beslenme alanına giriş

1. BESLENME ve SAĞLIK
ekampus.anadolu.edu.tr

3. YAŞAMDAKİ AMACIMIZ
SAĞLIKLI VE ÜRETKEN OLMAKTIR.

4. BEDENEN, AKLEN, RUHEN ve SOSYAL
yönden iyi gelişmiş bir vücut yapısı
ve bu vücut yapısının bozulmadan
uzun süre işlemesi gerekmektedir.
Sağlıklı ve üretken olmak için ise;

5. MAKSİMUM SAĞLIK
İÇİN
HEDEFLERİMİZ
Yeterli ve Dengeli
Beslenme
Düzenli Fiziksel
Aktivite
Sigarasız Yaşam
Stresten
Uzak
Durma
Düzenli Sağlık
Kontrolü

6. Beslenme, anne karnından itibaren
yaşamın sonlanmasına kadar geçen
her süreçte yaşamımızın vazgeçilmezi
olarak yer alan bir gereksinimdir.
6

7. •Beslenme, açlık duygusunu
bastırmak, karın doyurmak ya da
canının çektiği şeyleri yemek içmek
için değildir.
7

8. BESLENME
Canlıların büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması
için gerekli olan besin öğelerini yeterli miktarlarda alıp vücudunda
kullanmasıdır.

9. Beslenmede amaç;
Kişinin yaşına,
Cinsiyetine,
İçinde bulunduğu fizyolojik duruma
(gebe,çocuk,yaşlı…) göre
Bütün besin öğelerini yeterli miktarda
vücuda alabilmektir.
9

10. 10
Dengeli beslenme;
Tüm besin öğelerinin gereksinim kadar
alınmasıdır.

11. Yeterli beslenme vücudun yaşamı ve çalışmasını
sürdürebilmesi için gerekli enerjinin sağlanmasıdır.
Dengeli beslenme enerji yanında bütün besin öğelerinin
gereksinim kadar alınmasıdır.

12. Birey yeterince yemesine karşın, uygun seçim
yapamadığı ya da yanlış pişirme yöntemi uyguladığı zaman bu besin
öğelerinin bazılarını alamayabilir.
Bu durumda, o besin öğesinin vücut çalışmasındaki
işlevi yerine getirilemediğinden yine sağlık bozulur.
Bu durum da “Dengesiz Beslenmedir”.

13. Dengeli ve yeterli miktarda besin tüketilmez ise;
Kişisel ve toplumsal tutum, davranış ve tepkileri
sağlıksız olur.
Eğitim güçleşir.
Verim düşer.
Hastalıklara karşı direnç azalır.

14. AŞIRI BESLENME
YETERSİZ BESLENME
HASTALIKLARI
Tuz, doymuş yağ
HASTALIKLARI
Potasyum, kalsiyum,
magnezyum
Hipertansiyon
Diş çürüğü Şeker
Flor
Guatr
Iyot
Meme kanseri Yağ(doymuş,çoklu doymamış
Folik asit, B12, B6, E ve
C vit., diğer
antioksidanlar
Kalp hastalıkları
Siroz
Mide kanseri
Doymuş yağ, trans yağlar
Alkol, bozuk besinler
Tuz, yanmış besinler
Vitamin C, bozuk
besinler
Posa
Kalın barsak Şişmanlık Aşırı kalori, yağ,
şeker
Artirit
Antioksidanlar Kanser Yağ, saf besinler,
toksik ögeler
Aşırı tuz, protein, kafein
Kalsiyum, flor
D vitamini
Osteoporosiz,
osteomalasia
Demir, folik asit,
vitamini, protein
C, B6 Yemekle birlikte çok çay
ve kola içme
Anemi
Saflaştırılmış tahıllar,
şeker, şekerli
Posa, antioksidanlar,
Diyabet Şişmanlık meşrubatlar, GI ve
Tbaklagiller, tam
tahıllar
GY yüksek
b1e7sinler

15. BESİN (YİYECEK, GIDA)
• Besinler, günlük beslenme
örüntüsünde (diyette) yer alan
yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için
gerekli besin ögelerini içeren bitki ve
hayvan dokularıdır.
• Besinlerin içerisinde vücut için gerekli
olan besin ögeleri bulunmaktadır.

16. BESİN ÖĞESİ
Besinler “besin ögesi” denilen yapı taşlarından oluşur. Besinlerin
yapısında bulunan besin ögeleri kendi içinde iki büyük gruba
ayrılır. Günlük diyetle fazla miktarda alınanlara “makro besin
ögeleri”, vücutta işlevleri çok önemli olmasına karşın az miktarda
gereksinim duyulan ve alınanlara da “mikro besin ögeleri” denilir.

17. BESİN ÖĞELERİ
• TEMEL OLARAK 6 GRUP:
1) Karbonhidratlar
2) Proteinler
3) Yağlar
4) Vitaminler
5) Mineraller
6) Su
MAKRO BESİN ÖĞELERİ
MİKRO BESİN ÖĞELERİ

18. KARBONHİDRATLAR
MONOSAKKARİTLER
PROTEİNLER
AMİNOASİTLER
YAĞLAR
YAĞ ASİTLERİ
Makro besin ögelerinin başlıca yararı vücuda
enerji sağlamaktır.
Enerji oluşumuna ise mikro besin ögeleri
yardımcı olur.

19. ENERJİ
• Vücut organlarının çalışabilmesi ve normal ısının sürdürülebilmesi için
makro besin ögelerinden sağlanmaktadır.
• Proteinler gerekmedikçe enerji amacıyla vücutta kullanılmaz, daha çok
vücudun yapı taşını oluştururlar.
KARBONHİDRATLAR
1 GRAM 4
KKAL ENERJİ
PROTEİNLER
1 GRAM 4
KKAL ENERJİ
YAĞLAR
1 GRAM 9
KKAL ENERJİ

20. VÜCUDUN ENERJİ HARCAMASI
BAZAL METABOLİZMA HIZI
FİZİKSEL AKTİVİTE DÜZEYİ
BESİNLERİN TERMİK ETKİSİ

21. GÜNLÜK ENERJİ GEREKSİNİMİ
• Yaşa,
• Cinsiyete,
• Fiziksel aktivite düzeyine,
• Fizyolojik duruma (gebelik ve emziklilik),
• Hastalık durumuna,
• Genetik yapıya ve çevre koşullarına göre değişir.

22. ENERJİ DENGESİ
HARCANAN
ENERJİ
ALINAN
ENERJİ
Gerektiğinden fazla enerji
alımı vücut ağırlığının
artışına, az alımı ise
vücut ağırlığının kaybına
neden olur.

23. BESİN
GRUPLARI
• Besinler içerdikleri besin
ögelerine göre beş grupta
toplanmaktadır.
• 1) Süt ve ürünleri grubu,
• 2) Et, yumurta,
kurubaklagiller ve yağlı
tohumlar
• grubu,
• 3) Ekmek ve tahıllar,
• 4) Sebze grubu
• 5) Meyve grubudur.
*Sebze ve meyveler aynı grup
içinde de değerlendirilebilir.

24. SAĞLIKLI YEMEK TABAĞI
• Tabakta saatin işleyiş yönünde sırasıyla; süt ve ürünleri (yoğurt, ayran,
peynir vb.) grubu, et ve ürünleri, tavuk, balık, yumurta ve
kurubaklagiler (mercimek, kurufasulye, nohut vd.) ile yağlı tohumlar
(ceviz, fındık, badem vd.) grubu, taze sebzeler grubu, taze meyveler
grubu, ekmek ve tahıllar (bulgur, pirinç, makarna vd.) grubu
görülmektedir.

25. HEDEF
• Her öğünde tabakta yer alan her besin grubundan bir besinin
seçilerek tüketilmesidir.
• Tabağın yanında yer aldığı üzere günlük beslenmede önerilen su
tüketiminin sağlanması, günlük beslenmede zeytinyağının yer alması,
aktif yaşamın desteklenmesi sağlıklı yaşam biçiminin tamamlayıcısı
olarak önem taşımaktadır.

26. Sağlıklı Beslenme ve Fiziksel Aktivite
Piramidi
• Piramit besin çeşitliliğine dayalı sağlıklı beslenme ilkesine dayanmakta,
günlük tüketilmesi önerilen porsiyon miktarları sunulmakta ve ayrıca
tüketiminin artırılması ve azaltılması gereken besin ögeleri ve besinleri
irdelemektedir.

27. • Piramidin beslenmeye ilişkin bölümünün tabanında temel besin
kaynağı olan ve enerji gereksinmesinin karşılanmasında önemli yer
tutan, günlük alınması gereken tahıl grubu besinler (ekmek, bulgur,
pirinç, makarna vs.) yer almaktadır.
• Yine beslenmede her gün yer alması gereken besinler; süt, yoğurt,
peynir grubu ile et türleri (kırmızı et ve ürünleri, tavuk, balık),
yumurta ve kuru baklagiller grubunda yer alan besinler önemli
protein içerikleri nedeniyle aynı gruba alınmıştır.

28. • Akdeniz modeli beslenme örüntüsünde önemli yer tutan zeytinyağına
da günlük beslenme örüntüsünde yer alması amacıyla sebze ve
meyve gruplarında yer verilmiştir.
• Piramidin en tepesinde seyrek ve daha az tüketilmesi önerilen
eklenmiş şeker ve aşırı yağ içeren besinler yer almaktadır.

29. BESLENME BİLİM DALI
1. Besin öğelerinin türleri, miktarları, özellikleri ve vücut
çalışmasındaki işlevlerini,
2. Besinlerin bileşimi, fiziksel ve kimyasal özellikleri, üretimden
tüketime değin uygulanan işlemlerin besin kalitesine etkilerini,
3. Değişik yaş, cinsiyet, çalışma ve özel durumda olan bireyler ve
gruplar için UYGUN BESLENME PLANLARININ yapılmasıdır.

30. Hücrelerde besinlerin bileşimindeki protein, yağ
ve karbonhidratlar birçok kimyasal değişmeden
sonra enerjiye dönüşür.
Bu enerjiyi, besinlerden alınan proteinin, yağın
çeşitli değişmelerden sonra VÜCUT HÜCRESİ VE
DOKUSUNA DÖNÜŞÜMÜ için kullanılır.

31. • Besinlerdeki öğelerin enerjiye veya vücut hücresi şekline dönüşmesi
birçok kimyasal tepkimeleri gerektirir.
• Bu kimyasal tepkimeler ise nükleik asitlerin yardımı ve denetimi ile
yapılan proteinlerin, besinlerimizdeki vitaminlerin ve minerallerin
aracılığı ile oluşur.
• Kimyasal değişmeleri kolaylaştıran proteinlere ENZİMLER denir.
• Bu değişmeler, belirli bir denetim altında yapılır. Bu işi yapanlara da
HORMONLAR denir. Hormonların bazıları protein, bazıları lipit yapıdadır.

32. Dinlediğiniz için teşekkür ederim..