โภชนศาสตร์

1. อาหารที่เหมาะสำหรับเด็กก่อนวัยเรียน
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
1
อาหารที่เหมาะสำหรับเด็กก่อนวัยเรียน
การเจริญเติบโตในเด็กก่อนวัยเรียน
ความต้องการพลังงานและสารอาหาร
การจัดอาหารสำหรับเด็กก่อนวัยเรียน
2
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายในเด็กก่อนวัยเรียน
การเจริญเติบโตของร่างกายและสมองจะช้า
กว่าระยะทารก แต่ในช่วง 2 ขวบปีแรก
การเจริญเติบโตก็ยังเป็นไปค่อนข้างรวดเร็ว
และจะค่อยช้าลงเมื่อมีอายุมากขึ้น
3
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
การเจริญเติบโตของเด็ก
สมอง
ร้อยละ 80 ของจำนวนเซลล์สมองของคนเราจะ
ถูกสร้างขึ้นในช่วง 3 เดือนสุดท้ายของการตั้ง
ครรภ์และเจริญเติบโตสูงสุดในช่วง 2 ปีแรก
4
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
1
2
3
4

2. อัตราการเจริญเติบโตของเด็กปกติ
อายุ(YR) น้ำหนัก (GM/DAY) ความยาว (CM/MO) เส้นรอบศีรษะ CM/YR)
1
2
3
4
5
6
4-10 0.7-1.1 (25cm/yr) 1
4-10 0.7-1.1 (12 cm/yr) 2
4-10 0.7-1.1 0.5
5-8 0.5-0.8
1
3-10ปี จะเพิ่ม1ซม./3ปี5-8 0.5-0.8
1
3-10ปี จะเพิ่ม1ซม./3ปี
5-12 0.4-0.6
1
3-10ปี จะเพิ่ม1ซม./3ปี
กระหม่อม
หน้าปิด
ดัดแปลงจาก : คู่มือการดูแลผู้ป่วยเด็กทางโภชนาการ และการอบรมเลี้ยงดูเด็กจากแรกเกิดถึง5ปี 5
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
6
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
7
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ความต้องการพลังงาน
และสารอาหาร
ในเด็กก่อนวัยเรียน
8
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
5
6
7
8

3. วิธีประเมินพลังงานต่อวันในเด็ก
สูตร Holliday-Segar
น้ำหนักตัว 1-10 kg = 100 kcal/kg/d
น้ำหนักตัว 11-20 kg = 1000 kcal+(50kcal x น้ำหนักตัวที่มากกว่า 10kg)
น้ำหนักตัว >20 kg = 1500 kcal+(20kcal x น้ำหนักตัวที่มากกว่า 20kg)
เช่น 1. เด็กชายแบงค์ อายุ 1ขวบ มีน้ำหนัก 7 kg ควรได้รับพลังงานกี่ kcal/d
100 kcal x 7kg = 700 kcal/d
2.เด็กหญิงมิ้น อายุ 1 ปี 9 เดือน มีน้ำหนัก 12 kgควรได้รับพลังงานกี่ kcal/d
1000 kcal +(50kcal x 2) = 1100 kcal/d 9
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
สัดส่วนพลังงานสำหรับเด็กก่อนวัยเรียน
อายุ (YR) โปรตีน (%) คาร์โบไฮเดรท (%) ไขมัน (%)
1-3 5-20 45-65 30-40
4-6 10-30 45-65 25-35
คู่มือการดูแลผู้ป่วยเด็กทางโภชนาการ 10
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ความต้องการพลังงานและสารอาหารในเด็ก
อายุ
พลังงาน
(KCAL)
CHO
(G/DAY)
โปรตีน
G/DAY G/KG/DAY
โปรตีน
G/DAY G/KG/DAY
กรดไขมันจำเป็น
PUFA MUFA
G/DAY G/DAY
กรดไขมันจำเป็น
PUFA MUFA
G/DAY G/DAY
1-3 ปี 102 130 13 1.05 7 0.7
4-6 ปี 70 130 19 0.95 10 0.9
Dietary reference intakes (DRIs) 11
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
การจัดอาหารสำหรับเด็กวัยก่อนเรียน
ข้าวเป็นหลัก
นมเป็นอาหารเสริม
อาหารว่าง (ควรเป็นผลไม้แทนขนมและน้ำอัดลม)
ครบทั้ง 6หมวดอาหาร
12
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
9
10
11
12

4. ปริมาณอาหาร 1วันในเด็กก่อนวัยเรียน
หมวดอาหาร (ส่วน) อายุ 1-3 ปี อายุ 4-5 ปี อายุ 6-7 ปี
ข้าว-แป้ง (ทัพพี) 3 5 8
ผัก (ทัพพี) 2 3 4
ผลไม้ (ส่วน) 3 3 3
เนื้อสัตว์ (ช้อนโต๊ะ) 3 3 6
นม (แก้ว) 2 3 2
น้ำมัน (ช้อนชา) 5 5 6 13
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ข้าว-แป้ง อายุ 1-3 ปี อายุ 4-5 ปี อายุ 6-7 ปี
ส่วน (ทัพพี) 3 5 8
14
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ผัก อายุ 1-3 ปี อายุ 4-5 ปี อายุ 6-7 ปี
ส่วน (ทัพพี) 2 3 4
15
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
หน่วยเป็นส่วน
ผลไม้ อายุ 1-3 ปี อายุ 4-5 ปี อายุ 6-7 ปี
ส่วน 3 3 3
16
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
13
14
15
16

5. เนื้อสัตว์ อายุ 1-3 ปี อายุ 4-5 ปี อายุ 6-7 ปี
ส่วน (2ช้อนโต๊ะ) 3 3 6
17
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
เต้าหู้ 1 แผ่น
นม อายุ 1-3 ปี อายุ 4-5 ปี อายุ 6-7 ปี
ส่วน (แก้ว) 2 3 2
18
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
หน่วยเป็นช้อนชา
น้ำมัน อายุ 1-3 ปี อายุ 4-5 ปี อายุ 6-7 ปี
ส่วน (ช้อนชา) 5 5 6
19
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
การจัดอาหารสำหรับเด็กก่อนวัยเรียน
ควรให้อาหารแก่เด็กเป็นเวลา ทั้งอาหารหลัก
และอาหารว่าง
อย่าบังคับให้เด็กกิน จัดอาหารที่มีประโยชน์
หลายๆอย่างในแต่ละมื้อ เพื่อสามารถเลือกอาหารที่
เขาชอบ
เมื่อให้อาหารชนิดใหม่แก่เด็กวัยก่อนเรียน
ควรใช้คำว่า“กินคำเดียว”ควรให้ตอนเริ่มต้นของ
มื้ออาหาร
20
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
17
18
19
20

6. การตักอาหารในปริมาณมากทำให้เด็กไม่อยากกิน
แบบอย่างที่ดีจะทำให้เด็กยอมรับอาหารใหม่
ถ้าคนในครอบครัวกินเด็กจะพยายามกินด้วย
ให้เด็กได้มีส่วนร่วมในการเตรียมอาหาร
อุณหภูมิ รสชาติไม่จัด ลักษณะเนื้อสัมผัส จะเป็น
เหตุผลในการเลือกอาหาร เช่น เด็กจะชอบรับประทาน
อาหารที่มีสีสัน ควรเติมผักต่างๆ ลงไปในอาหาร
การจัดอาหารสำหรับเด็กก่อนวัยเรียน
21
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
การจัดอาหารสำหรับเด็กก่อนวัยเรียน
กระเพาะอาหารของเด็กเล็ก มีความจุจำกัด
ไม่สามารถกินอาหารในปริมาณมากๆได้
ถ้ามีอาการเหนื่อยจะกินอาหารได้น้อย ดังนั้น
ควรจัดเวลาเล่น และอาหารให้เหมาะสมก่อนถึง
เวลาอาหาร หรือให้พักผ่อนก่อนที่จะกินอาหาร
22
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
สิ่งที่ทำให้เด็กมีพฤติกรรมการกินไม่เหมาะสม
เด็กถูกพ่อแม่ยัดเยียดในเรื่องการกินมากเกินไป
บางครั้งทำให้เด็กมีพฤติกรรมต่อต้าน เช่น
การอมข้าว
บริการและเลือกอาหารให้ลูกมากเกินไป ทำให้เป็น
คนเลือกกิน พ่อแม่บางคนชอบติดสินบนลูก ถ้ากิน
ข้าวแล้วจะให้รางวัลย์
พ่อแม่บางคนชอบใช้วิธีบังคับ ทำให้เด็กมีทัศนคติ
ที่ไม่ดีในเรื่องของการกินอาหาร
23
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
สิ่งที่ทำให้เด็กมีพฤติกรรมการกินไม่เหมาะสม
พ่อแม่บางคนให้ลูกกินตลอดเวลา จนทำให้เด็กไม่รู้
ว่าหิวเป็นอย่างไร และไม่มีระเบียบวินัยในการกิน
สำคัญที่สุดคือพฤติกรรมของพ่อแม่เอง ทัศนคติของ
พ่อแม่ต่ออาหาร หรือนิสัยการบริโภคของพ่อแม่
อาจเป็นแบบอย่างที่ไม่ดีให้แก่เด็ก เช่น ไม่กินผัก
กินก๋วยเตี๋ยวไม่ใส่ผักชี กับถั่วงอก
24
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
21
22
23
24

7. ปัญหาการรับประทานอาหารในเด็กก่อนวัยเรียน
ปัญหาการรับประทานอาหาร การแก้ไขปัญหาการรับประทานอาหาร
เด็กไม่ยอมรับประทานอาหาร
เพิ่มสีสัน ไม่บังคับคะยั้นคะยอเมื่ออิ่มแล้ว เมื่อเด็กกำลังเล่นให้
บอกล่วงหน้า10-15 นาทีว่าอาหารใกล้เสร็จให้เตรียมตัวล้างมือ
ไม่ควรลงโทษ หรือให้รางวัลย์เพื่อใช้หลอกล่อเด็ก
เด็กรับประทานยาก
ให้เด็กได้เลือกอาหารบ้าง หรือดัดแปลงอาหารในหมวดหมู่
เดียวกันที่เด็กชอบ
ปัญหาท้องผูก ฝึกให้เด็กรับประทานผัก ผลไม้ วันละ2-3ทัพพี ให้เป็นนิสัย
เด็กไม่ยอมรับประทานผัก
เริ่มให้ผักที่ไม่มีกลิ่นแรง รสขม เช่น ตำลึง แครอท ใบผักบุ้ง
มะเขือเทศ ถั่วฝักยาว
เด็กชอบรับประทานอาหารรสหวาน ไม่ซื้อขนมหวาน น้ำอัดลมให้ ทดแทนโดยให้ผลไม้ นมจืด 25
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
26
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
27
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
28
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
25
26
27
28

8. Thank you
29
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น 29