1. OSTEO-ARTRİT
“yaş almanın eklemlere maliyeti”
Dr. SAFİYE TUNCER
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı
TÜRKİYE AKTİF ve SAĞLIKLI YAŞLANMA
ZİRVESİ
3-4 Mart 2016
ANKARA
4. Osteo-artrit nedir?
• Yaşla ilişkili olarak en sık görülen,
• Tüm dokularda değişikliklere yol açan,
• Anormal yüklenme ile gelişen, tamirin yıkımı
karşılayamadığı, biyokimyasal işlemlerin aracılık
ettiği,
• Yavaş seyirli,
• Ağrı ve tutukluğa yol açan,
• Sosyal ve ekonomik yükü yüksek olan,
• Eklem hastalığı (yetmezliği) klinik tablosudur.
DSÖ verilerine göre; 60 yaş üzerindeki erkeklerin
%9.6’sında, kadınların ise %18’inde osteoartrite ilişkin
yakınma ve bulgular bulunmaktadır.
5. Osteo-artrit / epidemiyoloji
• Osteoartrit :%4-13/dünya nüfusu
• Semptomatik diz OA : ≥ 60y, %13
• Semptomatik kalça OA: 55-74y, %4,
• 1. KMK OA : > 70y
%5 K, %3 E
• Temel mobilite disabilitesi : ≥ 65y : diz OA
Dunlop DD, Arthritis Rheum 2001.
Lawrence RC, Arthritis Rheum 1998.
Zhang Y, Am J. Epidemiol 2002.
Guccione AA, Am J. Public Health 1994.
6. Osteo-artrit / risk etmenleri
• Yapısal etmenler
• Yaş
• Cinsiyet
• Kalıtım
• Şişmanlık
• Kemik yoğunluğu
• Kas gücü
• Mekanik etmenler
• Eklem yapısı
• Yanlış dizilim
• İnstabilite
• Eklem kullanımı
• Travma
7. Eklem mekanik bir organdır,
yüklenme fizyolojiktir
! patolojik hale gelebilir
71
8. Eklemde mekanik yük ne zaman
sorun olur?
• Yük taşıyan alanın daralması
• Yükün kantitatif olarak artması
• Yükün kalitatif olarak sapması
(repetetif impulsif yüklenme-RIL)
(Radin EL 1991)
19. Osteoartrit tanı yöntemleri
• Klinik-yakınma ve bulgular
• Görüntüleme yöntemleri
• Direkt radyografiler
• Manyetik rezonans görüntüleme
• Laboratuvar tetkikleri
20. Osteoartritin klinik tanısı
• eklem/lerde hareketle ve/veya yük vermekle
ortaya çıkan,ve/veya artan, eklemde yüklenme
olmayınca (istirahat) kaybolan ağrı
• kısa süreli tutukluk “pelteleşme”,
• eklem sınırlarında hassasiyet,
• eklemde nodüller veya osteofitlere bağlı eklem
genişlemesi,
• hareket genişliğinin daralması,
• krepitasyon,
• eklem şeklinde osteoartrite özgül şekil
bozukluklarının gelişmiş olması
20
21. Osteoartrit tedavisinde hedefler
Hastanın sorununu tanıması
Ağrının azaltılması
Fonksiyonların iyileştirilmesi, sakatlığın
önlenmesi
Hastalık süreci ve sonuçlarının değiştirilmesi
23. İlaç-dışı Tedavi Yöntemleri
• Hastanın eğitimi
• Vücut ağırlığının kontrolu
• Egzersizler
• Ortezler
• Baston ve koltuk
değnekleri
• Dizlikler
• Tabanlık ve ayakkabılar
• Fizik tedavi uygulamaları
• Hidroterapi ve kaplıca
tedavisi
23
24. “Başa çıkma-kendine yetme”
becerilerini geliştirme
• Eğitim
• Ağrı ile başetme yollarını öğretmek
• Gevşeme ve egzersize teşvik
• Uykuyu düzenlemek
• Eklem ve enerji koruma yöntemlerini öğretmek
• Beslenmeyi düzenlemek
• Endişe ve depresyonu yönetmek
• İletişim ve sorun çözme becerilerini
geliştirmek
Rheum Dis Clin N Am 2003;29:747. 24
25. Başa çıkma-kendine yetme
becerilerini geliştirme (2)
• Kas gücü, hareket ve propriyosepsiyon
geliştirmek
• Zindelik ve fonksiyonu artırmak
• Hareket ve egzersize teşvik etmek
• Artritli eklemi yükten korumak
• Şişmanlığı önlemek,
• Yardımcı ve yürüme cihazları ve ortez
önermek,
• Uygun ayakkabı tanımlamak,
• Eklemi koruma tekniklerini öğretmek.
25
26. Eklem koruma yöntemleri:
• Ağrıyı önemseyiniz
• Eklem hareket genişliği ve kas gücünü koruyunuz
• Zorlayıcı hareketlerden kaçınınız
• Eklemleri yapılarına en uygun pozisyonlarında kullanınız
• Yapacağınız işe uygun en güçlü eklemi kullanınız
• Yükü azaltınız
• Uzun süre aynı pozisyonda kalmayınız
• Aralıklı olarak eklemleri dinlendiriniz
• Dinlenme ve hareket dönemlerini dengeleyiniz
• Ev ve işyerinde kullanılan araç-gereç, alet ve eşyaları
beden özelliklerinize göre düzenleyiniz
29. EGZERSİZLER
• Eklem hareket genişliğini korumak
• Kas gücünü korumak /artırmak
• Eklem stabilitesini korumak
• Kardiyovasküler zindeliği korumak/artırmak
• Mekanik zorlanmalar önlenir
• Fiziksel aktivitelere dayanıklılık artar
• Ağrı azalır
35. Osteo-artritli hastaların:
• %19’u - mevcut tedavisinden memnun
• %91’i - artroplastiye hazır değil
• %59’u – “her şeyi denemeye hazır”
• %75’i – “daha etkili” tedavi beklentisi
içinde
Matthews GL, Hunter DJ. Expert Opin. Emerging Drugs, 2011.
36. Tamamlayıcı/alternatif tıp
yöntemleri
• Alternatif tıbbi uygulamalar: akupunktur, ayurveda,
homeopati naturapati,
• Biyolojik tedaviler: halk ilaçları, bitkiler, özel
diyetler / megavitaminler,
• Manipulatif & beden yöntemleri: kiropraksi ve
masaj,
• Zihin-beden teknikleri:
• gevşeme teknikleri: meditasyon,
• hareket tedavileri: yoga, Thai Chi, iyilik ritüelleri
• Enerji tedavileri: Qi gong, reiki
• Kullanım oranı: % 41
Arthritis Rheum 2005;53:748.
37. Cerrahi Tedavi
• Mevcut yakınmalar üzerine etkili
• Eklem irrigasyonu
• Artroskopik debridman
• Yapısal durumu koruyucu
• Osteotomi
• İleri eklem hasarı durumunda
• Eklem replasmanı (endoprotez)
• Kıkırdak transplantasyonu ve
• Doku mühendisliği teknikleri
38. …osteoartrit tedavi planı, hastanın öncelik ve
beklentilerini karşılamalı, esnek olmalı ve değişen
beklentilere de duyarlı olmalıdır,
bu amaçla, tıbbın bilim ve sanat bileşenleri
birlikte kullanılmalıdır…
38
