆN LAĆ TTLT ĆAĆI HOĆC SĆ PHAĆM TP.HCM )
L
2 2
max
+
= ;
C
C
L Z
r r
ā„ ; 2 2 2
L AB RC U =U +U ;U2 āU U āU2 = 0 LMax C LMax
Cho C thay Äį»i:
** CĆ³ hai giĆ” trį» C1 ā C2 cho cĆ¹ng giĆ” trį» cĆ“ng suįŗ„t
1 2
0
1 2
0
1 2
2
1 2
2
2 2 L
1 1
C C
Ļ
ā¢
= + ā¢ā£
Vį»i giĆ” trį» C0 lĆ giĆ” trį» lĆ m cho cĆ“ng suįŗ„t mįŗ”ch cį»±c Äįŗ”i
** Cho C thay ƱoĆ„i ƱeĆ„ C max U khi ƱoĆ¹:
R
C
2 2
max
+
= ;
L
L
C Z
r r
ā„ ; 2 2 2
CMax AB RL U =U +U ; U2 āU U āU2 = 0 CMax L CMax
** CĆ³ hai giĆ” trį» C1 ā C2 cho cĆ¹ng giĆ” trį» UC ,giĆ” trį» ZC Äį» UCmax tĆnh theo C1 vĆ C2
1 2
C C C
Z Z Z
+
= + ā =
Hai Äoįŗ”n mįŗ”ch R1L1C1 vĆ R2L2C2 cĆ¹ng u hoįŗ·c cĆ¹ng i cĆ³ pha lį»ch nhau ĪĻ
WWW.MATHVN.COM
27. www.MATHVN.com
GV. TRĆĆNG ĆĆNH HUĆNG ĆT: 0908.346.838 Trang 27
+ ĆieĆ u kieƤn ƱeĆ„ M laĆø vĆ² trĆ vaĆ¢n saĆ¹ng
d ā d = kĪ» 1 2 , vĆ“Ć¹i k ā Z
x k D S = =
Ī» ( k = 0;Ā±1;Ā±2...)
VĆ² trĆ vaĆ¢n saĆ¹ng: ki
a
VĆ² trĆ vaĆ¢n saĆ¹ng trung taĆ¢m (baƤc 0) Ć¶Ć¹ng vĆ“Ć¹i k=0
VĆ² trĆ vaĆ¢n saĆ¹ng baƤc 1 Ć¶Ć¹ng vĆ“Ć¹i k = Ā±1
VĆ² trĆ vaĆ¢n saĆ¹ng baƤc 2 Ć¶Ć¹ng vĆ“Ć¹i k = Ā±2
VĆ² trĆ vaĆ¢n saĆ¹ng baƤc n Ć¶Ć¹ng vĆ“Ć¹i k = Ā±n
+ ĆieĆ u kieƤn ƱeĆ„ M laĆø vĆ² trĆ vaĆ¢n toĆ”i:
Ī»
x +
S3
S2
S1
S0
Sā1
Sā2
Sā3
T3
T2
T1
Tā1
Tā2
Tā3
i
O BeĆ daĆøy b
d ā d = (2 k + 1) , vĆ“Ć¹i k ā i = 2b
1 2
Z 2
VĆ² trĆ vaĆ¢n toĆ”i: ( lƶu yĆ¹ khoĆ¢ng coĆ¹ vaĆ¢n toĆ”i baƤc 0 )
x k D T )
Ī» Ī» k = 0;Ā±1;Ā±2...
) ( 1
2
k i
k D
= (2 +1) = + = +
a
a
2
( 1
2
VaĆ¢n toĆ”i thĆ¶Ć¹ nhaĆ”t ( vaĆ¢n toĆ”i baƤc 1) Ć¶Ć¹ng vĆ“Ć¹i k=0 vaĆø k=-1
VaĆ¢n toĆ”i thĆ¶Ć¹ hai (vaĆ¢n toĆ”i baƤc 2) Ć¶Ć¹ng vĆ“Ć¹i k=1 vaĆø k=-2
VaĆ¢n toĆ”i thĆ¶Ć¹ hai (vaĆ¢n toĆ”i baƤc n) Ć¶Ć¹ng vĆ“Ć¹i k=n-1 vaĆø k=-n
KhoaĆ»ng vaĆ¢n: KhoaĆ»ng vaĆ¢n laĆø khoaĆ»ng caĆ¹ch giƶƵa
hai vaĆ¢n saĆ¹ng lieĆ¢n tieĆ”p hay hai vaĆ¢n toĆ”i lieĆ¢n tieĆ”p.
= ā = ā ā S k + S k t k + t k i x x x x , 1 , , 1 ,
i D Ī»
a
=
Ta coĆ¹:
c
kk Ī» = ,
f
v
n Ī» = vaĆø
f
n = c suy ra:
v
Ī»
Ī» = kk
vaĆø
n
n
i ikk
n = ;
n
BeĆ daĆøy b i
c = 299792458 ā 3.108m/ s
ChuĆ¹ yĆ¹: Khi Ʊi tƶĆø moĆ¢i trƶƓĆøng naĆøy sang moĆ¢i trƶƓĆøng khaĆ¹c thƬ taĆ n soĆ” f luoĆ¢n khoĆ¢ng ƱoĆ„i neĆ¢n
naĆŖng lƶƓĆÆng phoĆ¢ toĆ¢n cuƵng khoĆ¢ng ƱoĆ„i
KhoaĆ»ng caĆ¹ch tƶĆø vaĆ¢n naĆøy ƱeĆ”n vaĆ¢n kia:
* Ć“Ć» cuĆøng beĆ¢n vaĆ¢n trung taĆ¢m: 1 2 Īx = x ā x
* Ć“Ć» hai beĆ¢n vaĆ¢n trung taĆ¢m: 1 2 Īx = x + x
VĆ² trĆ hai vaĆ¢n truĆøng nhau:
k D
Ī» Ī»
2
a
x x k D k k
= ā 1
=
Ī» Ī» a
2
1 , 1 2 , 2 1
ĆoƤ roƤng quang phoĆ„ baĆ¢c n: laĆø khoaĆ»ng caĆ¹ch tƶĆø vaĆ¢n saĆ¹ng ƱoĆ» baƤc n ƱeĆ”n tĆm baƤc n
Īx = x ā x = n D Ī» āĪ»
( ) Ä t
tn
Ä
n n a
Quang phoĆ„ baƤc n baĆØng n laĆ n quang phoĆ„ baƤc 1: 1 x n x n Ī = Ī
* ĆoƤ roƤng phaĆ n truĆøng nhau (giao nhau) cuĆ»a hai quang phoĆ„ lieĆ¢n tuĆÆc:
_ _ +1 = ā Äo n tim n l x x lƶu yĆ¹: NeĆ”u l ā¤ 0 thƬ khoĆ¢ng giao nhau
* TƬm soĆ” vaĆ¢n saĆ¹ng ,tĆ“Ć¹i treĆ¢n vuĆøng giao thoa coĆ¹ beĆ roƤng L:
L ,
2
= vĆ“Ć¹i n laĆø phaĆ n nguyeĆ¢n; p laĆø chƶƵ soĆ” thaƤp phaĆ¢n ƱaĆ u tieĆ¢n.
n p
i
Vd: 3,45 thƬ n=3 vaĆø p=4; 5,78 thƬ n=5 vaĆø p=7;
SoĆ” vaĆ¢n saĆ¹ng trong vuĆøng giao thoa: N = 2n +1 S
i
TRUNG TAĆM LUYEĆN THI ĆAĆI HOĆC ĆAĆI VIEĆT ( NGUYEĆN LAĆ TTLT ĆAĆI HOĆC SĆ PHAĆM TP.HCM )
WWW.MATHVN.COM
35. www.MATHVN.com
GV. TRĆĆNG ĆĆNH HUĆNG ĆT: 0908.346.838 Trang 35
VAĆT LYĆ HAĆT NHAĆN NGUYEĆN TĆĆ
I. PHOĆNG XAĆ HAĆT NHAĆN
1. CaĆ”u taĆÆo haĆÆt nhaĆ¢n nguyeĆ¢n tƶƻ: HaĆÆt nhaĆ¢n coĆ¹ kyĆ¹ hieƤu AX
Z goĆ m coĆ¹ :
A: nucloĆ¢n (soĆ” khoĆ”i) ; Z: soĆ” proĆ¢toĆ¢n (ƱieƤn tĆch hay soĆ” thĆ¶Ć¹ tƶĆÆ trong baĆ»ng tuaĆ n hoaĆøn); N = A ā Z: soĆ”
1
1 = ; cuĆ»a nĆ“troĆ¢n: 1n
1
u = MeV
ā
t
ā
t
ā
T t
N t N N t N N eāĪ»
t
ā
T t
Ī» ln 2 0,693 haĆØng soĆ” phoĆ¹ng xaĆÆ
T = chu kyĆø baĆ¹n raƵ ( thĆ“Ćøi gian ƱeĆ„ Ā½ soĆ” haĆÆt nhaĆ¢n cuĆ»a chaĆ”t phoĆ¹ng xaĆÆ bĆ² phaĆ¢n raƵ)
No, mo laĆø soĆ” nguyeĆ¢n tƶƻ, khoĆ”i lƶƓĆÆng cuĆ»a chaĆ”t phoĆ¹ng xaĆÆ Ć“Ć» thĆ“Ćøi ƱieĆ„m ban ƱaĆ u .
Nt , mt laĆø soĆ” nguyeĆ¢n tƶƻ, khoĆ”i lƶƓĆÆng cuĆ»a chaĆ”t phoĆ¹ng xaĆÆ Ć“Ć» thĆ“Ćøi ƱieĆ„m t (coĆøn laĆÆi sau thĆ“Ćøi gian t ).
ĪN,Īm laĆø soĆ” nguyeĆ¢n tƶƻ bĆ² phaĆ¢n raƵ, khoĆ”i lƶƓĆÆng bĆ² phaĆ¢n raƵ cuĆ»a chaĆ”t phoĆ¹ng xaĆÆ sau thĆ“Ćøi gian t .
m N0A
0 = ;
N mtNA
t = ;
N mNA Ī
ā
t
T X y
m A
X y
t
m m A
m = 0 (1ā 2 ) = (2 ā1)
Y A
T X z
X z
Z A
TRUNG TAĆM LUYEĆN THI ĆAĆI HOĆC ĆAĆI VIEĆT ( NGUYEĆN LAĆ TTLT ĆAĆI HOĆC SĆ PHAĆM TP.HCM )
nĆ“troĆ¢n
KyĆ¹ hieƤu: cuĆ»a proĆ¢toĆ¢n: P 1H
1
0
* BaĆ¹n kĆnh haĆÆt nhaĆ¢n: R = 1,2.10 ā15 A 3 ( m
)
2. ĆoĆ ng vĆ²:
CaĆ¹c nguyeĆ¢n tƶƻ maĆø haĆÆt nhaĆ¢n chĆ¶Ć¹a cuĆøng soĆ” Z proĆ¢toĆ¢n, nhƶng coĆ¹ soĆ” nĆ“troĆ¢n N khaĆ¹c nhau goĆÆi laĆø ƱoĆ ng
vĆ².
3. ĆĆ“n vĆ² khoĆ”i lƶƓĆÆng nguyeĆ¢n tƶƻ (ƱƓn vĆ² cacbon) u
1u = 1/12 khoĆ”i lƶƓĆÆng cuĆ»a ƱoĆ ng vĆ² nguyeĆ¢n tƶƻ cacbon 12C
6
1u = 1,66055.10 -27 kg; mp = 1,0073 u; mn = 1,00867 u ; 2 1 931,5
c
4. PhoĆ¹ng xaĆÆ:
laĆø hieƤn tƶƓĆÆng moƤt haĆÆt nhaĆ¢n khoĆ¢ng beĆ n tƶĆÆ phaĆ¹t ra tia phoĆ¹ng xaĆÆ vaĆø chuyeĆ„n thaĆønh haĆÆt nhaĆ¢n khaĆ¹c
a. ĆĆ²nh luaƤt phoĆ¹ng xaĆÆ:
t
soĆ” nguyeĆ¢n tƶƻ coĆøn laĆÆi sau thĆ“Ćøi gian t: T t
N = N 2
= N eāĪ»
t 0 0 KhoĆ”i lƶƓĆÆng coĆøn laĆÆi sau thĆ“Ćøi gian t: T t
m = m = m eāĪ»
t .2 . 0 0
soĆ” nguyeĆ¢n tƶƻ bĆ² phaĆ¢n raƵ sau thĆ“Ćøi gian t: Ī ( ) = ā ( ) = (1 ā 2 ) = (1 ā
) 0 0 0
KhoĆ”i lƶƓĆÆng tƶƻ bĆ² phaĆ¢n raƵ sau thĆ“Ćøi gian t: Ī m = m ā m ( t ) = m (1 ā 2 ) = m (1 ā
eāĪ»
) t 0 0
= = =
T T
A(gam) cuĆ»a moƤt chaĆ”t chĆ¶Ć¹a NA = 6,023. 10 23 nguyeĆ¢n tƶƻ (hay phaĆ¢n tƶƻ).
mo(gam) ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ No nguyeĆ¢n tƶƻ (hay phaĆ¢n tƶƻ).
m(t) (gam) ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦.. N(t) nguyeĆ¢n tƶƻ (hay phaĆ¢n tƶƻ).
Īm(gam) ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦ā¦.. ĪN nguyeĆ¢n tƶƻ (hay phaĆ¢n tƶƻ).
A N
A
A
Ī =
ChuĆ¹ yĆ¹: ĆoĆ”i vĆ“Ć¹i phƶƓng trƬnh phoĆ¹ng xaĆÆ: AxXāAyY +AzZ thƬ khoĆ”i lƶƓĆÆng chaĆ”t Y, Z taĆÆo thaĆønh sau
thĆ“Ćøi gian t laĆø:
= 0 (1ā 2 ) = (2 T
ā1)
x
t
x
m A
A
ā
T
x
t
x
m A
A
m0X ,mX : lĆ khį»i lĘ°į»£ng ban Äįŗ§u vĆ cĆ²n lįŗ”i cį»§a X sau thį»i gian t.
mY , mZ : lĆ khį»i lĘ°į»£ng sinh ra cį»§a Y vĆ Z sau thį»i gian t.
WWW.MATHVN.COM
36. www.MATHVN.com
GV. TRĆĆNG ĆĆNH HUĆNG ĆT: 0908.346.838 Trang 36
ĆoƤ phoĆ¹ng xaĆÆ H : ĆaĆÆi lƶƓĆÆng ƱaĆ«c trƶng cho tĆnh phoĆ¹ng xaĆÆ maĆÆnh hay yeĆ”u cuĆ»a chaĆ”t phoĆ¹ng xaĆÆ Ć±Ć¶Ć“ĆÆc
Ʊo baĆØng soĆ” phaĆ¢n raƵ( hay soĆ” phoĆ¹ng xaĆÆ) trong moƤt ƱƓn vĆ² thĆ“Ćøi gian = soĆ” phaĆ¢n raƵ /s.
t
ā
H(t) = ā dN(t) T t
dt
t H H H eāĪ»
= = 0 0 2 ; 0 0 H = Ī»N ; t t H = Ī»N
ĆĆ“n vĆ²: 1Bq = 1 phaĆ¢n raƵ/s; 1Ci = 3,7.10 10 Bq
5. ĆoƤ huĆÆt khoĆ”i vaĆø naĆŖng lƶƓĆÆng lieĆ¢n keĆ”t:
a. ĆoƤ huĆÆt khoĆ”i: 0 0 Īm = m ām = Zm + Nm ām > p n
mo = toĆ„ng khoĆ”i lƶƓĆÆng cuĆ»a caĆ¹c nucloĆ¢n rieĆ¢ng reƵ Ć±Ć¶Ć¹ng yeĆ¢n ( trĆ¶Ć“Ć¹c khi taĆÆo thaĆønh haĆÆt nhaĆ¢n)
m = khoĆ”i lƶƓĆÆng haĆÆt nhaĆ¢n mo > m
mp = khoĆ”i lƶƓĆÆng proĆ¢toĆ¢n; mn = khoĆ”i lƶƓĆÆng nĆ“troĆ¢n
b. HeƤ thĆ¶Ć¹c Anhxtanh: E = mc2
m = khoĆ”i lƶƓĆÆng cuĆ»a vaƤt; c = 3.10 8 m/s
E = naĆŖng lƶƓĆÆng nghĆ³ cuĆ»a vaƤt
c. NaĆŖng lƶƓĆÆng lieĆ¢n keĆ”t haĆÆt nhaĆ¢n AX
: W = (m ā m )c 2 = [ Z.m + (A ā Z).m ā
m ] .c 2
Z lk 0 x P n X LaĆø naĆŖng lƶƓĆÆng toĆ»a ra khi caĆ¹c nuclon lieĆ¢n keĆ”t thaĆønh haĆÆt nhaĆ¢n( naĆŖng lƶƓĆÆng caĆ n thieĆ”t ƱeĆ„ phaĆ¹ vƓƵ
haĆÆt nhaĆ¢n thaĆønh caĆ¹c nuclon rieĆ¢ng leĆ»)
d. NaĆŖng lƶƓĆÆng lieĆ¢n keĆ”t rieĆ¢ng AX
Z :
W Wlk
A
lkR =
*** NaĆŖng lƶƓĆÆng lk rieĆ¢ng caĆøng lĆ“Ć¹n nguyeĆ¢n tƶƻ caĆøng beĆ n vƶƵng. ***
6. ĆĆng duĆÆng cuĆ»a caĆ¹c ƱoĆ ng vĆ² phoĆ¹ng xaĆÆ:
* PhƶƓng phaĆ¹p nguyeĆ¢n tƶƻ ƱaĆ¹nh daĆ”u: duĆøng 31P
15 laĆø phaĆ¢n laĆ¢n thƶƓĆøng troƤn laĆ£n moƤt Ćt phoĆ¹ng xaĆÆ ra Ī² ā boĆ¹n
cho caĆ¢y. Theo doƵi sƶĆÆ phoĆ¹ng xaĆÆ cuĆ»a Ī² ā ta seƵ ƱƶƓĆÆc quaĆ¹ trƬnh vaƤn chuyeĆ„n chaĆ”t trong caĆ¢y.
* DuĆøng phoĆ¹ng xaĆÆĪ³ : TƬm khuyeĆ”t taƤt cuĆ»a caĆ¹c saĆ»n phaĆ„m ƱuĆ¹c, baĆ»o quaĆ»n thƶĆÆc phaĆ„m, chƶƵa beƤnh ung thƶ.
* PhƶƓng phaĆ¹p xaĆ¹c Ć±Ć²nh tuoĆ„i cuĆ»a vaƤt: Ʊo ƱoƤ phoĆ¹ng xaĆÆ cuĆ»a 14C
6 seƵ xaĆ¹c Ć±Ć²nh ƱƶƓĆÆc tuoĆ„i cuĆ»a caĆ¹c coĆ„ vaƤt.
PHAĆN ĆĆNG HAĆT NHAĆN
I. PHAĆN ĆĆNG HAĆT NHAĆN:
1. ĆĆ²nh nghĆ³a: LaĆø sƶĆÆ tƶƓng taĆ¹c giƶƵa hai haĆÆt nhaĆ¢n daĆ£n ƱeĆ”n sƶĆÆ bieĆ”n ƱoĆ„i cuĆ»a chuĆ¹ng thaĆønh caĆ¹c haĆÆt
nhaĆ¢n khaĆ¹c.
A+ B āC + D
Trong soĆ” A,B,C,D ā¦ coĆ¹ theĆ„ laĆø caĆ¹c haĆÆt sĆ“ caĆ”p electron, p, nā¦
SƶĆÆ phoĆ¹ng xaĆÆ Aā B +C
PhoĆ¹ng xaĆÆ laĆø trƶƓĆøng hĆ“ĆÆp ƱaĆ«c bieƤt cuĆ»a phaĆ»n Ć¶Ć¹ng haĆÆt nhaĆ¢n toaĆ» naĆŖng lƶƓĆÆng.
A laĆø haĆÆt nhaĆ¢n meĆÆ, B haĆÆt nhaĆ¢n con vaĆø C laĆø haĆÆt Ī± ,Ī² ...
2. CaĆ¹c Ć±Ć²nh luaƤt baĆ»o toaĆøn trong phaĆ»n Ć¶Ć¹ng haĆÆt nhaĆ¢n: A B C A D
Z
A
Z
A
Z
A
Z
4
4
1
+ 2
ā 3
+
1 2
3
BaĆ»o toaĆøn nuclon(soĆ” khoĆ”i A): A1 + A2 = A3 + A4
BaĆ»o toaĆøn ƱieƤn tĆch( NguyeĆ¢n tƶƻ soĆ” Z): Z1 + Z2 = Z3+ Z4
BaĆ»o toaĆøn ƱoƤng lƶƓĆÆng: 1 2 3 4 P + P = P + P Hay: 1 1 2 2 3 3 4 4 m .v m .v m .v m .vr r r r + = +
VĆ“Ć¹i : x x x p = m v r ĆoƤng lƶƓĆÆng cuĆ»a haĆÆt nhaĆ¢n
ĆoƤng naĆŖng:
W m.v2 Ä =
2
MoĆ”i lieĆ¢n heƤ giƶƵa ƱoƤng lƶƓĆÆng vaĆø ƱoƤng naĆŖng: Ä P2 = 2mW
TRUNG TAĆM LUYEĆN THI ĆAĆI HOĆC ĆAĆI VIEĆT ( NGUYEĆN LAĆ TTLT ĆAĆI HOĆC SĆ PHAĆM TP.HCM )
WWW.MATHVN.COM