نظریه ی رابرت تیلور در حوزه ی رفتار اطلاع یابی

1. ‫بهشتی‬ ‫شهید‬ ‫دانشگاه‬
‫روانشناسی‬ ‫و‬ ‫تربیتی‬ ‫علوم‬ ‫دانشکده‬
‫شناسی‬ ‫دانش‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫علم‬
‫تحقیق‬ ‫موضوع‬:‫تیلور‬ ‫نظریه‬ ‫معرفی‬
‫کتابداری‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫علم‬ ‫مبانی‬ ‫درس‬
‫درس‬ ‫آموزشیار‬ ‫و‬ ‫استاد‬:
‫جناب‬‫اصنافی‬ ‫دکتر‬ ‫آقای‬‫پاکدامن‬ ‫دکتر‬ ‫خانم‬ ‫سرکار‬ ‫و‬
‫کننده‬ ‫ارائه‬ ‫دانشجوی‬:‫ناطقی‬ ‫ندا‬
‫ماه‬ ‫آذر‬1396

2. ‫درباره‬‫رابرت‬‫اس‬.‫تیلور‬:
Robert Saxton Taylor
‫وی‬‫در‬‫سال‬1918‫در‬‫آمریکا‬‫به‬‫دنیا‬‫آمد‬‫و‬‫در‬‫رشته‬‫تاریخ‬‫در‬‫مقطع‬‫کارشناسی‬‫و‬
‫کتابداری‬‫در‬‫مقطع‬‫کارشناسی‬‫ارشد‬‫فارغ‬‫التحصیل‬‫شده‬‫است‬.‫سالها‬‫به‬‫عنوان‬‫عضو‬
‫هیأت‬‫علمی‬‫در‬‫دانشگاه‬‫فعالیت‬‫کرده‬‫است‬.‫او‬‫در‬‫سال‬2009‫از‬‫دنیا‬‫رفت‬.

3. ‫کلید‬‫واژگان‬:‫اطالع‬،‫یابی‬‫رفتار‬‫اطالع‬،‫جویی‬‫رفتار‬‫اطالع‬،‫یابی‬،‫نظریه‬‫تیلور‬
•‫مقدمه‬:
‫انسان‬‫ها‬‫ممکن‬‫است‬‫روزانه‬‫با‬‫سؤاالت‬‫و‬‫پدیده‬‫های‬‫مبهم‬‫زیادی‬‫روبرو‬‫شوند‬‫که‬‫برای‬‫کشف‬
‫آنها‬‫و‬‫دستیابی‬‫به‬‫پاسخ‬‫برای‬‫این‬،‫سؤاالت‬‫به‬‫اطالعات‬‫نیاز‬‫دارند‬.‫در‬‫واقع‬‫برای‬‫به‬‫دست‬
‫آوردن‬‫اطالعات‬‫نیاز‬‫به‬‫اطالع‬‫یابی‬‫وجود‬‫دارد‬.‫اطالع‬‫یابی‬‫نیز‬‫فرایندی‬‫است‬‫که‬‫طی‬‫آن‬‫فرد‬
‫از‬‫سمت‬‫مجهوالت‬‫و‬‫نادانسته‬‫ها‬‫به‬‫سمت‬‫دانش‬‫و‬‫آگاهی‬‫حرکت‬‫می‬‫کند‬.‫اما‬‫در‬‫عصر‬،‫حاضر‬
‫با‬‫حجم‬‫عظیم‬‫اطالعات‬‫و‬‫در‬‫واقع‬‫با‬‫پدیده‬‫انفجار‬‫اطالعات‬‫مواجه‬‫هستیم‬،‫بنابراین‬‫دانستن‬
‫این‬‫نکته‬‫حائز‬‫اهمیت‬‫است‬‫که‬‫افرادی‬‫که‬‫از‬‫این‬‫اطالعات‬‫عظیم‬‫بهره‬‫خواهند‬‫گرفت‬‫در‬
‫توانایی‬‫پرداختن‬‫به‬‫اطالعات‬‫دچار‬‫محدودیت‬‫هستند‬‫و‬‫در‬،‫واقع‬‫آنها‬‫نیاز‬‫به‬‫اطالعات‬‫زیاد‬
،‫ندارند‬‫بلکه‬‫اطالعات‬‫مناسب‬‫و‬‫دقیق‬‫تر‬‫می‬‫خواهند‬.‫رفتاری‬‫که‬‫فرد‬‫در‬‫مسیر‬‫دستیابی‬‫به‬
‫پاسخ‬‫سؤاالت‬‫و‬‫نیز‬‫کشف‬‫دانسته‬‫های‬‫جدید‬‫از‬‫خود‬‫نشان‬‫می‬‫دهد‬‫بیانگر‬‫رفتار‬‫اطالع‬‫یابی‬
‫آن‬‫فرد‬‫می‬‫باشد‬.

4. ‫تعاریف‬
‫اطالع‬‫یابی‬:
‫اطالع‬‫یابی‬‫فرآیندی‬‫است‬‫که‬‫از‬‫نیاز‬‫اطالعاتی‬‫آغاز‬‫شده‬‫و‬‫طی‬‫مراحلی‬‫اسناد‬‫و‬‫منابع‬
‫اطالعاتی‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫استراتژی‬‫معین‬‫مورد‬‫جستجو‬‫قرار‬،‫گرفته‬‫اطالعات‬‫موردنیاز‬‫پس‬
‫از‬‫استخراج‬‫بازبینی‬‫و‬‫بررسی‬‫شده‬‫و‬‫در‬‫نهایت‬‫اطالعات‬‫موردنظر‬‫بازیابی‬‫می‬‫شوند‬‫و‬‫به‬
‫حل‬‫مسئله‬‫منجر‬‫خواهد‬‫شد‬.

5. ‫اطالع‬ ‫رفتار‬‫جویی‬
‫عبارت‬‫است‬‫از‬‫جستجوی‬‫هدفمند‬‫اطالعات‬‫به‬‫منظور‬‫ارضای‬‫هدفی‬‫خاص‬‫در‬
‫جریان‬‫جستجو‬،‫فرد‬‫ممکن‬‫است‬‫با‬‫نظامهای‬‫اطالع‬‫رسانی‬‫دستی‬(‫مانند‬‫روزنامه‬
‫یا‬‫کتابخانه‬)،‫یا‬‫با‬‫نظامهای‬‫مبتنی‬‫بر‬‫رایانه‬(‫وب‬‫جهانگستر‬)‫در‬‫تعامل‬‫باشد‬.

6. ‫رفتار‬‫اطالع‬‫یابی‬:‫فرایندی‬‫است‬‫که‬‫در‬‫تعامل‬‫دائمی‬‫با‬،‫افراد‬‫های‬‫شبکه‬،‫اجتماعی‬
‫موقعیت‬‫ها‬‫و‬‫بافت‬‫های‬‫گوناگون‬‫شکل‬‫گرفته‬‫و‬‫این‬‫بافت‬‫و‬‫موقعیت‬‫اجتماعی‬‫است‬‫که‬
‫به‬‫وجود‬‫آورنده‬‫نیاز‬‫اطالعاتی‬‫است‬‫و‬‫فرد‬‫را‬‫به‬‫استفاده‬‫از‬‫منابع‬‫پذیر‬‫دسترس‬‫مشخصی‬
‫محدود‬‫کند‬‫می‬.

7. •‫اطالع‬ ‫رفتار‬ ‫مفهوم‬ ‫تاریخی‬ ‫سابقه‬‫یابی‬
•‫پس‬‫از‬‫جنگ‬‫جهانی‬‫دوم‬‫و‬‫با‬‫افزایش‬‫اطالعات‬‫علمی‬‫و‬‫فنی‬‫در‬‫زمینه‬‫های‬
،‫گوناگون‬‫بحث‬‫رفتار‬‫اطالع‬‫یابی‬‫برای‬‫اولین‬‫بار‬‫در‬‫کنفرانس‬‫اطالعات‬‫علمی‬‫انجمن‬
‫سلطنتی‬‫انگلستان‬‫در‬‫سال‬1948‫مطرح‬‫شد‬.‫پیش‬‫از‬‫ظهور‬‫رایانه‬‫برای‬‫ذخیره‬‫و‬
‫بازیابی‬‫اطالعات‬‫و‬‫در‬‫فاصله‬‫دهه‬1940‫تا‬1960‫محور‬‫اصلی‬‫بر‬‫استفاده‬‫از‬
‫اطالعات‬‫متمرکز‬‫شده‬‫بود‬.‫پس‬‫از‬‫این‬‫دوره‬‫به‬‫نیازهای‬‫اطالعاتی‬‫نیز‬‫پرداخته‬‫شد‬.
‫در‬‫اواسط‬‫دهه‬1980،‫در‬‫پاسخ‬‫به‬‫ابراز‬‫نیاز‬‫به‬‫تمرکز‬‫بیشتر‬‫بر‬‫کاربران‬‫به‬‫جای‬
،‫نظام‬‫حوزه‬‫رفتار‬‫اطالع‬‫یابی‬‫تغییر‬‫عمده‬‫ای‬‫را‬‫هم‬‫در‬‫مفهوم‬‫آفرینی‬‫و‬‫هم‬‫در‬
‫طراحی‬‫پژوهش‬‫ها‬‫تجربه‬‫کرد‬.‫اکثر‬‫مطالعات‬‫حوزه‬‫استفاده‬‫و‬‫کاربران‬‫با‬‫به‬‫کارگیری‬
‫کامل‬‫تر‬‫در‬‫مطالعه‬‫رفتار‬‫اطالع‬‫یابی‬‫به‬‫بررسی‬‫رفتار‬‫اطالع‬‫یابی‬‫تغییر‬‫شکل‬‫داد‬.
•‫پس‬‫از‬‫این‬‫زمان‬‫بتدریج‬‫الگوهای‬‫رفتار‬‫اطالع‬‫یابی‬‫ظاهر‬‫می‬‫شود‬‫و‬‫صاحبنظران‬
‫متعدد‬‫هر‬‫یک‬‫الگوهای‬‫خود‬‫را‬‫در‬‫این‬‫زمینه‬‫بر‬‫مبنای‬‫رویکردهای‬‫مختلف‬‫ارائه‬
‫می‬‫کنند‬.

8. ‫تیلور‬ ‫نظریه‬:
•«‫تیلور‬»‫با‬‫توجه‬‫به‬‫یافته‬‫های‬‫مطالعاتی‬‫خود‬‫در‬‫دهه‬‫های‬19٧0‫و‬1980
‫که‬‫در‬‫مورد‬‫نیازهای‬‫اطالعاتی‬‫دانشمندان‬‫انجام‬‫گرفته‬،‫است‬‫نیاز‬‫اطالعاتی‬‫را‬
‫تالش‬‫برای‬‫بیان‬‫یک‬،‫نیاز‬‫و‬‫یافتن‬‫اطالعات‬‫برای‬‫برآوردن‬‫آن‬‫نیاز‬‫میداند‬.

9. •‫وی‬‫در‬‫سال‬1985‫روش‬‫مقدار‬‫اضافه‬‫شده‬‫را‬‫برای‬‫جستجوی‬‫اطالعات‬‫تهیه‬
‫نمود‬.‫او‬‫مسئله‬‫کاربر‬‫را‬‫در‬‫مرکز‬‫توجه‬‫قرار‬‫داد‬‫و‬‫مسائل‬‫به‬‫نحوی‬‫با‬‫مسئله‬‫او‬
‫مرتبط‬‫می‬‫گردد‬.‫این‬‫مدل‬‫بر‬‫درك‬‫سیستم‬‫از‬‫نیاز‬‫مصرف‬‫کننده‬‫و‬‫به‬‫اندازه‬
‫ای‬‫که‬‫کاربر‬‫از‬‫سیستم‬‫اطالعات‬‫دریافت‬‫می‬‫کند‬‫و‬‫چگونگی‬‫تأثیر‬‫اطالعات‬
‫دریافت‬‫شده‬‫بر‬‫روی‬‫تصمیم‬‫گیری‬،‫کاربر‬‫بنا‬‫نهاده‬‫شده‬‫است‬.

10. ‫اطالعات‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫محیط‬
•‫تیلور‬‫در‬‫سال‬1991‫مفهوم‬‫محیط‬‫استفاده‬‫از‬‫اطالعات‬‫را‬‫مطرح‬‫کرد‬.‫طبق‬‫تعریف‬
‫تیلور‬‫محیط‬‫استفاده‬‫از‬‫اطالعات‬‫عبارت‬‫است‬‫از‬:‫مجموعه‬‫عنصرهایی‬‫که‬‫بر‬
‫جریان‬‫و‬‫استفاده‬‫از‬‫پیام‬‫های‬‫اطالعاتی‬‫درون‬‫و‬‫برون‬‫از‬‫هر‬‫موجودیت‬‫تعریف‬‫شده‬
‫ای‬‫تأثیر‬‫می‬‫گذارد‬.‫و‬‫همچنین‬‫تعیین‬‫کننده‬‫معیاری‬‫است‬‫که‬‫به‬‫واسطه‬‫آن‬‫پیام‬
‫های‬‫اطالعاتی‬‫مورد‬‫داوری‬‫قرار‬‫می‬‫گیرد‬.‫محیط‬‫استفاده‬‫از‬،‫اطالعات‬‫بافت‬
‫اجتماعی‬‫یا‬‫محیطی‬‫است‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫تصمیم‬‫می‬‫گیرند‬‫چه‬‫اطالعاتی‬‫در‬‫زمان‬
‫مشخصی‬‫برای‬‫آن‬‫ها‬‫سودمند‬‫است‬.

11. •‫وی‬‫می‬‫گوید‬‫نیازهای‬‫اطالعاتی‬‫یک‬‫سری‬‫سطوح‬‫سلسله‬‫مراتبی‬‫هستند‬‫که‬
‫متأثر‬‫از‬‫توانایی‬‫جستجوگر‬‫اطالعات‬‫اند‬‫در‬‫این‬‫که‬‫بتواند‬‫نیازهایش‬‫را‬‫اظهار‬
‫کند‬‫و‬‫بداند‬‫چگونه‬‫می‬‫تواند‬‫نیازهایش‬‫را‬‫بیان‬‫کند‬.‫این‬‫سطوح‬‫سلسله‬‫مراتبی‬
‫عبارت‬‫اند‬‫از‬:
•‫سطح‬‫اندرونی‬:‫نیازهای‬‫اظهارنشده‬‫یا‬‫غیرقابل‬‫اظهار‬‫؛‬
•‫سطح‬‫آگاهانه‬:‫فرد‬‫آن‬‫را‬‫بیان‬‫می‬‫کند‬‫و‬‫قادر‬‫است‬‫آن‬‫ها‬‫را‬‫به‬‫موضوعات‬
‫عمومی‬‫ربط‬‫دهد؛‬

12. •‫سطح‬‫رسمی‬:‫می‬‫توان‬‫آن‬‫را‬‫به‬‫عنوان‬‫یک‬‫سؤال‬‫خاص‬‫یا‬‫بیان‬‫عقالنی‬‫بیان‬‫کرد؛‬
•‫سطح‬‫دربرگیرنده‬:‫بیان‬‫دوباره‬‫و‬‫فرموله‬‫شدة‬‫نیاز‬‫خاص‬‫به‬‫صورت‬‫کلیدواژه‬‫های‬
‫سودمند‬‫و‬‫مفید‬
•«‫تیلور‬»‫در‬‫محیط‬‫کاربرد‬،‫اطالعات‬‫ًا‬‫م‬‫مستقی‬‫بر‬‫جنبة‬‫موقعیتی‬‫نیازهای‬
‫اطالعاتی‬‫توجه‬‫دارد‬.

13. •‫گیری‬ ‫نتیجه‬
•«‫تیلور‬»‫محیط‬‫کاربرد‬‫اطالعات‬‫را‬‫کلید‬‫فهم‬‫مشابهت‬‫ها‬‫و‬‫اختالفات‬‫در‬‫رفتار‬
‫اطالع‬‫جویی‬‫و‬‫استفاده‬‫از‬‫اطالعات‬‫در‬‫گروه‬‫های‬‫خاص‬‫می‬‫بیند‬‫و‬‫با‬‫مطالعه‬‫نحوه‬
‫جست‬‫وجو‬‫و‬‫کاربرد‬‫اطالعات‬‫گروه‬‫های‬‫متمایز‬‫است‬‫که‬‫فی‬،‫المثل‬‫در‬‫تعریف‬‫این‬
‫گروه‬‫ها‬‫از‬‫اطالعات‬‫و‬‫در‬‫برداشت‬‫آنها‬‫از‬‫آنچه‬‫حل‬‫یک‬‫مسئله‬‫را‬‫ممکن‬‫می‬‫سازد‬
‫اختالفاتی‬‫مشاهده‬‫می‬‫کند‬.

14. •‫کننده‬ ‫ارائه‬ ‫دانشجوی‬ ‫نظر‬:
•‫در‬‫حوزه‬‫رفتار‬‫اطالع‬‫یابی‬‫نظریه‬‫های‬‫بسیاری‬‫توسط‬‫افراد‬‫و‬‫دانشمندان‬‫ارائه‬
‫شده‬‫است‬‫که‬‫یکی‬‫از‬‫این‬‫نظریه‬‫های‬‫مربوط‬‫به‬‫رابرت‬‫تیلور‬‫است‬.‫طبق‬‫نظریه‬
‫ی‬‫ایشان‬‫محیطی‬‫که‬‫کاربر‬‫در‬‫آن‬‫اطالعات‬‫را‬‫جستجو‬‫می‬‫کند‬‫بسیار‬‫عامل‬
‫مهمی‬‫در‬‫تعیین‬‫رفتار‬‫جستجوگر‬‫است‬.
‫با‬‫گرامی‬ ‫استاد‬ ‫و‬ ‫دوستان‬ ‫توجه‬ ‫از‬ ‫سپاس‬