Κριτήριο Αξιολόγησης Β΄ Λυκείου

1. Κείμενο Α
Άλλο η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου και άλλο η σπατάλη του
Την σημερινή εποχή κυριαρχεί μια διαστρέβλωση της έννοιας του ελεύθερου χρόνου. Επικρατεί όλο και
περισσότερο η άποψη ότι ο ελεύθερος χρόνος υπάρχει για να κάνει πιο αποδοτικό τον εργασιακό χρόνο. Ότι
δηλαδή οι άνθρωποι στον ελεύθερό τους χρόνο πρέπει πρωτίστως να φροντίζουν να ξεκουράζονται ώστε την
επόμενη μέρα να είναι πιο αποδοτικοί στην εργασία τους. Μια τέτοια άποψη για τον ελεύθερο χρόνο είναι αυτή
που ουσιαστικά τον καταργεί αφού του αφαιρεί κάθε ίχνος ελευθερίας και τον κάνει απόλυτα εξαρτημένο από
τον εργασιακό χρόνο. Όχι, ο ελεύθερος χρόνος δεν είναι το διάλειμμα από την εργασία ούτε και το δυναμωτικό
για να αντέξει κάποιος το μόχθο της εργασίας. Είναι κάτι πολύ πιο σημαντικό. Εξίσου σημαντικό με την ίδια
την εργασία. Νοηματοδοτεί εκείνο το «ευ» στο «ευ ζην».
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι ελεύθερος χρόνος είναι εκείνος που δεν κάνουν απολύτως τίποτα. Ότι
είναι οι ιερές για εκείνους στιγμές που απλά κάθονται σε μια μεριά ή στην καλύτερη περίπτωση
αποβλακώνονται μπροστά στην τηλεόραση ή στον υπολογιστή. Κατά την άποψή τους βέβαια θεωρούν ότι αυτό
είναι που έχουν ανάγκη αφού «γεμίζουν τις μπαταρίες τους». Μήπως όμως έτσι αποδέχονται για τον εαυτό τους
τον μονοδιάστατο ρόλο των μηχανών παραγωγής που απλά για κάποιο χρόνο πρέπει να σβήνουν για να γίνεται
η συντήρησή τους;
Τη σύγχρονη εποχή έχουμε εκτίναξη της «βιομηχανίας του ελεύθερου χρόνου» που προσφέρει
μαζικοποιημένη διασκέδαση σε ομάδες ανθρώπων που έχουν την ψευδαίσθηση της ενασχόλησης με τα κοινά
τους ενδιαφέροντα αλλά που στην πραγματικότητα έχουν πιστέψει ως ενδιαφέροντά τους αυτά που έχουν
αποφασίσει οι βιομήχανοι του ελεύθερου χρόνου να τους πουλήσουν. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια τείνει να
χαθεί ακόμα και το πρόσχημα του «κοινού τόπου συνάντησης» αφού τα γήπεδα, τα multiplex σινεμά, τα
τεράστια γυμναστήρια και τα μουσικά clubs αντικαθίστανται σιγά σιγά από το Home Entertainment: τα social
media, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, τις πλατφόρμες τύπου Netflix που προσφέρουν ένα είδος σπιτικού σινεμά, το
youtube, τα αθλητικά κανάλια που καλύπτουν όλα τα αθλητικά γεγονότα, τα reality shows μαζί με τα
κουτσομπολίστικα πάνελ της τηλεόρασης κλπ.
Ενώ δηλαδή παλαιότερα αποσκοπούσαν να σε βγάλουν από το σπίτι και να σε στοιβάξουν μαζί με
πολλούς άλλους σε κάποιους χώρους με το πρόσχημα του δήθεν κοινού ενδιαφέροντος, σήμερα που έχουν
αναπτύξει πλέον την απαραίτητη τεχνολογία, κάνουν ότι μπορούν να σε κρατήσουν μέσα στο σπίτι και
μπροστά σε μια οθόνη. Πιο παλιά ακόμα είχαμε τις παρέες, τη γειτονιά, τις βόλτες, την άμεση επικοινωνία
μεταξύ μας και τη φυσική ενασχόληση με τα ενδιαφέροντα.
Σήμερα έχουμε τις οθόνες. Θα μου πείτε όμως ότι δεν γίνεται να ανακόψουμε την εξέλιξη, ότι καλώς ή
κακώς σήμερα τα μάτια μας κοιτάνε κυρίως οθόνες. Ναι αλλά έχει σημασία η ματιά, δεν νομίζετε;
Πάρα πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι έχουν πολλά ενδιαφέροντα μόνο και μόνο επειδή επιλέγουν να
καταναλώσουν κάποια από όλα αυτά τα καλούδια που περιγράψαμε παραπάνω. Επί παραδείγματι τώρα
τελευταία ακούω πολλά παιδιά και νέους να κατονομάζουν ως ενδιαφέροντά τους το να βλέπουν σήριαλ ή να
παίζουν παιχνίδια στον υπολογιστή. Στην πραγματικότητα όμως είναι απλά εξαρτημένοι καταναλωτές
κονσερβοποιημένης διασκέδασης. Η απόδειξη είναι το γεγονός ότι όταν δεν καταναλώνουν νιώθουν πλήξη και
ο ελεύθερος χρόνος αντί για απόλαυση γίνεται μαρτύριο, όπως ακριβώς νιώθει και ένας εξαρτημένος από
ουσίες άνθρωπος που δεν έχει πάρει τη δόση του.
Ο πιο πολύς κόσμος πιστεύει ότι ο άνθρωπος ολοκληρώνεται κυρίως μέσα από την επαγγελματική του
δραστηριότητα. Κατά την γνώμη μου η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου είναι εξίσου σημαντικό συστατικό
της ολοκλήρωσης της προσωπικότητας ενός ανθρώπου. Το να αξιοποιεί όμως κάποιος τον ελεύθερο χρόνο του
έχει μεγάλη διαφορά από το να τον ξοδεύει απλά.
Για να μπορεί όμως κάποιος να καθίσταται ικανός να αξιοποιήσει σωστά τον ελεύθερό του χρόνο πρέπει
να έχει εκπαιδευθεί να κάνει κάτι τέτοιο όπως ακριβώς πρέπει να έχει εκπαιδευθεί ώστε να είναι ικανός να
κάνει και ένα επάγγελμα. Και εδώ είναι που μπαίνει η σημασία της εκπαίδευσης.
Δημήτρης Τσιριγώτης. Φυσικός
Θέμα Α
1. Να αποδώσετε συνοπτικά (σε 50 – 60 λέξεις) τα χαρακτηριστικά της «βιομηχανίας του ελεύθερου
χρόνου» σύμφωνα με το κείμενο.
10 μονάδες

2. 2. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου («Τη σύγχρονη εποχή έχουμε…
τηλεόρασης κλπ.»);
10 μονάδες
3. «Θα μου πείτε όμως ότι δεν … δεν νομίζετε;» Να αιτιολογήσετε τη χρήση β΄ πληθυντικού προσώπου
στο συγκεκριμένο απόσπασμα.
15 μονάδες
Θέμα Β
«Για να μπορεί όμως κάποιος να καθίσταται ικανός να αξιοποιήσει σωστά τον ελεύθερό του χρόνο πρέπει
να έχει εκπαιδευθεί να κάνει κάτι τέτοιο όπως ακριβώς πρέπει να έχει εκπαιδευθεί ώστε να είναι ικανός να
κάνει και ένα επάγγελμα. Και εδώ είναι που μπαίνει η σημασία της εκπαίδευσης.» Σε μία επιστολή σας (350-
400 λέξεις) προς τον κ. Τσιριγώτη να παρουσιάσετε τα χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού συστήματος που
αποτρέπουν από την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των νέων αλλά και να προτείνετε τις αναγκαίες
αλλαγές του εκπαιδευτικού συστήματος προς την δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των νέων.
30 μονάδες
Κείμενο Β
25η ραψωδία της Οδύσσειας (απόσπασμα)
«…Αηδίες— ο χρόνος έγινε για να κυλάει,
οι έρωτες για να τελειώνουν,
η ζωή για να πηγαίνει στο διάολο
κι εγώ για να διασχίζω το Άπειρο
με το μεγάλο διασκελισμό ενός μαθηματικού υπολογισμού,
μονάχα όποιος τα διψάει όλα
μπορεί να με προφτάσει,
ό,τι ζήσαμε
χάνεται,
γκρεμίζεται μέσα στο σάπιο οισοφάγο του χρόνου
και μόνο καμιά φορά,
τις νύχτες,
θλιβερό γερασμένο μηρυκαστικό τ’ αναμασάει η ξεδοντιασμένη
μνήμη,
όσα δε ζήσαμε
αυτά μας ανήκουν…»
Τάσος Λειβαδίτης
Θέμα Γ
1. Ποιους χαρακτηρισμούς αποδίδει ο ποιητής στη μνήμη; Πώς τους αντιλαμβάνεστε;
2. Να εντοπίσετε την αντίθεση που υπάρχει στο ποίημα και να την ερμηνεύσετε.
10 μονάδες
Θέμα Δ
Ποια είναι η σχέση του ποιητικού υποκειμένου με τον χρόνο; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με δύο
κειμενικούς δείκτες.
Ποιες είναι οι δικές σας σκέψεις σε σχέση με το πέρασμα του χρόνου;
15 μονάδες