BEBKA ve TTGV işbirliğinde yürütülen "Bursa, Eskişehir ve Bilecik Endüstriyel Simbiyoz Programı" kapsamında gerçekleştirilen "Bursa Bilgilendirme Toplantısı ve Çalıştayı"nda TTGV Koordinatörü Ferda Ulutaş'ın endüstriyel simbiyoza ilişkin dünyadan ve Türkiye'den örnek uygulamalara yer verdiği sunumu...

1. ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ VE
UYGULAMA ÖRNEKLERİ
Endüstriyel Simbiyoz Programı
Bilgilendirme Toplantısı ve Sinerji Çalıştayı
Ferda Ulutaş
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı
21 Nisan 2015, Bursa

2. İÇERİK
• Endüstriyel Simbiyoz
• Eko-endüstriyel Parklar
• Dünyadan Endüstriyel Simbiyoz Örnekleri
• İskenderun Körfezinde Endüstriyel Simbiyoz Projesi
ve Çıktıları
• Diğer Örnekler
• Mevcut Projeler ve Planlanan Çalışmalar

3. ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ
• Endüstriyel simbiyoz yaklaşımı kavram olarak 1990’larda,
uygulama olarak ise çok daha öncesinde gelişmeye
başlamıştır.
• Endüstriyel işletmeleri ve bağlantılı oldukları diğer
faaliyetleri bir eko-sistem olarak ele almaktadır.
• İşletmeler arası işbirliklerinin geliştirilmesi ile kaynak
verimliliği ve atık azaltımı yönünde etkin çözümler
oluşturulabileceğini ortaya koymaktadır.

4. ENDÜSTRİYEL
SİSTEMLERDE
İşbirliği yaklaşımıyla maliyetlerin azaltılması ve çevresel
performansın geliştirilmesi
Geleneksel Üretim Süreci
Döngüsel Süreç/ Sürdürülebilir
Üretim
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ

5. ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ
Temiz Üretim Yaşam Döngüsü Yönetimi Endüstriyel Simbiyoz
Endüstriyel simbiyoz:
• En yaygın kullanımı ve ilk tanımı birbirine yakın işletmeler
arasındaki madde (atık, yan ürün, su) ve enerji değişimi ve
yeniden kullanımıdır.
Kaynak: Professor Annik Magerholm Fet,
Norwegian University of Science and Technology

6. ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ
• Doğadaki “simbiyoz” kavramının
endüstriyel işletmelere uyarlanmasıdır.
Endüstriyel sistemler arasındaki
simbiyotik ilişkileri ifade eder.
• 2000’li yıllardan itibaren artan
çalışmalar ve uygulama deneyimleri
doğrultusunda kavramın tanımı tekrar
yapılmıştır:
• Buradaki en kritik iki husus
işbirliklerinin madde ve enerji değişimi
ile sınırlı olmaması ve işbirliği için
fiziksel yakınlığın şart olmamasıdır.

7. ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ
OLASI İŞBİRLİĞİ ALANLARI:
Hammadde/
Malzeme
- ortak satın alma
- müşteri/ tedarikçi
ilişkileri
- yan-ürün
uygulamaları
- yeni hammadde/
malzeme pazarları
Hayat Kalitesi/
Halkla ilişkiler
- Entegre iş ve
rekreasyon
- Ortak eğitim fırsatları
- Sosyal sorumluluk
programları
- Bölgesel planlamaya
dahil olma
Ulaşım/
Lojistik
- ortak tedarik
- ortak sevkiyat
- araçların birlikte
bakım ve onarımı
- alternatif paketleme
- saha içi ortak nakliye
- entegre lojistik
Üretim Süreçleri - kirlilik önleme
- fire azaltımı ve
firelerin yeniden
kullanımı
- üretim tasarımı
- ortak altyükleniciler
- ortak ekipman/
teçhizat kullanımı
- teknoloji paylaşımı ve
entegrasyonu

8. ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ
OLASI İŞBİRLİĞİ ALANLARI:
İnsan
Kaynakları
- eleman alımı
- ortak fayda programları
- sağlık programları
- ortak hizmetler (güvenlik
vb.)
- eğitim
- esnek çalışan atamaları
Çevre/ Sağlık/
Güvenlik
- kazaların önlenmesi
- acil durum müdahalesi
- atık azaltımı
- çevre dostu tasarım
- çevre bilgi sistemleri
paylaşımı
- ortak idari izinler
Bilgi ve İletişim
Sistemleri
- iç iletişim sistemleri
- dışarı ile bilgi
paylaşımları
- izleme sistemleri
- bilgisayar çözümleri
- yönetim bilgi sistemleri
Enerji - Yeşil Binalar
- Enerji Denetimi
- Ortak Üretim
- Enerji Firması Yan
Ürünleri
- Alternatif Yakıtlar
Pazarlama - Yeşil Etiket
- Yeşil Markete Erişim
- Ortak Pazarlama
- Ortak Girişim
- Yeni Şirketler

9. • Kaynak tüketiminde azalma
• Depolamaya giden atık ve tehlikeli atık miktarında azalma
• CO2 salımında azalma
• Su tasarrufu
• Üretim maliyetlerinde düşüş
• Ek satışlar
• Yaratılan iş, istihdam
• Özel sektör yatırımları
• İnovasyon ve girişimciliğe katkı
• Çevresiyle uyumlu/rekabetçi endüstriyel bölgeler
• İşbirliği kültüründe gelişme
• Mevzuata uyum, vs.
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ
KAZANIMLAR:

10. EKO-ENDÜSTRİYEL PARK
• Endüstriyel simbiyozun işletmeler arasında işbirliği içinde
uygulanmasına yönelik stratejilerden biridir.
• “Kaynak ve çevre yönetiminde işbirliği yaparak ekonomik ve
çevresel performansını artırmak isteyen, üretim ve hizmet
sektörlerindeki şirketlerin oluşturduğu topluluk” olarak
tanımlanmıştır.
• Genişletilmiş işbirliği alanlarının belli bir “eko-endüstriyel
park” yönetimi ve sistemli bir işbirliği ağı ile sürdürülebilir
bir biçimde uygulanmasıdır.

11. EKO-ENDÜSTRİYEL PARK
• İşletmelerin bu şekilde elde ettiği toplam kazanım
işletmelerin ayrı ayrı sağlayacağı kazanımların toplamından
fazladır. (Sinerji)
• İşletmeler arası fiziksel yakınlık ve belli bir endüstriyel bölge
olma durumu çok önemli avantajlar getirmekte ve “olası
işbirliği alanları” çerçevesinde çeşitliliği artırmaktadır.
• Endüstriyel simbiyoz OSB’ler ve
diğer endüstri bölgeleri için çok
önemli bir fırsattır ve
sürdürülebilir sanayi bölgesi, eko-
park, vb. kriterlerine uygunlukta
en önemli adımlardan biridir.

12. • OSB dışındaki işletmelerle, diğer
sanayi bölgeleriyle ve sanayi dışı
farklı sektörlerle (tarım,
hayvancılık, vb.) etkileşim
halinde olunması
• OSB’de temiz üretim ve
endüstriyel simbiyoz
faaliyetlerinin sürdürülebilirliği
ve etkinliğine yönelik olarak
OSB yönetiminin kapasitesinin
ve sağladığı altyapı ve
hizmetlerin geliştirilmesi
EKO-ENDÜSTRİYEL PARK
OSB
Yönetimi
İşletmeler
OSB Dışı
 Mevcut
 Yeni

13. kendiliğinden kolaylaştırılan
küresel
EB
şehir
bölgesel
ulusal
Styria
Çin
DÜNYADA
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ ÖRNEKLERİ
Kanada
Kaynak: International Synergies Limited

14. KALUNDBORG - DANİMARKA
DÜNYADA
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ ÖRNEKLERİ

15. • 265.000 ton/yıl CO2 emisyonu azaltımı
• 3 milyon m3/yıl su geri kazanımı
• 15 milyon GJ enerji değerinde proses
buharı (75.000 evin yıllık elektrik
tüketimine denk)
• 15 milyon m2/yıl alçı duvarına denk
gelen alçı taşı kazanımı
• 150.000 ton/yıl biyokütlenin gübreye
dönüştürülerek toplam gübre ihtiyacının
%60’ının bu şekilde sağlanması
• 250 milyon $’dan fazla toplam kazanç
KALUNDBORG - DANİMARKA
DÜNYADA
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ ÖRNEKLERİ

16. NISP - İNGİLTERE
NISP’in yaklaşık 15.000 Üyesi bulunmaktadır.
NISP - İNGİLTERE
DÜNYADA
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ ÖRNEKLERİ

17. Yıllık kazanç Toplam kazanç (5 yıllık)
Depolamaya giden atık
azaltımı
8 milyon ton 39 milyon ton
CO2 azaltımı 7 milyon ton 35 milyon ton
Hammadde azaltımı 11 milyon ton 53 milyon ton
Tehlikeli Atık azaltımı 0,4 milyon ton 2 milyon ton
Su tasarrufu 13 milyon ton 64 milyon ton
Maliyet tasarrufu €196 milyon €982 milyon
Ek satışlar €205 milyon €1027milyon
Yaratılan iş 10.000+ ???
Özel sektör yatırımı €337 milyon ???
NISP 2005 - 2011 Dönemi Kazanımlar
DÜNYADA
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ ÖRNEKLERİ

18. Proje Süresi: 1.1.2011 – 28.2.2014
Proje Bütçesi: 720.000 ABD Doları
Uygulayıcı Kuruluş: TTGV
Finansman: BTC (600.000 ABD Doları) +
TTGV ve diğer ayni katkı (120.000 ABD Doları)
İşbirliği: International Synergies Ltd.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi (Prof. Dr. Göksel Demirer)
İSKENDERUN KÖRFEZİ’NDE
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ
27 Aralık 2010 tarihinde
BTC ve TTGV arasında
yapılan hibe anlaşması ile
Proje başladı.

19. İSKENDERUN KÖRFEZİ’NDE
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ
Projenin Çıktıları
Endüstriyel Simbiyoz Ağı: 300’ün üzerinde kurum/ kuruluştan
yaklaşık 500 kişi; ulusal ve yerel aktörlerden toplam 21
kurum/kuruluşun temsil edildiği Danışma Kurulu
Endüstriyel Simbiyoz Veri Tabanı: Endüstriyel
simbiyoz ağında yer alan üyelerle ilgili
verilerin yönetildiği, ilgili rapor, literatür
bilgileri ve örneklerin derlendiği kütüphane
İletişim ve Yaygınlaştırma Faaliyetleri: Bilgilendirme
toplantıları, çok sayıda paydaşla yüz yüze görüşmeler,
firmalarla sürekli iletişim; medyada haberler; internet sitesi
(www.endustriyelsimbiyoz.org); bildiriler, yayınlar

20. İSKENDERUN KÖRFEZİ’NDE
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ
Projenin Çıktıları
Bölgesel Sürdürülebilirlik ve Ulusal
Politikalar: Kalkınma Bakanlığı
işbirliğiyle Kalkınma Ajansları
endüstriyel simbiyoz çalıştayı; 19
ajansın bölge planına endüstriyel
simbiyozun girmesi; ÇŞB ile değerlendirmeler ve ilgili mevzuatta
yansımalar; strateji dokümanlarında yer verilmesi
Görünürlük ve Ödüller: Akdeniz Üniversitesi 2013 Çevre Hizmet
Özel Ödülü, Stevie Awards – Bronz Ödülü, Sürdürülebilir İş
Ödülleri finalisti

21. İSKENDERUN KÖRFEZİ’NDE
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ
Projenin Çıktıları
Endüstriyel Simbiyoz Olanakları ve Örnek Projeleri:
• Bölgedeki firmalar ve hizmet sağlayıcıların bir araya
getirildiği simbiyoz çalıştayları, toplantılar ve görüşmeler
• Bölgede 500’ün üzerinde endüstriyel simbiyoz olanağı
• 10 simbiyotik ilişki/ örnek proje için fizibilite çalışmaları,
Ar-Ge çalışmaları; yatırımlar, uygulamalar, ticarileşme
süreçleri
• Endüstiyel Simbiyoz ve Temiz
Üretim Ar-Ge Proje Pazarı (40
Ar-Ge projesi, 60’ın üzerinde
ikili görüşme ve yeni işbirlikleri)

22. İSKENDERUN KÖRFEZİ’NDE
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ
İskenderun
Körfezi’nde
Endüstriyel
Simbiyoz
Uygulama Ağı

23. İSKENDERUN KÖRFEZİ’NDE
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ
KAZANIMLARI (8 ÖRNEK PROJE)

24. İSKENDERUN KÖRFEZİ’NDE
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ
ÖRNEK PROJELER
• Meyve posasının kireç üretim tesisindeki atık ısı kullanılarak
kurutulması ve hayvan yemine dönüştürülmesi
• Çukurova bölgesinden kaynaklanan mısır atıklarının yanı sıra, tavuk ve
büyükbaş hayvan atıklarından biyogaz ve enerji üretimi
• Karayollarında kullanılan doğal agrega yerine, demir çelik sektöründen
kaynaklanan cüruf atığının değerlendirilmesi

25. İSKENDERUN KÖRFEZİ’NDE
ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ
ÖRNEK PROJELER
• Kireç üretim prosesinde enerji kaynağı olarak kullanılan petrokokun bir
kısmının çevredeki firmalar tarafından sağlanacak çeşitli atkılarla ikame
edilmesi
• Pamuk tohumu üretimi sırasında ortaya çıkan lint atığının
işlenerek elde edilen biyoremidasyon malzemesi üretimi
• Atık yağdan elektrik üretimi
• Atık lastiklerden granül üretimi
• Atık akülerden kurşun geri kazanımı

26. DİĞER ÖRNEK UYGULAMALAR
• Yatırım: 2.800.000 €
• Geri dönüş süresi: 1,9 yıl
Hatay:
Zeytin yağı üretiminden çıkan pirinanın (küspe)
pirina odunu ve yağ üretimi amacıyla
kullanılması
Mevcut üretim
tesisinden
kaynaklanan pirina
Bölgedeki diğer üretim
tesislerinden
kaynaklanan pirina
Yeni Yatırım
(Pirinadan odun ve yağ
üretme tesisi)
Odun
Yağ
Temiz Üretim
Endüstriyel Simbiyoz

27. • Yatırım: 330.000 $
• Geri dönüş süresi: 2,4 yıl
Lüleburgaz:
Bira fabrikası atık bira mayasından
yararlanılarak hayvan yemi katkı maddesi
üretilmesi
Bira fabrikası
atık mayası
Bira fabrikası atıksu
arıtma tesisinden
üretilen biyogaz
Kurutma
Presleme
Vb.
(farklı bir firma)
Yem katkı
maddesi
Hammadde
Yakıt
DİĞER ÖRNEK UYGULAMALAR

28. Devam Eden ve Planlanan Programlar

29. BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK ES PROGRAMI

30. TRAKYA ES PROGRAMI

31. ANTALYA OSB ES VE TÜ PROJESİ
31

32. Teşekkürler…
Ferda Ulutaş
Koordinatör
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı
Cyberpark Cyberplaza B-Blok Kat: 5-6
Bilkent/ Ankara
+90 312 265 02 72
fulutas@ttgv.org.tr