Deze presentatie was onderdeel van de ondernemersbijeenkomst Zicht op de grondstoffenmarkt die Rabobank Graafschap-Noord op 25 maart 2013 organiseerde. Gastsprekers tijdens de avond waren gert-Jan Hermanussen van For Farmers en Ruud Huirne van Rabobank Nederland. Meer kennisevents vindt u op www.kennisvloer.nl

1. Zicht op de grondstoffenmarkt
25 maart 2013

2. Programma
• Voerprijs in praktijk
- Gert-Jan Hermanussen, Hoofd inkoop en aanvoerlogistiek van For
Farmers-Hendrix
• Korte pauze
• De visie van de Rabobank op de gevolgen van de stijgende grondstofprijs
- Ruud Huirne, directeur Food & Agri bij Rabobank Nederland
• Vragen met aansluitend een borrel
• Einde avond

3. Zicht op de Grondstoffenmarkt
25-03-2013
Bijeenkomst Rabobank Graafschap-Noord

4. Introductie
Gert-Jan Hermanussen
2012 Manager Inkoop & Aanvoerlogistiek ForFarmers Group BV
2004 Diverse functies Inkoop Hendrix UTD en Nutreco
1999 Voorlichter varkenshouderij Hendrix UTD
1994 Wageningen Universiteit, Dierwetenschappen
1975 Getogen tussen Beerse varkens en koeien (NO-Brabant)

5. Opbouw presentatie
• Introductie ForFarmers
• Grondstoffen en enkele produktieprocessen
• Ontwikkelingen grondstoffenmarkten lange termijn
• Marktanalyse grondstoffen
• Verwachtingen grondstofprijsontwikkeling

6. Over ForFarmers
Haar kernactiviteiten:
• Productie en verkoop van voeders en handelsartikelen voor:
Rundveehouderij Varkenshouderij
Pluimveehouderij Paardenhouderij
Eko-bedrijven Akkerbouw- en loonwerk

7. Meststoffen,
ForFarmers in de voedselketen
Gewasbeschermings-
middelen Grondstoffen
Veevoeders
Producten voor de consument

8. ForFarmers in cijfers
• 8,6 mln ton voeders, waarvan 6,3 mln ton mengvoeders
• Omzet € 2,6 mrd
• 2.200 FTE
• Ambitie voor een verdere groei van diervoeders voor
landbouwhuisdieren
• Nummer één mengvoederproducent in Europa
• Recente overnames Hendrix, Agro Emmen en BOCM Pauls
– Hendrix veel overlap in gebieden, zware integratie
– Agro Emmen, klein bedrijf voor gewasbescherming
– BOCM Pauls, (bijna) geen overlap, is gebiedsuitbreiding

10. Organisatie
ForFarmers
Group
BOCM ForFarmers ForFarmers ForFarmers Hendrix FarmFeed Opfok De Overige
Pauls Hendrix B.V. GmbH Thesing Illesch Hedimix KuikenaeR deelnemingen
ForFarmers ForFarmers ForFarmers
Bela Hamburg BM
HaBeMa

11. Visie ForFarmers
• Voeders en handelsartikelen = voedsel
• Probleem wereld; meer voedsel nodig en oplossen overbenutting
• De beste kennis nodig
• Aantrekken van de beste medewerkers op alle vlakken en t.o.v. andere
bedrijfstakken VOEDSEL MAKEN = SEXY
• Groeiende internationale organisatie waar medewerkers kunnen
ontwikkelen
OF FEED
• Actief in het creëren van diervoeders
• Het tegengaan van voedselschaarste in de wereld
• Het gebruik van grondstoffen verminderen, ook in Europa
• Duurzaamheid is noodzakelijk
• De beste partner voor boeren
• Schaalvergroting in de markt is belangrijk

12. Strategie
Focus
• Feed to Farm
• Operational Excellence
• Betrouwbaarheid voor onze klanten
Duurzaamheid
• Meer produktie vs minder verbruik
Optimale waarde/prijsverhouding

14. Grondstoffen
Granen
• Mais, Tarwe, Gerst
Eiwitten
• Soja-, Raap-, Zonnepitschroten
Graanbijprodukten
• Tarwegries, tarwe-, maisglutenvoer, graandistillers
Vezelgrondstoffen
• Bietenpulp, citruspulp, palmpitschilfers, sojahullen
Vetten en olie
• Palmolie, sojaolie, dierlijk vet
Premixen en voederadditieven

15. Graanbijprodukten
Maalindustrie Zetmeelindustrie Ethanolindustrie
Bakkers/(mais)bloem Glucose / Zetmeel Ethanol
Vitale (tarwe)gluten, DDGS,
Gries, voerbloem,
glutenvoer/feed, Tarwegries + gistconc.
blankmeel, voermeel
gries
C/D zetmeel, Gistconcentraat,
weekwater Vinasse

16. Ethanolindustrie
Grondstofbehoefte voor produktie 100 liter:
• Tarwe 285 kg
• Suikerbiet 1000 kg
• Aardappel 800 kg
1 volume-eenheid graan
• 1/3 Ethanol
• 1/3 DDGS/Gistconcentraat/Vitale gluten/Vinasse
• 1/3 CO2

17. Ethanolindustrie nieuwe produkten
% in product Mais DDGS Wheat DDGS
Crude Protein 23,0 32,3
Crude Fat 9,1 6,0
Crude Fibre 8,0 7,4
Crude Ash 4,5 4,8
Starch+Sugar 5,6 4,2
Dry Matter 91,0 90,0
Moisture 9,0 10,0

18. EU Grain based Ethanolplants >250 k Grain
Alco BE Wanze BE Abengoa NL Prokon Nord DL
400 k Grain 800 k Wheat 1200 k Corn/Wheat 270 k Wheat
Q2/3 ´08 Q1 ´09 Q1/Q2 ´10 ´08
Ensus GB Agroetanol SE
1200 k Wheat 550 k Grain
Q1 ´10 ´01/’08
Vivergo GB BioAgra PL
1000 k Wheat 350 k Grain
Q2/3 ´10 ´07
Tereos FR Verbio DL
800 k Wheat 270 k Grain
Q3 ´07 ´04
Cristanol FR Verbio DL
600 k Wheat 500 k Grain
Q3 ´07 ´05
ABB FR Crop Energies DL
600 k Corn 700 k Grain
Q3 ´08 ´05
PLP CZ
270 k Wheat
´08
Galicia SP
400 k Grain Enviral SK
310 k Corn
Q3 ´07
Biocarburantes SP EcocarburantesSP Agrana AT Hungrana HU
400 k Grain 330 k Grain 620 k Wheat/Corn 440 k Corn
Q3 ´08 Q3 ´08

20. Ontwikkelingen grondstoffenmarkten
• Groeiende wereldbevolking naar 9 miljard mensen in 2050
• Stijgende welvaart en vlees en visconsumptie
• Nog sterker stijgende vraag naar eiwitten en granen
Source: OECD-FAO Agricultural Outlook 2011-2020

21. Ontwikkelingen grondstoffenmarkten
• Afnemende groei bio-energie (bioethanol, biodiesel), echter
totale volumes blijven indrukwekkend
– Duitsland ruim 2 mln ha. (12%) bio-energie
– US ruim 100 mln ton mais bioethanol (ca. 40% totale
maisoogst)
• Efficiënter gebruik van land en grondstoffen
• Groei in gebruik genetisch gemodificeerde gewassen
– 1,7 mln ha. (1996) 170 mln ha. (2012)

22. Sojaboon Sojabonen
Soja
Sojaschroot

23. Non gm soja areaal Brazilië ’11/’12

24. Non gm soja areaal Braz. groeiprojectie
Total Area
M ha
• Aanbod verkleint
• Akkerbouwer zal met hogere premie gestimuleerd moeten worden
• Areaal kan gecontamineerd worden = risico
• Hogere kosten ivm gescheiden areaal, op/overslag laadhaven,
zeetransport, op/overslag loshaven, analyses

26. EU maisprijsontwikkeling 2012-2013
Mais Nearby MEI '13 OKT '13
280
260
Price (EUR/ton)
240
220
200
180

27. Wereldmaisproduktie 2010/2011/2012
350
300
-40Mt
250
+15Mt
200
Mt
150
100
+16Mt
50
-10Mt
-1.3Mt -1Mt
0
US China Brazil EU27 Argentina Ukraine

28. Maisopbrengst US 2012 in Bushel/acre
Uiteindelijke bijstelling van 10,4 Ton/ha 7,7 Ton/ha
170
165 164,7
160 160,4
155
153,9
152,8
150
149,1
148 147,2
145
142,2
140
138,2
136,9
135
133,8
130 129,3
125
122
120
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

29. EU tarweprijsontwikkeling 2012-2013
Tarwe Nearby MEI '13 OKT '13
280
260
Price (EUR/ton)
240
220
200

30. Wereldtarweproduktie 2010/2011/2012
140
-5Mt
120
100
80
Mt
+7Mt
60
40
-14Mt
+2Mt
20 -7.5Mt
-4Mt -6.5Mt
-12Mt
0
EU27 US Argentina Australia Canada Kazakhstan Russia Ukraine

31. EU sojameelprijsontwikkeling 2012-2013
Nearby MEI '13 OKT '13 Rape/Soy ratio NB Rape/Soy ratio + 4-6 m
Soya Braz Hipro
600 80%
575
70%
550
Price (EUR/ton)
525 60%
500
50%
475
450 40%
425
30%
400
375 20%
350
10%
325
300 0%

32. Eur/USD valuta

33. Sojabonenproduktie 2010/2011/2012
Noordelijk halfrond Zuidelijk halfrond
90 +16
100
90 -6.4 80
-2.2 -8
80 70
70 60
+10
60
-9
Mt
50
50
40
40
30
30
20
20
+3.5
-1.9 +0.5
10 -4
10
0
0
Brazil (Feb/Jan) Argentina (Apr/Mar)
Paraguay (Feb/Jan)
US China India

34. Sojabonenvraag China Soybean Imports Trend Jan-Dec (Mln mtons)
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
China Monthly Soybean Imports (Mln mtons)
7 09/10
6 10/11
5 11/12
4 12/13
3
2
1
0
oct nov dec jan feb mar apr may jun jul aug sep

35. Verwachting grondstofprijsontwikkeling
• Sojaprijzen lijken tot juni nog hoog te blijven door grote
logistieke problemen om soja uit Brazilië te krijgen en kunnen
daarna verder in prijs dalen als in Q3 de volgende US oogst
beschikbaar komt
• 2e helft 2013 lijken graanprijzen een substantiële daling in te
gaan zetten door zicht op groter aanbod van zowel mais, gerst
als tarwe
• Door de huidige lage voorraden van granen en oliezaden in de
wereld blijft het risico dat markten snel kunnen oplopen
wanneer de goede vooruitzichten wijzigen en
oogstopbrengsten aangepast dienen te worden

36. Hoe deze informatie te gebruiken?
Fundamentele marktanalyse van vraag en aanbodontwikkeling
geeft richting, echter vraagt om continue bijsturing wegens:
– Weersinvloeden op uiteindelijke gewasopbrengst
– Wijziging van vraag (wereldeconomie, prijsverhoudingen)
Daarnaast kunnen markten snel wijzigen door:
• Invloed van overheden; im- en exportbeperkende
maatregelen
• Calamiteiten
– Dierziekten
– Natuurfenomenen
• Invloed van beleggings- en hedgefondsen

37. Einde Presentatie

38. Korte pauze

39. Zicht op de
grondstoffenmarkt
Ambitious by nature
Ruud Huirne, Food&Agri Nederland
Harry Smit, FAR Rabobank International

40. Landbouw wereldwijd kan maar
amper aan groeiende vraag
voldoen
Aanbod Vraag

41. Een nieuwe realiteit op
landbouwmarkten

42. Voerkosten dus ook op hoger
niveau

43. Zuivelprijzen op de wereldmarkt
boven EU interventieniveau

44. Nederlandse melkprijs in de
nieuwe realiteit

45. Vleesprijzen volgen voerprijzen
omhoog

46. Nederlandse productiviteitsgroei
vlakt af

47. Productiegroei komt vooral uit de
rest van de wereld

48. Positie van de boer in de keten
van twee kanten onder druk
Leveranciers die Agrarisch
Afnemers die
geïntegreerde onder- aanvoer van
bedrijfsystemen nemer grondstoffen willen
leveren zekerstellen

49. De keuze
Samenwerking Concurreren op
ketenefficiëntie
Grootwinkel
Verwerker
Handelaar
bedrijf
Concurreren op basis van
kostleiderschap
49

50. Mogelijke strategiëen
BULK • Schaalvergroting
VRIJHEID
• Uitbesteden
• Marges vastzetten
• Diversificeren
SAMENWERKING
• Lange termijn
contracten
• Handels cooperaties
• Specialisatie
• Co-making
SPECIALITEIT
• Nieuwe inkomsten-
OMVORMEN
bronnen zoeken
50

51. Dank voor uw aandacht
Ambitious by nature