2. Palyatif bakım
• Dünya sağlık örgütü
Yaşamı tehdit eden hastalıklarla ilişkili
problemerle karşılaşan hastaların ve hasta
yakınlarının
Ağrı, fiziksel, psikososyal ve ruhsal sorunlarını
Erken tanıma ve etkili değerlendirmeler
yaparak önlenmesi veya giderilmesi yolları ile
Yaşam kalitesini arttıran, bir yaklaşımdır
3. • Ağrı ve rahatsızlık veren diğer semptomlarda azalmayı
sağlar
• Yaşamı destekler ve ölümü normal kabul eder
• Ölümü hızlandırmayı veya ertelemeyi amaçlamaz
• Hasta bakımının psikolojik ve manevi yönlerini entegre
eder
• Hastalara ölüme kadar olabildiğince aktif kalabilecekleri
bir destek sistemi sunar
• Hasta ailesine hastalarının hastalığı ve kaybının
üstesinden gelmeye yardımcı bir destek sistemi sunar
4. • Hasta ve hasta yakınlarının ihtiyaçlarını belirlemek
için ekip halinde çalışır; gerekirse hasta kaybı
durumunda desteği de kapsar
• Yaşam kalitesini arttırır ve hastalık seyrini olumlu
etkileyebilir
• Hastalığın erken döneminde, kemoterapi veya
radyoterapi gibi yaşamı uzatıcı tedavilerle beraber
uygulanabilir ve sıkıntılı klinik komplikasyonların
daha iyi anlaşılması ve yönetimi için gerekli
değerlendirmeleri içerir
5. Bakanlığımız
• Önce kendi yaşadığı yerde bakım hizmeti
• Kür şansı olan veya olmayan
• Sadece hastaları değil yakınlarını da kapsayan
• Teşhis ile başlayıp ölümden sonra da devam
eden
• Akut subakut kronik
• Fiziksel, manevi (dini-psikososyal)/maddi
8. Kimlere palyatif bakım?
• Hayatı tehdit eden veya yaşam süresini kısıtlayıcı
hastalığı olanlarda:
Sürpriz sorusu: hasta 12 ay içinde ölürse
şaşırmayacaksanız
Sık hastane başvurusu
Başvuruya sebep olan fizik veya psikolojik
semptom
Komplike bakım ihtiyacı
Fonksiyon kaybı, beslenme yetersizliği veya
istemsiz kilo kaybı
9. Huzurevi veya yaşlı bakım merkezinden
başvuru
Yaşlı hasta, kognitif bozukluk, akut kalça kırığı
Metastatik veya lokal ileri kanser
Evde kronik oksijen ihtiyacı
Hastane dışı kardiyak arrest
Hospis programına alınma
İleri bakım planlamasının yapılmamış olması
10. Palyatif bakım türleri
• Hospis bakımı
• Palyatif bakım programları
• Ayakta tedavi palyatif bakım programları
• Toplum palyatıf bakım programları
11. Palyatif bakım nelerden oluşur
• Fiziksel semptom değerlendirilmesi
• Psikolojik, psikiyatrik ve kognitif semptom
değerlendirilmesi
• Sosyal/ekonomik değerlendirme
• Manevi değerlendirme
• Hastalık ve hastalık prognoz ve tedavi
opsiyonlarının anlaşılması
• Bakım koordinasyonu ve devamlılığı
12. Semptom değerlendirilmesi
• Ağrı
• İştah kaybı
• İnkontinans
• Solunum sıkıntısı
• Ülser, ağız kuruluğu
• Günlük yaşam aktivitesi
• Zayıflık veya yorgunluk
• Ağız kuruluğu
• Disfaji, bulantı,kusma
• Kabızlık, ishal
• Kollarda bacaklarda şişlik
• Uykusuzluk/uyku hali
• Endişe, sinirlilik, korku
• Üzüntü, çaresizlik
• Kafa karışıklığı
• Anlaşılmama ve hastalık
kontrolünü kaybetme
• Hazır hissetmeme
• Aile, arkadaş ve sağlık
kurumundan beklenti
artışı
• Tanrı tarafından
cezalandırılmış hissetme
13. • Hastanın ve yakınlarının semptom algılarının farklı
olması
• Hastaların semptomları olduğundan az söylemesi veya
hiç söylememesi
• Çoğu semptom multifaktöriyel olabilir
• Sağlık sistemine güven kaybı
• Kültürel faktörler
• Dil
• İletişim güçlüğü
• Sağlıkçıların semptom sıklığının farkında olmaması
14. Sosyal/ekonomik değerlendirme
• Hastanın ailesi ve bakıcısının değerlendirilmesi
• Finansal durum ve toplum baskısının
değerlendirilmesi
• Aileden beklenti ve aile için isteklerin
değerlendirilmesi
• Evde ne tip ihtiyaçların olduğunun
belirlenmesi (yemek, alışveriş, ulaşım)
15. Manevi/ruhsal değerlendirme
• Hastanın kişisel değerleri, ilişkileri, yaşam ve
ölüme verdiği anlam değerlendirilmeli
• Dini inançlar değerlendirilmeli
• Hastaya verilecek olan tedavilerin hastanın
inançlarıyla örtüşüp örtüşmediği
değerlendirilmeli
• Sürekli ulaşabileceği kişiler olmalı
16. Hastalık, prognoz ve tedavi
opsiyonlarının anlaşılması
• Otonomiye saygı ve aydınlatılmış onamın
temelidir
• Hasta kapasitesi ve yeterliliği
Anlama
Tercihin ifade edilebilmesi
Değerlendirme
Muhakeme
17. Bakım koordinasyonu ve devamlılığı
• Sağlık merkezi veya ekibin değişmesi tıbbı hata
olasılığını arttırır, tedavinin bölünmesine veya
tekrarlanmasına sebep olabilir. Travma,
konfüzyon ve istenmeyen tedavilerinin önlenmesi
için bilgilendirme
Hasta ve yakınlarının mevcut durumu ve
prognozu anladıklarından emin olma
Mevcut semptomların ve bunlara yönelik tedavi
planlarının tekrar üstünden geçme
Takip planının ve taburculuk sonrası lüzumu
halinde nasıl iletişim kurulacağının anlatılması
18. Geriatrik bakım
• Kısa dönem hedefler:
Semptom kontrolü
Bölümler arası koordinasyon
Kişisel güvenlik
Yaşam koşularının değerlendirilmesi
• Orta dönem hedefler: (1-5 yıl)
Koruyucu hekimlik
Hastalık kontrolü
Psikolojik değerlendirme
İşbirlikçi yaklaşım
• Uzun dönem hedefler
Kötüleşme durumunda yapılacakların belirlenmesi
19. Palyatif bakım gerekli mi?
• Erken dönemde başlandığında hasta kliniğini
düzeltir, yaşam süresi ve yaşam kalitesini
arttırır
• ABD, Kanada, İngiltere, İrlanda, Avustralya ve
Yeni Zelanda
• Hasta semptomlarında düzelme
• Hospitalizasyonda azalma ve hastanın evinde
yeterli ve güveni bakımının sağlanması
• Hasta ve aile tatmininde artış
20. • Uzamış yas ve postravmatik stres
bozukluğunda azalma
• Gereksiz hospitalizasyon, girişim ve hastane
masrafında azalma, yoğun bakım ve acil servis
başvuru sayısı ve yatış süresinde azalma
• Yaşam kalitesinde artma ve yaşam süresinde
uzama
21. Başvuruya engel nedir?
• Hasta ve yakınlarının palyatif bakım merkezleri
varlığından haberdar olmaması
• Klinisyenlerin palyatif bakımı yaşam sonu destek
ile eş değer sanması
• Palyatif bakıma başvurulduğunda hastanın tıbbı
tedavisinin sonlandırılacağının düşünülmesi
• Yetersiz hasta kaynakları
• Masrafların karşılanamaması
• Yetersiz servis ve doktor
22. Etik konular
• Otonomiye saygı
• Fayda sağlamak
• Zarar vermemek
• Adalet
• Gerilimi azaltmaya çalışmak, ailenin bakış
açısını anlamak, esnek olmak, empati yapmak,
hastanın ne isteyeceğini konuşmak, kendi
görüşlerinizi sunmak, aile ve hastanın ne kadar
bilmek istediğini öğrenmek
23. Geriatrik palyatif bakım
• Kronik hastalığı olan yaşlılarda semptom sıklığı
• Semptom tedavisi ve sonuçları
• Psikolojik ve manevi iyilik hali
• Yaşam kalitesi ve bakıcı yükü
• Hizmet sunumu
• Geriatrik palyatif bakım
24. Geriatrik palyatif bakım ihtiyacı
• Tipik hasta 55 yaşında iki çocuk annesi olan
over kanserli hasta
• 84 yaşında, dul, ileri kalp yetmezliği, diabetes
mellitus, osteoartrit, minimal kognitif
bozukluk ve kırılganlık
25. • Primer hastalığın tedavisi
• Kronik medikal durum ve komorbiditelerin
kontrol altına alınması
• Geriatrik sendromların düzenlenmesi
• Fiziksel ve psikolojik durumunun
değerlendirilmesi
• Bakım hedefleri ve tedavi planlarının
ayarlanması
26. Ek olarak
• Bakıcının ihtiyaçları farklı
• Bakıcı sıklıkla kendi ailesi, iş sorumlulukları ve
medikal sorunları olan insanlar
• Palyatif bakım süresi belli değil
• Birçok branş ve hastane arası transfer
• Hayatın son ayları
27. Geriatrik palyatif bakım kısıtlılıkları
• Semptom sıklığı
• Semptom tedavilerinin sonlanımı sonuçları
• Semptom tedavisinin kanıta dayalı sonuçları
• Psikolojik/manevi/yaşam kalitesi
• Hastaya hizmet götürülmesi
• Geriatrik palyasyon için yetersiz skala
• Palyatif bakımla ilgilenen yetersiz doktor
