Gülsüm Ançel

1. MÜZIKLE YAŞAMA VE YAŞ
ALMA Prof.Dr.Gülsüm Ançel
Ankara Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi

3. Müzik, doğum
öncesinden ölüm
sonrasına dek,
yaşama eşlik eder

4. Doğum öncesi müzik
 İntrauterin yaşamın 16 haftasından itibaren
fetus seslere karşılık vermeye başlar.

5. Ölüm ve müzik
 Ölüm, yas müziği ile karşılanır
 Yas ifadesi ve dualar müzikaldir

6. “Müzik Ruhun gıdasıdır”
 Ruh, beynin işlevidir
 Beynin işlevleri duygu, düşünce ve
davranışlardır
 Müzik beynin işlevi için gerekli gıdadır
 Çünkü; müzik, duygu, düşünce ve
davranışlar üzerinde etkilidir

7. Beynin işlevleri
Duygu ve duyum
• Beyin duygu,
motivasyon, korku,
heyecan, sevgi ve
umutları barındıran
bir organdır.
• Beyin, işitme,
görme, koku, açlık,
acı, sıcaklık, gibi
duyumların
algılandığı bir
merkezdir.
Düşünme, kognisyon
• Beyin karar verme,
plan yapma,
öngörme, problem
çözme merkezidir.
• Beyin, kavrama,
öğrenme,
düşünme, bellek
gibi yeteneklerin
komuta merkezidir.
Davranış
• Beynin , vücudun
diğer organlarının
merkezi kontrolünü
sağlamaktır
• Hareket ve kas
koordinasyonunun
komuta merkezidir

8. Beynin yapısı
 İnsan beyni 86-100 milyardan fazla
nörona sahiptir. Bilgi nöronlarda
kodlanıyor
 Tek bir nöron, yaklaşık 10 bin
nörondan bilgi ve sinyal almaktadır
 Nöronlar birbirleriyle trilyonlarca
bağlantı kurarlar
 Nöronlar arası bağlantılarla bilgi
iletiliyor
 Bu bilgi elektrokimyasal iletiler
şeklinde saniyenin binde biri sürede ve
saniyede 1-100 metre hızla iletirler.

9.  Nöronlar arasındaki iletişimin korunması
sağlıklı biçimde yaş almak için önemlidir.
 Müzik nöronlar arasındaki iletişimi artırmakta
ve geliştirmektedir.

10. 10
Sağ Hemisphere Sol Hemisphere
Görsel Zeka:
Görsel algı ve tasarım becerileri.
Görüntüye karşı duyarlılık
Bedensel Zeka:
Bedensel beceriler ve bedensel
ifade yatkınlığı.
•Dans, hareket, spor becerileri
•El becerileri
Kişilerarası Zeka
İnsanlarla ilgilenmek. İnsan
ruhunu, duygularını, kişiliğini
anlama ve ilişkilendirme özelliği
Doğaya Dönük Zeka:
Bitki örtüsü ve hayvan türlerinin
doğa ile ilişkilerini farketmek ve
bunu değerlendirebilmek
Matematik Zeka:
Sayıları kullanma ve sebep sonuç
ilişkileri kurabilme özelliği
İçsel Zeka:
kendine dönük olmak. Kendini
tanıma ve yönlendirme özelliği
Sözel Zeka
Dili kullanma, Konuşma ve
yazma becerileri
Ritmik Zeka:
Seslere karşı duyarlılık.
Kendini müzikle ifade edebilmek
Matematik
İçsel
Sözel
Ritmik
Görsel
Kişilerarası
Bedensel
Doğaya Dönük

12. Davranış kontrolü,
kendini ifade
etme, karar verme
Müziğe tepki
verme
Dans ederken, müzik
çalarken hareket etme
Her iki beyni birbirine bağlar
Müzik aleti çalarken ya da dans
ederken dokunsal duyumları algılar
Sesi dinler, algılar, analiz
eder
Müzik belleği oluşturur
Müzik okuma ve dans
ederken kendini algılama
Dans ederken, müzik aleti
çalarken hareket ve duygu
ortaya çıkarır
Müzik dinleme ya da müzik aleti çalma
beynin tüm bölgelerini çalıştırır

13. Sağ ve sol beyin
Müzik aleti çalanlarda iki beyin arasındaki bağlantı daha gelişmiştir
Müzisyenlerin beyninde gri madde daha fazladır. Gri madde beyinde kasların kontrolü,
görsel ve işitsel algı, hafıza, düşünce oluşumu, otokontrol gibi işlevlerle ilişkili bir
dokudur.
Müzisyen hem gördüğü notaları ve ritimleri beyninde düşünmekte, hem de düşündüğü
şeyleri her iki elini, hatta bazen ayak ritimlerini de kullanarak uygulamaya
dökmektedir.

14. Müziğin etkileri
 Müzik kalp atışlarını ve metabolizmayı
düzenler
 Huzur veren endorfin hormonunun
salgılanmasını artırır Sakinlik ve rahatlık
duyguları uyandırır
 Beyne giden kan ve oksijen miktarı müzik
dinlerken arttığı için uyarıcı ve harekete
geçirici etki yapar

15. Müzik dikkati geliştirir
(Koelsch, 2009)
 İleri yaşlarda bunama ve bedensel hastalıklarda,
depresyon, hiperaktivite/dikkat bozukluğu gibi
ruhsal rahatsızlıklarda beyin işlevi olumsuz
etkilendiği için dikkat işlevi azalık/bozulur
 Ağrı, anksiyete, üzüntü durumları dikkati
olumsuz etkiler
 Müzik bu durumlarda dikkati olumsuz
deneyimlerden uzaklaştırır, dikkati artırır

16. Müzik…
 Duygusal dengeyi sağlar
 Müzik, beynin duygulanımla ilgili bölgelerini (limbik,
paralimbik yapıların) aktivitelerini düzenler.
 Endorfin denen mutluluk hormonu salınır, gevşeme ve
rahatlama gelişir.
 Limbik yapıda bozulma nedeniyle ortaya çıkan ruhsal
hastalıklarda(duygu durum bozuklukları, depresyon,
patolojik anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu) tedavi
amaçlı kullanılmaktadır

17. Müzik…
 Duygusal dengeyi sağlar
 Müzik, otonomik sinir sistemi, immün sistem
ve endokrin sistem üzerinde etkili olduğu için
müzik dinleme ya da müzik yapma bu
sistemlerdeki dengesizlik yada bozulmayı
azaltmaktadır.
 Stres nedeniyle bozulan kalp atımı ve
metabolizmayı düzenler

18. Müzik…
 Mutluluk hissi verir
 Beyin görüntüleme testleri: Duygusal yönden
kuvvetli müzikler beyinde, ödüllendirme
merkezlerinde dopamin salgılıyor ve bu da
mutluluk ve motivasyon hissi veriyor.
 Müzigi düşünmek bile beyinde mutluluk
hissine yol açıyor

19. Müzik…
 Bellek, düşünme, problem çözme gibi
kognitif işlevleri düzenler
 Müzik doğrudan belleği etkiler.
 Plan yapma, karar verme vb yürütücü işlevleri
gerçekleştirmeyi kolaylaştırır ( Demans,
Alzheimer vb hastalıklarda sıklıkla kullanılır)

20. Müzik…
 Öğrenmeyi kolaylaştırır
 Çalışma öncesi veya sırasında müzik
dinlemek bilgilerin ezberlenmesine yardımcı
olabilir ve sadece o müziğin düşünülmesi bile
sınavlar sırasında bilgilerin hatırlanmasına
yardımcı olabilir

21. Müzik
 Davranışları düzenler
 Kas belleği
 Davranışların hatırlanması ve aktive olma hali:Yürüme, vb
 İleri yaşta olma veya beyin lezyonları nedeniyle kas ve
eklem işlevlerinde zayıflama hareketi etkiler.
 Beyinde hareket ve kognisyonla ilgili ortak sinirsel kodlama
olduğu şeklinde çok fazla kanıt bulunmaktadır.

22. Müzik…
 İletişimi düzenler
 Müziğin kendisi bir iletişim aracıdır.
 Müzik algılama, dil gelişimi ve konuşma ile ilişkilidir.
 Müzik yoluyla istek, arzu, düşünceler ifade edilebilir.
 Sözel olmayan iletişimi geliştirmede çok önemlidir
 Dikkat bozukluğu, otizm vb durumlarda iletişimi geliştirir

23. Müzik…
 Nöroplastisite sağlar
 Müzikle dopaminerjik sistemi harekete geçirerek bir görevi
tamamlama, öğrenme ve ödüllendirme mümkün olabilmektedir.
Böylece beyin tanıdığı yeni şeyden zevk almaya başlamakta ve
sürdürünce de tat veren şeyler olarak devam etmektedir.
 Çevreyi algılama ve tepkiyi etkilemekte, nöroplastisite sayesinde
öğrenme ve bellek, çevreye uyum, dejenerasyonun giderilmesi
gerçekleşmektedir.
 Gürültü ise limbik sistemi etkilemekte, stres yaratmakta ve
nöroplastisiteyi olumsuz etkilemektedir.Bu da öğrenme ve
kognisyonu bozmaktadır.Uzun süre gürültü öğrenme, beyindeki
bellek ve duygu bölgesini olumsuz etkilemektedir

24. Müzik…
 Bir tedavi aracıdır
 Müzik terapi, zihinsel, ruhsal, gelişimsel,
fiziksel rahatsızlıkların tedavisinde etkin
sonuçlar sağlamaktadır
 Oliver Sacks…

25. Bebek ve müzik
 Çocuğun aktif yaşantısı,
zihinsel çabası ve zengin
çevresel uyarıcıların
artışıyla zekâ gelişir
 Zeka gelişimini ve beyin
gelişimini ilk aylar
beslenmeden sonra olumlu
etkileyen ilk faktör
müziktir.
 Beyin gelişiminin % 80’ i 3
yaşına kadar tamamlanır.

26. Bebek ve müzik
 Bebekler yürümeye ya da konuşmaya
başlamadan önce, müzikle beraber
sallanmaya başlarlar ve dilin önemli bir
bölümünü tekerleme ve ninnilerden
öğrenirler.
 Müzik bebeğin hareket, kas gelişimi, zihinsel
gelişimini etkiler.

27. Çocuk ve müzik
 Müzik beyinde hücreler arasındaki haberleşmeyi arttırarak
öğrenmeyi sağlar ve hem yakın gelecek hem de uzak geleceğe
aktarılan beceriler kazandırmaktadır.
 Gelişim, duygusal zeka, okuma, yazma, öğrenme, bellek, çevreye
uyum, yeni davranışlar geliştirme, kendini ifade etme,
sosyalleşmede müzik çok etkilidir
 Müzik eğitimi alan çocuklarda sözel bellek, ikinci dili konuşmada
telaffuz, okuma ve yönetim işlevleri akademik performans ve
zeka düzeyleri müzik eğitimi almayanlara göre daha fazla gelişir.
 Grup içerisinde müzik öğrenme ise sosyal etkileşim, empati,
kurallara uyma, diğerlerine saygı gösterme gibi sosyal etkileşim
ve iletişim becerilerini artırmaktadır.

28. Yetişkin ve müzik
 Problem çözme, yaratıcı düşünme, öğrenme,
bellek, çevreye uyum, sosyalleşmede müzik
çok etkilidir
 Yeni davranışlar geliştirme, yeni durumlara
uyum gösterme, kendini ifade etme, duygusal
rahatlama, eğlenme, toplulukla birlikte olma
aracıdır.
 Müziğin kendisi de bir iletişimdir

29. Yaş alma, beyin ve müzik
 Farklı beyin bölgelerinde yaşa bağlı doku kaybı
olabilmektedir.
 Beyinde hareketi sağlayan ve iki beyni birleştiren
yapıda atrofi) olması denge ve yürüyüş
bozukluklarına yol açmaktadır
 İşitme , görme vb duyularda kayıp oluşmaktadır.
 Davranış kontrolü ile ilgili, frontal korteks en
fazla etkilenen kısımdır

30. Yaş alma, beyin ve müzik
 Bilişsel işlevlerde yavaşlama: bellek problemleri,
tepki zamanının uzaması, duyduğunu
anlamlandırma süresinde uzama, öğrenmenin
azalması, problem çözmede yavaşlama
 60 yaşlardan itibaren nörofibriller, neocortikal
plaklar oluşmaktadır. Her on yılda performansda
%10 azalma beklenebilir.Yürütücü
işlevlerde(planlama, organizasyon, problem
çözme gibi) bozulma gelişebilir.

31.  Öyleyse ne yapmalı???

32. Sağlıklı yaş alma ve beyin için
öneriler…
 Size hoş gelen müzikleri dinleyin
 Gürültü ve kalitesiz müzikten beyninizi
koruyun
 Müzik yapın
 Şarkı söyleyin
 Bir müzik aleti çalmayı öğrenin
 Arkadaşlarınızla müziğinizi paylaşın
 Gençlere müzik öğretin