Tiểu luận Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên Kết bạn zalo tải tài liệu 0936885877 Nhận làm tiểu luận: Luanvantrithuc.com

1. 1
TIỂU LUẬN: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VÈ
GIÁO DỤC THANH NIÊN
NHẬN LÀM TIỂU LUẬN 0936885877
LUANVANTRITHUC.COM

2. 2
I – LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định
tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhiệm
những công việc đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo. Trong quá trình lãnh
đạo đất nước, Đảng ta luôn đề cao vai trò, vị trí của thanh niên, xác định thanh niên là
lực lượng xung kích cách mạng, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị
tin cậy của Đảng; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc. Nghị quyết số
25-NQ/TW ngày 25/7/2008 của Ban Chấp hành Trung ương về tăng cường sự lãnh
đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại
hoá ra đời, một lần nữa khẳng định sự quan tâm đặc biệt của Đảng ta đối với công tác
thanh niên. Vì thế công tác giáo dục thanh niên là vô cùng quan trọng, và bản thân là
một sinh viên em thấy việc tìm hiểu về những chủ trương của nhà nước về giáo dục
thanh niên, và những vấn đề liên quan là rất bổ ích, vì thế em xin chọn đề tài tư tưởng
Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên để có thể hiểu thêm về thanh niên trong tư tưởng
của Bác, hiểu thêm về Bác, và sự quan tâm của Bác đối với thanh niên, và thanh niên
cần có những phẩm chất gì, cần chuẩn bị gì để có thể là lực lượng nồng cốt của đất
nước trong tương lai.
II – KHÁI NIỆM TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn
đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đến cách
mạng xã hội chủ nghĩa; là kết quả của sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa
Marx-Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam; đồng thời là sự kết tinh tinh hoa dân
tộc và trí tuệ thời đại nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con
người.
Tư tưởng Hồ Chí Minh chính là cách vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Marx-Lenin trong
điều kiện cụ thể của Việt Nam, và trong thực tế Tư tưởng Hồ Chí Minh đã trở thành
một tài sản tinh thần quý báu của Đảng Cộng Sản Việt Nam và của dân tộc Việt Nam.
III – NỘI DUNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC THANH NIÊN
1 – Vai trò của thanh niên đối với xã hội.

3. 3
Tháng 01/1946, trong thư gửi thanh niên và nhi đồng toàn quốc, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã viết: “Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ
là mùa xuân của xã hội”, tuổi trẻ là lực lượng quyết định vận mệnh của dân tộc, sự
phát triển của đất nước. Người sớm phát hiện được và tin tưởng ở tiềm năng, sức
mạnh to lớn của thế hệ trẻ trong cuộc đấu tranh cách mạng và sự phát triển xã hội.
Người nhận thấy tuổi trẻ Việt Nam là lực lượng đông đảo, hùng hậu, dũng cảm; có
những ưu thế nổi trội: trẻ, khoẻ, chiếm số đông trong xã hội, hăng hái nhiệt tình,
nhanh nhạy trong tiếp thu cái mới. Thế hệ trẻ tiêu biểu cho sức sống, sức phát triển
của dân tộc, nếu được chăm sóc, rèn luyện có thể đóng vai trò quan trọng trong sự
nghiệp giải phóng dân tộc. Nhưng, Người cũng nhận thấy, trong quá trình thống trị
Đông Dương và Việt Nam, thực dân Pháp đã thực hiện chính sách ngu dân, áp đặt
nền văn hoá nô dịch đã làm tàn tạ, mê muội thế hệ trẻ Việt Nam. Đó là điều hết sức
nguy hiểm. Vì thế, trong tác phẩm nổi tiếng Bản án chế độ thực dân Pháp, xuất bản
năm 1925, Người đã viết: “Hỡi Đông Dương đáng thương hại! Người sẽ chết mất,
nếu đám thanh niên già cỗi của Người không sớm hồi sinh.” Chủ tịch Hồ Chí Minh
chỉ ra rằng, chỉ có thể dành độc lập dân tộc khi giác ngộ được quần chúng nhân dân,
mà trước hết là thức tỉnh, giác ngộ thanh niên, hướng cuộc đấu tranh của họ đi đúng
quỹ đạo của cách mạng vô sản, từ đó thức tỉnh dân tộc. Tư tưởng này, trước đó nhà
yêu nước Phan Bội Châu cũng đã đề xướng và thực hiện, nhưng con đường mà nhà
cách mạng tiền bối hướng cho họ đi không phải là con đường cách mạng vô sản.
Tháng 12 năm 1924 tại Quảng Châu, Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc đã tiếp xúc với
những thanh niên yêu nước trong nhóm tâm tâm xã và tổ chức ra 1 nhóm cách mạng
đầu tiên. Việc thành lập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, mở lớp đào tạo về chủ
nghĩa Mác – Lênin chính là những bước chuẩn bị đầu tiên nhưng vô cùng quan trọng
– nhân tố con người, nhân tố thanh niên – những hạt giống đầu tiên cho cách mạng
Việt Nam.
Bằng các hoạt động tích cực và hiệu quả, Hội Việt Nam cách mạng thanh niên đã
nhanh chóng phát triển thành một lực lượng chính trị độc lập, giác ngộ được nhiều
người yêu nước đi theo đường lối của Nguyễn Ái Quốc, góp phần đưa phong trào
công – nông phát triển. Hội Việt Nam cách mạng thanh niên trở thành tiền thân của

4. 4
Đảng Cộng sản Việt Nam. Được tin tưởng và được đào tạo, giáo dục, thanh niên thực
sự đã trở thành lực lượng quan trọng trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, trở
thành đội ngũ hậu bị của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng sớm thấy được sức mạnh của tuổi trẻ trong sự nghiệp xây
dựng đất nước. Ngay trong ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ
cộng hoà, tháng 9 năm 1945, Hồ Chí Minh đã tin tưởng gửi gắm vào thế hệ trẻ, rằng
tương lai của non sông Việt Nam phụ thuộc “một phần lớn ở công học tập của các
em.”
Tháng 8 năm 1947, Người lại khẳng định: “Thanh niên là người chủ tương lai của
nước nhà… Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên.
Thanh niên muốn làm chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyệ n
tinh thần và lực lượng của mình, phải làm việc để chuẩn bị cho cái tương lai đó“.
“Thanh niên ta rất hăng hái. Ta biết tập hợp lòng hăng hái đó lại và dìu dắt đúng đắn
thì thanh niên sẽ thành một lực lượng rất mạnh mẽ“.
Người cũng chỉ rõ, hạt nhân để tập hợp thanh niên, giáo dục thanh niên là Đoàn thanh
niên Cộng sản, vì thế Người rất quan tâm đến việc thành lập Đoàn thanh niên Cộng
sản. Và chỉ một năm sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, Đoàn thanh niên Cộng
sản đã được thành lập. Về chức năng, nhiệm vụ của Đoàn, Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Đoàn
thanh niên là cánh tay và đội hậu bị của Đảng, là người phụ trách dìu dắt nhi
đồng. Để thực hiện tốt nhiệm vụ trên, Đoàn thanh niên cần phải thường xuyên quan
tâm công tác xây dựng Đoàn vững mạnh, Đoàn phải tìm ra nhiều phương thức hoạt
động để tổ chức, tập hợp rộng rãi thanh niên. Đảng phải chăm lo giáo dục cho họ, đào
tạo họ trở thành người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội.
2 – Vai trò của giáo dục
Nói đến tư tưởng giáo dục của Hồ Chí Minh, các nhà nghiên cứu giáo dục thường
nhấn mạnh đến sự đặc sắc trong quan điểm của Người về vấn đề nhân cách, việc học
tập để rèn luyện phát triển nhân cách đối với mỗi người.
Hồ Chí Minh đã từng nói: “Thiện ác vốn chẳng phải là bản tính cố hữu, phần lớn đều
do giáo dục mà nên”. Người muốn nhấn mạnh đến vai trò của giáo dục trong việc

5. 5
hình thành phẩm chất nhân cách con người, “thiện”, “ác” không phải là bản chất sẵn
có của con người mà chủ yếu là do quá trình giáo dục hình thành nên.
Không những thế, giáo dục còn góp phần đắc lực vào công cuộc đổi bảo vệ và xây
dựng đất nước. Người kêu gọi: “Quốc dân Việt Nam! muốn giữ vững nền độc lập,
muốn làm cho dân mạnh nước giàu, mọi người Việt Nam…phải có kiến thức mới, để
có thể tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà và trước hết phải biết đọc, biết viết
chữ quốc ngữ”.
Hồ Chí Minh còn quan tâm chỉ đạo cho giáo dục tích cực phục vụ hoạt động kinh tế,
làm cho hai lĩnh vực này liên hệ chặt chẽ với nhau. Người đánh giá tác dụng tích cực
của giáo dục trong quá trình phát triển kinh tế: “Không có giáo dục, không có cán bộ
thì cũng không nói gì đến kinh tế”.
3 – Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên
Là một lãnh tụ vĩ đại, có tầm nhìn xa trông rộng, hơn ai hết, Người thấu hiểu vai trò
vô cùng to lớn của lực lượng thanh niên trong sự nghiệp cách mạng, trong công cuộc
bảo vệ, xây dựng, kiến thiết nước nhà.
Để phát huy vai trò và sức mạnh của tuổi trẻ thì phải tiến hành giáo dục thanh niên
một cách toàn diện và chu đáo. Hiểu sâu sắc tầm quan trọng của vấn đề này, trong
suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hết sức quan
tâm dìu dắt thế hệ trẻ. Ngay từ những ngày đầu bôn ba cứu nước, để tập hợp, giáo dục
và giác ngộ cách mạng cho thanh niên, Người đã lập ra tổ chức Việt Nam Thanh niên
cách mạng đồng chí hội. Trước lúc đi xa, trong “Di chúc” thiêng liêng, Người còn ân
cần căn dặn: “Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung
phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức
cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây đựng chủ nghĩa xã hội
vừa “hồng” vừa “chuyên”. (Tiểu Luận: Tư Tưởng Hồ Chí Minh Về Giáo Dục Thanh
Niên)
Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết“.
Trong số những vấn đề cần giáo dục cho thanh niên, Hồ Chí Minh đặt lên hàng đầu
vấn đề giáo dục tinh thần yêu nước. Trong năm điều Người dạy thiếu niên và nhi
đồng, điều thứ nhất là: “Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào“, đối với thanh niên, “Trước hết

6. 6
phải yêu Tổ quốc, yêu nhân dân. Phải có tinh thần dân tộc vững chắc và tinh thần
quốc tế đúng đắn”. Tinh thần yêu nước là vốn quý, là sức mạnh to lớn giúp dân tộc ta
đứng vững trước những thử thách nghiệt ngã trong lịch sử. Nó được hun đúc từ bao
đời và đã trở thành sức mạnh Việt Nam, biểu tượng Việt Nam. Ngày nay, trong thời
đại Hồ Chí Minh, hơn bao giờ hết, tinh thần ấy cần được đề cao và khơi dậy một cách
mạnh mẽ để đưa chúng ta vượt qua đói nghèo, tụt hậu. Có thể khẳng định rằng, giáo
dục tinh thần yêu nước cho thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh là việc làm đặc biệt
quan trọng trong bối cảnh hiện nay, nó tiếp thêm nguồn sức mạnh, trí sáng tạo cho
hàng triệu thanh niên đang ngày đêm chiến đấu, lao động, cống hiến trên mọi lĩnh vực
vì sự vững bền của đất nước, cho sự thăng hoa của dân tộc, cho dáng đứng Việt Nam
tạc sâu vào thiên niên kỷ.
Những tư tưởng của Hồ Chí Minh về giáo dục tinh thần yêu nước đối với thế hệ trẻ
cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị và mang ý nghĩa thời sự. Chúng ta tuy đã giành
được độc lập tự do, đất nước hòa bình và thống nhất, song vẫn còn biết bao khó khăn
và thử thách. Sự nghiệp chấn hưng đất nước, đưa nền kinh tế nước ta phát triển ngang
với trình độ của những cường quốc lớn đòi hỏi thế hệ trẻ hôm nay phải phấn đấu, nỗ
lực cống hiến nhiều hơn nữa. Họ phải tự giác rèn luyện, trở thành những con người có
ý chí bền vững, có lòng dũng cảm gan dạ để vượt qua những cám dỗ thấp kém, những
thói hư tật xấu,… mà mặt trái của kinh tế thị trường, của toàn cầu hoá mang lại
Trong công cuộc giáo dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ cho đất nước, Hồ Chí Minh nhấn
mạnh đến nguyên tắc giáo dục toàn diện. Người cho rằng, “Nhà nước chú trọng đặc
biệt việc giáo dục thanh niên về đức dục, trí dục và thể dục“. Một con người có trí tuệ
và nhân cách phát triển lệch lạc không thể là một người chủ xứng đáng của đất nước,
của Tổ quốc. Vấn đề giáo dục toàn diện là một vấn đề hết sức quan trọng. Theo Chủ
tịch Hồ Chí Minh, thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà, vì vậy, ngay từ
hiện tại, “… thanh niên phải chuẩn bị làm người chủ nước nhà. Muốn thế phải ra sức
học tập chính trị, kỹ thuật, văn hóa, trước hết phải rèn luyện và thấm nhuần tư tưởng
xã hội chủ nghĩa, gột rửa cá nhân chủ nghĩa…“. Đúng như tư tưởng của Người, để
hoàn thành tốt vai trò người chủ nước nhà, thanh niên phải được giáo dục, đào tạo một
cách chu đáo, phải được chuẩn bị đầy đủ các hành trang cần thiết nhất. Trước hết, họ

7. 7
phải là những con người gương mẫu về đạo đức, có ý thức đạo đức hoàn thiện, đầy
đủ, đồng thời, có thể chất cường tráng, mạnh mẽ. Có như thế họ mới có thể vượt qua
được những khó khăn, thử thách, mới làm tròn được những nhiệm vụ vẻ vang nhưng
cũng rất nặng nề mà Đảng, dân tộc và nhân dân giao phó. Đặc biệt, họ phải là những
người có trí tuệ cao, thông minh, sáng tạo, có ý chí khám phá, tìm tòi “dám nghĩ, dám
làm”, biết vận dụng những thành quả của khoa học – công nghệ hiện đại vào thực tiễn
xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc.
Để trở thành những con người phát triển hài hoà và toàn diện, con đường duy nhất của
thanh niên là không ngừng ra sức phấn đấu, rèn luyện, học tập trên tất cả các lĩnh vực,
“phải ra sức học tập chính trị, kỹ thuật, văn hoá, phải thấm nhuần tư tưởng xã hội chủ
nghĩa“. Điều đó có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nhất là trong điều kiện toàn cầu hoá
và sự bùng nổ của cách mạng khoa học – công nghệ hiện đại. Thanh niên Việt Nam
phải biết vươn lên làm chủ những công nghệ tiên tiến nhất, để rút ngắn khoảng cách
với những quốc gia phát triển. Thực tế cho thấy, rất nhiều thanh niên đã và đang xứng
đáng với lời dạy đó của Người. Những thắng lợi vẻ vang của tuổi trẻ Việt Nam trong
các cuộc thi quốc tế, trong học tập, sản xuất và kinh doanh,… đã chứng minh vai trò
và năng lực của các thế hệ thanh niên trong công cuộc xây dựng đất nước. Tuy nhiên,
tuổi trẻ ngày nay cần phải làm được nhiều hơn thế, cần phải tiếp tục phấn đấu và rèn
luyện. Trên nhiều lĩnh vực, chúng ta còn tụt hậu, có khoảng cách quá xa so với các
nước phát triển trong khu vực và trên thế giới. Nhiệm vụ của thanh niên là phải góp
phần thu hẹp, san bằng khoảng cách đó. Hồ Chí Minh đặc biệt chú trọng việc giáo dục
đạo đức cách mạng cho thế hệ trẻ. Người chỉ rõ: “Thanh niên phải luôn luôn rèn luyện
đạo đức cách mạng. Đạo đức cách mạng có thể tóm tắt trong mấy điểm:
 Trung thành: Trọn đời trung thành với sự nghiệp cách mạng, với Tổ quốc,
với Đảng, với giai cấp.
 Dũng cảm: Không sợ khổ, không sợ khó, thực hiện: “Đâu cần thanh niên có,
việc gì khó thanh niên làm”, “gian khổ thì đi trước, hưởng thụ sau mọi
người”.
 Khiêm tốn: Không nên tự cho mình là tài giỏi, không khoe công, không tự
phụ.

8. 8
Được ví như mùa xuân của xã hội, nhiệm vụ của thanh thiếu niên không chỉ là học
tập, rèn luyện, mà còn phải biết cống hiến và hy sinh. Trong bài nói chuyện tại buổi lễ
khai mạc trường Đại học nhân dân Việt Nam, Hồ Chí Minh đã ân cần chỉ bảo: “Nhiệm
vụ của thanh niên không phải là hỏi nước nhà đã cho mình những gì. Mà phải tự hỏi
mình đã làm gì cho nước nhà! Mình phải làm thế nào cho ích lợi nước nhà nhiều
hơn? Mình đã vì lợi ích nước nhà mà hy sinh phấn đấu chừng nào?“. Lời nói của
Người tuy giản dị mà thật sâu sắc biết bao. Ngày nay, còn nhiều bạn trẻ đang mải mê
theo đuổi những giá trị vật chất thấp kém, tầm thường mà quên đi trách nhiệm, nghĩa
vụ lớn lao của mình đối với Tổ quốc, với non sông đất nước. Thói quen đua đòi,
hưởng lạc, chạy theo những thói hư tật xấu, những tệ nạn xã hội đang làm hư hỏng
một số thanh, thiếu niên vốn không tự giác học tập, rèn luyện. Họ đang sa vào một
cuộc sống thiếu lý tưởng, không có niềm tin, không có sự định hướng một cách đúng
đắn. Không có lý tưởng cao cả để phấn đấu, cuộc sống con người sẽ trở nên tẻ nhạt,
tầm thường, thậm chí vô nghĩa. Có lẽ đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn
đến sự gia tăng những hiện tượng rất đáng lo ngại trong giới trẻ ngày nay, như đua xe
máy, nghiện ngập ma túy…
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Thanh niên cần phải có tinh thần và gan dạ sáng tạo,
cần phải có chí khí hăng hái và tinh thần tiến lên, vượt mọi khó khăn, gian khổ để tiến
mãi không ngừng”. Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, người thanh niên cũng phải sống
xứng đáng với truyền thống vẻ vang của dân tộc. Trong bối cảnh hội nhập và mở cửa
hiện nay, đất nước đang đứng trước những thời cơ và những thử thách lớn lao, hơn
bao giờ hết, vai trò và trách nhiệm của thanh niên, của tuổi trẻ lại càng vinh dự và
nặng nề. Tương lai của đất nước, của dân tộc đang nằm trong tay thế hệ trẻ. Chúng ta
có thể sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không? Chúng ta có thể đi tắt,
đón đầu thời đại được hay không? Chúng ta có thể vượt ra khỏi đói nghèo, tụt hậu để
trở thành một quốc gia giàu có, vững mạnh, phát triển về mọi mặt được hay không?
Tất cả đang trông chờ vào ý chí, nghị lực và bản lĩnh của tuổi trẻ, tất cả đang được
quyết định bởi những việc làm, những hành động cụ thể của tuổi trẻ hôm nay. Chúng
ta không thể quên lời căn dặn thiết tha của Người: “Thanh niên ta có vinh dự to thì

9. 9
cũng có trách nhiệm lớn. Để làm tròn trách nhiệm, thanh niên ta phải nâng cao tinh
thần làm chủ tập thể, trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt niềm tin lớn vào thế hệ trẻ, quan tâm đặc biệt đến sự phát
triển toàn diện của họ, trong đó có sự phát triển về thể chất. Người đã nêu một tấm
gương sáng về rèn luyện thể dục, thể thao, đồng thời kêu gọi mọi người, nhất là thanh
niên, phải thường xuyên rèn luyện sức khoẻ, coi đó là trách nhiệm và bổn phận của
thanh niên. Họ cần có những hoạt động vui chơi lành mạnh: “Thanh niên phải chuyên
tâm học hành và công tác, nhưng cũng cần có vui chơi. Vui chơi lành mạnh là một bộ
phận trong sự sinh hoạt của thanh niên”. Rõ ràng, trong bối cảnh ngày nay, lời nhắc
nhở đó của Bác có ý nghĩa rất quan trọng. Có lẽ, một phần do thiếu những sân chơi
lành mạnh, bổ ích mà không ít bạn trẻ đã và đang lao vào những trò chơi dại dột, vô
cùng nguy hiểm, như đua xe trái phép, cá độ bóng đá, cờ bạc, nghiện ngập, hút xách.
Hoặc có không ít nam nữ thanh niên mải mê truy tìm những cảm giác xa lạ trên sàn
nhảy, vũ trường với đủ các loại thuốc kích thích. Vui chơi, giải trí là điều không thể
thiếu được đối với lứa tuổi thanh niên, song các hoạt động đó phải mang tính giáo
dục, tính văn hoá và lành mạnh. Vui chơi để có thêm niềm tin và ý chí trong học tập,
rèn luyện. Hổ Chí Minh đã từng nhắc nhở: “Trong vui chơi cũng có giáo dục. Cần có
những thú vui chơi văn hoá, thể dục có tính chất tập thể và quần chúng“.
Để giáo dục thế hệ trẻ, Hồ Chí Minh rất chú trọng tới vai trò của nhà trường, của
ngành giáo dục – đào tạo. Có thể nói, trường học là môi trường thuận lợi nhất để giáo
dục thanh niên trên mọi phương diện. Nhà trường là nơi tuổi trẻ tiếp thu những tri
thức, những kinh nghiệm để chuẩn bị bước vào đời, trau dồi đạo đức ý chí, luyện rèn
những phẩm chất cần thiết cho một tương lai tươi sáng. Trong Đời sống mới, Hồ Chí
Minh đã nhấn mạnh vai trò của nhà trường trong chế độ mới: “Cốt nhất là phải dạy
học trò biết yêu nước, thương nòi, phải dạy cho họ ý chí tự lập tự cường, quyết không
chịu thua kém ai, quyết không chịu làm nô lệ”
Hiện nay, do cơ chế, chính sách chưa thực sự hoàn thiện, đồng bộ nên trong bản thân
các trường học, các cơ quan, bộ phận của ngành giáo dục – đào tạo vẫn còn tồn tại
những hạn chế, thiếu sót. Những căn bệnh phổ biến, như “bệnh thành tích”, hiện
tượng tiêu cực, bất công, gian lận trong thi cử, ngồi “nhầm” chỗ, “nhầm” lớp… vẫn

10. 10
chưa được khắc phục một cách triệt để. Trong điều kiện hiện nay, chúng ta càng phải
quán triệt tư tưởng có tính chỉ đạo của Hồ Chí Minh: dù khó khăn đến đâu cũng phải
quyết tâm dạy thật tốt, học thật tốt.
Bên cạnh trường học, tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cũng có vai
trò quan trọng đối với việc giáo dục, bồi dưỡng thanh niên. Đoàn Thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh là một tổ chức cách mạng do chính Hồ Chủ tịch và Đảng Cộng sản
Việt Nam sáng lập, rèn luyện, là đội ngũ của những người thanh niên Việt Nam ưu tú.
Trong suốt quá trình cách mạng Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
đã có những đóng góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Đây vừa là tổ
chức, vừa là môi trường cho người thanh niên yêu nước rèn luyện và cống hiến. Để
phát huy vai trò của tuổi trẻ, Hồ Chí Minh căn dặn: “Trung ương Đoàn cần phải tăng
cường hơn nữa việc giáo dục tinh thần yêu nước, giác ngộ giai cấp và đạo đức cách
mạng cho đoàn viên và thanh niên”. Trong bối cảnh ngày nay, lời nhắc nhủ đó của
Người lại càng có ý nghĩa hơn bao giờ hết.
Những thế hệ cha anh đi trước đã hy sinh biết bao xương máu cho dân tộc được độc
lập và tự do, cho Tổ quốc được hòa bình thống nhất, cho lãnh thổ Việt Nam được vẹn
toàn. Trong hai cuộc kháng chiến thần thánh trường kỳ chống đế quốc Pháp và đế
quốc Mỹ, nhân dân Việt Nam nói chung và thanh niên Việt Nam nói riêng đã nêu cao
tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường, bất khuất, thà hy sinh đến giọt máu cuối cùng
chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu sống cuộc đời nô lệ. Con
người Việt Nam vĩ đại nhất, tiêu biểu nhất cho tinh thần và ý chí đó chính là Chủ tịch
Hồ Chí Minh. Là nhà ái quốc vĩ đại, cuộc đời cao cả của Người chính là tấm gương
sáng ngời cho thế hệ trẻ hôm nay noi theo và học tập. Việc giáo dục tuổi trẻ thông qua
những tấm gương cách mạng là một vấn đề hết sức quan trọng. Hồ Chí Minh là người
rất thấu hiểu điều này và Người đã từng nhắc nhở: “Có số thanh niên tưởng xây dựng
chủ nghĩa xã hội ngày nay là trên trời rơi xuống, không biết sự gian nan, cực khổ cũ.
Các đồng chí già phải kể lại cho họ nghe. Đó là một cách giáo dục thanh niên”. Đối
với những tấm gương anh hùng cách mạng, với những chiến công của các anh hùng
dũng sĩ đã lập nên trong công cuộc cứu nước và giữ nước, Người căn dặn: “Chúng ta
phải ghi chép và thường nhắc lại những sự tích ấy… để giáo dục thanh niên ta rèn

11. 11
luyện một ý chí kiên quyết quật cường, một tâm lý quả cảm xung phong, tin tưởng vào
tương lai tươi sáng của Tổ quốc“.
Người thanh niên có giáo dục phải là người “uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ
trồng cây”. Đạo lý này được lưu giữ từ nghìn đời nay và đã trở thành một lẽ sống quý
báu của dân tộc ta. Với những anh hùng liệt sĩ đã cống hiến máu xương mình cho Tổ
quốc, chúng ta phải đời đời ghi nhớ công ơn của họ. Trong “Di chúc” để lại cho đồng
bào cả nước, Hồ Chí Minh căn dặn: “Đối với các liệt sĩ mỗi địa phương (thành phố,
làng xã) cần xây dựng vườn hoa và bia kỷ niệm ghi sự hy sinh anh dũng của các liệt
sĩ, để đời đời giáo dục tinh thần yêu nước cho nhân dân ta“. Những tư tưởng quý báu
của Chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên sẽ mãi mãi tỏa sáng trong suốt hành
trình lịch sử của dân tộc Việt Nam. Trong bối cảnh thời đại và quốc tế ngày nay,
những tư tưởng đó lại càng có giá trị hơn bao giờ hết. Thấm nhuần và quán triệt một
cách sâu sắc những lời dạy đó sẽ giúp thanh niên có thêm niềm tin và sức mạnh. Đó
cũng là biểu hiện sinh động của phong trào toàn dân, trong đó có thanh niên “sống,
chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại”.
Tin tưởng vào bản chất và sức mạnh của thanh niên nhưng phải giáo dục họ để họ trở
thành lực lượng kế tục sự nghiệp cách mạng. Theo Người, thanh niên phải được giáo
dục vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Một tư tưởng hết sức ngắn gọn nhưng cũng hết sức
đầy. Bồi dưỡng thế hệ thanh niên là công việc hết sức công phu và bền bỉ, là sự
nghiệp của toàn Đảng, toàn dân.
4 – Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên
Có đạo đức cách mạng thì mỗi thanh niên có thể tự phấn đấu hoàn thiện mình, hình
thành năng lực để hoàn thành nhiệm vụ cách mạng vẻ vang. Vì vậy, đạo đức cách
mạng là nền tảng vững chắc để thanh niên hoàn thành nhiệm vụ vẻ vang của mình.
Trong 5 điểm Bác dạy thanh niên và 5 điều Bác dạy thiếu nhi, đều toát lên một sự
quan tâm đặc biệt sâu sắc về giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên. Người đã
nêu lên những nội dung cụ thể về giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho thanh
niên như sau:- Đạo đức cách mạng là tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng và
hiếu với nhân dân.
Khi nói tới giáo dục đạo đức cách mạng, vấn đề quan trọng hàng đầu được Hồ Chí

12. 12
Minh quan tâm là làm cho thanh niên nhận thức được rằng: đạo đức cách mạng là
tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng và hiếu với nhân dân. Khái niệm trung,
hiếu mà Hồ Chí Minh nêu để thanh niên tu dưỡng, rèn luyện bao hàm những nội dung
rất mới mẻ, trên cơ sở phát triển những tinh hoa của dân tộc và nhân loại. Hồ Chí
Minh nói: Tuy Khổng Tử là phong kiến và trong học thuyết của Khổng Tử có nhiều
điều không đúng, song những điều hay trong đó thì chúng ta nên học. Trung, hiếu là
khái niệm quan trọng mà Nho giáo đưa ra. Nhưng trung, hiếu của Nho giáo chỉ bó hẹp
trong phạm vi hết lòng thờ vua, thờ cha mẹ trong bất kỳ điều kiện nào. Hồ Chí Minh
cũng sử dụng khái niệm trung, hiếu, nhưng được nâng cao, phát triển mang tính giai
cấp sâu sắc để giáo dục thanh niên. Đó là lòng trung với Tổ quốc, với Đảng và hiếu
với nhân dân.Muốn có lòng trung với nước phải giáo dục cho thanh niên tinh thần yêu
nước nồng nàn, sâu sắc. Về nội dung này, Hồ Chí Minh nói rất rõ: yêu Tổ quốc là cái
gì trái với quyền lợi của Tổ quốc, chúng ta kiên quyết chống lại. Tư tưởng quán xuyến
của Người là Tổ quốc luôn gắn liền với nhân dân, yêu nước hay trung với nước là làm
sao cho “dân giàu, nước mạnh”, một khái niệm hết sức thiết tha, gần gũi mà Hồ Chí
Minh đã đưa ra rất sớm từ sau khi miền Bắc nước ta được hoàn toàn giải phóng.
Trung với Đảng, theo Người là phải giáo dục cho thanh niên có được những đức tính
trung thực, ngay thẳng, không tà dâm, không làm việc bậy. Ngoài lợi ích của Đảng
không có lợi ích riêng. Lúc được giao việc thì bất kỳ to nhỏ đều ra sức làm cẩn thận,
có hiệu quả, và phải biết làm việc có lợi, tránh việc có hại cho Đảng. Đó là những nội
dung hết sức sinh động, cụ thể vừa là thước đo, vừa là chỉ dẫn không chỉ riêng đối với
thanh niên, mà
còn cho tất cả những ai tự nguyện chiến đấu dưới ngọn cờ của Tổ quốc, của Đảng.
“Những người Cộng sản chúng ta không được một phút nào quên được lý tưởng cao
cả của mình là phấn đấu cho tổ quốc hoàn toàn độc lập, cho chủ nghĩa xã hội hoàn
toàn thắng lợi trên đất nước ta và trên toàn thế giới“. Người chỉ rõ, giáo dục lý tưởng
cho thế hệ trẻ tức là phải dạy cho họ biết yêu nước thương nòi, biết tự lực tự cường,
không chịu thua kém ai; làm cho thế hệ trẻ có nhận thức đúng đắn về chủ nghĩa xã
hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; xây dựng niềm tin ở tương lai
của đất nước, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng; giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin…

13. 13
Người căn dặn: “Xây dựng chủ nghĩa xã hội phải có máy móc, có kỹ thuật, có văn
hoá…. thanh niên phải học và học cho giỏi“. Hồ Chí Minh yêu cầu nhà trường trong
khi giảng dạy phải coi trọng các môn khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, các môn kỹ
thuật để có kiến thức toàn diện tham gia vào sự nghiệp xây dựng nước nhà. Phải giáo
dục thế hệ trẻ tình yêu lao động, quý trọng người lao động, có thái độ trân trọng đối
với người lao động.
5 – Phương pháp giáo dục thanh niên trong tư tưởng Hồ Chí Minh
Người cho rằng, học phải đi đôi với hành, giáo dục gắn liền với xã hội. Học để hành,
để phục vụ cuộc sống. Người phê phán lối học vẹt. Học phải có suy nghĩ, thực hành,
thí nghiệm. Giáo dục thanh niên không thể tách rời mà phải liên hệ chặt chẽ với những
cuộc đấu tranh của xã hội. “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do
đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển cũng cố. Cũng như ngọc càng
mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”
Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng luôn đánh giá cao vai trò của gia đình trong việc giáo dục
thanh niên. Điều đáng lưu ý là, Người coi việc giáo dục thanh niên là cả một khoa
học. Người nói: “Óc của người tuổi trẻ trong sạch như một tấm lụa trắng. Nhuộm
xanh thì nó sẽ xanh. Nhuộm đỏ thì nó sẽ đỏ” Điều đó đòi hỏi giáo dục thanh niên phải
có nội dung, chương trình phù hợp. Người cũng đã chỉ rõ những nội dung, yêu cầu,
nhiệm vụ đối với mỗi cấp học. Đối với thanh niên, Người yêu cầu phải tự giác, tự
động, “cần phải làm đầu tàu, gương mẫu trong phong trào thi đua yêu nước. Đâu
Đảng cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên”.
Người cũng nghiêm túc chỉ rõ bệnh ham chuộng hình thức, thiếu thực tế, bệnh cá
nhân, anh hùng của thanh niên. “Thanh niên cần phải chống tâm lý tự tư tự lợi, chỉ lo
lợi ích riêng và sinh hoạt riêng của mình… Chống thói quen xem khinh lao động,
nhất là lao động chân tay. Chống lười biếng xa xỉ. Chống cách sinh hoạt uỷ mị.
Chống kiêu ngạo, giả dối khoe khoang”. “Thanh niên phải có đức, có tài. Có tài mà
không có đức ví như một anh làm kinh tế tài chính rất giỏi nhưng lại đi đến thụt két thì
chẳng những không làm được gì ích lợi cho xã hội mà còn có hại cho xã hội nữa. Nếu
có đức mà không có tài ví như ông bụt không làm hại gì, nhưng cũng không lợi ích gì
cho người”.

14. 14
Trong việc “trồng người”, Hồ Chí Minh cho rằng: “Lấy gương người tốt, việc tốt để
hằng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây
dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới”
Đó là phương pháp giáo dục cơ bản vừa mang tính khoa học và tính thực tiễn do chính
Hồ Chí Minh đề xướng. Phương pháp này vừa đáp ứng nhu cầu của con người là
muốn học tập noi gương người tốt, việc tốt để tiến lên, vừa thể hiện niềm tin yêu, lạc
quan của Hồ Chí Minh đối với con người và đối với sự nghiệp giáo dục thanh niên.
Hồ Chí Minh luôn quan tâm khơi dậy và chăm chút những phần tốt, mặt tốt ở mỗi
thanh niên, nêu lên những tấm gương tốt diễn ra hằng ngày để mọi người noi theo.
Để động viên khuyến khích những việc làm tốt của thanh niên, người đã gửi hàng
ngàn huy hiệu, viết và trả lời hàng ngàn bức thư, tiếp hàng ngàn thanh, thiếu nhi tiêu
biểu cho những gương người tốt việc tốt. Đó là các anh hùng, dũng sĩ ngoài mặt trận,
những tấm gương cứu bạn, hành động dũng cảm, đến những việc làm tốt như chăm
sóc trâu bò của hợp tác xã, nhặt được của rơi trả lại… Đồng thời, Người còn nhắc nhở
thanh niên luôn luôn trân trọng, lắng nghe, tìm hiểu, suy ngẫm các gương tốt, ý hay
của nhân dân. Người nói: “Dân rất thông minh. Quần chúng kinh nghiệm, sáng kiến
rất nhiều. Chỉ cần mình có biết học hay biết lợi dụng mà thôi”
Với thái độ và tinh thần lạc quan cách mạng, lòng nhân ái, bao dung đối với con
người, Hồ Chí Minh thể hiện tấm lòng yêu mến, trân trọng, tin tưởng đối với thanh
niên, động viên khích lệ họ ra sức học tập, rèn luyện để kế tục xứng đáng sự nghiệp
cách mạng mà nhân dân đã giao cho.
Để giáo dục thanh niên trở thành những con người có ích cho xã hội, Hồ Chí Minh
còn đòi hỏi những người lớn tuổi phải là tấm gương và có trách nhiệm dìu dắt, giúp đỡ
thanh niên: “Các đồng chí già là rất quý, là gương bền bỉ đấu tranh, dìu dắt, bồi
dưỡng, đào tạo thêm đồng chí trẻ. Đồng chí già phải giúp đỡ cho đồng chí trẻ tiến bộ”
(34). Người nhắc nhở cán bộ Đoàn cần nêu cao tấm gương của bản thân mình cho
thanh niên học tập. Muốn dạy cho thanh niên trở thành người tốt thì trước hết lớp cha
anh phải là những tấm gương tốt. Điều đó có nghĩa là muốn thanh niên kế tục được lý
tưởng, niềm tin của cha anh, thì lớp cha anh bằng suy nghĩ, hành động, phải là hiện
thân sinh động, vững vàng của lý tưởng và niềm tin đó.

15. 15
Lý tưởng độc lập dân tộc, tự do và chủ nghĩa xã hội đã trở thành niềm tin, lẽ sống của
nhiều thế hệ kế tục nhau. Do vậy, Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở chúng ta phải giáo dục
cho thanh niên nhận thức đúng và hiểu sâu sắc rằng: vì lý tưởng cao đẹp ấy, mà biết
bao chiến sĩ cộng sản, biết bao người con yêu quý của giai cấp công nhân và của dân
tộc đã hy sinh, biết bao lớp tuổi thanh niên đã lên đường chiến đấu. Con đường đi đến
lý tưởng cao đẹp là con đường phải đổ nhiều mồ hôi, xương máu, nhưng cũng đầy
vinh quang và sự tích anh hùng. Có giác ngộ lý tưởng cách mạng, thanh niên mới đảm
đương được sứ mệnh đưa lá cờ bách chiến, bách thắng của Đảng và của dân tộc đến
thắng lợi cuối cùng.
Tóm lại, quan niệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với công tác giáo dục thanh niên là
một hệ thống hoàn chỉnh. Những quan điểm đó thể hiện một sự quan tâm đặc biệt đối
với thanh niên, thể hiện một tầm nhìn chiến lược đối với lực lượng quan trọng này.
Ngày nay, trong bối cảnh mới, thời đại của hội nhập và phát triển, trong công tác
Đoàn thanh niên, những quan điểm đó vẫn còn nguyên giá trị, có ý nghĩa chỉ đạo hoạt
động của chúng ta trong công tác lý luận cũng như trong hoạt động thực tiễn. Trung
thành và vận dụng sáng tạo tư tưởng của Người trong công tác thanh niên, chúng ta
hoàn toàn có thể tin tưởng vào những cống hiến to lớn của thanh niên đối với sự
nghiệp dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.