SlideShare a Scribd company logo
1 of 32
Download to read offline
Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra;
Muhasebe ve finans›n önemini ve rolünü aç›klayabilecek,
Temel finansal bilgi kullan›c›lar›n› ve onlar›n bilgi ihtiyaçlar›n› tan›mlayabilecek,
Muhasebe sürecini ve temel finansal tablolar› tan›yabilecek,
Finansal yönetimin iflletme faaliyetleri ile ba¤lant›s›n› anlayabilecek,
Finansal yönetimin fonksiyonlar›n› anlayabileceksiniz.
‹çindekiler
• Muhasebe
• Finans
• Bilanço
• Gelir Tablosu
• Nakit Ak›m Tablosu
• Öz Kaynaklarda De¤iflim Tablosu
• ‹flletme Faaliyetleri
• Finansman Faaliyetleri
• Yat›r›m Faaliyetleri
• Proforma Finansal Tablolar
• Nakit Ak›m Bütçesi
• Sermaye Bütçesi
Anahtar Kavramlar
Amaçlar›m›z
Genel ‹flletme
• G‹R‹fi
• MUHASEBE VE F‹NANSIN ÖNEM‹
• MUHASEBE B‹LG‹LER‹NE ‹HT‹YAÇ
DUYAN TARAFLAR VE B‹LG‹
KULLANICILARININ B‹LG‹
‹HT‹YAÇLARI
• MUHASEBE B‹LG‹S‹N‹N SAH‹P
OLMASI GEREKEN N‹TEL‹KLER
• MUHASEBEYE ‹L‹fiK‹N TEMEL
KONULAR
• F‹NANSAL YÖNET‹M‹N ‹fiLETME
FAAL‹YETLER‹ ‹LE BA⁄LANTISI
• F‹NANSAL YÖNET‹M VE ‹fiLEVLER‹
‹flletmelerde
Muhasebe ve
Finansal Yönetim
8
GENEL ‹fiLETME
G‹R‹fi
Muhasebe ve finans dünyas›na hofl geldiniz. Bu ünitede muhasebe ve finansla il-
gili genel bilgiler verece¤iz. Konuya muhasebe ve finansman›n iflletmedeki rolün-
den bahsederek bafllayaca¤›z ve hem muhasebenin hem de finans›n karar verme
sürecindeki de¤erinden söz edece¤iz.
Birço¤unuz ya da baz›lar›n›z için muhasebe veya finans, temel ilgi alan›n›z ol-
mayabilir ve genel iflletme dersi kapsam›nda, neden bu konular› ö¤renmek zorun-
da oldu¤unuzu merak edebilirsiniz. Konuyla ilgili temel kavramlar› ö¤rendikten
sonra ise muhasebe ve finans›n sizinle ne kadar ilgili oldu¤unu fark edeceksiniz.
MUHASEBE VE F‹NANSIN ÖNEM‹
Muhasebe, iflletmede gerçekleflen finansal nitelikli olaylar›n tan›mlanmas›, ölçüle-
rek kayda al›nmas›, analiz edilip yorumlanmas› ve karar vericilere iletilmesi süre-
cini kapsayan bir bilgi sistemidir.
Bilgi, iflletme hakk›nda karar vermek, plan yapmak ve yap›lan iflleri kontrol et-
mek zorunda olan taraflar için gereklidir. ‹flletme yöneticileri iflletme ile ilgili karar-
lar› do¤ru verebilmek ve do¤ru de¤erlendirebilmek için bilgiye ihtiyaç duyarlar.
Yöneticilerin kararlar›nda kulland›klar› bilgilerin büyük bir k›sm› finansal bilgidir ve
muhasebe taraf›ndan sa¤lan›r. Örne¤in iflletme yöneticileri, afla¤›daki konularda ka-
rar vermek için muhasebe bilgisine ihtiyaç duyarlar (Atrill, McLaney, 2004, s. 2):
• Yeni ürün veya hizmet gelifltirmeli miyiz?
• Mevcut mal ya da hizmetlerin fiyat veya miktarlar›n› de¤ifltirmeli miyiz?
• ‹flletmeyi finanse etmek için kredi kullanmal› m›y›z?
• ‹flletmenin faaliyet kapasitesini art›rmal› ya da azaltmal› m›y›z?
• Sat›n alma, üretim veya da¤›t›m yöntemlerini de¤ifltirmeli miyiz, yoksa de-
¤ifltirmemeli miyiz?
Bu kararlar›n hem finansal sonuçlar›n› ortaya koymada hem de de¤erlendirme-
de muhasebe bilgileri kullan›lacakt›r. ‹flletme yönetiminin ald›¤› kararlara göre ger-
çekleflen iflletme faaliyetleri, iflletmenin varl›klar›nda ve kaynaklar›nda de¤iflmeler
yarat›r. Bu de¤iflmelerin izlenmesi, kontrol edilmesi, ölçülmesi ve ekonomik faali-
yetlerin belirlenmesi görevini muhasebe gerçeklefltirir. Muhasebe fonksiyonu, ifl-
letme yönetimini, di¤er iflletme fonksiyonlar›n›n yapm›fl olduklar› ifllemlerden sü-
rekli olarak haberdar eder (fiimflek, Çelik, s.207).
‹flletmelerde Muhasebe ve
Finansal Yönetim
‹flletme yöneticilerinin d›fl›nda baflka taraflar da iflletme hakk›ndaki kararlar›n-
da muhasebe bilgisine ihtiyaç duyacaklard›r. Örne¤in (Atrill-McLaney, 2004, s.2):
• ‹flletmeye ortak olal›m m›, olmayal›m m›?
• ‹flletmeye borç verelim mi, vermeyelim mi?
• Kredili olarak mal satal›m m›, satmayal›m m›?
• ‹flletmeye mal satma veya iflletmeden mal alma konusunda anlaflma yapal›m
m›, yapmayal›m m›?
Görüldü¤ü gibi hem iflletmenin yönetiminden sorumlu olan taraflar hem de ifl-
letme d›fl›ndan olan taraflar iflletme hakk›nda kararlar vermek zorundad›r. Kararla-
r›n›n isabetlili¤i de kulland›klar› bilgiye ba¤l› olacakt›r. O nedenle hangi düzeyde
ilgiye sahip olurlarsa olsunlar, iflletme hakk›nda karar verecek olan taraflara ifllet-
me hakk›nda bilgi verilmelidir.
Muhasebenin temel amac›, iflletme hakk›nda karar verecek olan taraflar›n da-
ha do¤ru kararlar vermelerine yard›mc› olmakt›r. Buna ba¤l› olarak, muhasebenin
temel amac› iflletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçlar› ve nakit ak›fllar› hakk›n-
da karar vericilere faydal› bilgi sa¤lamakt›r. Bazen muhasebenin amac›n›n defter
tutmak ve kay›t yapmak oldu¤u zannedilir. Bu ifller, muhasebenin görev alan› için-
dedir ama ana amaç sadece defter tutmak de¤ildir. Muhasebenin esas amac›, karar
vericilere kararlar›nda dayanak olacak faydal› finansal bilgi üretmektir.
Muhasebe sistemi, ekonomik bir giriflim hakk›nda karar vermede faydal› ola-
cak finansal ve say›sal verileri elde edebilmek için iflletmede gerçekleflen tüm fi-
nansal nitelikli ifllemleri tan›mlar, kaydeder, s›n›fland›r›r, finansal tablolar hâlinde
özetler ve analiz yap›p yorumlad›ktan sonra, karar vericilerin ihtiyac› olan finan-
sal bilgileri üretir ve ilgili taraflara sunar. Muhasebe, finansal bilgilerin karar veri-
cilere iletilmesi görevini yerine getirebilmek için finansal tablolardan ve raporlar-
dan yararlan›r.
Finans da muhasebe gibi, karar vericilere yard›mc› olmak için vard›r ve ifllet-
mede fonlar›n nas›l sa¤land›¤› ve nerelere yat›r›ld›¤› ile ilgilidir. Finansal yönetim,
en basit hâli ile her türlü iflletmenin faturalar›n› ödeyebilecek, ifllerini sürdürebi-
lecek ve acil durumlarda yeterli olabilecek kadar paras›n›n olmas› gereklili¤i te-
meline dayan›r (Bovee, s.552). ‹flletme var oldu¤u sürece paraya olan ihtiyaç de-
vam edecektir. Bir iflletmenin hem mevcut hem de gelecekteki nakit ihtiyac›n›n
planlanmas› finans›n ya da finansal yönetimin çal›flma konusudur (Bovee, s.553).
Küçük iflletmelerin ço¤unda iflletmenin finansal kararlar›ndan iflletmenin sahibi
sorumludur. Fakat daha büyük iflletmelerde finansal kararlardan finansal yönetim
sorumludur.
‹flletme dedi¤imiz ekonomik birim, yat›r›mc›lardan fon sa¤lamak ve daha son-
ra bu fonlar› yat›r›mlarda kullanmak ve sahiplerinin servetlerini veya refahlar›n› ar-
t›rmak için vard›r. Fonlar›n iflletmenin belirli ihtiyaçlar›na uygun olacak flekilde
sa¤lanmas› ve sa¤lanan fonlar›n iflletmeye getiri sa¤layacak flekilde yat›r›mlara yö-
neltilmesi gerekir. Dolay›s›yla finansal yönetim iflletme tan›m›n›n tam kalbinde yer
al›r. Yat›r›mdan sa¤lanan getirinin ve yat›r›mla ilgili risklerin de¤erlendirilebilmesi
için de finans›n iyi bir flekilde anlafl›lmas› gereklidir (Atrill, McLaney, 2004, s.2).
Buraya kadar yapt›¤›m›z k›sa aç›klamalardan da anlafl›ld›¤› gibi hem muhasebe
hem de finans karar verme sürecinin finansal yönü ile ilgilidir.
‹flletmelerin yap›lar›ndaki de¤ifliklikler nedeniyle finansal bilgilere duyulan ih-
tiyaç daha da artm›flt›r. ‹flletmeler tek kifli iflletmelerinden sermayenin ön planda
oldu¤u çok ortakl› sermaye flirketi flekline dönüflmüfl ve buna ba¤l› olarak yöneti-
cilik ile iflletme sahipli¤i birbirinden ayr›lm›flt›r. Dolay›s›yla yöneticilerin iflletme sa-
180 Genel ‹flletme
Muhasebe, iflletmede
gerçekleflen ve para ile ifade
edilebilen finansal nitelikli
ifllemleri tan›mlayan,
kaydeden, s›n›fland›ran,
özetleyen, analiz ve yoruma
tabi tuttuktan sonra, ilgili
taraflara raporlayan bir bilgi
sistemidir.
hiplerine karfl› hesap verebilme yükümlülü¤ü do¤mufltur. Ayr›ca geliflen teknoloji
ve artan insan ihtiyaçlar›na ba¤l› olarak daha büyük çapl› iflletmeler do¤mufltur.
Sonuç olarak iflletmeler hakk›nda karar verecek taraflar›n say›s› ve dolay›s›yla bil-
gi ihtiyaçlar› ve çeflitleri artm›flt›r.
MUHASEBE B‹LG‹LER‹NE ‹HT‹YAÇ DUYAN
TARAFLAR VE B‹LG‹ KULLANICILARININ B‹LG‹
‹HT‹YAÇLARI
Muhasebenin faydal› olabilmesi için bilginin kim taraf›ndan ve hangi amaçla kulla-
n›laca¤›n› bilmek önemlidir. Belirli bir iflletme ile ilgilenen ve o iflletme ile ilgili çe-
flitli ve de¤iflik kararlar verme durumunda olan çok say›da farkl› taraf vard›r. Her bi-
rinin iflletme ile ilgilenme nedenleri, dolay›s›yla ihtiyaç duyduklar› bilgiler de fark-
l›d›r. ‹flletme ile ilgili taraflar iflletmenin yöneticileri, iflletmenin sahip veya sahiple-
ri, iflletmeye borç verenler, iflletmenin müflterileri, iflletmenin tedarikçileri, iflletme-
de çal›flanlar, rakip iflletmeler, devlet ve kamu kurumlar› vb. olarak s›ralanabilir.
‹flletmenin Yöneticilerine Sa¤lanan Bilgiler: ‹flletmedeki her düzeydeki yö-
neticiler temel olarak üretim, pazarlama, finans ve insan kaynaklar›na iliflkin ifllet-
me fonksiyonlar›n›n planlanmas›, yürütülmesi ve kontrolü için bilgiye ihtiyaç du-
yarlar. ‹flletmeyi iyi bir flekilde yönetebilmek ve iflletmeyi hedeflerine ulaflt›rabil-
mek için iflletmenin faaliyetleri iyi bir flekilde planlanmal›, sonuçlar do¤ru bir fle-
kilde ölçülmeli ve kontrol edilmelidir. Karar vermeyi, planlamay› ve kontrolü sa¤-
layabilmek büyük ölçüde muhasebe bilgilerine ba¤l› olacakt›r.
‹flletmenin Sahiplerine Sa¤lanan Bilgiler: Yöneticilerin iflletmeyi etkin bir
biçimde idare edip etmediklerini de¤erlendirmek ve gelecekteki risk ve getiri dü-
zeyleri hakk›nda karar vermek, iflletmede ortak olarak kal›p kalmama karar›n› de-
¤erlendirmek için iflletme sahiplerinin bilgiye ihtiyaçlar› vard›r. ‹flletmeye sermaye
sa¤layarak yat›r›m riskini üstlenen sahipler yat›r›m›n tafl›d›¤› risklerle ve yat›r›m›n
getirisi ile ilgilenirler.
‹flletmeye Borç Verenlere Sa¤lanan Bilgiler: ‹flletmenin borçlar›n›n hem fa-
izini hem de anaparas›n› zaman›nda ödeme gücü olup olmad›¤›n› ve iflletme ile ifl
yapma olanaklar›n›n devaml›l›¤›n› de¤erlendirmek için bilgiye ihtiyaçlar› vard›r.
Müflterilere ve Tedarikçilere Sa¤lanan Bilgiler: ‹flletmenin faaliyetlerine de-
vam etme gücünü de¤erlendirmek ve al›mlar›n› veya sat›fllar›n› iflletmeden karfl›la-
ma olanaklar›n›n devaml›l›¤›n› görmek için bilgiye ihtiyaçlar› vard›r.
‹flletmede Çal›flanlara (Yöneticilerin d›fl›ndakiler) Sa¤lanan Bilgiler: ‹fl-
letmenin çal›flanlar›na istihdam sa¤lama gücünün devam edip edemeyece¤ini, ça-
l›flmalar›n›n karfl›l›¤›n› al›p alamayacaklar›n› de¤erlendirmek için bilgiye ihtiyaçla-
r› vard›r. ‹flletme yaflam›n›n süreklili¤i çal›flanlar›n ifllerinin de süreklili¤ini sa¤la-
yacakt›r.
Rakiplere Sa¤lanan Bilgiler: ‹flletmenin kendi performans ve etkinliklerini
de¤erlemede rakip iflletmeyi benchmark olarak kullanmak için rakip iflletmeler
hakk›nda bilgiye ihtiyaç vard›r. Ayr›ca rakip iflletmenin pazar pay› ve kârl›l›k ko-
nusunda yaratt›¤› tehlikeleri de¤erlendirmek için de bilgiye ihtiyaç duyulur.
Devlete ve Kamu Kurumlar›na Sa¤lanan Bilgiler: ‹flletmenin ne kadar ver-
gi ödeyece¤ini, iflletmenin fiyatlama politikalar›na uygun davran›p davranmad›¤›n›
ve finansal destek gerekip gerekmeyece¤ini de¤erlendirmek için bilgiye ihtiyaç
vard›r. Ayr›ca iflletmenin faaliyetlerine iliflkin yasal düzenleme yapmak, vergi poli-
tikas›n› belirlemek, ulusal gelir ve di¤er istatistiki hesaplar› yapmak için de bilgiye
ihtiyaç duyulur.
1818. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
‹flletme ile ilgili taraflara ve ilgi nedenlerine bakt›¤›m›zda baz›lar›n›n do¤rudan
do¤ruya iflletme ile ilgili ç›kar ba¤lar› varken baz›lar›n›n ilgisi daha dolayl› düzey-
de kalabilmektedir. Ayr›ca bu taraflar›n bilgiye eriflim olanaklar› da farkl›d›r. Bu
ba¤lamda bilgi kullan›c›lar›n› bilgiyi iflletmeden do¤rudan elde etme imkânlar›na
göre “iflletme içi taraflar” ve “iflletme d›fl› taraflar” olmak üzere iki gruba ay›rabi-
liriz. ‹flletme yöneticileri iflletme içi bilgi kullan›c›lar›n› olufltururken yöneticilerin
d›fl›nda kalan tüm taraflar iflletme d›fl› bilgi kullan›c›lar›n› oluflturur. E¤er iflletme
sahibi ayn› zamanda iflletme yönetiminden de sorumlu de¤ilse o da iflletme d›fl›
bilgi kullan›c›s› say›lacakt›r. Çok ortakl› bir iflletmeyi düflünün. Örne¤in, bu ifllet-
menin 500 tane orta¤›, yani 500 tane sahibi varsa her birinin iflletmeye gidip ken-
dileri için ayr› ayr› bilgi almaya çal›flmas› ne kadar zor olacakt›r.
‹flletme içindeki ve d›fl›ndaki bilgi kullan›c›lar›n›n muhasebe bilgisine hangi
amaçla ihtiyaç duyduklar› dikkate al›narak muhasebe, “Yönetim Muhasebesi” ve
“Finansal Muhasebe veya Genel Muhasebe” olarak iki temel alana ayr›lm›flt›r.
‹flletme faaliyetlerinin planlanmas›, yürütülmesi ve kontrolü gibi temel iflletme
faaliyetlerinden sorumlu olan ve iflletme içindeki bilgiye kolayca eriflim olana¤›
olan yöneticiler çok daha ayr›nt›l› bilgiye ihtiyaç duyacaklard›r. Dolay›s›yla maliyet
analizleri, kârl›l›k raporlar›, bütçeler gibi araçlarla iflletme içi bilgi kullan›c›lar›n›n
bilgi ihtiyac›n› karfl›layacak alan “yönetim muhasebesi” olarak belirlenmifltir.
‹flletme d›fl› bilgi kullan›c›lar›n›n bilgi ihtiyac› ise finansal muhasebe taraf›ndan
haz›rlanan genel amaçl› finansal tablolar arac›l›¤› ile sa¤lan›r. Biz bu ünitede, ko-
nuyu finansal muhasebe aç›s›ndan ele alaca¤›z. ‹lerleyen y›llarda muhasebenin
alanlar› ayr› ayr› derslerde ayr›nt›l› olarak incelenecektir.
‹flletme hakk›nda bilgi ihtiyac›nda olan taraflar kimlerdir ve bunlar nas›l grupland›r›-
labilir?
MUHASEBE B‹LG‹S‹N‹N SAH‹P OLMASI GEREKEN
N‹TEL‹KLER
Muhasebe bilgisinin faydal› olabilmesi için finansal bilgi ilgili, güvenilir, karfl›laflt›-
r›labilir ve anlafl›labilir olmal›d›r.
‹lgililik: Muhasebe bilgisi, kararlar› etkileme gücüne sahip olmal›d›r. Bilgi, ge-
lecekteki olaylar› tahmin etmek (gelecek y›l ne kadar kâr elde edebiliriz gibi) ve-
ya geçmifl olaylar› do¤rulamaya yard›mc› olma konusunda (geçen y›l›n kâr› ne ka-
dard›) ilgili olabilir.
Güvenilirlik: Muhasebe bilgisi önemli hata ve ön yarg› içermemelidir. Bilgi
kullan›c›lar›n›n, bilginin neyi aç›klamay› hedefliyorsa onu temsil etti¤ine güvenme-
leri gerekir.
Karfl›laflt›r›labilirlik: ‹flletmede gerçekleflen de¤iflmelerin belirlenebilmesi
(örne¤in, son befl y›ldaki sat›fllar›n e¤ilimini görmek için) ve di¤er iflletmelerin per-
formanslar› ile karfl›laflt›rmalar yap›labilmesi için bilgi karfl›laflt›r›labilir olmal›d›r.
Karfl›laflt›r›labilirlik, ayn› olaylara ayn› ölçme ve sunufl usullerinin de¤ifltirilmeden
uygulanmas› ile sa¤lan›r.
Anlafl›labilirlik: Finansal tablolar mümkün oldu¤u kadar ilgili taraflar›n kolay-
ca anlayabilece¤i kadar aç›k bir flekilde aç›klanmal›d›r.
Sa¤lanan bilgi, tahmin de¤eri ve/veya geribildirim de¤eri ile ve do¤ru zamanda
sa¤land›¤›nda karar verme sürecinde fark yaratacakt›r, dolay›s›yla ilgili bilgidir.
182 Genel ‹flletme
Genel amaçl› finansal
tablolar düzenleyerek
iflletme ile çok çeflitli
düzeylerde ilgili olan hem
iflletme içi hem de iflletme
d›fl› bilgi kullan›c›lar›n›n
bilgi ihtiyac›n› karfl›layan
muhasebe türü, finansal
muhasebe veya genel
muhasebedir.
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
1
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P K ‹ T A P
Önemlilik: Sözünü etti¤imiz nitelikler finansal bilginin faydal› olup olmad›¤›-
na karar vermede kullan›l›r. E¤er bir bilgi, bu nitelikleri tafl›yorsa faydal› olabilir.
Ancak nihai karar› verirken bilginin önemli olup olmad›¤›na da bakmam›z gerekir.
Yani bilginin finansal tablolarda olmamas› ya da yanl›fl sunulmas› karar vericilerin
kararlar›n› gerçekten etkiler mi veya de¤ifltirir mi? E¤er bilgi önemli de¤ilse finan-
sal tablolarda ayr›ca sunulmas›na gerek yoktur.
Muhasebe bilgisinin faydal› olabilmesi için tafl›mas› gereken nitelikler nelerdir?
Muhasebe bilgi sistemi taraf›ndan sa¤lanan bilgilerin kararlarda fayda sa¤laya-
bilmesi için kararla ilgili olmas›, güvenilir olmas›, karfl›laflt›r›labilir olmas› ve anla-
fl›labilir olmas› gerekti¤ini ö¤rendik. Tabi bilginin bu niteliklere sahip olabilmesi
için muhasebe sisteminde uyulmas› gereken, esas al›nmas› gereken baz› unsurlar
vard›r. Muhasebenin temel kavramlar›, genel kabul görmüfl muhasebe ilkeleri, mu-
hasebe standartlar› veya finansal raporlama standartlar›, muhasebe politikalar›, il-
gili kurulufllar ve mevzuat, hem kayda almada hem de raporlamada oldukça önem-
li araçlard›r. Muhasebenin amac›n›n do¤ru ve tam bir flekilde yerine getirilebilme-
sinde bize yol gösterirler.
MUHASEBEYE ‹L‹fiK‹N TEMEL KONULAR
Muhasebeyi çok dar kapsamda düflünen baz› taraflar, muhasebenin sadece defter
tutma oldu¤unu ve muhasebecilerin de iflletme içinde finansal faaliyetleri defterle-
re geçiren bir kâtip oldu¤unu zanneder. Elbetteki iflletmede gerçekleflen finansal
nitelikli olaylar defterlere kaydedilmelidir ama art›k iflin bu defter tutma ya da kâ-
tiplik k›sm› büyük ölçüde bilgisayarlar taraf›ndan yap›lmaktad›r.
Muhasebeciler muhasebe sisteminin tasarlanmas›, finansal tablolar›n haz›rlan-
mas›, finansal bilginin analiz edilip yorumlanmas›, finansal tahmin ve bütçelerin
haz›rlanmas›, vergi ile ilgili belgelerin haz›rlanmas› gibi ifllemleri de yerine getir-
mektedirler. Geleneksel muhasebe görevlerine ek olarak, müflteri iflletmelerin ifl
süreçlerinin gelifltirilmesi, geleceklerinin planlanmas›, ürün ya da performanslar›-
n›n gözden geçirilmesi; müflteri baz›nda veya ürün grubu baz›nda kârl›l›¤›n analiz
edilmesi gibi çeflitli yönetim dan›flmanl›k hizmetleri de muhasebeciler taraf›ndan
verilebilmektedir (Bovee, s. 520).
Muhasebeyi anlamak için finansal tablolar›n unsurlar› olan ve kay›t sisteminin
oluflturulmas›nda kritik öneme sahip baz› muhasebe terimlerini ve kay›t esaslar›n›
bilmek zorunday›z. Afla¤›da bunlar k›saca ele al›nacakt›r.
Muhasebe Süreci
‹flletmelerde meydana gelen finansal nitelikli ifllemler, dönemler itibar›yla izlenir.
Dönem bafl›ndan dönem sonuna kadar yap›lan muhasebe ifllemlerine muhasebe
süreci veya muhasebe döngüsü denilir.
Muhasebe sürecinde ilk ad›m, dönem bafl› ifllemlerinin yap›lmas›d›r. Daha son-
ra dönem içinde gerçekleflen finansal nitelikli ifllemler, belgelerine dayanarak ta-
n›mlan›r ve buna göre hangi ifllemlerin kaydedilece¤ine karar verilir. Sadece finan-
sal nitelikli ifllemler muhasebeye konudur. fiekil 8.1’de muhasebe sürecinin defter
tutma ifllevinde yer alan ad›mlar› görebiliriz.
1838. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
2
Muhasebe sürecinde muhasebenin öncelikle gerçekleflen ifllemleri kay›t alt›na
almas› gerekir. Bunun için iflletmede gerçekleflen tüm finansal nitelikli ifllemler
belgelerine dayanarak, günlük olufl s›ras›na göre, maddeler hâlinde yevmiye def-
terinde kaydedilir ve daha sonra, her yevmiye maddesi büyük defterde yer alan
ilgili hesaplara aktar›l›r. Dönem sonunda günlük ifllemler tamamland›ktan sonra
önce Genel Geçici Mizan haz›rlan›r. Genel geçici mizan, yevmiye defterinden bü-
yük deftere aktarmalar›n do¤rulu¤unu kontrol için haz›rlan›r. Genel geçici mizan-
da borç ve alacak kalanlar›n›n denkli¤i sa¤land›ktan sonra, s›ra dönem sonu ifl-
lemlere gelir.
Dönem sonunda muhasebe d›fl› ve muhasebe içi envanter ifllemleri tamamlan-
d›ktan sonra, varl›k ve borçlara iliflkin hesaplar›n kalanlar› onlar›n dönem sonun-
daki gerçek de¤erlerini gösterir hâle gelmifl olur ve kesin mizanda listelenir. Kesin
mizandaki hesaplar›n kalanlar› yard›m›yla art›k iflletmenin finansal tablolar› haz›r-
lanabilir.
Daha sonra ise kay›t süreci sonucunda elde edilen muhasebe bilgilerinin karar-
larda kullan›labilecek bilgilere dönüfltürülmesi için analiz edilip yorumlanarak ka-
rar vericilere iletilmesi gerekir. Bu da muhasebenin ikinci ifllevidir.
Muhasebenin ifllevleri nelerdir?
Temel Muhasebe Eflitli¤i ve Unsurlar›
‹flletmeden söz edildi¤inde, her bir iflletmenin insanlar›n ihtiyaçlar›n› karfl›layacak
mal ya da hizmet üretmek zorunda oldu¤unu biliyoruz. Bu mal ya da hizmetlerin
üretilebilmesi için de mutlaka baz› üretim faktörlerinin kullan›lmas› gerekmektedir.
‹flte muhasebe dilinde mülkiyeti iflletmeye ait olan ve iflletme faaliyetlerinin sürdü-
rülmesi için gerekli olan ve bir de¤ere sahip olan bu faktörlere iflletmenin “varl›k-
lar›” diyoruz.
Varl›klar, iflletmenin sahip oldu¤u ve gelecekte iflletmeye fayda sa¤layacak
olan ekonomik de¤erlerdir, di¤er bir ifade ile iflletmenin sahip oldu¤u üretim fak-
törleridir. Para, makine, arsa, bina gibi fiziki niteli¤e sahip olan varl›klar›n yan› s›-
ra, alacaklar gibi hak fleklinde fiziki niteli¤i olmayan varl›klar da olabilir. ‹ster fizi-
ki niteli¤i olsun, ister olmas›n, tüm varl›klar iflletmeye fayda sa¤lama kapasitesi
olan ekonomik de¤erlerdir. ‹flletme bu varl›klar› kullanarak faaliyetlerini yerine ge-
tirebilecek ve dolay›s›yla gelir sa¤layabilecektir. Örne¤in, iflletme hammaddesi,
makinesi ve di¤er araç gereçleri olmadan üretim faaliyetini gerçeklefltiremeyecek-
tir. ‹flletme, sahip oldu¤u varl›klar›n› faaliyetlerinde kullanarak bunlardan fayda ve
184 Genel ‹flletme
• Finansal Nitelikli
‹fllemler
BELGELER
• Finansal Nitelikli
‹fllemlerin günlük
olarak kayd›
YEVM‹YE
DEFTER‹
• Yevmiye kayd›nda
kullan›lan
hesaplara aktarma
BÜYÜK
DEFTER
• Tüm hesap
kalanlar› listelenir
GENEL GEÇ‹C‹
M‹ZAN • Muhasebe d›fl›
• Say›m ve de¤erleme
• Muhasebe içi
ayarlama ve
düzeltme kay›tlar›
ENVANTER
‹fiLEMLER‹
• Envanter
kay›tlar›ndan sonra
tüm hesap kalanlar›
KES‹N
M‹ZAN
• Finansal Durum
Tablosu(Bilanço)
• Gelir Tablosu
F‹NANSAL
TABLOLAR
fiekil 8.1
Muhasebe Süreci
Finansal tablolar›n analiz
edilip yorumlanarak ilgili
taraflara iletilmesi
muhasebenin ikinci
ifllevidir.
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
3
Varl›klar, iflletmenin sahip
oldu¤u ekonomik
de¤erlerdir.
kazanç sa¤layacakt›r. Varl›klar olmadan faaliyetler gerçeklefltirilemez. Dolay›s›yla
varl›klar, kaynaklar›n kullan›ld›¤›, yat›r›ld›¤› yerlerdir.
‹flletme dedi¤imiz ekonomik birim kendili¤inden ortaya ç›kmad›¤›na göre, fa-
aliyette bulunabilmesi için gerekli varl›klar›n bafllang›çta iflletmenin kurucular› ta-
raf›ndan iflletmeye sa¤lanm›fl olmas› gerekir. ‹flletme, faaliyetine bafllad›ktan sonra
borçlanarak da varl›klar›n› art›rabilir. Ama varl›¤a sahip olabilmek için ya ortaklar-
dan ya da borç verenlerden kaynak sa¤lanm›fl olmas› gerekir. Dolay›s›yla iflletme-
nin varl›klar›n›n toplam›, kaynaklar›n›n toplam›na eflit olacakt›r. Kaynak buluna-
mam›flsa varl›k art›fl› da sa¤lanamayacakt›r.
VARLIKLAR = KAYNAKLAR
‹flletme kaynaklar›n›n ortaklar taraf›ndan m›, yoksa borç verenler taraf›ndan m›
sa¤land›¤›n› bilmek de son derece önemlidir. ‹flletme sahipleri taraf›ndan iflletme-
ye sa¤lanan kaynaklar “sermaye” olarak; kreditörlerce sa¤lanan kaynaklar da “borç-
lar” olarak adland›r›l›r. Bu durumda eflitli¤i afla¤›daki gibi yazabiliriz:
VARLIKLAR = BORÇLAR + SERMAYE
Sermaye, iflletme sahiplerinin varl›klar üzerindeki haklar›n›; borçlar ise üçüncü
flah›slar›n varl›klar üzerindeki haklar›n› ifade eder. Yani iflletmenin kapanmas› du-
rumunda iflletme varl›klar› paraya çevrilir; önce borçlar ödenir ve daha sonra ka-
lan k›s›m ortaklara da¤›t›l›r.
Bu eflitlik, iflletme kuruldu¤u anda karfl›m›za ç›kar ve iflletme kapan›ncaya ka-
dar her zaman sa¤lanmak zorundad›r. ‹flletme faaliyetlerini sürdürdükçe varl›klar›-
n›n, borçlar›n›n ve sermayesinin tutar› ve türleri de¤iflse bile, toplam varl›k kaynak
eflitli¤i de¤iflmeyecektir. Bu eflitlik tüm muhasebe süreci için temeldir ve temel mu-
hasebe eflitli¤i olarak ifade edilir.
Çift Tarafl› Kay›t Esas›: Temel muhasebe eflitli¤inden hareket ederek, finansal nitelikli
olaylar›n çift tarafl› etkilerini kayda alan çift tarafl› kay›t esas› benimsenmifltir. Temel mu-
hasebe eflitli¤inin her zaman eflitlik hâlinde kalabilmesi için finansal nitelikli olaylar›n
kayd›nda mutlaka en az iki ayr› hesap kullan›l›r.
Genel Amaçl› Finansal Tablolar
Varl›klar›n, sermayenin ve borçlar›n türleri, büyüklükleri ve dolay›s›yla bu unsur-
lar›n birbirlerine karfl› oransal büyüklükleri bak›m›ndan yap›s›, iflletmenin finansal
durumunu ve gücünü ifade eder (Cemalc›lar, Erdo¤an, s.6). ‹flletme yönetiminin
ald›¤› ve uygulad›¤› kararlar sonucunda bu yap›da de¤ifliklikler olur. ‹flletmenin
yeni ulaflt›¤› finansal durumun ve faaliyetlerinin sonucunda elde etti¤i kâr veya za-
rar›n›n bilinmesi al›nacak kararlar için çok önemlidir. ‹flte bu bilgileri raporlayabil-
mek için iflletmenin finansal tablolar› haz›rlan›r. Birbirinden ayr› fakat birbiriyle
ba¤lant›l› dört temel finansal tablo vard›r. Bilanço, gelir tablosu, nakit ak›m tablo-
su ve öz kaynaklarda de¤iflim tablosu.
Bilanço
Bilanço, belirli bir tarih itibar›yla iflletmenin varl›klar›n›n ve kaynaklar›n›n bir ara-
da raporland›¤› bir tablodur. ‹flletmenin bilanço tarihi itibar›yla, sahip oldu¤u var-
l›klar› ve bu varl›klar›n finansman›nda kullan›lan kaynaklar› bir arada gösterdi¤i
için finansal durum tablosu olarak da adland›r›l›r.
1858. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
Dönem sonunda, iflletmenin
finansman ve yat›r›m
faaliyetlerini raporlamak ve
döneme ait faaliyetlerinin
sonuçlar›n› özetlemek ve
iflletme hakk›ndaki bilgileri
karar vericilere iletmek için
finansal tablolar haz›rlan›r.
Finansal durum tablosu
olarak da bilinen bilanço,
iflletmenin belirli bir andaki
finansal durumunu, yani
varl›klar›n› ve kaynaklar›n›
bir arada gösterir.
“Varl›klar = Borçlar + Sermaye” fleklinde ifade edilen temel muhasebe eflitli¤i
ayn› zamanda temel bilanço eflitli¤ini de ifade eder. Bilanço, muhasebenin “Varl›k-
lar = Borçlar + Sermaye” temel eflitli¤ine uygun olarak iflletmenin gerek dönem ba-
fl›ndaki (ya da kuruluflundaki) varl›k ve kaynak yap›s›n› gerekse dönem sonunda
ulaflt›¤› bu yeni yap›n›n özetlenmifl bir flekilde görülmesine olanak sa¤lar (Cemal-
c›lar, Önce, s.73).
‹flletmenin sahip oldu¤u varl›klar› ve kaynaklar›n›n ne oldu¤unun görülebilme-
si için iflletmenin bir foto¤raf› çekilir ve sanki “iflletmenin hayat› durmufl ya da don-
mufl olsa görüntüsü nedir?” sorusuna bilanço cevap vermifl olur. Asl›nda gerçek ya-
flamda iflletmenin yaflam›, dolay›s›yla faaliyetleri devam etmektedir. Hatta tatil gün-
lerinde bile baz› faaliyetleri devam ediyor olabilir. ‹flte yöneticilerin ve di¤er karar
vericilerin iflletmenin finansal durumunu de¤erlendirebilmeleri için dinamik olan
finansal durum, statik hâle getirilerek iflletmenin o andaki finansal durumu rapor-
lan›r, yani iflletmenin bilançosu haz›rlan›r.
Bilanço nedir?
‹flletmeler finansal durumlar›n› özellikle d›fl bilgi kullan›c›lar› için en az›ndan
y›lda bir kez raporlamak zorundad›r. Genellikle birçok iflletme için 1 Ocak dönem
bafl› 31 Aral›k dönem sonu olarak kabul edilmektedir; yani bir mali y›l bir takvim
y›l›na denk olmaktad›r. Ancak baz› iflletmelerin mali y›llar› takvim y›llar›na eflit
olamayabilir.
Varl›klar›n, iflletmenin mülkiyetinde olan ve iflletmenin gelir sa¤lama gücü aç›-
s›ndan fayda sa¤lama kapasitesi olan ekonomik de¤erler oldu¤unu biliyorsunuz.
‹flletmenin varl›klar› bilançoda genellikle dönen varl›klar ve duran varl›klar olarak
iki ayr› grupta raporlan›r.
Dönen varl›klar, bir faaliyet dönemi içinde kullan›lacak, tüketilecek, sat›la-
cak, tahsil edilecek unsurlar ile paran›n kendisinden oluflur. Dönen varl›klar nak-
de dönüflümü kolay olan, likiditesi yüksek olan varl›k unsurlar›d›r. ‹flletmenin gün-
lük faaliyetlerinin sürdürülmesinde fayda sa¤larlar. Para ve para benzeri kalemler,
k›sa vadeli alacaklar ve stoklar dönen varl›klar içinde yer al›r.
Duran varl›klar, iflletme faaliyetlerinin sürdürülmesinde bir faaliyet dönemin-
den daha uzun süre kullan›lacak olan ve hemen paraya çevrilmesi beklenmeyen
varl›klar› kapsar. Dolay›s›yla duran varl›klar›n likiditesi düflüktür. Maddi ve maddi
olmayan duran varl›klar, uzun vadeli alacaklar, uzun vadeli finansal yat›r›mlar du-
ran varl›klar grubunda yer al›r.
Bilanço eflitli¤inin sa¤ taraf›nda iflletmeye sa¤lanan kaynaklar yer al›r. Bu kay-
naklar›n bir k›sm› ortaklarca, bir k›sm› da d›flar›dan borçlan›larak üçüncü flah›slar-
dan sa¤lanabilir. ‹flletme d›fl›ndan geçici bir süre için borç fleklinde sa¤lanan kay-
naklar yabanc› kaynak olarak nitelendirilir.
Finansal analizin daha sa¤l›kl› yap›labilmesi için yabanc› kaynaklar da kendi
içinde k›sa vadeli ve uzun vadeli yabanc› kaynaklar olarak ikiye ayr›larak, bilanço-
da ayr› ayr› gösterilir. Çünkü yabanc› kaynaklar vadeleri ne olursa olsun, mutlaka
vadeleri geldi¤inde iflletme taraf›ndan geri ödenmek zorundad›r. Borçlar›n hemen
bir faaliyet dönemi içinde mi geri ödenece¤i, yoksa daha uzun süre sonra m› geri
ödenece¤i, iflletmenin borç ödeme gücünü analiz ederken önemli olacakt›r. Bu ne-
denle bilanço tarihinden itibaren bir y›l içinde geri ödenmesi gereken borçlar k›-
sa vadeli yabanc› kaynak; bir y›ldan daha sonra ödenecek borçlar ise uzun va-
deli yabanc› kaynak olarak raporlan›r.
186 Genel ‹flletme
Bilanço, iflletmenin
ekonomik ömrü içerisinde
sahip oldu¤u varl›klar› ile öz
kaynaklar›n›n ve borçlar›n›n
belirli bir andaki foto¤raf›n›
sunan bir tablodur.
Takvim Y›l›, 1 Ocak’tan 31
Aral›k tarihine kadar olan 12
ayl›k bir dönem
Mali Y›l, dönem bafllang›ç ve
bitifl tarihleri takvim
y›l›ndan farkl› olabilen ve
birbirini izleyen 12 ayl›k bir
dönem. Örne¤in, dönem
bafl›n›n 1 Haziran, dönem
sonunun ise 31 May›s
oldu¤u bir y›ll›k dönem.
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
4
Dönen Varl›k, bir dönem
içinde sat›lacak,
kullan›lacak, tahsil edilecek
olan unsurlar ile paran›n
kendisinden oluflur.
Duran Varl›klar, bir y›ldan
veya normal bir faaliyet
döneminden daha uzun
sürelerle iflletme
faaliyetlerinin
gerçeklefltirilmesi için
kullan›lmak amac›yla
edinilmifl ve ilke olarak bir
y›lda veya normal faaliyet
döneminde paraya
çevrilmesi veya tüketilmesi
beklenmeyen varl›klard›r.
Arsa, bina, makine gibi bir
y›ldan uzun süre
kullan›lacak unsurlar ile bir
y›ldan daha uzun süre
sonunda tahsil edilecek olan
uzun vadeli varl›klard›r.
K›sa Vadeli Yabanc› Kaynak,
bir y›l içinde ödenmesi
gereken borçlard›r.
Uzun Vadeli Yabanc›
Kaynak, kredi
kurumlar›ndan, sermaye
piyasas›ndan ve iflletmenin
iliflkide bulundu¤u üçüncü
kiflilerden sa¤lanan bir
y›ldan fazla vadeli olan
iflletme borçlar›na denir. Bir
y›ldan daha uzun vadede
ödenmesi gereken
borçlard›r.
Öz kaynaklar (öz sermaye), iflletme sahiplerinin varl›klar üzerindeki haklar›-
n› ifade eder. ‹flletme sahip veya ortaklar›n›n fiilen iflletmeye aktard›klar› kaynak-
lar›n yan› s›ra, kârlar›n iflletmede b›rak›lmas›yla oluflan yedekleri de kapsar. ‹fllet-
me sahip veya ortaklar› taraf›ndan sa¤lanan kaynak “sermaye” olarak adland›r›l›r.
Öz kaynak büyüklü¤ü ile sermaye büyüklü¤ü birbirinden farkl›d›r. Çünkü öz kay-
naklar ortaklarca ödenen sermayenin d›fl›nda, iflletmenin kendi faaliyetleri sonucu
sa¤lad›¤› ve iflletmede b›rak›lm›fl olan da¤›t›lmam›fl kârlar› ve dönem kâr›n› da kap-
samaktad›r. Öz kaynaklar; sermayeden kaynaklanan, kârdan kaynaklanan ve de-
¤erlemeden kaynaklanan unsurlar›n toplam›ndan oluflur.
Bu nedenle kurulufl aflamas›nda basitçe Varl›klar = Borçlar + Sermaye olarak
ifade etti¤imiz temel bilanço eflitli¤ini afla¤›daki flekilde ifade etmek çok daha do¤-
ru olacakt›r.
Varl›klar = Yabanc› Kaynaklar + Öz Kaynaklar
Kaynaklar varl›klar›n finansman›n› sa¤lamak için üçüncü flah›slardan veya ortaklardan
sa¤lan›r. Üçüncü flah›slardan sa¤lanan kaynaklar yabanc› kaynaklar; ortaklardan sa¤lanan
kaynaklar öz kaynaklar olarak isimlendirilir.
Afla¤›da bir iflletmenin 31.12.2011 tarihli bilançosunu görüyorsunuz.
Bilançolar düzenlenirken hesap tipi veya rapor tipi olmak üzere iki formda düzenlenebi-
lir. Bilançonun hesap fleklinde düzenlenmesi hâlinde örnek bilançoda gördü¤ünüz gibi,
aktifler sol tarafta, pasifler sa¤ tarafta olmak üzere iki sütun olarak s›ralan›r. Bu formda-
ki bilanço flekli iflletmenin dönen varl›klar› ile k›sa vadeli yabanc› kaynaklar›, duran var-
l›klar› ile de uzun vadeli yabanc› kaynaklar› ve özsermayesi aras›nda karfl›laflt›rma yapma
olana¤› sa¤lar. Rapor seklindeki düzenlemede ise varl›klar ve kaynaklar alt alta s›ralan›r.
Rapor seklinde düzenlenen bilançolar özellikle birbirini izleyen hesap dönemlerine ilifl-
kin bilançolar aras›nda yap›lacak karfl›laflt›rmalar› kolaylaflt›r›r.
1878. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
A İşletmesi
31.12.2011 Dönem Sonu Bilançosu
I. DÖNEN VARLIKLAR III.KISA VADELİ YB. KAYNAK.
HAZIR DEĞERLER 4.230 FİNANSAL BORÇLAR 15.000
MENKUL KIYMETLER 36.458 TİCARİ BORÇLAR 29.700
TİCARİ ALACAKLAR 150.000 DİĞER BORÇLAR 21.358
DİĞER ALACAKLAR 8.204 ÖDEN. VERGİ VE YÜKÜML. 5.000
STOKLAR 64.392 TOPLAM KVYK 71.058
DİĞER 6.504
TOPLAM DÖNEN VARLIKLAR 269.788 IV.UZUN VD.YB. KAY.
FİNANSAL BORÇLAR 13.000
II. DURAN VARLIKLAR DİĞER BORÇLAR 2.000
MALİ DURAN VARLIKLAR 5.000 TOPLAM UVYK 15.000
MADDİ DURAN VARLIKLAR 17.000
MADDİ OLM. DURAN VARLIKLAR 15.056 V.ÖZ KAYNAKLAR
DİĞER DURAN VARLIKLAR 4.997 ÖDENMİŞ SERMAYE 100.000
TOPLAM DURAN VARLIKLAR 42.033 SERMAYE YEDEKLERİ 1.700
KÂR YEDEKLERİ 19.063
GEÇMİŞ YIL KÂRLARI 39.159
GEÇMİŞ YIL ZARARL.(-) -
DÖNEM NET KÂRI (ZARARI) 65.841
TOPLAM ÖZ KAYNAKLAR 225.763
TOPLAM VARLIKLAR 311.821 TOPLAM KAYNAKLAR 311.821
Varlıklar (Aktif) Kaynaklar (Pasif)
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
Gelir Tablosu
Gelir tablosu, iflletmenin bir döneme ait faaliyet sonuçlar›n›n özetlendi¤i bir finan-
sal tablodur. Gelir tablosunda iflletmenin faaliyetleri sonucunda ortaya ç›kan tüm
has›lat, gelir, kâr, gider, zarar unsurlar› yer al›r ve iflletmenin döneme ait net kâr
veya zarar büyüklü¤ünü gösterir. ‹lgili dönemde ne kadar kâr veya zarar olufltu¤u-
nu, kâr veya zarar›n oluflumuna hangi faaliyet sonuçlar›n›n etkide bulundu¤unu
gelir tablosundan görebiliriz. Gelir tablosu bir döneme ait faaliyetleri gösterdi¤i
için bilanço gibi anl›k de¤il dönemlik bir finansal tablodur. Bilançoyu bir foto¤ra-
fa benzetirsek gelir tablosunu da bir filme benzetebiliriz.
‹flletmenin faaliyetleri sonucunda sermayedar için art›fl yaratan olaylar has›lat;
azal›fl yaratan olaylar gider olarak nitelendirilebilir. Bir varl›k ya da hizmet sat›fl›
nedeniyle ya da faiz, kira gibi nedenlerle iflletmenin varl›klar›nda oluflan brüt art›-
fla has›lat denilir.
Giderler ifl yapman›n maliyetidir. Has›lat sa¤lama amac› ile varl›klarda oluflan
brüt azal›fllard›r. Sat›fla konu olacak ürünün üretilmesi veya sat›n al›nmas› ile ilgili
do¤rudan (direkt) giderleri ve iflletmenin faaliyette bulunmas›ndan do¤an dolayl›
giderleri kapsar.
Has›lat›n giderden fazla olmas› durumunda kâr; aksi durumda ise zarar ortaya
ç›kar.
Afla¤›da bir iflletmenin gelir tablosu örne¤i verilmifltir.
‹flletmenin gelir tablosu incelenerek iflletmenin büyüklü¤ü, sat›fl e¤ilimi, ana gi-
der kalemleri ve net kâr› vb. konular›nda bilgi sahibi olunur.
Gelir tablosunu tan›mlay›n›z.
Öz Kaynaklarda De¤iflim Tablosu
Öz kaynaklarda de¤iflim tablosu, bir hesap döneminde öz kaynaklarda oluflan de-
¤iflmeleri nedenleriyle birlikte gösteren bir tablodur.
188 Genel ‹flletme
A İşletmesi
01.01.2011 ve 31.12.2011 Dönemi Gelir Tablosu
Brüt Kâr
Brüt Satışlar 1.991.489
(-) Satış İndirimleri (258.000)
Net Satışlar 1.733.489
(-) Satışların Maliyeti (1.513.314)
Brüt Satış Kârı 220.175
Faaliyet Kârı
Faaliyet Giderleri
Pazarlama, Satış, Dağıtım Giderleri 75.523
Genel Yönetim Giderleri 40.014
Toplam Faaliyet Giderleri (115.537)
Faaliyet Kârı 104.638
Dönem Kârı
Finansal Gelir ve Giderler 0
Diğer Gelirler 4.373
Dönem Kârı (Vergi Öncesi Dönem Kârı) 109.011
Net Kâr
(-) Vergi (43.170)
Dönem Net Kârı (Vergi Sonrası Dönem Net Kârı) 65.841
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
5
Öz kaynak bir yandan iflletmenin faaliyetlerini yürütmesi için gerekli olan kay-
naklar› gösterirken, di¤er taraftan iflletmeden alacakl› olanlara kars› bir güvence
oluflturarak, yabanc› kaynaklardan yararlan›lmas›na da olanak sa¤lar. Ayr›ca ifllet-
menin karfl›laflaca¤› çeflitli risklere karfl› da bir sigorta görevi üstlenmektedir.
Gelir tablosu tek bafl›na iflletmenin öz kaynaklar›nda meydana gelen de¤iflim-
leri göstermekte yeterli bilgi sa¤lamaz. Öz kaynaklardaki de¤ifliklikler kârdan mey-
dana gelebilece¤i gibi, kâr d›fl›ndaki di¤er ifllemlerden de meydana gelmifl olabilir.
Öz kaynak kalemlerinde meydana gelen art›fl ve azal›fllar öz kaynaklar de¤iflim
tablosu yard›m›yla izlenebilir. Bu tablo özellikle sermaye flirketlerinde dönem için-
de öz kaynak kalemlerinde meydana gelen de¤iflmelerin topluca görülmesini sa¤-
lamaktad›r (Akgüç, s.275).
Öz kaynaklar de¤iflim tablosu, önceki dönem ve cari dönem bilanço ve gelir
tablolar›ndan yararlan›larak haz›rlan›r.
Nakit Ak›m Tablosu
Nakit ak›m tablosu, bir hesap döneminde gerçekleflen nakit girifl ve ç›k›fllar›n› kay-
naklar› ve kullan›m yerleriyle birlikte gösteren bir tablodur. Nakit ak›m tablosunda
yer alan nakit kavram›, nakit ve nakde eflde¤er kalemlerin toplam›n› ifade eder.
Muhasebenin kay›t düzeninde genel esas olarak tahakkuk esas› kullan›ld›¤› için
ifllemler nakit hareketi yaratt›klar›nda de¤il de gerçeklefltiklerinde kayda al›n›rlar.
Dolay›s›yla bilançoda ve gelir tablosunda nakit hareketleri ile ilgili bilgileri göre-
meyiz. Gelir tablosunda raporlanan kâr büyüklü¤ü ile nakit büyüklü¤ü ayn› olma-
yacakt›r. Örne¤in, bir iflletmenin finansal yap›s› çok sa¤lam, kârl›l›¤› yüksek, buna
karfl›n likiditesi ise çok düflük olabilir. Bu nedenle zaman› gelen ödemelerini ya-
pabilmesi için gerekli nakit fonlar› üretme güçlü¤üne düflebilir. Buna benzer du-
rumlar da iflletmeyi zor durumda b›rak›r.
Tahakkuk Esas›: Finansal nitelikli olaylar›n etkileri, nakit hareketinin gerçekleflti¤i tarih-
te de¤il de ifllemin gerçekleflti¤i tarihte kayda al›n›r. Has›lat, sat›fl gerçekleflti¤inde; gider
ise olufltu¤unda kayda al›n›r. Tahakkuk esas›n›n karfl›t› Nakit Esas›d›r. Nakit esas›nda ise
ifllemlerin gerçekleflmesi yerine, nakit hareketlerinin gerçekleflti¤i tarihler esast›r.
Bir döneme ait nakit girifllerinin ve ç›k›fllar›n›n raporlanmas›, nakdin nerelerden
sa¤land›¤› ve nerelere harcand›¤›n› göstermesi aç›s›ndan önemlidir. Nakit girifl ve
ç›k›fl›na yol açan faaliyetleri genel olarak afla¤›daki gibi s›ralayabiliriz:
Nakit Giriflleri:
• Peflin sat›fllar,
• Alacaklar›n tahsili,
• Nakit fleklinde borçlanmalar,
• Finansal yat›r›mlardan sa¤lanan nakit fleklindeki kâr pay›, faiz bedelleri,
• Peflin olarak maddi duran varl›k sat›fllar›,
• Nakit olarak al›nan tazminatlar,
• Nakit sermaye art›r›m› vb.
Nakit Ç›k›fllar›:
• Maafl ve ücret ödemeleri,
• Peflin al›fllar,
• Devlete ödenen vergi, fon, ceza ve benzerleri,
• Faiz ödemeleri,
1898. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
• Dernek, oda ve vak›flara aidat, ba¤›fl vb. isimler alt›nda yap›lan ödemeler,
• Borç ödemeleri vb.
Nakit girifl ve ç›k›fllar›n›n hangi faaliyetler nedeniyle oldu¤unun belirlenmesi
son derece önemlidir. Bu nedenle iflletmede gerçekleflen faaliyetler; yat›r›m faali-
yetleri, finansman faaliyetleri ve iflletme faaliyetleri olarak üç grupta toplanabilir.
Bu durumda nakit girifl ve ç›k›fllar›n›n hangi faaliyetler nedeniyle gerçekleflti¤ini s›-
n›fland›rarak sunmak çok daha faydal› olacakt›r. Dolay›s›yla nakit ak›m tablosunu
“bir faaliyet dönemi içinde ortaya ç›kan nakit ak›fllar›n› iflletme faaliyetlerine iliflkin
nakit ak›fllar›, yat›r›m faaliyetlerine iliflkin nakit ak›fllar› ve finansman faaliyetlerine
iliflkin nakit ak›fllar› olarak gösteren tablodur” fleklinde daha ayr›nt›l› olarak tan›m-
layabiliriz.
Temel amac› belirli bir dönem itibariyle bir iflletmenin yat›r›m, finansman ve ifl-
letme faaliyetlerinden dolay› nakit girifllerini ve ç›k›fllar›n› ayr›nt›l› bir flekilde ra-
porlamak olan nakit ak›m tablosu, ayn› zamanda nakit planlama ve denetimine de
olanak sa¤lar. Böylelikle hem etkin nakit yönetimine olanak sa¤layarak verimlili-
¤in artt›r›lmas›na hem de nakit yetersizli¤i nedeni ile çal›flmalar›n aksamadan yü-
rütülebilmesi için gerekli önlemlerin al›nmas›na yard›mc› olur.
‹flletmenin dönem sonunda elinde bulunan nakit ve nakde eflde¤er varl›klar›
bilançoda raporlan›r. Ancak bilanço sadece o andaki durumu gösterdi¤i için dö-
nem içindeki nakit hareketlerini ortaya koymaz. Nakit ak›m tablosu iflletmenin na-
kit tahsilat ve ödemelerini gerektiren ifllemlerinin ayr›nt›s›n› gösterir.
Gelir tablosu tahakkuk esas›na göre düzenlendi¤i için gelir tablosunda gelir ya
da gider olarak raporland›¤› hâlde, nakit hareketine neden olmayan faaliyet sonuç-
lar› olabilir. Buna kars›n nakit girifl ç›k›fl›na neden oldu¤u hâlde, gelir ya da gider
gerçekleflmedi¤i için gelir tablosunda yer almay›p, nakit ak›m tablosunda yer alan
baz› kalemler de olabilir. Gelir tablosu tahakkuk esas›na göre düzenlenirken, na-
kit ak›m tablosunun düzenlenmesinde nakit esas› geçerlidir.
190 Genel ‹flletme
TMS-7’ye Göre Nakit Akım Tablosu
A. İŞLETME FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIŞLARI
1. Esas Faaliyet Gelirlerinden Sağlanan Nakit Girişleri (+)
a-) Satışlardan sağlanan nakit girişleri (+)
b-) Faaliyet gelirlerden sağlanan nakit girişleri (+)
2. Esas Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çıkışları (-)
a-) Satılan mal ve hizmet maliyetleri ve stok değişimlerine ilişkin
nakit çıkışları(-)
b-) Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çıkışları (-)
Esas Faaliyet Sonucu Sağlanan Net Nakit Akışı (1–2)
3. Diğer Gelir ve Kârlardan Sağlanan Nakit Girişleri (+)
4. Diğer Gider ve Zararlardan Kaynaklanan Nakit Çıkışları(-)
5.Finansman Giderlerinden Kaynaklanan Nakit Çıkışları (-)
6. İşletme Faaliyetleriyle İlgili Varlık ve Yabancı Kaynaklardaki
Değişikliklere İlişkin Nakit Akışları (+) (-)
a-) Varlık Artışları (-)
b-) Varlık Azalışları (+)
c-) Yabancı Kaynak Artışları (+)
d-) Yabancı Kaynak Azalışları (-)
7. Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülüklere İlişkin Nakit
Çıkışları (-)
a-) Önceki Dönem Kârından Ödenen (-)
b-) Geçici Vergiler(-)
F‹NANSAL YÖNET‹M‹N ‹fiLETME FAAL‹YETLER‹ ‹LE
BA⁄LANTISI
Bir iflletme belirli hedef ve amaçlara ulaflmak için kurulur. ‹flletmenin faaliyetleri-
ne yönelik hedef, strateji ve taktiklerinin tan›mland›¤› ifl plan›nda hedef ve amaç-
lar belirtilir (Subramanyam, Wild, s. 15).
‹flletmeler farkl› ifl alanlar›nda faaliyet göstermelerine ra¤men her birinde ortak
temel fonksiyonlar ve bu fonksiyonlar sonucu oluflan çeflitli faaliyetler vard›r. Ge-
nel olarak faaliyet; iflletmenin kurulmas›, yat›r›m kararlar›n›n al›nmas›, kaynaklar›n
temin edilmesi, tedarikçilerden hammadde al›nmas› ve bedelinin ödenmesi, ma-
mul veya hizmet üretimi, mal veya hizmetin pazarlama ve sat›fl›, müflterilerden tah-
silat yap›lmas›, sat›fl sonras› destek hizmetlerinin verilmesi gibi, iflletmenin devam-
l›l›¤›n› sa¤layan operasyonlar s›ras›nda iflletmelerin gerçeklefltirdi¤i eylem olarak
tan›mlanabilir (fiengür, Çiftçi, s.37).
Bir iflletmede öncelikle faaliyetlerin planlanmas›, kaynak bulunmas› ve üretim
faktörlerine yat›r›m yap›lmas› gerekir. Planlanan eylemlerin yerine getirilebilmesi
için iflletme gerekli üretim faktörlerine sahip olmal›d›r. Üretim faktörlerine sahip
olabilmek için de kaynak bulunmal›d›r. Üretimde kullan›lacak hammadde ve mal-
1918. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
B. YATIRIM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIŞLARI
1.Yatırım Faaliyetinden Sağlanan Nakit Girişleri(+)
a-) Mali Duran Varlık Satışlarından Sağlanan Nakit Girişleri (+)
b-) Maddi Duran Varlık Satışlarından Sağlanan Nakit Girişleri (+)
c-) Diğer Duran Varlık Satışlarından Sağlanan Nakit Girişleri (+)
d-) Mali Duran Varlıklarla İlgili Alınan Temettülerden Sağ. Nakit Giriş-
leri (+)
e-) Yatırım Faaliyetleriyle İlgili Faizlerden Sağlanan Nakit Girişle-
ri(+)
f-) Üçüncü Kişilere Verilen Avans ve Kredilere İlişkin Tahsilatlardan
Sağlanan Nakit Girişleri(+)
g-) Diğer Yatırım Faaliyetlerinden Sağlanan Nakit Girişleri(+)
2. Yatırım Faaliyetlerine İlişkin Nakit Çıkışları (-)
a-) Mali Duran Varlık Alışları (-)
b-) Maddî Duran Varlık Alışları (-)
c-) Maddî Olmayan Duran Varlık Artışları (-)
d-) Özel Tükenmeye Tabi Varlıklardaki Artışlar (-)
e-) Diğer Duran Varlık Artışları (-)
f-) Üçüncü Kişilere Verilen Avans ve Kredilerle İlgili Nakit Çıkışları(-)
g-) Diğer Yatırım Faaliyetiyle İlgili Nakit Çıkışları(-)
C. FİNANSMAN FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIŞLARI
1. Finansman Faaliyetlerinden Sağlanan Nakit Girişleri(+)
a-) Kısa Vadeli Mali Borçlardan Sağlanan Nakit(+)
b-) Uzun Vadeli Mali Borçlardan Sağlanan Nakit (+)
c-) Sermaye Artırımından Sağlanan Nakit (+)
d-) Hisse Senedi İhraç Primlerinden Sağlanan Nakit (+)
e-) Diğer Finansman Faaliyetlerinden Sağlanan Nakit Girişleri (+)
2. Finansman Faaliyetlerine İlişkin Nakit Çıkışları (-)
a-) Kısa Vadeli Mali Borç Ödemeleri (-)
b-) Uzun Vadeli Mali Borç Ödemeleri (-)
c-) Ödenen Temettüler (-)
d-) Sermayenin Azaltılması (-)
e-) Diğer Finansman Faaliyetlerine İlişkin Nakit Çıkışları(-)
D. KUR FARKLARININ NAKİT VE NAKİT BENZERLERİNE ETKİLERİ(+), (-)
E. NAKİT VE NAKİT BENZERLERİNDE MEYDANA GELEN NET ARTIŞ (+) (AZALIŞ) (-)
F. DÖNEM BAŞI NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ MEVCUDU
G. DÖNEM SONU NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ MEVCUDU
zemenin edinilebilmesi, çal›flanlara ücret ödenebilmesi, makine ve teçhizat al›na-
bilmesi, araflt›rma ve gelifltirme faaliyetlerinde bulunulabilmesi vb. için kayna¤a ih-
tiyaç vard›r. ‹flletmenin faaliyetlerini sürdürmede kullan›lacak bu unsurlar›n edini-
lebilmesi için gerekli olan kaynak, iflletme sahiplerinden veya iflletme d›fl› taraflar-
dan sa¤lan›r. ‹flletmeye kaynak sa¤lama faaliyetleri finansman faaliyetleri olarak
adland›r›l›r. Finansman faaliyetleri öz kaynaklar ile yabanc› kaynaklar›n yap›s›nda
ve tutar›nda de¤ifliklik meydana getiren faaliyetlerdir (TMS-7, paragraf 6).
‹flletmeye sa¤lanan kaynaklar ile faaliyetlerin sürdürülmesinde fayda sa¤laya-
cak üretim faktörlerinin edinilmesi gerekir. Yani sa¤lanan kaynaklar›n yat›r›ma dö-
nüfltürülmesi gerekir. Faaliyetlerin gerçeklefltirilmesinde gerekli olan makine, ara-
zi, bina, stok, insan, teknoloji gibi unsurlara yat›r›m yap›lmal›d›r. Gerekli üretim
faktörlerinin edinilmesine yönelik bu faaliyetlerine yat›r›m faaliyetleri denilir. Ya-
t›r›m faaliyeti, uzun vadeli varl›klar›n ve di¤er yat›r›mlar›n elde edilmesi ve elden
ç›kar›lmas›na iliflkin faaliyetlerdir (TMS-7, paragraf 6).
Sadece yat›r›m ve finansman faaliyetlerinin yerine getirilmesi, iflletmenin faali-
yetlerini gerçeklefltirebilmesi ve kâr elde etmesi için yeterli de¤ildir. Bu üretim fak-
törlerinin iflletme faaliyetlerinde kullan›lmas›, yani üretim ve sat›fla dönüfltürülme-
si gerekir. Aksi takdirde, iflletmenin kâr elde etmesi ve yaflam›n› sürdürmesi müm-
kün de¤ildir. ‹flletme faaliyetlerinin gerçeklefltirilebilmesi için ürün ya da hizmetin
üretiminin tamamlanmas›, müflterilere sat›lmas› ve sat›fl bedelinin tahsil edilmesi
gerekir. Bu tür faaliyetler de iflletme faaliyetleri veya üretim-sat›fl faaliyetleri olarak
grupland›r›l›r. ‹flletme faaliyeti, iflletmenin ana gelir getirici faaliyetleri olup, net kâr
veya zarar›n belirlenmesinde yer alan ifllem ve olaylardan kaynaklan›r (TMS-7, pa-
ragraf 6).
fiekil 8.2’den de anlafl›labilece¤i gibi, iflletmede gerçekleflen faaliyetlere iliflkin
yat›r›m ve finansman faaliyetleri bilançoyu ilgilendirirken, esas iflletme faaliyetleri
ise gelir tablosunu ilgilendirmektedir.
Görüldü¤ü gibi, iflletmelerin amaç ve hedeflerine ulaflabilmeleri için yerine ge-
tirmek zorunda olduklar› ifllemleri finansman, yat›r›m ve iflletme faaliyetleri (üre-
tim-sat›fl faaliyetleri) olmak üzere üç ana grupta toplayabiliriz (Subramanyam,
Wild, s. 15). ‹flletmenin baflar›s› ve yaflam›n› sürdürebilmesi, tüm bu faaliyetlerin
bir bütün olarak yerine getirilmesi ile mümkündür.
Planlanan faaliyetlerin yerine getirilebilmesi ve yat›r›mlar›n yap›labilmesi için
öncelikle kaynak bulunmas› gerekmektedir. ‹flletme için kaynaklar›n bulunmas› fi-
nansman fonksiyonunun kapsam›ndad›r ve finans yöneticisinin görevidir. Gerekli
kaynaklar›n nereden ve nas›l sa¤lanaca¤›na finans yöneticisi karar verir. Örne¤in,
kaynaklar borçlan›larak m› sa¤lanacak, yoksa ortaklardan m› sa¤lanacakt›r?
192 Genel ‹flletme
Yat›r›m
Faaliyetleri
Finansman
Faaliyetleri
‹flletme
Faaliyetleri
Bilanço
Gelir Tablosu
fiekil 8.2
‹flletme Faaliyetleri
ile Finansal
Tablolar ‹liflkisi
‹flletmenin ihtiyaç duydu¤u kaynaklar›n zaman›nda, yeterli büyüklükte ve en
ucuz maliyetle bulunmas› son derece önemlidir ama yeterli de¤ildir. Sa¤lanan bu
kaynaklar›n do¤ru varl›klara yat›r›lmas› gerekir. Finansman fonksiyonunun göre-
vi, iflletmenin ihtiyaç duydu¤u kaynaklar› en uygun koflullarda sa¤lamak ve sa¤la-
nan bu kaynaklar›n en etkin flekilde kullan›lmas›n›, yat›r›mlara dönüfltürülmesini
sa¤lamak fleklinde tan›mlanabilir. Görüldü¤ü gibi finansman fonksiyonu, iflletme-
nin amaçlar›n› gerçeklefltirebilmesi için gerekli kaynaklar›n sa¤lanmas› ve sa¤lanan
bu kaynaklar›n uygun bir flekilde de¤erlendirilebilmesi için gereklidir.
‹flletmelerin amaç ve hedeflerine ulaflabilmeleri için yerine getirmek zorunda olduklar› ifl-
lemler; finansman, yat›r›m ve iflletme faaliyetleri (üretim-sat›fl faaliyetleri) olmak üzere üç
ana grupta toplan›r.
Finansman ve yat›r›m kararlar›n›n yan› s›ra, di¤er iflletme faaliyetlerinin ve fonk-
siyonlar›n›n yerine getirilmesi s›ras›nda da finansman fonksiyonu çok önemlidir.
Çünkü her iflletme karar›n›n finansal bir etkisi vard›r (Ramagopal, s.5). Finansman
politikalar›n›n etkin bir flekilde uygulanabilmesi için pazarlama, üretim, insan kay-
naklar› gibi bölümlerin ifl birli¤ine ihtiyaç vard›r. Bu nedenle finans yöneticisinin ka-
rar alma ve görevlerini yerine getirme sürecine di¤er bölüm yöneticileri de kat›lmak
zorundad›r (Ceylan, Korkmaz, s.3) Çünkü finansal sistem bir karar verme sistemidir.
‹flletmelerin amaç ve hedeflerine ulaflabilmeleri için yerine getirmek zorunda olduklar› fa-
aliyetler nelerdir?
F‹NANSAL YÖNET‹M VE ‹fiLEVLER‹
‹flletmelerde finansman fonksiyonu, iflletmenin amaç ve hedeflerini gerçeklefltirebil-
mesi için gerekli olan fonlar›n sa¤lanmas› ve sa¤lanan fonlar›n uygun bir flekilde
de¤erlendirilmesi ile ilgilidir. Finans kelimesi para, fon ya da sermaye anlam›nda
kullan›l›rken, finansman kelimesi para, fon ya da sermayenin sa¤lanmas› anlam›n-
da kullan›lmaktad›r. Finansal yönetim ise iflletme için gerekli olan fonlar›n uygun
koflullarda sa¤lanmas› ve bunlar›n uygun varl›klara yat›r›lmas› ile ilgili faaliyetlerdir
(Ayd›n, Baflar, Coflkun, s.2). Finansal yönetimin temel amac›, ortaklar›n refah düze-
yini veya iflletmenin de¤erini art›rmakt›r. Finansal yönetim bu temel amaca ulaflabil-
mek için birbirleriyle ba¤lant›l› “kâr›n en yükse¤e ç›kart›lmas›”, “hisse bafl›na kâr›n
en yükse¤e ç›kart›lmas›” ve “iflletmenin piyasa de¤erinin en yükse¤e ç›kart›lmas›”
amaçlar›n› gerçeklefltirmek durumundad›r (Büker, Afl›ko¤lu, Sevil, s. 6).
Finansal yönetim ortaklar›n refah›n› veya iflletmenin de¤erini maksimize etme
hedefini gerçeklefltirecek flekilde, alternatif fon kaynaklar› ve fon kullan›m kararla-
r› ile ilgilidir (Bovee, s.553). Ortaklar›n refah›n› yükseltme amac›n› gerçeklefltirebil-
mek için finans yöneticileri;
• Finansal planlar› haz›rlay›p uygulamaya koymal›
• Firman›n nakit ak›fllar›n› izlemeli ve fonlar›n nas›l art›r›laca¤› ve yat›r›laca¤›-
na karar vermeli
• Mevcut ve gelece¤e yönelik harcamalar›n› ve sermaye yat›r›mlar›n› bütçelemeli
• ‹flletmenin büyümesini finanse etmek için sermaye sa¤lamal›
• Bankalar ve sermaye piyasalar› ile etkileflim hâlinde olmal›d›r (Bovee, s.553).
Finansal yönetimin kapsam›nda yer alan sorumluluklar› göz önünde bulundu-
rarak finansal yönetimin fonksiyonlar›n›;
• finansal analiz,
• finansal planlama ve kontrol,
1938. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
6
Finansal yönetim,
iflletmelerin ihtiyaç
duyduklar› fonlar›n
belirlenerek en uygun
kaynaklardan sa¤lanmas› ve
sa¤lanan bu fonlar›n en
uygun alanlara yat›r›larak
yönetilmesidir.
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
• fonlar›n sa¤lanmas› veya finansman kaynaklar›,
• fonlar›n kullan›lmas› veya yat›r›m kararlar›,
• kâr da¤›t›m kararlar› olarak grupland›rabiliriz.
Finansal Analiz
Muhasebe sürecinin kay›t tutma ifllevinin sonucunda haz›rlanan finansal tablolar
analize tabi tutularak, hem iflletme içi hem de iflletme d›fl› bilgi kullan›c›lar›na su-
nulacak bilgiler üretilir. Muhasebenin tan›m›ndan da hat›rlayaca¤›n›z gibi finansal
analiz, muhasebenin ikinci ifllevidir. Finansal tablolarda yer alan veriler çeflitli ana-
liz teknikleri kullan›larak kararlarda kullan›lacak bilgilere dönüfltürülür. Finansal
tablolar analize tabi tutulmadan dahi, iflletmenin finansal durumu, faaliyet sonuç-
lar›, nakit ak›fllar› konusunda bilgi vermektedir. Fakat tablolar aras›ndaki ya da ay-
n› tablonun kalemleri aras›ndaki baz› iliflkilerin görülebilmesi zor oldu¤u için fi-
nansal tablolar›n analiz edilip yorumlanmas› çok daha faydal› bilgiler üretilmesini
sa¤layacakt›r. Finansal analiz, iflletmenin finansal durumunu ve performans›n›
analiz etmek ve gelecekteki finansal performans›n› tahmin edebilmek için finansal
tablolardaki çeflitli kalemler aras›nda iliflkiler kurulmas›n›, ölçülmesini ve yorum-
lanmas›n› kapsayan bir süreçtir.
Finansal analiz ile iflletmenin geçmifl finansal verileri incelenerek gelece¤e yöne-
lik kararlar al›n›r. Dolay›s›yla finansal analiz, bir iflletmedeki finansal planlama ve
kontrolün sa¤lanabilmesi için son derece önemlidir ve birçok yazar taraf›ndan finan-
sal yönetimin ilk ifllevi olarak kabul edilmektedir. Finansal analiz sonucunda elde
edilen veriler de¤erlendirilerek, iflletmenin mevcut durumda güçlü ve zay›f yönleri
belirlenir; ayn› zamanda gelece¤e iliflkin yap›lacak tahminlere, haz›rlanacak planla-
ra, izlenecek politikalara katk›da bulunacak veri ve ipuçlar› sa¤lan›r (Akgüç, s.1).
Finansal Analiz Çeflitleri
Finansal tablolar›n analizi, finans yöneticileri gibi iflletme içinden taraflarca yap›la-
bilece¤i gibi, iflletmeye kredi verecek kifli ya da kurumlar, yat›r›mc›lar, ortaklar gi-
bi iflletme d›fl› taraflarca da yap›labilir. Analizi yapacak taraflar›n konumuna göre
analiz iç analiz ve d›fl analiz olarak grupland›r›labilir. Analize konu olan finansal
tablolar›n kapsad›klar› dönem say›s›na göre, statik ve dinamik analiz olarak s›n›f-
land›r›labilir. Analizin yap›lma amac›na göre yat›r›m analizi, yönetim analizi ve
kredi analizi olarak s›n›fland›r›labilir.
D›fl analiz, iflletme ile ilgisi olan üçüncü flah›slar›n (kredi kurumlar›, yat›r›mc›-
lar, sat›c›lar, finansal analistler vb.) iflletmenin yay›mlam›fl oldu¤u finansal tablola-
r› kullanarak yapt›klar› analizdir. ‹ç analiz ise iflletme içinden olan taraflar›n (finans
yöneticisi, iç denetçiler vb.) yapt›¤› analizdir.
‹flletmenin tek bir dönemine ait finansal tablolar›n analizi statik; birbirini izle-
yen birden fazla döneme ait finansal tablolar›n analizi dinamik analizdir.
‹flletmenin sa¤lam bir finansman politikas›na sahip olmas› ve faaliyetlerinde de-
vaml› flekilde baflar›ya ulaflmas› için al›nacak kararlara dayanak olmak üzere yap›-
lan analiz yönetim analizidir. ‹flletmenin borç ödeme gücünü anlayabilmek için ya-
p›lan analiz kredi analizidir. Yat›r›m analizi ise iflletmenin kazanma gücünü ortaya
ç›karmak ve yabanc› kaynak-öz kaynak iliflkisini görmek üzere, iflletmenin yat›r›m-
c›lar› taraf›ndan yap›lan analizdir (Çömlekçi, Sözbilir, Bektöre, s.6).
Finansal Analiz çeflitleri nelerdir?
194 Genel ‹flletme
Finansal Analiz; finansal
tablolardaki çeflitli kalemler
aras›ndaki iliflkilerin
kurulmas›n›, ölçülmesini ve
yorumlanmas›n› kapsayan
bir süreçtir.
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
7
Finansal Analiz Teknikleri
Finansal tablolar›n analizinde en yayg›n olarak kullan›lan analiz tekniklerini afla¤›-
daki gibi s›ralayabiliriz:
• Oran Analizi
• Karfl›laflt›rmal› Tablolar Analizi
• Yüzde Yöntemi ile Analiz
• Trend Analizi
Oran analizi, bir iflletmenin finansal tablolar›nda yer alan iki unsurun iliflkisi-
nin analizidir. Bir iflletmenin tek bir y›la ait finansal tablolar›nda yer alan kalemler
aras›nda matematiksel iliflkiler kurularak bulunan oranlarla yap›lan incelemeye
“oran analizi” denilir.
Oranlar tek bir y›l›n veya dönemin finansal tablolar› kullan›larak hesapland›¤›
için yöntem statik analiz yap›lmas›n› sa¤lar. Ancak iflletmenin geçmifl y›llar›na ait
oranlar hesaplanarak, bu oranlar›n karfl›laflt›r›lmas› suretiyle analiz yap›ld›¤›nda di-
namik analiz yap›lmas›na da olanak sa¤lanm›fl olur.
Oran analizi tekni¤inin amac›, finansal tablo kalemlerinin aralar›ndaki anlam-
l› ve yararl› iliflkilerden yola ç›karak bir iflletmenin cari finansal durumunu, faali-
yet sonuçlar›n›, borç ödeme gücünü, varl›klar›n verimlili¤ini, kârl›l›¤›n›, çal›flma
durumunu, etkinli¤ini uzun süreli beklentilerini ve yönetimin yeterlili¤ini de¤er-
lendirmektir.
Oran analiz tekni¤i, iflletmenin finansal durumu ve faaliyet sonuçlar›n›, kendi içinde ve ay-
n› veya farkl› sektörlerdeki di¤er iflletmelerin sonuçlar› ile karfl›laflt›rmak amac›yla kulla-
n›labilir.
Oranlar dört grupta toplanabilir:
• Likidite oranlar›
• Finansal Yap› Oranlar›
• Faaliyet Oranlar›
• Kârl›l›k Oranlar›
Likidite oranlar›: ‹flletmenin k›sa vadeli borç ödeme gücünü ölçmek, di¤er bir
ifade ile likidite riskini de¤erlendirmek, net çal›flma sermayesinin yeterli olup ol-
mad›¤›n› saptamak için kullan›l›r. Bir iflletmenin k›sa vadeli borçlar›n› ödemede
kullanabilece¤i varl›klar likit varl›klar› ifade eder ve bunlar da iflletmenin dönen
varl›klar olarak adland›r›l›r.
Dönen varl›k unsurlar› ile k›sa vadeli borçlar aras›nda iliflki kurulurken, dönen
varl›k grubundan dikkate al›nacak kalemlerin özelliklerine göre likidite oranlar›
kendi içinde üçe ayr›labilir. Bunlar:
• Cari Oran
• Asit Test veya Likidite Oran›
• Nakit Oran› veya Disponibilite Oran›
Cari oran, iflletmenin her bir liral›k k›sa vadeli borcuna karfl›l›k, kaç liral›k dö-
nen varl›¤› oldu¤unu gösterir.
Dönen Varl›klar
Cari oran =
K›sa Vadeli Yabanc› Kaynaklar
1958. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
Cari oran›n hesaplanmas›ndaki amaç, iflletmenin k›sa vadeli borçlar›n› ödeme
gücünü ölçmek ve genel likidite durumunu yans›tarak, iflletmenin net çal›flma ser-
mayesinin yeterli olup olmad›¤›n› ortaya koymakt›r
(Haz›r De¤erler+Geçici Yat›r›mlar+Alacaklar)
Likidite Oran› (Asit-test oran›) =
K›sa Vadeli Yabanc› Kaynaklar
Özellikle stoklar gibi, likiditesi göreli olarak daha düflük olan dönen varl›k ka-
lemlerinin dönen varl›k toplam›na dâhil edilmemesi durumunda, k›sa vadeli ya-
banc› kaynaklar›n ödenebilirli¤ini gösterir.
Nakit oran›, nakit ve nakit benzeri varl›klar ile geçici yat›r›m amac›yla al›nan
menkul k›ymetlerin, nakitle ödenecek k›sa vadeli borçlar› ne ölçüde karfl›lad›¤›n›
gösteren bir orand›r.
(Haz›r De¤erler+Menkul K›ymetler)
Nakit Oran› =
K›sa Vadeli Yabanc› Kaynaklar-Al›nan Avanslar
Finansal Yap› Oranlar›: ‹flletmenin kaynak yap›s›n›n ve uzun vadeli borç
ödeme gücünün ölçülmesinde kullan›l›r. ‹flletmenin finansman›nda kullan›lan ya-
banc› kaynaklar›n oran›n› gösterdikleri için iflletmenin finansman›nda yabanc› kay-
naklardan yararlanma derecesini ölçmeye yararlar. ‹flletme ölçülü bir biçimde fi-
nanse edilmifl mi? Finansman riski yüksek mi? ‹flletmeye kredi verenlerin emniyet
pay› yeterli mi? Bu sorular› yan›tlamak için genellikle iflletmenin öz kaynaklar› ile
yabanc› kaynaklar› aras›ndaki iliflkileri gösteren oranlardan yararlan›l›r. Örne¤in
yabanc› kaynaklar›n aktif toplam›na oran› (kald›raç oran›); kredi verenlerin
uzun dönemli risklerini ölçer. Bu oran varl›klar›n yüzde kaç›n›n yabanc› kaynakla
finanse edildi¤ini gösterir.
Faaliyet Oranlar›: ‹flletme, faaliyetlerini sürdürebilmek için hem k›sa dönemli
hem de uzun dönemli varl›klara yat›r›m yapmal›d›r. Faaliyet oranlar› firman›n fa-
aliyet derecesi (genellikle sat›fllar olarak tan›mlan›r) ile faaliyetlerin sürdürülmesi
için gerekli varl›klar aras›ndaki iliflkiyi tan›mlar. Daha yüksek bir oran, firman›n fa-
aliyetlerindeki etkinli¤in daha yüksek oldu¤unu gösterir. Belirlenen faaliyet düze-
yini sürdürmek için nispeten daha az varl›k kullan›ld›¤›n› ifade eder. Örne¤in, stok
devir h›z› oranlar›, bir iflletmede stoklar›n ne kadar bir süre içerisinde üretim faali-
yetlerinde tükendi¤ini veya sat›fl has›lat› unsuru hâline dönüfltü¤ünü ölçmeye ya-
rayan oranlard›r.
‹flletmenin elde etti¤i kâr büyüklü¤ü finansal tablolarda yer almakla birlikte, kâ-
r›n yeterli büyüklükte olup olmad›¤›n› anlamak için kârl›l›k oranlar› hesaplan›r.
Sat›fllar›n kârl›l›¤› oranlar›: Kârl›l›¤›n bir ölçüsü firman›n sat›fllar› ve maliyet-
leri aras›ndaki iliflkidir. Firman›n has›lat›yla ilgili olarak maliyetlerini kontrol etme
gücünün yüksekli¤i, kazanma gücünün yüksekli¤ini ifade eder.
Kâr ile kaynaklar aras›ndaki iliflkileri gösteren oranlar: Kâr ile kaynaklar
aras›nda iliflki kurularak, öz kaynaklar›n ve uzun vadeli yabanc› kaynaklar›n ve-
rimli kullan›l›p kullan›lmad›¤› belirlenir. Firman›n sermaye yap›s›n›n analizinde,
onun uzun dönemli risklerini ve beklenen getirilerini de¤erlemek esast›r. Kâr ile
varl›klar aras›ndaki iliflkileri gösteren oranlar; iflletmenin kazanç elde etmek ama-
c›yla varl›klar›n› kullanmadaki baflar›s›n› onlar›n finansman›n›n ne flekilde oldu¤u-
na ba¤l› kalmaks›z›n ölçen oranlard›r.
196 Genel ‹flletme
Karfl›laflt›rmal› Tablolar Analizi: Bir iflletmenin birden fazla döneme ait fi-
nansal tablolar›n›n birbirini izleyen dönemler bak›m›ndan karfl›laflt›rmal› olarak
düzenlenmesi ve bu tablolarda yer alan kalemlerin zaman içinde göstermifl olduk-
lar› de¤iflmelerin incelenerek de¤erlendirilmesidir. Finansal tablolarda yer alan her
bir unsurun y›llar itibar›yla gösterdi¤i de¤iflim incelenerek, iflletmenin finansal du-
rum ve faaliyet sonuçlar› bak›m›ndan göstermifl oldu¤u geliflme görülebilir.
Yüzde Yöntemi ile Analiz: Yüzde yöntemi ile analiz tekni¤inde, finansal tab-
lolarda yer alan her kalem, ayn› tabloda yer alan belirli bir kaleme veya toplama
oranlanmakta ve bulunan yüzdelere göre ifade edilmektedir. Finansal tablolar›
oluflturan unsurlar›n uygun ve yeterli büyüklükte olup olmad›klar›n›n analiz edil-
mesi yüzde yöntemi ile analiz tekni¤inin esas›d›r. Bu yöntemde bilanço unsurlar›
100 kabul edilen bilanço toplam› itibar›yla ifade edildikleri için her bir unsurun ge-
nel toplam içindeki nispi önemi kolayl›kla görülebilir.
Yüzde yöntemi ile analiz tekni¤i, bir iflletmenin finansal durumunu ve faaliyet
sonuçlar›n› tek bafl›na ve rakip iflletmelerle veya sektör sonuçlar›yla karfl›laflt›rma-
l› olarak incelemek amac›yla kullan›labilir. Her iflletmenin bilançosu, bilanço top-
lam› 100 kabul edilerek yüze indirgendi¤i için benzer iflletmelerin bilançolar›n›n
karfl›laflt›r›lmas› da anlaml› hâle gelmektedir.
Trend Analizi: ‹flletmenin 8-10 y›ll›k uzun dönemler itibar›yla finansal duru-
muna, faaliyet sonuçlar›na iliflkin geliflme e¤ilimini görebilmek için yap›lan analiz-
dir. ‹flletmenin uzun dönemde varl›klar›n› verimli kullan›p kullanmad›¤›, borçlan-
ma e¤ilimi, sat›fl politikas› ve kârl›l›¤› gibi konularda genel bir de¤erlendirme ya-
p›labilir. ‹flletmenin birbirini izleyen 8-10 y›ll›k dönemlerinden, iflletmenin duru-
munu en normal olarak temsil edilen y›l baz olarak seçilir ve di¤er y›llar›n rakam-
lar› seçilen baz y›la göre ifade edilir. Yani indeks hesaplan›r. Uzun dönemdeki ge-
liflme seyri ve politikalar›n de¤erlendirilmesi sa¤lan›r.
Finansal Planlama ve Kontrol
Baflar›l› bir finansal yönetim, finansal plan ile bafllar. Finansal plan, belirli bir dö-
nem için iflletmenin ihtiyaç duyaca¤› fonlar›n ve kullan›m yerlerinin tahminini gös-
teren bir belgedir (Bovee, s. 553).
Finansal planlama iflletmenin faaliyetleri s›ras›nda ortaya ç›kacak her türlü fon
girifli ve ç›k›fl›n›n önceden bir programa ba¤lanmas› ile ilgilidir. Finansal planlama,
iflletmelerin uzun dönemli amaç ve hedeflerinin belirlenmesi ve belirlenen amaç
ve hedeflere ulaflmada gerekli kaynaklar› ay›rarak, uygun faaliyet programlar›n›
haz›rlamak olarak tan›mlanabilir (Ayd›n, Baflar, Coflkun, s.168).
Finansal planlaman›n amac›, gelecekte ihtiyaç duyulacak fonlar› belirlemek ve
fonlar›n etkili bir flekilde kullan›m›n› sa¤lamakt›r. Finansal planlamadan beklenen
gelecekteki nakit aç›klar›na ve fazlal›klar›na önceden çözüm aramakt›r (Ceylan,
Korkmaz, s.11).
Finansal planlama süreci finansman ihtiyac›n›n tahmini, bu ihtiyac› karfl›lamak için
uygun finansal plan›n seçimi ile bütçelerin oluflturulmas› ve finansal kontrolü içerir.
Finansman ‹htiyac›n›n Tahmini
Finansal tahminler, iflletmenin amaçlar›n›n ve faaliyetlerinin kapsaml› bir flekilde
analiz edilmesine ba¤l› olarak yap›lmal›d›r. Sat›fl tahminleri, pazarlama harcamala-
r›, üretimle ilgili tahminler, genel yönetim giderlerinin tahmini, analizlere ba¤l› ola-
rak do¤ru bir flekilde tespit edilebilir. Tahminler k›sa ve orta-uzun dönemli olarak
yap›labilir.
1978. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
K›sa süreli planlar; iflletmenin günlük, haftal›k, ayl›k ifllemlerinden do¤acak
nakit girifl ve ç›k›fllar›n› önceden ortaya koymak için yap›lan planlard›r. K›sa dö-
nemde özellikle stoklara, donan›ma, sat›fllara, insan kayna¤›na yönelik kaynak-
lar›n planlanmas› önceliklidir. K›sa süreli planlar›n yap›lmas› ile ortaya ç›kabile-
cek nakit ihtiyac›, önceden belirlenip zaman›nda karfl›lan›r. Olabilecek nakit faz-
lalar› için de önceden alternatif yat›r›m alanlar› belirlenir. K›sa süreli planlarda
esas amaç, nakit yönetimidir ve nakit bütçesi en tipik örnektir (Büker, Afl›ko¤lu,
Sevil, s. 136).
Orta ve uzun süreli planlar, iflletmenin orta uzun vadede izleyece¤i strateji-
ler ve süre sonunda ulaflmay› istedi¤i hedefler do¤rultusunda yap›l›r ve genellikle
5-10 y›ll›k süreyi kapsar. Bu tür planlar, iflletmenin di¤er bölümlerinin haz›rlam›fl
olduklar› planlar›n parasal olarak ifadesini içerir. Orta ve uzun dönemde iflletme-
nin kapasitesinin gelifltirilmesi, sermaye yap›s›ndaki de¤ifliklikler gibi konulara
odaklan›r.
Hem k›sa süreli hem de orta ve uzun süreli planlamalar, iflletmenin sat›fl tah-
minlerine ba¤l› olarak yap›l›r. ‹flletmelerde k›sa süreli finansman ihtiyac›n›n belir-
lenmesinde nakit bütçelerinden yararlan›l›rken, orta ve uzun süreli finansman ihti-
yac›n›n belirlenmesinde proforma finansal tablolardan yararlan›l›r.
Proforma finansal tablolar›n haz›rlanmas›nda “sat›fllar›n yüzdesi”, “bilanço ka-
lemlerinin günlük sat›fl tutar›na oran›”, “regresyon analizi” ve “oranlar” olmak üze-
re dört yöntem kullan›l›r.
Sat›fllar›n yüzdesi yöntemi, sat›fllar belirli bir oranda artt›¤›nda ortaya ç›kacak
fon ihtiyac›n›n belirlenmesinde kullan›l›r. Gelecekteki sat›fllar›n ne kadar artaca¤›
belirlenir ve bu art›fl›n bilanço kalemlerini nas›l etkileyece¤i saptanarak proforma
bilanço düzenlenir.
Proforma bilanço ve proforma gelir tablosu birbirleriyle ba¤lant›l›d›r. Proforma
bilançonun haz›rlanabilmesi için öncelikle proforma gelir tablosu haz›rlanmal›d›r.
Proforma finansal tablolar›n do¤ru ya da isabetli haz›rlanabilmesi için temel konu
sat›fl tahmininin do¤ru yap›lmas›d›r.
Finansman ihtiyac›n›n belirlenmesinde k›sa süreli planlar›n amac› nedir?
Bütçeleme
Bütçeleme ile planlama birbirini tamamlayan iki ifllev olarak bilinir. Bütçeleme, ifl-
letmenin toplam planlama etkinliklerinin bir parças› olarak bir iflletmenin planla-
ma faaliyetlerinin say›sal ifadesidir. Plan, bütçeye oranla daha genel, çok defa bir
y›ldan uzun bir döneme iliflkin ve say›sal yönü s›n›rl› bir çal›flmad›r. Bütçe ise k›sa
süreli, ayr›nt›l› ve say›sal bir çal›flmad›r.
‹flletme bütçesi, iflletmenin tümü için haz›rlansa da iflletmenin bölüm ve fonk-
siyonlar›na iliflkin temel say›sal bilgileri de içerir. ‹flletmede yer alan her bölüm ve-
ya fonksiyon için ayr›nt›l› bütçe düzenlendi¤inde, bu bütçeye bölüm veya fonksi-
yon bütçesi, bu bütçenin konsolide edilmesi yoluyla ortaya ç›kan bütçeye de ge-
nel iflletme bütçesi denilir (Büker, Afl›ko¤lu, Sevil, s. 153).
Bütçelemeye iflletmenin temel amaçlar›n›n saptanmas› ile bafllan›r. Belirlenen
bu amaçlar do¤rultusunda uzun vadeli planlar haz›rlan›r. Uzun vadeli planlar›n ya-
p›labilmesi için iflletmenin sat›fllar›n›n gelecekte ulaflaca¤› düzey tahmin edilir. Sa-
t›fllar tahmin edilip üretilecek mallar›n çeflit, nitelik ve miktar› belirlenerek her bir
mal için k›sa vadeli sat›fl tahmini yap›l›r (Büker, Afl›ko¤lu, Sevil, s. 155).
198 Genel ‹flletme
‹flletmenin orta ve uzun
süreli finansman ihtiyac›n›
tahmin etmek için en çok
baflvurulan yöntem,
proforma tablolar olarak da
adland›r›lan, tahmini
finansal tablolar›n
haz›rlanmas›d›r.
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
8
Bütçeleme ifllemlerinin yap›lmas›na sat›fl tahminleri ile bafllanaca¤›ndan, öncelikle
sat›fl bütçesi haz›rlanmal›d›r. Sat›fl bütçesi haz›rland›ktan sonra, üretim planlamas› yap›-
l›r ve üretim bütçesi haz›rlan›r. Üretim bütçesi verilerine dayanarak, belirlenen ham-
madde ve malzemenin sa¤lanmas› için ne kadar harcama yap›lmas› gerekti¤ini ortaya
koyan hammadde ve malzeme bütçesi haz›rlan›r. Daha sonra üretim için hangi özel-
likte ne kadar ifl gücüne ihtiyaç duyuldu¤u belirlenir ve ifl gücü bütçesi haz›rlan›r. ‹fl-
görenlere ödenecek ücretler, ödenecek vergi ve sigorta primleri hesaplanarak iflgücü
bütçesi haz›rlan›r. Reklam için harcanacak tutarlar tahmin edilerek reklam bütçesi ha-
z›rlan›r. Üretim bütçesi tamamland›ktan sonra, mal›n üretim maliyetine do¤rudan dâ-
hil edilemeyen harcamalar için genel imalat giderleri bütçesi haz›rlan›r.
Nakit Bütçesi, k›sa süreli nakit ihtiyac›n›n belirlenmesinde kullan›lan bir plan-
lama arac›d›r. Nakit bütçesi, bir iflletmenin gelecekteki bir zaman aral›¤› içinde na-
kit girifl ve ç›k›fllar›n›n tahmin edilmesini sa¤layan bir pland›r. Nakit bütçeleri ay-
l›k, üç ayl›k veya y›ll›k olarak haz›rlanabilece¤i gibi, günlük ya da haftal›k olarak
bile haz›rlanabilir.
Nakit bütçesinde “nakit giriflleri” ve “nakit ç›k›fllar› olmak üzere iki ana bölüm
bulunur. Nakit giriflleri ve nakit ç›k›fllar› tahmin edilir. En önemli nakit giriflleri, pe-
flin sat›fllar ve kredili sat›fllardan do¤an alacaklar›n tahsilidir. Dolay›s›yla nakit büt-
çesi haz›rlan›rken de öncelikle bütçenin kapsad›¤› döneme iliflkin sat›fl tahminleri
yap›larak ifle bafllan›r. Sat›fl tahminleri ve iflletmenin sat›fl politikalar› do¤rultusun-
da esas faaliyetlerle ilgili nakit giriflleri tahmin edilir. Esas faaliyetlerin yan› s›ra bafl-
ka iflletme faaliyetleri nedeniyle do¤abilecek nakit giriflleri de tahmin edilerek tüm
nakit giriflleri bütçeye dâhil edilir.
Esas faaliyetlerin d›fl›nda kalan di¤er iflletme faaliyetleri nedeniyle do¤abilecek nakit gi-
riflleri neler olabilir?
Nakit giriflleri tahmin edildikten sonra, nakit ç›k›fllar› tahmin edilir. ‹flletmeler
için en önemli nakit ç›k›fllar›; hammadde al›fllar›, iflçilik ücretleri, sat›fl, pazarlama
ve reklam giderleridir. Bu esas faaliyetler nedeniyle oluflan esas faaliyet giderleri-
nin yan› s›ra, ortaklara nakit kâr pay› da¤›t›lmas› veya devlete vergi ödenmesi gi-
bi, esas faaliyetler d›fl›nda kalan faaliyetler nedeniyle de nakit ç›k›fl› olabilir. Bun-
lar da tahmin edilerek nakit bütçesine yans›t›lmal›d›r.
Nakit bütçesi, kapsad›¤› döneme ait tüm nakit girifl ve ç›k›fllar›n› bir arada ra-
porlad›¤› için iflletmede nakit a盤›n›n m›, yoksa nakit fazlal›¤›n›n m› oldu¤unu
gösterecektir. Dolay›s›yla finans yöneticisi nakit a盤›n› önceden görerek önlemler
alabilecek ve gereken nakit ihtiyac›n› temin etmek için olas› alternatif kaynaklar›
de¤erlendirebilecektir. Nakit fazlal›¤›n›n oldu¤u dönemlerde de bu fazlal›klar› ge-
lir getirici yerlere yat›rarak, nakdin etkin kullan›lmas›n› sa¤layacak ve iflletmenin
kârl›l›¤›na katk›da bulunacakt›r.
Finansal Kontrol
‹flletmenin baflar›s› aç›s›ndan sadece finansal planlar›n haz›rlanm›fl olmas› yeterli
olmayacakt›r. Gerçekleflen durum ile planlanan durumun karfl›laflt›r›lmas› ve varsa
aradaki farklar›n ve farkl›l›¤›n nedenlerinin belirlenmesi gerekir. Ard›nda ortaya ç›-
kan farkl›l›klar›n nas›l düzeltilebilece¤i araflt›r›lmal›d›r. Dolay›s›yla finansal kontrol
flartt›r. Finansal kontrol aflamas›, finansal planlar›n uygulanmas›, tahminlerin geri
bildirimler ›fl›¤›nda yeniden gözden geçirilmesi ve hedeflenen noktaya eriflebilmek
için ne tür de¤iflimlerin yap›lmas› gerekti¤i konular›n› içerir.
1998. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
9
Fonlar›n Sa¤lanmas› veya Finansman Kaynaklar›
Finans yöneticisinin en temel görevlerinden birisi, iflletmeye gerekli fonlar› uygun
kaynaklardan sa¤lamakt›r. ‹flletmeler ihtiyaç duyduklar› kaynaklar› d›flar›dan borç-
lanarak sa¤layabilecekleri gibi, ortaklardan sermaye fleklinde de sa¤layabilirler.
Bunlar›n yan› s›ra iflletme kendi kendine, faaliyetleri sonucu da fon yaratabilir. Oto
finansman olarak adland›r›lan bu kaynak da öz kaynaklar›n bir unsuru oldu¤u için
finansman kaynaklar›n› temel olarak; yabanc› kaynaklar ve öz kaynaklar olarak iki
ana grupta ele alabiliriz.
Bilançonun unsurlar› ele al›n›rken tan›mland›¤› üzere, yabanc› kaynaklar ifllet-
me d›fl›ndaki üçüncü flah›slardan belirli bir süre için borçlan›larak sa¤lanan kay-
naklar› ifade etmektedir. Vadeleri ister k›sa, ister uzun olsun, mutlaka geri öden-
mek zorundad›r. Vadelerine göre yap›lan ayr›m›n yan› s›ra niteli¤ine göre de tür-
leri itibar›yla k›saca ele alal›m.
Genelde iflletmelerin kulland›klar› k›sa vadeli finansman kaynaklar›;
• sat›c› taraf›ndan sa¤lanan ticari krediler,
• k›sa vadeli banka kredileri ve
• di¤er k›sa vadeli finansman kaynaklar› olmak üzere üç grupta toplanabilir.
‹flletme varl›klar›n›n peflin olarak sat›n al›nmas› yerine, kredili ya da vadeli al›n-
mas› nedeniyle do¤an borçlar, sat›c› taraf›ndan iflletmeye sa¤lanm›fl bir fon kayna-
¤›n› ifade eder. Ticari krediler di¤er finansman kaynaklar›ndan yararlanma olanak-
lar› s›n›rl›, küçük ve yeni kurulmufl iflletmeler için en önemli fon kayna¤›d›r.
Ticari bankalar, özellikle k›sa vadeli finansman ihtiyac›n›n karfl›lanmas›nda ifl-
letmelere de¤iflik kredi olanaklar› sunarlar. Banka kredileri; senet ›skontosu ve ifl-
tirak kredileri, borçlu cari hesap fleklindeki krediler, çek-senet karfl›l›¤› krediler,
spot krediler, döviz kredileri, dövize endeksli krediler, ihracat kredileri ve akredi-
tifler, prefinasman kredileri gibi de¤iflik türlerde olabilir.
K›sa vadeli finansmanda kullan›lan di¤er araç ve yöntemlere finansman bono-
su, factoring örnek olarak gösterilebilir. Finansman bonosu, anonim flirketler tara-
f›ndan k›sa vadeli finansman sa¤lamak için ç›kart›lan menkul k›ymetlerdir. Facto-
ring, iflletmelerinin alacak hakk›n›n, factor ad› verilen bir arac› kuruma sat›lmas›n›
ifade eder.
Orta ve uzun vadeli yabanc› kaynak sa¤laman›n yollar›ndan en tipik olan› tah-
vil ihrac›d›r. Anonim flirketlerin borç para bulmak için itibari k›ymetleri eflit ve iba-
releri ayn› olmak üzere, ç›kard›klar› borç senedine tahvil denilir. Tahvil ihrac›n›n
yan› s›ra yine banka kredileri orta ve uzun vadeli olarak sa¤lanabilir. Finansal ki-
ralama da borçla finansman›n bir flekli olarak kabul edilebilir (Akgüç, s.554).
Öz kaynakla finansman fiilen ortaklardan sa¤lanan kaynaklar ile iflletmenin ken-
di faaliyetleri sonucu sa¤lad›¤› kaynaklar olarak iki temel niteli¤e sahiptir. ‹flletme-
nin ortaklar›ndan sa¤lanan büyüklük, ödenmifl sermaye olarak nitelendirilir. Ano-
nim flirketlerde sermaye iflletme taraf›ndan ihraç edilen hisse senetleri ile temsil edi-
lir. ‹flletme faaliyetleri sonucu kâr elde edip bu kârlar›n bir k›sm›n›, yedek akçe ve-
ya da¤›t›lmam›fl kârlar olarak iflletmede b›rak›rsa, kendisi bir fon kayna¤› yaratm›fl
olacakt›r. ‹flletmenin kendi yaratm›fl oldu¤u bu kaynaklara otofinansman denilir.
Fonlar›n Kullan›lmas› veya Yat›r›m Kararlar›
‹flletmelerin çeflitli kaynaklardan sa¤lad›klar› kaynaklar iflletme amaçlar›n› gerçek-
lefltirecek flekilde, stoklara, makinalara, binalara, alacaklara vb. yani varl›klara yat›-
r›l›r. Bu varl›klar›n bir k›sm› dönen varl›k, bir k›sm› ise duran varl›k niteli¤indedir.
200 Genel ‹flletme
‹flletmenin varl›klar›n› dönen varl›klar ve duran varl›klar olarak iki gruba ay›r-
m›flt›k. Bu varl›klar›n edinilmesine yönelik olarak yap›lan yat›r›mlar› da ayr› ayr›
incelemek daha yararl› olacakt›r. Fonlar›n dönen varl›klar›n edinilmesi için kulla-
n›lmas›, k›sa süreli kullan›m› ifade etmektedir ve çal›flma sermayesi yönetimi ola-
rak ele al›n›rken, fonlar›n uzun süreli kullan›m›, yat›r›m kararlar› olarak ifade edil-
mektedir.
Dönen Varl›klara Yat›r›m - Çal›flma Sermayesi Yönetimi
Çal›flma sermayesi, bir iflletmenin günlük faaliyetlerinin kesintisiz olarak ve sa¤l›k-
l› bir flekilde yürütülebilmesi için gerekli olan varl›k unsurlar›n› ifade eder. Di¤er
bir ifade ile dönen varl›klar büyüklü¤ü iflletmenin çal›flma sermayesini ifade et-
mektedir. Hat›rlayaca¤›n›z gibi, dönen varl›klar bir faaliyet dönemi içinde sat›la-
cak, kullan›lacak, tahsil edilecek olan unsurlar ile paran›n kendisinden oluflmakta-
d›r. Bu tan›ma göre, çal›flma sermayesi nakit, k›sa vadeli menkul k›ymet yat›r›mla-
r›, alacaklar, stoklar gibi kalemlerden oluflur. Yani dönen varl›klar k›sa vadeli yat›-
r›mlard›r. Çal›flma sermayesi, iflletmenin faaliyetleri sonucunda sürekli olarak de¤i-
flir ve mal ve nakit ak›fl›na yol açar.
Bilançoda raporlanan dönen varl›klar iflletmenin çal›flma sermayesini oluflturur. ‹flletme-
nin çal›flma sermayesinin büyüklü¤ünün belirlenmesi ve dolay›s›yla yönetimi aç›s›ndan bi-
lanço son derece önemli bir finansal tablodur.
Dönen varl›klara yat›r›m konusunda öncelikle iki ana soruya cevap aran›r. Bi-
rincisi, hangi dönen varl›k unsurlar›na yat›r›m yap›laca¤› ile ilgilidir. ‹kinci soru ise
dönen varl›klara yap›lan yat›r›m›n hangi kaynakla finanse edilece¤idir.
‹flletmenin hangi varl›klara ne kadar yat›r›m yapaca¤›, di¤er bir ifade ile çal›fl-
ma sermayesinin düzeyinin belirlenmesi s›ras›nda baz› faktörlerin göz önünde bu-
lundurulmas› gerekir.
Çal›flma sermayesinin düzeyini etkileyen faktörleri; iflletmenin faaliyet konusu,
iflletmenin büyüklü¤ü ve sat›fllardaki düzenlilik olarak üç temel noktada toplaya-
biliriz (Ayd›n, Baflar, Coflkun, s. 196).
‹flletmenin Faaliyet Konusu: ‹flletmenin faaliyet konusu çal›flma sermayesi-
nin düzeyini belirleyen en önemli faktördür. ‹flletmenin üretim, ticaret veya hizmet
iflletmesi olufluna göre çal›flma sermayesi büyüklü¤ü de farkl› olacakt›r. Örne¤in,
ticaret iflletmelerinde çal›flma sermayesi düzeyi, üretim iflletmelerine göre daha
yüksek olacakt›r.
‹flletmelerin büyüklü¤ü: Genel olarak küçük iflletmeler, büyük ölçekli ifllet-
melere göre daha fazla çal›flma sermayesine ihtiyaç duyarlar. Çünkü büyük ifllet-
meler, küçük iflletmelere göre çal›flma sermayesi yönetimine daha çok önem ver-
dikleri için, çal›flma sermayesinin etkinli¤ini art›rabilme gücüne sahiptir. Bunun ya-
n› s›ra, büyük iflletmeler para ve sermaye piyasalar›ndan daha kolay fon sa¤lama
olana¤›na sahip olduklar› için çal›flma sermayelerini daha düflük düzeyde tutabil-
mektedir.
Sat›fllardaki Düzenlilik: ‹flletmenin sat›fllar› ne kadar düzenli ise çal›flma ser-
mayesi düzeyi de o kadar düflük olacakt›r. Üretimin mevsimlik olmas›, sat›fllar›n
belli dönemlerde yo¤unlaflmas›, sat›fl gelirinde düzensizlik yarataca¤› için ihtiyaç
duyulan çal›flma sermayesi düzeyi de daha yüksek olacakt›r.
Çal›flma sermayesinin nas›l finanse edilece¤i konusunun çal›flma sermayesi yö-
netiminin di¤er önemli yönü oldu¤unu belirtmifltik. Çünkü çal›flma sermayesinin
2018. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
Dönen varl›klar, haz›r
de¤erler, menkul k›ymetler,
alacaklar, stoklar gibi alt
gruplar› itibar›yla en likitten
en az likit olana do¤ru
s›ralanarak raporlan›r.
finansman flekli iflletmenin kârl›l›¤›n› ve riskini etkileyecektir. Finansal yönetimde
genel kural finansman kaynaklar›n›n süresi ile kaynaklar›n kullan›ld›¤› yerlerin sü-
resi aras›nda paralellik sa¤lanmas›d›r. Di¤er bir ifade ile k›sa vadeli kaynaklar, k›-
sa vadeli yat›r›mlarda; uzun vadeli kaynaklar ise uzun vadeli yat›r›mlarda kullan›l-
mal›d›r (Büker, Afl›ko¤lu, Sevil, s. 213). Dolay›s›yla k›sa vadeli yat›r›mlar›n yani ça-
l›flma sermayesinin finansman› için en uygun kaynak k›sa vadeli borçlard›r.
Yat›r›m Kararlar› - Sermaye Bütçelemesi
Üretim gücünün elde edilmesi, korunmas› ve art›r›m› için yap›lan her türlü harca-
maya yat›r›m denilmektedir. Daha önce de belirtti¤imiz gibi, bir y›ldan k›sa süre-
de mal veya hizmete dönüflecek varl›klara yap›lan yat›r›mlar dönen varl›klara ya-
p›lan yat›r›mlar› ifade ederken, bir y›ldan daha uzun süre yararlan›lacak varl›klara
yap›lan yat›r›mlar da duran varl›k yat›r›mlar›n› ifade eder. Duran varl›klara yap›lan
yat›r›mlar, dönen varl›k yat›r›mlar›na göre daha risklidir. Çünkü nispeten daha
yüksek tutarda harcama gerektirirler, ba¤lanan fonlar uzun sürelidir ve karar veri-
ciler aç›s›ndan esneklik daha düflüktür (Ayd›n, Baflar, Coflkun, s. 370).
Ekonomik ömrü bir y›ldan daha uzun süreli olan, gelecekte fayda sa¤lamak
amac›yla üretim faaliyetlerine yönelik olarak yap›lan bu duran varl›k yat›r›mlar›, ser-
maye harcamas› olarak da adland›r›lmaktad›r. Sermaye harcamalar›na yönelik ka-
rarlar›n al›nmas›nda sermaye bütçelerinden yararlan›l›r. Sermaye bütçelemesi, uy-
gun ve verimli yat›r›m alanlar›n›n araflt›r›lmas›, sermaye harcamalar›n›n de¤erlendi-
rilmesi ve seçimindeki süreci ifade eder. Sermaye harcamalar› veya yat›r›mlar› yeni-
leme, geniflleme, modernleflme ve stratejik nedenlerle yap›l›r. Uzun vadeli ve bü-
yük tutarl› harcamalar› kapsad›¤› için çok s›k ve düzenli aral›klarla karfl›m›za ç›k-
mazlar. Bu nedenle sermaye bütçeleme sürecinde çok daha dikkatli olunmal›d›r.
Sermaye bütçelerinden hangi tür kararlar›n al›nmas›nda yararlan›l›r?
Kâr Da¤›t›m Kararlar›
‹flletmenin elde etti¤i kâr›n nas›l da¤›t›laca¤›, iflletmenin büyüme h›z›n›, piyasa de-
¤erini, ortaklar›n gelirini etkileyen önemli bir karard›r. ‹flletmeler kâr da¤›t›m poli-
tikalar›n› belirlerken kâr›n ne kadar›n›n ortaklara da¤›t›laca¤›na, ne kadar›n›n ifllet-
mede b›rak›larak otofinansman sa¤lanaca¤›na karar verirler.
fiah›s flirketlerinde ortaklar kârdan ne kadar pay alacaklar›n› kendileri belirler.
Anonim flirketlerde ise Türk Ticaret Kanunu, Sermaye Piyasas› Kanunu gibi ilgili
yasalar ve flirket sözleflmesinde yer alan hükümler do¤rultusunda kâr da¤›t›m po-
litikas› belirlenir ve kâr da¤›t›m karar› verilir.
202 Genel ‹flletme
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
10
2038. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
Muhasebe ve finans›n önemini ve rolünü aç›k-
lamak.
Muhasebe sistemi ekonomik bir giriflim hakk›nda
karar vermede faydal› olacak finansal ve say›sal
verileri elde ederek karar vericilerin ihtiyac› olan
finansal bilgileri üretir ve finansal tablolarda ilgili
taraflara sunar. Muhasebenin temel amac› iflletme
hakk›nda karar verecek olan taraflar›n daha do¤-
ru kararlar vermelerine yard›mc› olmakt›r.
Finans da muhasebe gibi karar vericilere yard›m-
c› olmak için vard›r ve iflletmede fonlar›n nas›l
sa¤land›¤› ve nerelere yat›r›ld›¤› ile ilgilidir. Fi-
nansal yönetim, en basit hâli ile her türlü ifllet-
menin faturalar›n› ödeyebilecek, ifllerini sürdüre-
bilecek ve acil durumlarda yeterli olabilecek ka-
dar paras›n›n olmas› gereklili¤i gerçe¤ine daya-
n›r. ‹flletme var oldu¤u sürece paraya olan ihti-
yaç devam edecektir. Bir iflletmenin hem mevcut
hem de gelecekteki nakit ihtiyac›n›n planlanma-
s› finans›n ya da finansal yönetimin temelidir.
Yani hem muhasebe hem de finans, karar verme
sürecinin finansal yönü ile ilgilidir.
Temel finansal bilgi kullan›c›lar›n› ve onlar›n
bilgi ihtiyaçlar›n› tan›mlamak.
Temel finansal bilgi kullan›c›lar›n› iflletmenin yö-
neticileri, iflletmenin sahip veya sahipleri, ifllet-
meye borç verenler, iflletmenin müflterileri, ifllet-
menin tedarikçileri, iflletmede çal›flanlar, rakip ifl-
letmeler, devlet ve kamu kurumlar› vb. olarak s›-
ralayabiliriz.
‹flletmedeki her düzeydeki yöneticiler temel ola-
rak üretim, pazarlama, finans ve insan kaynakla-
r›na iliflkin iflletme fonksiyonlar›n›n planlanmas›,
yürütülmesi ve kontrolü için bilgiye ihtiyaç du-
yarlar. ‹flletmeyi iyi bir flekilde yönetebilmek ve
iflletmeyi hedeflerine ulaflt›rabilmek için iflletme-
nin faaliyetleri iyi bir flekilde planlanmal›, sonuç-
lar do¤ru bir flekilde ölçülmeli ve kontrol edil-
melidir. Karar vermeyi, planlamay› ve kontrolü
sa¤layabilmek büyük ölçüde muhasebe bilgileri-
ne ba¤l› olacakt›r.
Yöneticilerin iflletmeyi etkin bir biçimde idare
edip etmediklerini de¤erlendirmek ve gelecekte-
ki risk ve getiri düzeyleri hakk›nda karar vermek,
iflletmede ortak olarak kal›p kalmama karar›n›
de¤erlendirmek için iflletme sahiplerinin bilgiye
ihtiyaçlar› vard›r. ‹flletmeye sermaye sa¤layarak
yat›r›m riskini üstlenen sahipler yat›r›m›n tafl›d›¤›
risklerle ve yat›r›m›n getirisi ile ilgilenirler.
‹flletmenin borçlar›n›n hem faizini hem de ana-
paras›n› zaman›nda ödeme gücü olup olmad›¤›-
n› ve iflletme ile ifl yapma olanaklar›n›n devaml›-
l›¤›n› de¤erlendirmek için iflletmeye kredi veren
taraflar›n bilgiye ihtiyaçlar› vard›r.
‹flletmenin faaliyetlerine devam etme gücünü de-
¤erlendirmek ve al›mlar›n› veya sat›fllar›n› ifllet-
meden karfl›lama olanaklar›n›n devaml›l›¤›n› gör-
mek için müflteri ve sat›c›lar›n bilgiye ihtiyaçlar›
vard›r.
‹flletmenin çal›flanlar›na istihdam sa¤lama gücü-
nün devam edip edemeyece¤ini, çal›flmalar›n›n
karfl›l›¤›n› al›p alamayacaklar›n› de¤erlendirmek
için iflletmede çal›flanlar›n bilgiye ihtiyaçlar› vard›r.
‹flletmenin ne kadar vergi ödeyece¤ini, iflletme-
nin fiyatlama politikalar›na uygun davran›p dav-
ranmad›¤›n› ve finansal destek gerekip gerekme-
yece¤ini de¤erlendirmek için devlet ve kamu ku-
rumlar›n›n bilgiye ihtiyac› vard›r. Ayr›ca iflletme-
nin faaliyetlerine iliflkin yasal düzenleme yap-
mak, vergi politikas›n› belirlemek, ulusal gelir ve
di¤er istatistiki hesaplar› yapmak için de bilgiye
ihtiyaç duyulur.
Muhasebe sürecini ve temel finansal tablolar› ta-
n›mak.
Muhasebe sürecinde muhasebenin öncelikle ger-
çekleflen ifllemleri kay›t alt›na almas› gerekir. Bu-
nun için iflletmede gerçekleflen tüm finansal nite-
likli ifllemler belgelerine dayanarak, günlük olufl
s›ras›na göre maddeler hâlinde yevmiye defterin-
de kaydedilir, büyük defterde yer alan ilgili he-
saplara aktar›l›r. Dönem sonunda günlük ifllem-
ler tamamland›ktan sonra önce Genel Geçici Mi-
zan haz›rlan›r. Dönem sonunda muhasebe d›fl›
ve muhasebe içi envanter ifllemleri tamamlan-
d›ktan sonra kesin mizan haz›rlan›r. Kesin mi-
zandaki hesaplar›n kalanlar› yard›m›yla iflletme-
nin finansal tablolar› haz›rlan›r.
Birbirinden ayr› fakat birbiriyle ba¤lant›l› dört te-
mel finansal tablo vard›r. Bilanço, gelir tablosu,
nakit ak›m tablosu ve öz kaynaklarda de¤iflim
tablosu.
Özet
1
A M A Ç
2
A M A Ç
3
A M A Ç
Aof muhasebe ve finans
Aof muhasebe ve finans
Aof muhasebe ve finans
Aof muhasebe ve finans
Aof muhasebe ve finans
Aof muhasebe ve finans

More Related Content

What's hot

7 06 butce nedir nasil hazirlanir
7 06 butce nedir nasil hazirlanir7 06 butce nedir nasil hazirlanir
7 06 butce nedir nasil hazirlanirRamazan Kol
 
Finansal Planlama - Financial Planning
Finansal Planlama - Financial Planning Finansal Planlama - Financial Planning
Finansal Planlama - Financial Planning frktprk
 
Finansal Yönetim (2010-2011)
Finansal Yönetim (2010-2011)Finansal Yönetim (2010-2011)
Finansal Yönetim (2010-2011)Ekrem Tufan
 
Yönetim Muhasebesi - Bütçeleme
Yönetim Muhasebesi - BütçelemeYönetim Muhasebesi - Bütçeleme
Yönetim Muhasebesi - Bütçelemeemirerten
 
Finansal yönetim ve fonksiyonlar (1) kopya
Finansal yönetim ve fonksiyonlar  (1)   kopyaFinansal yönetim ve fonksiyonlar  (1)   kopya
Finansal yönetim ve fonksiyonlar (1) kopyaSinan Gümüşdağlı
 
Finansal Yönetim
Finansal YönetimFinansal Yönetim
Finansal YönetimEkrem Tufan
 
Finansal tablolar ve mali analiz teknikleri
Finansal tablolar ve mali analiz teknikleriFinansal tablolar ve mali analiz teknikleri
Finansal tablolar ve mali analiz teknikleriDERYA KALE ERDEMLİ
 
Bi̇lanço okuma tekni̇kleri̇ ve makyajlanmiş mali̇ tablolarin tespi̇ti̇
Bi̇lanço okuma tekni̇kleri̇ ve makyajlanmiş mali̇ tablolarin tespi̇ti̇Bi̇lanço okuma tekni̇kleri̇ ve makyajlanmiş mali̇ tablolarin tespi̇ti̇
Bi̇lanço okuma tekni̇kleri̇ ve makyajlanmiş mali̇ tablolarin tespi̇ti̇DERYA KALE ERDEMLİ
 
Finansçı olmayanlar i̇çin finans
Finansçı olmayanlar i̇çin finansFinansçı olmayanlar i̇çin finans
Finansçı olmayanlar i̇çin finansYÖNETİM ATÖLYESİ
 
Fi̇nansçi olmayanlar i̇çi̇n fi̇nans eği̇ti̇mi̇
Fi̇nansçi olmayanlar  i̇çi̇n fi̇nans eği̇ti̇mi̇Fi̇nansçi olmayanlar  i̇çi̇n fi̇nans eği̇ti̇mi̇
Fi̇nansçi olmayanlar i̇çi̇n fi̇nans eği̇ti̇mi̇DERYA KALE ERDEMLİ
 
Fi̇nansal yöneti̇m - finansal analiz ve kontrol
Fi̇nansal yöneti̇m - finansal analiz ve kontrolFi̇nansal yöneti̇m - finansal analiz ve kontrol
Fi̇nansal yöneti̇m - finansal analiz ve kontrolİlker YILDIZ
 

What's hot (14)

7 06 butce nedir nasil hazirlanir
7 06 butce nedir nasil hazirlanir7 06 butce nedir nasil hazirlanir
7 06 butce nedir nasil hazirlanir
 
Finansal Planlama - Financial Planning
Finansal Planlama - Financial Planning Finansal Planlama - Financial Planning
Finansal Planlama - Financial Planning
 
Finansal Yönetim (2010-2011)
Finansal Yönetim (2010-2011)Finansal Yönetim (2010-2011)
Finansal Yönetim (2010-2011)
 
Yönetim Muhasebesi - Bütçeleme
Yönetim Muhasebesi - BütçelemeYönetim Muhasebesi - Bütçeleme
Yönetim Muhasebesi - Bütçeleme
 
Finansal yönetim ve fonksiyonlar (1) kopya
Finansal yönetim ve fonksiyonlar  (1)   kopyaFinansal yönetim ve fonksiyonlar  (1)   kopya
Finansal yönetim ve fonksiyonlar (1) kopya
 
Finansal Yönetim
Finansal YönetimFinansal Yönetim
Finansal Yönetim
 
Rasyolar
RasyolarRasyolar
Rasyolar
 
Finansal tablolar ve mali analiz teknikleri
Finansal tablolar ve mali analiz teknikleriFinansal tablolar ve mali analiz teknikleri
Finansal tablolar ve mali analiz teknikleri
 
Mali tablolar analizi
Mali tablolar analiziMali tablolar analizi
Mali tablolar analizi
 
Bi̇lanço okuma tekni̇kleri̇ ve makyajlanmiş mali̇ tablolarin tespi̇ti̇
Bi̇lanço okuma tekni̇kleri̇ ve makyajlanmiş mali̇ tablolarin tespi̇ti̇Bi̇lanço okuma tekni̇kleri̇ ve makyajlanmiş mali̇ tablolarin tespi̇ti̇
Bi̇lanço okuma tekni̇kleri̇ ve makyajlanmiş mali̇ tablolarin tespi̇ti̇
 
Finansçı olmayanlar i̇çin finans
Finansçı olmayanlar i̇çin finansFinansçı olmayanlar i̇çin finans
Finansçı olmayanlar i̇çin finans
 
Finansal Analiz ve Örnek Uygulama
Finansal Analiz ve Örnek UygulamaFinansal Analiz ve Örnek Uygulama
Finansal Analiz ve Örnek Uygulama
 
Fi̇nansçi olmayanlar i̇çi̇n fi̇nans eği̇ti̇mi̇
Fi̇nansçi olmayanlar  i̇çi̇n fi̇nans eği̇ti̇mi̇Fi̇nansçi olmayanlar  i̇çi̇n fi̇nans eği̇ti̇mi̇
Fi̇nansçi olmayanlar i̇çi̇n fi̇nans eği̇ti̇mi̇
 
Fi̇nansal yöneti̇m - finansal analiz ve kontrol
Fi̇nansal yöneti̇m - finansal analiz ve kontrolFi̇nansal yöneti̇m - finansal analiz ve kontrol
Fi̇nansal yöneti̇m - finansal analiz ve kontrol
 

Viewers also liked

İLETİŞİM BECERİLERİ VE İKNA EDİCİ İLETİŞİM
İLETİŞİM BECERİLERİ VE İKNA EDİCİ İLETİŞİMİLETİŞİM BECERİLERİ VE İKNA EDİCİ İLETİŞİM
İLETİŞİM BECERİLERİ VE İKNA EDİCİ İLETİŞİMÜMİT ÜNKER
 
Etkili Satış Teknikleri
Etkili Satış TeknikleriEtkili Satış Teknikleri
Etkili Satış Tekniklerigesiad
 
Bölüm 6 satışta sunum
Bölüm 6   satışta sunumBölüm 6   satışta sunum
Bölüm 6 satışta sunumersinweb
 
Yaratıcı Satış Teknikleri
Yaratıcı Satış TeknikleriYaratıcı Satış Teknikleri
Yaratıcı Satış TeknikleriTaylan Demirkaya
 

Viewers also liked (6)

İLETİŞİM BECERİLERİ VE İKNA EDİCİ İLETİŞİM
İLETİŞİM BECERİLERİ VE İKNA EDİCİ İLETİŞİMİLETİŞİM BECERİLERİ VE İKNA EDİCİ İLETİŞİM
İLETİŞİM BECERİLERİ VE İKNA EDİCİ İLETİŞİM
 
Etkili Satış Teknikleri
Etkili Satış TeknikleriEtkili Satış Teknikleri
Etkili Satış Teknikleri
 
Temel i̇kna teknikleri
Temel i̇kna teknikleriTemel i̇kna teknikleri
Temel i̇kna teknikleri
 
Bölüm 6 satışta sunum
Bölüm 6   satışta sunumBölüm 6   satışta sunum
Bölüm 6 satışta sunum
 
Yaratıcı Satış Teknikleri
Yaratıcı Satış TeknikleriYaratıcı Satış Teknikleri
Yaratıcı Satış Teknikleri
 
İkna yönetimi sunum
İkna yönetimi sunumİkna yönetimi sunum
İkna yönetimi sunum
 

Similar to Aof muhasebe ve finans

Hisse Rapor Bilgi Paylasim Agi.pdf
Hisse Rapor Bilgi Paylasim Agi.pdfHisse Rapor Bilgi Paylasim Agi.pdf
Hisse Rapor Bilgi Paylasim Agi.pdfBacklink Paketleri
 
04 finansman tarihi ve gelişimi
04   finansman tarihi ve gelişimi04   finansman tarihi ve gelişimi
04 finansman tarihi ve gelişimiSerdal KOÇİYİT
 
Yeminli mali müşavir nasil olunur
Yeminli mali müşavir nasil olunurYeminli mali müşavir nasil olunur
Yeminli mali müşavir nasil olunurramazan
 
Kurumsal Kaynak Planlama - Muhasebe Modülü
Kurumsal Kaynak Planlama - Muhasebe ModülüKurumsal Kaynak Planlama - Muhasebe Modülü
Kurumsal Kaynak Planlama - Muhasebe ModülüAbdullah Cihan
 
Finans E-Eğitimi
Finans E-EğitimiFinans E-Eğitimi
Finans E-EğitimiUniverist
 
Stratejik yonetim prezantasyonu_2004_2005_bolum10
Stratejik yonetim prezantasyonu_2004_2005_bolum10Stratejik yonetim prezantasyonu_2004_2005_bolum10
Stratejik yonetim prezantasyonu_2004_2005_bolum10Mahir İstanbullu
 
Mali Ve Parasal Politikalarda Saydamlığın Oluşturulmasına Yönelik Kurallar
Mali Ve Parasal Politikalarda Saydamlığın Oluşturulmasına Yönelik KurallarMali Ve Parasal Politikalarda Saydamlığın Oluşturulmasına Yönelik Kurallar
Mali Ve Parasal Politikalarda Saydamlığın Oluşturulmasına Yönelik KurallarCOSKUN CAN AKTAN
 
FİNANSAL KURUMLAR VE PİYASALAR 13.HAFTA.pptx
FİNANSAL KURUMLAR VE PİYASALAR 13.HAFTA.pptxFİNANSAL KURUMLAR VE PİYASALAR 13.HAFTA.pptx
FİNANSAL KURUMLAR VE PİYASALAR 13.HAFTA.pptxUfukPala1
 
Chico's FAS Investor Presentation
Chico's FAS Investor Presentation Chico's FAS Investor Presentation
Chico's FAS Investor Presentation chicosfasinvestor
 
Chico's Investor Presentation June 2016
Chico's Investor Presentation June 2016Chico's Investor Presentation June 2016
Chico's Investor Presentation June 2016chicosfasinvestor
 
Yönetim Muhasebesi - İşletme Analizi
Yönetim Muhasebesi - İşletme AnaliziYönetim Muhasebesi - İşletme Analizi
Yönetim Muhasebesi - İşletme AnaliziUgur SIRMAN
 
Çağdaş Para Teorisi
Çağdaş Para TeorisiÇağdaş Para Teorisi
Çağdaş Para TeorisiAhmet Dinc
 
Ttk Tasarisi Tms iliskisi
Ttk Tasarisi Tms iliskisiTtk Tasarisi Tms iliskisi
Ttk Tasarisi Tms iliskisiAtıf ÜNALDI
 
Maliyet Muhasebesinde Yeni YaklaşıMlar
Maliyet Muhasebesinde Yeni YaklaşıMlarMaliyet Muhasebesinde Yeni YaklaşıMlar
Maliyet Muhasebesinde Yeni YaklaşıMlarCafer SALCAN
 
Performans programı eğitimi
Performans programı eğitimiPerformans programı eğitimi
Performans programı eğitimiHasan Tahsin
 

Similar to Aof muhasebe ve finans (20)

Hisse Rapor Bilgi Paylasim Agi.pdf
Hisse Rapor Bilgi Paylasim Agi.pdfHisse Rapor Bilgi Paylasim Agi.pdf
Hisse Rapor Bilgi Paylasim Agi.pdf
 
Muhasebe
MuhasebeMuhasebe
Muhasebe
 
04 finansman tarihi ve gelişimi
04   finansman tarihi ve gelişimi04   finansman tarihi ve gelişimi
04 finansman tarihi ve gelişimi
 
Muhasebe
MuhasebeMuhasebe
Muhasebe
 
Muhasebe
MuhasebeMuhasebe
Muhasebe
 
Muhasebe
MuhasebeMuhasebe
Muhasebe
 
Yeminli mali müşavir nasil olunur
Yeminli mali müşavir nasil olunurYeminli mali müşavir nasil olunur
Yeminli mali müşavir nasil olunur
 
Kurumsal Kaynak Planlama - Muhasebe Modülü
Kurumsal Kaynak Planlama - Muhasebe ModülüKurumsal Kaynak Planlama - Muhasebe Modülü
Kurumsal Kaynak Planlama - Muhasebe Modülü
 
Finans E-Eğitimi
Finans E-EğitimiFinans E-Eğitimi
Finans E-Eğitimi
 
Stratejik yonetim prezantasyonu_2004_2005_bolum10
Stratejik yonetim prezantasyonu_2004_2005_bolum10Stratejik yonetim prezantasyonu_2004_2005_bolum10
Stratejik yonetim prezantasyonu_2004_2005_bolum10
 
Temettü teorileri
Temettü teorileri Temettü teorileri
Temettü teorileri
 
Mali Ve Parasal Politikalarda Saydamlığın Oluşturulmasına Yönelik Kurallar
Mali Ve Parasal Politikalarda Saydamlığın Oluşturulmasına Yönelik KurallarMali Ve Parasal Politikalarda Saydamlığın Oluşturulmasına Yönelik Kurallar
Mali Ve Parasal Politikalarda Saydamlığın Oluşturulmasına Yönelik Kurallar
 
FİNANSAL KURUMLAR VE PİYASALAR 13.HAFTA.pptx
FİNANSAL KURUMLAR VE PİYASALAR 13.HAFTA.pptxFİNANSAL KURUMLAR VE PİYASALAR 13.HAFTA.pptx
FİNANSAL KURUMLAR VE PİYASALAR 13.HAFTA.pptx
 
Chico's FAS Investor Presentation
Chico's FAS Investor Presentation Chico's FAS Investor Presentation
Chico's FAS Investor Presentation
 
Chico's Investor Presentation June 2016
Chico's Investor Presentation June 2016Chico's Investor Presentation June 2016
Chico's Investor Presentation June 2016
 
Yönetim Muhasebesi - İşletme Analizi
Yönetim Muhasebesi - İşletme AnaliziYönetim Muhasebesi - İşletme Analizi
Yönetim Muhasebesi - İşletme Analizi
 
Çağdaş Para Teorisi
Çağdaş Para TeorisiÇağdaş Para Teorisi
Çağdaş Para Teorisi
 
Ttk Tasarisi Tms iliskisi
Ttk Tasarisi Tms iliskisiTtk Tasarisi Tms iliskisi
Ttk Tasarisi Tms iliskisi
 
Maliyet Muhasebesinde Yeni YaklaşıMlar
Maliyet Muhasebesinde Yeni YaklaşıMlarMaliyet Muhasebesinde Yeni YaklaşıMlar
Maliyet Muhasebesinde Yeni YaklaşıMlar
 
Performans programı eğitimi
Performans programı eğitimiPerformans programı eğitimi
Performans programı eğitimi
 

Aof muhasebe ve finans

  • 1. Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra; Muhasebe ve finans›n önemini ve rolünü aç›klayabilecek, Temel finansal bilgi kullan›c›lar›n› ve onlar›n bilgi ihtiyaçlar›n› tan›mlayabilecek, Muhasebe sürecini ve temel finansal tablolar› tan›yabilecek, Finansal yönetimin iflletme faaliyetleri ile ba¤lant›s›n› anlayabilecek, Finansal yönetimin fonksiyonlar›n› anlayabileceksiniz. ‹çindekiler • Muhasebe • Finans • Bilanço • Gelir Tablosu • Nakit Ak›m Tablosu • Öz Kaynaklarda De¤iflim Tablosu • ‹flletme Faaliyetleri • Finansman Faaliyetleri • Yat›r›m Faaliyetleri • Proforma Finansal Tablolar • Nakit Ak›m Bütçesi • Sermaye Bütçesi Anahtar Kavramlar Amaçlar›m›z Genel ‹flletme • G‹R‹fi • MUHASEBE VE F‹NANSIN ÖNEM‹ • MUHASEBE B‹LG‹LER‹NE ‹HT‹YAÇ DUYAN TARAFLAR VE B‹LG‹ KULLANICILARININ B‹LG‹ ‹HT‹YAÇLARI • MUHASEBE B‹LG‹S‹N‹N SAH‹P OLMASI GEREKEN N‹TEL‹KLER • MUHASEBEYE ‹L‹fiK‹N TEMEL KONULAR • F‹NANSAL YÖNET‹M‹N ‹fiLETME FAAL‹YETLER‹ ‹LE BA⁄LANTISI • F‹NANSAL YÖNET‹M VE ‹fiLEVLER‹ ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim 8 GENEL ‹fiLETME
  • 2. G‹R‹fi Muhasebe ve finans dünyas›na hofl geldiniz. Bu ünitede muhasebe ve finansla il- gili genel bilgiler verece¤iz. Konuya muhasebe ve finansman›n iflletmedeki rolün- den bahsederek bafllayaca¤›z ve hem muhasebenin hem de finans›n karar verme sürecindeki de¤erinden söz edece¤iz. Birço¤unuz ya da baz›lar›n›z için muhasebe veya finans, temel ilgi alan›n›z ol- mayabilir ve genel iflletme dersi kapsam›nda, neden bu konular› ö¤renmek zorun- da oldu¤unuzu merak edebilirsiniz. Konuyla ilgili temel kavramlar› ö¤rendikten sonra ise muhasebe ve finans›n sizinle ne kadar ilgili oldu¤unu fark edeceksiniz. MUHASEBE VE F‹NANSIN ÖNEM‹ Muhasebe, iflletmede gerçekleflen finansal nitelikli olaylar›n tan›mlanmas›, ölçüle- rek kayda al›nmas›, analiz edilip yorumlanmas› ve karar vericilere iletilmesi süre- cini kapsayan bir bilgi sistemidir. Bilgi, iflletme hakk›nda karar vermek, plan yapmak ve yap›lan iflleri kontrol et- mek zorunda olan taraflar için gereklidir. ‹flletme yöneticileri iflletme ile ilgili karar- lar› do¤ru verebilmek ve do¤ru de¤erlendirebilmek için bilgiye ihtiyaç duyarlar. Yöneticilerin kararlar›nda kulland›klar› bilgilerin büyük bir k›sm› finansal bilgidir ve muhasebe taraf›ndan sa¤lan›r. Örne¤in iflletme yöneticileri, afla¤›daki konularda ka- rar vermek için muhasebe bilgisine ihtiyaç duyarlar (Atrill, McLaney, 2004, s. 2): • Yeni ürün veya hizmet gelifltirmeli miyiz? • Mevcut mal ya da hizmetlerin fiyat veya miktarlar›n› de¤ifltirmeli miyiz? • ‹flletmeyi finanse etmek için kredi kullanmal› m›y›z? • ‹flletmenin faaliyet kapasitesini art›rmal› ya da azaltmal› m›y›z? • Sat›n alma, üretim veya da¤›t›m yöntemlerini de¤ifltirmeli miyiz, yoksa de- ¤ifltirmemeli miyiz? Bu kararlar›n hem finansal sonuçlar›n› ortaya koymada hem de de¤erlendirme- de muhasebe bilgileri kullan›lacakt›r. ‹flletme yönetiminin ald›¤› kararlara göre ger- çekleflen iflletme faaliyetleri, iflletmenin varl›klar›nda ve kaynaklar›nda de¤iflmeler yarat›r. Bu de¤iflmelerin izlenmesi, kontrol edilmesi, ölçülmesi ve ekonomik faali- yetlerin belirlenmesi görevini muhasebe gerçeklefltirir. Muhasebe fonksiyonu, ifl- letme yönetimini, di¤er iflletme fonksiyonlar›n›n yapm›fl olduklar› ifllemlerden sü- rekli olarak haberdar eder (fiimflek, Çelik, s.207). ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
  • 3. ‹flletme yöneticilerinin d›fl›nda baflka taraflar da iflletme hakk›ndaki kararlar›n- da muhasebe bilgisine ihtiyaç duyacaklard›r. Örne¤in (Atrill-McLaney, 2004, s.2): • ‹flletmeye ortak olal›m m›, olmayal›m m›? • ‹flletmeye borç verelim mi, vermeyelim mi? • Kredili olarak mal satal›m m›, satmayal›m m›? • ‹flletmeye mal satma veya iflletmeden mal alma konusunda anlaflma yapal›m m›, yapmayal›m m›? Görüldü¤ü gibi hem iflletmenin yönetiminden sorumlu olan taraflar hem de ifl- letme d›fl›ndan olan taraflar iflletme hakk›nda kararlar vermek zorundad›r. Kararla- r›n›n isabetlili¤i de kulland›klar› bilgiye ba¤l› olacakt›r. O nedenle hangi düzeyde ilgiye sahip olurlarsa olsunlar, iflletme hakk›nda karar verecek olan taraflara ifllet- me hakk›nda bilgi verilmelidir. Muhasebenin temel amac›, iflletme hakk›nda karar verecek olan taraflar›n da- ha do¤ru kararlar vermelerine yard›mc› olmakt›r. Buna ba¤l› olarak, muhasebenin temel amac› iflletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçlar› ve nakit ak›fllar› hakk›n- da karar vericilere faydal› bilgi sa¤lamakt›r. Bazen muhasebenin amac›n›n defter tutmak ve kay›t yapmak oldu¤u zannedilir. Bu ifller, muhasebenin görev alan› için- dedir ama ana amaç sadece defter tutmak de¤ildir. Muhasebenin esas amac›, karar vericilere kararlar›nda dayanak olacak faydal› finansal bilgi üretmektir. Muhasebe sistemi, ekonomik bir giriflim hakk›nda karar vermede faydal› ola- cak finansal ve say›sal verileri elde edebilmek için iflletmede gerçekleflen tüm fi- nansal nitelikli ifllemleri tan›mlar, kaydeder, s›n›fland›r›r, finansal tablolar hâlinde özetler ve analiz yap›p yorumlad›ktan sonra, karar vericilerin ihtiyac› olan finan- sal bilgileri üretir ve ilgili taraflara sunar. Muhasebe, finansal bilgilerin karar veri- cilere iletilmesi görevini yerine getirebilmek için finansal tablolardan ve raporlar- dan yararlan›r. Finans da muhasebe gibi, karar vericilere yard›mc› olmak için vard›r ve ifllet- mede fonlar›n nas›l sa¤land›¤› ve nerelere yat›r›ld›¤› ile ilgilidir. Finansal yönetim, en basit hâli ile her türlü iflletmenin faturalar›n› ödeyebilecek, ifllerini sürdürebi- lecek ve acil durumlarda yeterli olabilecek kadar paras›n›n olmas› gereklili¤i te- meline dayan›r (Bovee, s.552). ‹flletme var oldu¤u sürece paraya olan ihtiyaç de- vam edecektir. Bir iflletmenin hem mevcut hem de gelecekteki nakit ihtiyac›n›n planlanmas› finans›n ya da finansal yönetimin çal›flma konusudur (Bovee, s.553). Küçük iflletmelerin ço¤unda iflletmenin finansal kararlar›ndan iflletmenin sahibi sorumludur. Fakat daha büyük iflletmelerde finansal kararlardan finansal yönetim sorumludur. ‹flletme dedi¤imiz ekonomik birim, yat›r›mc›lardan fon sa¤lamak ve daha son- ra bu fonlar› yat›r›mlarda kullanmak ve sahiplerinin servetlerini veya refahlar›n› ar- t›rmak için vard›r. Fonlar›n iflletmenin belirli ihtiyaçlar›na uygun olacak flekilde sa¤lanmas› ve sa¤lanan fonlar›n iflletmeye getiri sa¤layacak flekilde yat›r›mlara yö- neltilmesi gerekir. Dolay›s›yla finansal yönetim iflletme tan›m›n›n tam kalbinde yer al›r. Yat›r›mdan sa¤lanan getirinin ve yat›r›mla ilgili risklerin de¤erlendirilebilmesi için de finans›n iyi bir flekilde anlafl›lmas› gereklidir (Atrill, McLaney, 2004, s.2). Buraya kadar yapt›¤›m›z k›sa aç›klamalardan da anlafl›ld›¤› gibi hem muhasebe hem de finans karar verme sürecinin finansal yönü ile ilgilidir. ‹flletmelerin yap›lar›ndaki de¤ifliklikler nedeniyle finansal bilgilere duyulan ih- tiyaç daha da artm›flt›r. ‹flletmeler tek kifli iflletmelerinden sermayenin ön planda oldu¤u çok ortakl› sermaye flirketi flekline dönüflmüfl ve buna ba¤l› olarak yöneti- cilik ile iflletme sahipli¤i birbirinden ayr›lm›flt›r. Dolay›s›yla yöneticilerin iflletme sa- 180 Genel ‹flletme Muhasebe, iflletmede gerçekleflen ve para ile ifade edilebilen finansal nitelikli ifllemleri tan›mlayan, kaydeden, s›n›fland›ran, özetleyen, analiz ve yoruma tabi tuttuktan sonra, ilgili taraflara raporlayan bir bilgi sistemidir.
  • 4. hiplerine karfl› hesap verebilme yükümlülü¤ü do¤mufltur. Ayr›ca geliflen teknoloji ve artan insan ihtiyaçlar›na ba¤l› olarak daha büyük çapl› iflletmeler do¤mufltur. Sonuç olarak iflletmeler hakk›nda karar verecek taraflar›n say›s› ve dolay›s›yla bil- gi ihtiyaçlar› ve çeflitleri artm›flt›r. MUHASEBE B‹LG‹LER‹NE ‹HT‹YAÇ DUYAN TARAFLAR VE B‹LG‹ KULLANICILARININ B‹LG‹ ‹HT‹YAÇLARI Muhasebenin faydal› olabilmesi için bilginin kim taraf›ndan ve hangi amaçla kulla- n›laca¤›n› bilmek önemlidir. Belirli bir iflletme ile ilgilenen ve o iflletme ile ilgili çe- flitli ve de¤iflik kararlar verme durumunda olan çok say›da farkl› taraf vard›r. Her bi- rinin iflletme ile ilgilenme nedenleri, dolay›s›yla ihtiyaç duyduklar› bilgiler de fark- l›d›r. ‹flletme ile ilgili taraflar iflletmenin yöneticileri, iflletmenin sahip veya sahiple- ri, iflletmeye borç verenler, iflletmenin müflterileri, iflletmenin tedarikçileri, iflletme- de çal›flanlar, rakip iflletmeler, devlet ve kamu kurumlar› vb. olarak s›ralanabilir. ‹flletmenin Yöneticilerine Sa¤lanan Bilgiler: ‹flletmedeki her düzeydeki yö- neticiler temel olarak üretim, pazarlama, finans ve insan kaynaklar›na iliflkin ifllet- me fonksiyonlar›n›n planlanmas›, yürütülmesi ve kontrolü için bilgiye ihtiyaç du- yarlar. ‹flletmeyi iyi bir flekilde yönetebilmek ve iflletmeyi hedeflerine ulaflt›rabil- mek için iflletmenin faaliyetleri iyi bir flekilde planlanmal›, sonuçlar do¤ru bir fle- kilde ölçülmeli ve kontrol edilmelidir. Karar vermeyi, planlamay› ve kontrolü sa¤- layabilmek büyük ölçüde muhasebe bilgilerine ba¤l› olacakt›r. ‹flletmenin Sahiplerine Sa¤lanan Bilgiler: Yöneticilerin iflletmeyi etkin bir biçimde idare edip etmediklerini de¤erlendirmek ve gelecekteki risk ve getiri dü- zeyleri hakk›nda karar vermek, iflletmede ortak olarak kal›p kalmama karar›n› de- ¤erlendirmek için iflletme sahiplerinin bilgiye ihtiyaçlar› vard›r. ‹flletmeye sermaye sa¤layarak yat›r›m riskini üstlenen sahipler yat›r›m›n tafl›d›¤› risklerle ve yat›r›m›n getirisi ile ilgilenirler. ‹flletmeye Borç Verenlere Sa¤lanan Bilgiler: ‹flletmenin borçlar›n›n hem fa- izini hem de anaparas›n› zaman›nda ödeme gücü olup olmad›¤›n› ve iflletme ile ifl yapma olanaklar›n›n devaml›l›¤›n› de¤erlendirmek için bilgiye ihtiyaçlar› vard›r. Müflterilere ve Tedarikçilere Sa¤lanan Bilgiler: ‹flletmenin faaliyetlerine de- vam etme gücünü de¤erlendirmek ve al›mlar›n› veya sat›fllar›n› iflletmeden karfl›la- ma olanaklar›n›n devaml›l›¤›n› görmek için bilgiye ihtiyaçlar› vard›r. ‹flletmede Çal›flanlara (Yöneticilerin d›fl›ndakiler) Sa¤lanan Bilgiler: ‹fl- letmenin çal›flanlar›na istihdam sa¤lama gücünün devam edip edemeyece¤ini, ça- l›flmalar›n›n karfl›l›¤›n› al›p alamayacaklar›n› de¤erlendirmek için bilgiye ihtiyaçla- r› vard›r. ‹flletme yaflam›n›n süreklili¤i çal›flanlar›n ifllerinin de süreklili¤ini sa¤la- yacakt›r. Rakiplere Sa¤lanan Bilgiler: ‹flletmenin kendi performans ve etkinliklerini de¤erlemede rakip iflletmeyi benchmark olarak kullanmak için rakip iflletmeler hakk›nda bilgiye ihtiyaç vard›r. Ayr›ca rakip iflletmenin pazar pay› ve kârl›l›k ko- nusunda yaratt›¤› tehlikeleri de¤erlendirmek için de bilgiye ihtiyaç duyulur. Devlete ve Kamu Kurumlar›na Sa¤lanan Bilgiler: ‹flletmenin ne kadar ver- gi ödeyece¤ini, iflletmenin fiyatlama politikalar›na uygun davran›p davranmad›¤›n› ve finansal destek gerekip gerekmeyece¤ini de¤erlendirmek için bilgiye ihtiyaç vard›r. Ayr›ca iflletmenin faaliyetlerine iliflkin yasal düzenleme yapmak, vergi poli- tikas›n› belirlemek, ulusal gelir ve di¤er istatistiki hesaplar› yapmak için de bilgiye ihtiyaç duyulur. 1818. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
  • 5. ‹flletme ile ilgili taraflara ve ilgi nedenlerine bakt›¤›m›zda baz›lar›n›n do¤rudan do¤ruya iflletme ile ilgili ç›kar ba¤lar› varken baz›lar›n›n ilgisi daha dolayl› düzey- de kalabilmektedir. Ayr›ca bu taraflar›n bilgiye eriflim olanaklar› da farkl›d›r. Bu ba¤lamda bilgi kullan›c›lar›n› bilgiyi iflletmeden do¤rudan elde etme imkânlar›na göre “iflletme içi taraflar” ve “iflletme d›fl› taraflar” olmak üzere iki gruba ay›rabi- liriz. ‹flletme yöneticileri iflletme içi bilgi kullan›c›lar›n› olufltururken yöneticilerin d›fl›nda kalan tüm taraflar iflletme d›fl› bilgi kullan›c›lar›n› oluflturur. E¤er iflletme sahibi ayn› zamanda iflletme yönetiminden de sorumlu de¤ilse o da iflletme d›fl› bilgi kullan›c›s› say›lacakt›r. Çok ortakl› bir iflletmeyi düflünün. Örne¤in, bu ifllet- menin 500 tane orta¤›, yani 500 tane sahibi varsa her birinin iflletmeye gidip ken- dileri için ayr› ayr› bilgi almaya çal›flmas› ne kadar zor olacakt›r. ‹flletme içindeki ve d›fl›ndaki bilgi kullan›c›lar›n›n muhasebe bilgisine hangi amaçla ihtiyaç duyduklar› dikkate al›narak muhasebe, “Yönetim Muhasebesi” ve “Finansal Muhasebe veya Genel Muhasebe” olarak iki temel alana ayr›lm›flt›r. ‹flletme faaliyetlerinin planlanmas›, yürütülmesi ve kontrolü gibi temel iflletme faaliyetlerinden sorumlu olan ve iflletme içindeki bilgiye kolayca eriflim olana¤› olan yöneticiler çok daha ayr›nt›l› bilgiye ihtiyaç duyacaklard›r. Dolay›s›yla maliyet analizleri, kârl›l›k raporlar›, bütçeler gibi araçlarla iflletme içi bilgi kullan›c›lar›n›n bilgi ihtiyac›n› karfl›layacak alan “yönetim muhasebesi” olarak belirlenmifltir. ‹flletme d›fl› bilgi kullan›c›lar›n›n bilgi ihtiyac› ise finansal muhasebe taraf›ndan haz›rlanan genel amaçl› finansal tablolar arac›l›¤› ile sa¤lan›r. Biz bu ünitede, ko- nuyu finansal muhasebe aç›s›ndan ele alaca¤›z. ‹lerleyen y›llarda muhasebenin alanlar› ayr› ayr› derslerde ayr›nt›l› olarak incelenecektir. ‹flletme hakk›nda bilgi ihtiyac›nda olan taraflar kimlerdir ve bunlar nas›l grupland›r›- labilir? MUHASEBE B‹LG‹S‹N‹N SAH‹P OLMASI GEREKEN N‹TEL‹KLER Muhasebe bilgisinin faydal› olabilmesi için finansal bilgi ilgili, güvenilir, karfl›laflt›- r›labilir ve anlafl›labilir olmal›d›r. ‹lgililik: Muhasebe bilgisi, kararlar› etkileme gücüne sahip olmal›d›r. Bilgi, ge- lecekteki olaylar› tahmin etmek (gelecek y›l ne kadar kâr elde edebiliriz gibi) ve- ya geçmifl olaylar› do¤rulamaya yard›mc› olma konusunda (geçen y›l›n kâr› ne ka- dard›) ilgili olabilir. Güvenilirlik: Muhasebe bilgisi önemli hata ve ön yarg› içermemelidir. Bilgi kullan›c›lar›n›n, bilginin neyi aç›klamay› hedefliyorsa onu temsil etti¤ine güvenme- leri gerekir. Karfl›laflt›r›labilirlik: ‹flletmede gerçekleflen de¤iflmelerin belirlenebilmesi (örne¤in, son befl y›ldaki sat›fllar›n e¤ilimini görmek için) ve di¤er iflletmelerin per- formanslar› ile karfl›laflt›rmalar yap›labilmesi için bilgi karfl›laflt›r›labilir olmal›d›r. Karfl›laflt›r›labilirlik, ayn› olaylara ayn› ölçme ve sunufl usullerinin de¤ifltirilmeden uygulanmas› ile sa¤lan›r. Anlafl›labilirlik: Finansal tablolar mümkün oldu¤u kadar ilgili taraflar›n kolay- ca anlayabilece¤i kadar aç›k bir flekilde aç›klanmal›d›r. Sa¤lanan bilgi, tahmin de¤eri ve/veya geribildirim de¤eri ile ve do¤ru zamanda sa¤land›¤›nda karar verme sürecinde fark yaratacakt›r, dolay›s›yla ilgili bilgidir. 182 Genel ‹flletme Genel amaçl› finansal tablolar düzenleyerek iflletme ile çok çeflitli düzeylerde ilgili olan hem iflletme içi hem de iflletme d›fl› bilgi kullan›c›lar›n›n bilgi ihtiyac›n› karfl›layan muhasebe türü, finansal muhasebe veya genel muhasebedir. S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET 1 S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P K ‹ T A P
  • 6. Önemlilik: Sözünü etti¤imiz nitelikler finansal bilginin faydal› olup olmad›¤›- na karar vermede kullan›l›r. E¤er bir bilgi, bu nitelikleri tafl›yorsa faydal› olabilir. Ancak nihai karar› verirken bilginin önemli olup olmad›¤›na da bakmam›z gerekir. Yani bilginin finansal tablolarda olmamas› ya da yanl›fl sunulmas› karar vericilerin kararlar›n› gerçekten etkiler mi veya de¤ifltirir mi? E¤er bilgi önemli de¤ilse finan- sal tablolarda ayr›ca sunulmas›na gerek yoktur. Muhasebe bilgisinin faydal› olabilmesi için tafl›mas› gereken nitelikler nelerdir? Muhasebe bilgi sistemi taraf›ndan sa¤lanan bilgilerin kararlarda fayda sa¤laya- bilmesi için kararla ilgili olmas›, güvenilir olmas›, karfl›laflt›r›labilir olmas› ve anla- fl›labilir olmas› gerekti¤ini ö¤rendik. Tabi bilginin bu niteliklere sahip olabilmesi için muhasebe sisteminde uyulmas› gereken, esas al›nmas› gereken baz› unsurlar vard›r. Muhasebenin temel kavramlar›, genel kabul görmüfl muhasebe ilkeleri, mu- hasebe standartlar› veya finansal raporlama standartlar›, muhasebe politikalar›, il- gili kurulufllar ve mevzuat, hem kayda almada hem de raporlamada oldukça önem- li araçlard›r. Muhasebenin amac›n›n do¤ru ve tam bir flekilde yerine getirilebilme- sinde bize yol gösterirler. MUHASEBEYE ‹L‹fiK‹N TEMEL KONULAR Muhasebeyi çok dar kapsamda düflünen baz› taraflar, muhasebenin sadece defter tutma oldu¤unu ve muhasebecilerin de iflletme içinde finansal faaliyetleri defterle- re geçiren bir kâtip oldu¤unu zanneder. Elbetteki iflletmede gerçekleflen finansal nitelikli olaylar defterlere kaydedilmelidir ama art›k iflin bu defter tutma ya da kâ- tiplik k›sm› büyük ölçüde bilgisayarlar taraf›ndan yap›lmaktad›r. Muhasebeciler muhasebe sisteminin tasarlanmas›, finansal tablolar›n haz›rlan- mas›, finansal bilginin analiz edilip yorumlanmas›, finansal tahmin ve bütçelerin haz›rlanmas›, vergi ile ilgili belgelerin haz›rlanmas› gibi ifllemleri de yerine getir- mektedirler. Geleneksel muhasebe görevlerine ek olarak, müflteri iflletmelerin ifl süreçlerinin gelifltirilmesi, geleceklerinin planlanmas›, ürün ya da performanslar›- n›n gözden geçirilmesi; müflteri baz›nda veya ürün grubu baz›nda kârl›l›¤›n analiz edilmesi gibi çeflitli yönetim dan›flmanl›k hizmetleri de muhasebeciler taraf›ndan verilebilmektedir (Bovee, s. 520). Muhasebeyi anlamak için finansal tablolar›n unsurlar› olan ve kay›t sisteminin oluflturulmas›nda kritik öneme sahip baz› muhasebe terimlerini ve kay›t esaslar›n› bilmek zorunday›z. Afla¤›da bunlar k›saca ele al›nacakt›r. Muhasebe Süreci ‹flletmelerde meydana gelen finansal nitelikli ifllemler, dönemler itibar›yla izlenir. Dönem bafl›ndan dönem sonuna kadar yap›lan muhasebe ifllemlerine muhasebe süreci veya muhasebe döngüsü denilir. Muhasebe sürecinde ilk ad›m, dönem bafl› ifllemlerinin yap›lmas›d›r. Daha son- ra dönem içinde gerçekleflen finansal nitelikli ifllemler, belgelerine dayanarak ta- n›mlan›r ve buna göre hangi ifllemlerin kaydedilece¤ine karar verilir. Sadece finan- sal nitelikli ifllemler muhasebeye konudur. fiekil 8.1’de muhasebe sürecinin defter tutma ifllevinde yer alan ad›mlar› görebiliriz. 1838. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET 2
  • 7. Muhasebe sürecinde muhasebenin öncelikle gerçekleflen ifllemleri kay›t alt›na almas› gerekir. Bunun için iflletmede gerçekleflen tüm finansal nitelikli ifllemler belgelerine dayanarak, günlük olufl s›ras›na göre, maddeler hâlinde yevmiye def- terinde kaydedilir ve daha sonra, her yevmiye maddesi büyük defterde yer alan ilgili hesaplara aktar›l›r. Dönem sonunda günlük ifllemler tamamland›ktan sonra önce Genel Geçici Mizan haz›rlan›r. Genel geçici mizan, yevmiye defterinden bü- yük deftere aktarmalar›n do¤rulu¤unu kontrol için haz›rlan›r. Genel geçici mizan- da borç ve alacak kalanlar›n›n denkli¤i sa¤land›ktan sonra, s›ra dönem sonu ifl- lemlere gelir. Dönem sonunda muhasebe d›fl› ve muhasebe içi envanter ifllemleri tamamlan- d›ktan sonra, varl›k ve borçlara iliflkin hesaplar›n kalanlar› onlar›n dönem sonun- daki gerçek de¤erlerini gösterir hâle gelmifl olur ve kesin mizanda listelenir. Kesin mizandaki hesaplar›n kalanlar› yard›m›yla art›k iflletmenin finansal tablolar› haz›r- lanabilir. Daha sonra ise kay›t süreci sonucunda elde edilen muhasebe bilgilerinin karar- larda kullan›labilecek bilgilere dönüfltürülmesi için analiz edilip yorumlanarak ka- rar vericilere iletilmesi gerekir. Bu da muhasebenin ikinci ifllevidir. Muhasebenin ifllevleri nelerdir? Temel Muhasebe Eflitli¤i ve Unsurlar› ‹flletmeden söz edildi¤inde, her bir iflletmenin insanlar›n ihtiyaçlar›n› karfl›layacak mal ya da hizmet üretmek zorunda oldu¤unu biliyoruz. Bu mal ya da hizmetlerin üretilebilmesi için de mutlaka baz› üretim faktörlerinin kullan›lmas› gerekmektedir. ‹flte muhasebe dilinde mülkiyeti iflletmeye ait olan ve iflletme faaliyetlerinin sürdü- rülmesi için gerekli olan ve bir de¤ere sahip olan bu faktörlere iflletmenin “varl›k- lar›” diyoruz. Varl›klar, iflletmenin sahip oldu¤u ve gelecekte iflletmeye fayda sa¤layacak olan ekonomik de¤erlerdir, di¤er bir ifade ile iflletmenin sahip oldu¤u üretim fak- törleridir. Para, makine, arsa, bina gibi fiziki niteli¤e sahip olan varl›klar›n yan› s›- ra, alacaklar gibi hak fleklinde fiziki niteli¤i olmayan varl›klar da olabilir. ‹ster fizi- ki niteli¤i olsun, ister olmas›n, tüm varl›klar iflletmeye fayda sa¤lama kapasitesi olan ekonomik de¤erlerdir. ‹flletme bu varl›klar› kullanarak faaliyetlerini yerine ge- tirebilecek ve dolay›s›yla gelir sa¤layabilecektir. Örne¤in, iflletme hammaddesi, makinesi ve di¤er araç gereçleri olmadan üretim faaliyetini gerçeklefltiremeyecek- tir. ‹flletme, sahip oldu¤u varl›klar›n› faaliyetlerinde kullanarak bunlardan fayda ve 184 Genel ‹flletme • Finansal Nitelikli ‹fllemler BELGELER • Finansal Nitelikli ‹fllemlerin günlük olarak kayd› YEVM‹YE DEFTER‹ • Yevmiye kayd›nda kullan›lan hesaplara aktarma BÜYÜK DEFTER • Tüm hesap kalanlar› listelenir GENEL GEÇ‹C‹ M‹ZAN • Muhasebe d›fl› • Say›m ve de¤erleme • Muhasebe içi ayarlama ve düzeltme kay›tlar› ENVANTER ‹fiLEMLER‹ • Envanter kay›tlar›ndan sonra tüm hesap kalanlar› KES‹N M‹ZAN • Finansal Durum Tablosu(Bilanço) • Gelir Tablosu F‹NANSAL TABLOLAR fiekil 8.1 Muhasebe Süreci Finansal tablolar›n analiz edilip yorumlanarak ilgili taraflara iletilmesi muhasebenin ikinci ifllevidir. S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET 3 Varl›klar, iflletmenin sahip oldu¤u ekonomik de¤erlerdir.
  • 8. kazanç sa¤layacakt›r. Varl›klar olmadan faaliyetler gerçeklefltirilemez. Dolay›s›yla varl›klar, kaynaklar›n kullan›ld›¤›, yat›r›ld›¤› yerlerdir. ‹flletme dedi¤imiz ekonomik birim kendili¤inden ortaya ç›kmad›¤›na göre, fa- aliyette bulunabilmesi için gerekli varl›klar›n bafllang›çta iflletmenin kurucular› ta- raf›ndan iflletmeye sa¤lanm›fl olmas› gerekir. ‹flletme, faaliyetine bafllad›ktan sonra borçlanarak da varl›klar›n› art›rabilir. Ama varl›¤a sahip olabilmek için ya ortaklar- dan ya da borç verenlerden kaynak sa¤lanm›fl olmas› gerekir. Dolay›s›yla iflletme- nin varl›klar›n›n toplam›, kaynaklar›n›n toplam›na eflit olacakt›r. Kaynak buluna- mam›flsa varl›k art›fl› da sa¤lanamayacakt›r. VARLIKLAR = KAYNAKLAR ‹flletme kaynaklar›n›n ortaklar taraf›ndan m›, yoksa borç verenler taraf›ndan m› sa¤land›¤›n› bilmek de son derece önemlidir. ‹flletme sahipleri taraf›ndan iflletme- ye sa¤lanan kaynaklar “sermaye” olarak; kreditörlerce sa¤lanan kaynaklar da “borç- lar” olarak adland›r›l›r. Bu durumda eflitli¤i afla¤›daki gibi yazabiliriz: VARLIKLAR = BORÇLAR + SERMAYE Sermaye, iflletme sahiplerinin varl›klar üzerindeki haklar›n›; borçlar ise üçüncü flah›slar›n varl›klar üzerindeki haklar›n› ifade eder. Yani iflletmenin kapanmas› du- rumunda iflletme varl›klar› paraya çevrilir; önce borçlar ödenir ve daha sonra ka- lan k›s›m ortaklara da¤›t›l›r. Bu eflitlik, iflletme kuruldu¤u anda karfl›m›za ç›kar ve iflletme kapan›ncaya ka- dar her zaman sa¤lanmak zorundad›r. ‹flletme faaliyetlerini sürdürdükçe varl›klar›- n›n, borçlar›n›n ve sermayesinin tutar› ve türleri de¤iflse bile, toplam varl›k kaynak eflitli¤i de¤iflmeyecektir. Bu eflitlik tüm muhasebe süreci için temeldir ve temel mu- hasebe eflitli¤i olarak ifade edilir. Çift Tarafl› Kay›t Esas›: Temel muhasebe eflitli¤inden hareket ederek, finansal nitelikli olaylar›n çift tarafl› etkilerini kayda alan çift tarafl› kay›t esas› benimsenmifltir. Temel mu- hasebe eflitli¤inin her zaman eflitlik hâlinde kalabilmesi için finansal nitelikli olaylar›n kayd›nda mutlaka en az iki ayr› hesap kullan›l›r. Genel Amaçl› Finansal Tablolar Varl›klar›n, sermayenin ve borçlar›n türleri, büyüklükleri ve dolay›s›yla bu unsur- lar›n birbirlerine karfl› oransal büyüklükleri bak›m›ndan yap›s›, iflletmenin finansal durumunu ve gücünü ifade eder (Cemalc›lar, Erdo¤an, s.6). ‹flletme yönetiminin ald›¤› ve uygulad›¤› kararlar sonucunda bu yap›da de¤ifliklikler olur. ‹flletmenin yeni ulaflt›¤› finansal durumun ve faaliyetlerinin sonucunda elde etti¤i kâr veya za- rar›n›n bilinmesi al›nacak kararlar için çok önemlidir. ‹flte bu bilgileri raporlayabil- mek için iflletmenin finansal tablolar› haz›rlan›r. Birbirinden ayr› fakat birbiriyle ba¤lant›l› dört temel finansal tablo vard›r. Bilanço, gelir tablosu, nakit ak›m tablo- su ve öz kaynaklarda de¤iflim tablosu. Bilanço Bilanço, belirli bir tarih itibar›yla iflletmenin varl›klar›n›n ve kaynaklar›n›n bir ara- da raporland›¤› bir tablodur. ‹flletmenin bilanço tarihi itibar›yla, sahip oldu¤u var- l›klar› ve bu varl›klar›n finansman›nda kullan›lan kaynaklar› bir arada gösterdi¤i için finansal durum tablosu olarak da adland›r›l›r. 1858. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET Dönem sonunda, iflletmenin finansman ve yat›r›m faaliyetlerini raporlamak ve döneme ait faaliyetlerinin sonuçlar›n› özetlemek ve iflletme hakk›ndaki bilgileri karar vericilere iletmek için finansal tablolar haz›rlan›r. Finansal durum tablosu olarak da bilinen bilanço, iflletmenin belirli bir andaki finansal durumunu, yani varl›klar›n› ve kaynaklar›n› bir arada gösterir.
  • 9. “Varl›klar = Borçlar + Sermaye” fleklinde ifade edilen temel muhasebe eflitli¤i ayn› zamanda temel bilanço eflitli¤ini de ifade eder. Bilanço, muhasebenin “Varl›k- lar = Borçlar + Sermaye” temel eflitli¤ine uygun olarak iflletmenin gerek dönem ba- fl›ndaki (ya da kuruluflundaki) varl›k ve kaynak yap›s›n› gerekse dönem sonunda ulaflt›¤› bu yeni yap›n›n özetlenmifl bir flekilde görülmesine olanak sa¤lar (Cemal- c›lar, Önce, s.73). ‹flletmenin sahip oldu¤u varl›klar› ve kaynaklar›n›n ne oldu¤unun görülebilme- si için iflletmenin bir foto¤raf› çekilir ve sanki “iflletmenin hayat› durmufl ya da don- mufl olsa görüntüsü nedir?” sorusuna bilanço cevap vermifl olur. Asl›nda gerçek ya- flamda iflletmenin yaflam›, dolay›s›yla faaliyetleri devam etmektedir. Hatta tatil gün- lerinde bile baz› faaliyetleri devam ediyor olabilir. ‹flte yöneticilerin ve di¤er karar vericilerin iflletmenin finansal durumunu de¤erlendirebilmeleri için dinamik olan finansal durum, statik hâle getirilerek iflletmenin o andaki finansal durumu rapor- lan›r, yani iflletmenin bilançosu haz›rlan›r. Bilanço nedir? ‹flletmeler finansal durumlar›n› özellikle d›fl bilgi kullan›c›lar› için en az›ndan y›lda bir kez raporlamak zorundad›r. Genellikle birçok iflletme için 1 Ocak dönem bafl› 31 Aral›k dönem sonu olarak kabul edilmektedir; yani bir mali y›l bir takvim y›l›na denk olmaktad›r. Ancak baz› iflletmelerin mali y›llar› takvim y›llar›na eflit olamayabilir. Varl›klar›n, iflletmenin mülkiyetinde olan ve iflletmenin gelir sa¤lama gücü aç›- s›ndan fayda sa¤lama kapasitesi olan ekonomik de¤erler oldu¤unu biliyorsunuz. ‹flletmenin varl›klar› bilançoda genellikle dönen varl›klar ve duran varl›klar olarak iki ayr› grupta raporlan›r. Dönen varl›klar, bir faaliyet dönemi içinde kullan›lacak, tüketilecek, sat›la- cak, tahsil edilecek unsurlar ile paran›n kendisinden oluflur. Dönen varl›klar nak- de dönüflümü kolay olan, likiditesi yüksek olan varl›k unsurlar›d›r. ‹flletmenin gün- lük faaliyetlerinin sürdürülmesinde fayda sa¤larlar. Para ve para benzeri kalemler, k›sa vadeli alacaklar ve stoklar dönen varl›klar içinde yer al›r. Duran varl›klar, iflletme faaliyetlerinin sürdürülmesinde bir faaliyet dönemin- den daha uzun süre kullan›lacak olan ve hemen paraya çevrilmesi beklenmeyen varl›klar› kapsar. Dolay›s›yla duran varl›klar›n likiditesi düflüktür. Maddi ve maddi olmayan duran varl›klar, uzun vadeli alacaklar, uzun vadeli finansal yat›r›mlar du- ran varl›klar grubunda yer al›r. Bilanço eflitli¤inin sa¤ taraf›nda iflletmeye sa¤lanan kaynaklar yer al›r. Bu kay- naklar›n bir k›sm› ortaklarca, bir k›sm› da d›flar›dan borçlan›larak üçüncü flah›slar- dan sa¤lanabilir. ‹flletme d›fl›ndan geçici bir süre için borç fleklinde sa¤lanan kay- naklar yabanc› kaynak olarak nitelendirilir. Finansal analizin daha sa¤l›kl› yap›labilmesi için yabanc› kaynaklar da kendi içinde k›sa vadeli ve uzun vadeli yabanc› kaynaklar olarak ikiye ayr›larak, bilanço- da ayr› ayr› gösterilir. Çünkü yabanc› kaynaklar vadeleri ne olursa olsun, mutlaka vadeleri geldi¤inde iflletme taraf›ndan geri ödenmek zorundad›r. Borçlar›n hemen bir faaliyet dönemi içinde mi geri ödenece¤i, yoksa daha uzun süre sonra m› geri ödenece¤i, iflletmenin borç ödeme gücünü analiz ederken önemli olacakt›r. Bu ne- denle bilanço tarihinden itibaren bir y›l içinde geri ödenmesi gereken borçlar k›- sa vadeli yabanc› kaynak; bir y›ldan daha sonra ödenecek borçlar ise uzun va- deli yabanc› kaynak olarak raporlan›r. 186 Genel ‹flletme Bilanço, iflletmenin ekonomik ömrü içerisinde sahip oldu¤u varl›klar› ile öz kaynaklar›n›n ve borçlar›n›n belirli bir andaki foto¤raf›n› sunan bir tablodur. Takvim Y›l›, 1 Ocak’tan 31 Aral›k tarihine kadar olan 12 ayl›k bir dönem Mali Y›l, dönem bafllang›ç ve bitifl tarihleri takvim y›l›ndan farkl› olabilen ve birbirini izleyen 12 ayl›k bir dönem. Örne¤in, dönem bafl›n›n 1 Haziran, dönem sonunun ise 31 May›s oldu¤u bir y›ll›k dönem. S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET 4 Dönen Varl›k, bir dönem içinde sat›lacak, kullan›lacak, tahsil edilecek olan unsurlar ile paran›n kendisinden oluflur. Duran Varl›klar, bir y›ldan veya normal bir faaliyet döneminden daha uzun sürelerle iflletme faaliyetlerinin gerçeklefltirilmesi için kullan›lmak amac›yla edinilmifl ve ilke olarak bir y›lda veya normal faaliyet döneminde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi beklenmeyen varl›klard›r. Arsa, bina, makine gibi bir y›ldan uzun süre kullan›lacak unsurlar ile bir y›ldan daha uzun süre sonunda tahsil edilecek olan uzun vadeli varl›klard›r. K›sa Vadeli Yabanc› Kaynak, bir y›l içinde ödenmesi gereken borçlard›r. Uzun Vadeli Yabanc› Kaynak, kredi kurumlar›ndan, sermaye piyasas›ndan ve iflletmenin iliflkide bulundu¤u üçüncü kiflilerden sa¤lanan bir y›ldan fazla vadeli olan iflletme borçlar›na denir. Bir y›ldan daha uzun vadede ödenmesi gereken borçlard›r.
  • 10. Öz kaynaklar (öz sermaye), iflletme sahiplerinin varl›klar üzerindeki haklar›- n› ifade eder. ‹flletme sahip veya ortaklar›n›n fiilen iflletmeye aktard›klar› kaynak- lar›n yan› s›ra, kârlar›n iflletmede b›rak›lmas›yla oluflan yedekleri de kapsar. ‹fllet- me sahip veya ortaklar› taraf›ndan sa¤lanan kaynak “sermaye” olarak adland›r›l›r. Öz kaynak büyüklü¤ü ile sermaye büyüklü¤ü birbirinden farkl›d›r. Çünkü öz kay- naklar ortaklarca ödenen sermayenin d›fl›nda, iflletmenin kendi faaliyetleri sonucu sa¤lad›¤› ve iflletmede b›rak›lm›fl olan da¤›t›lmam›fl kârlar› ve dönem kâr›n› da kap- samaktad›r. Öz kaynaklar; sermayeden kaynaklanan, kârdan kaynaklanan ve de- ¤erlemeden kaynaklanan unsurlar›n toplam›ndan oluflur. Bu nedenle kurulufl aflamas›nda basitçe Varl›klar = Borçlar + Sermaye olarak ifade etti¤imiz temel bilanço eflitli¤ini afla¤›daki flekilde ifade etmek çok daha do¤- ru olacakt›r. Varl›klar = Yabanc› Kaynaklar + Öz Kaynaklar Kaynaklar varl›klar›n finansman›n› sa¤lamak için üçüncü flah›slardan veya ortaklardan sa¤lan›r. Üçüncü flah›slardan sa¤lanan kaynaklar yabanc› kaynaklar; ortaklardan sa¤lanan kaynaklar öz kaynaklar olarak isimlendirilir. Afla¤›da bir iflletmenin 31.12.2011 tarihli bilançosunu görüyorsunuz. Bilançolar düzenlenirken hesap tipi veya rapor tipi olmak üzere iki formda düzenlenebi- lir. Bilançonun hesap fleklinde düzenlenmesi hâlinde örnek bilançoda gördü¤ünüz gibi, aktifler sol tarafta, pasifler sa¤ tarafta olmak üzere iki sütun olarak s›ralan›r. Bu formda- ki bilanço flekli iflletmenin dönen varl›klar› ile k›sa vadeli yabanc› kaynaklar›, duran var- l›klar› ile de uzun vadeli yabanc› kaynaklar› ve özsermayesi aras›nda karfl›laflt›rma yapma olana¤› sa¤lar. Rapor seklindeki düzenlemede ise varl›klar ve kaynaklar alt alta s›ralan›r. Rapor seklinde düzenlenen bilançolar özellikle birbirini izleyen hesap dönemlerine ilifl- kin bilançolar aras›nda yap›lacak karfl›laflt›rmalar› kolaylaflt›r›r. 1878. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET A İşletmesi 31.12.2011 Dönem Sonu Bilançosu I. DÖNEN VARLIKLAR III.KISA VADELİ YB. KAYNAK. HAZIR DEĞERLER 4.230 FİNANSAL BORÇLAR 15.000 MENKUL KIYMETLER 36.458 TİCARİ BORÇLAR 29.700 TİCARİ ALACAKLAR 150.000 DİĞER BORÇLAR 21.358 DİĞER ALACAKLAR 8.204 ÖDEN. VERGİ VE YÜKÜML. 5.000 STOKLAR 64.392 TOPLAM KVYK 71.058 DİĞER 6.504 TOPLAM DÖNEN VARLIKLAR 269.788 IV.UZUN VD.YB. KAY. FİNANSAL BORÇLAR 13.000 II. DURAN VARLIKLAR DİĞER BORÇLAR 2.000 MALİ DURAN VARLIKLAR 5.000 TOPLAM UVYK 15.000 MADDİ DURAN VARLIKLAR 17.000 MADDİ OLM. DURAN VARLIKLAR 15.056 V.ÖZ KAYNAKLAR DİĞER DURAN VARLIKLAR 4.997 ÖDENMİŞ SERMAYE 100.000 TOPLAM DURAN VARLIKLAR 42.033 SERMAYE YEDEKLERİ 1.700 KÂR YEDEKLERİ 19.063 GEÇMİŞ YIL KÂRLARI 39.159 GEÇMİŞ YIL ZARARL.(-) - DÖNEM NET KÂRI (ZARARI) 65.841 TOPLAM ÖZ KAYNAKLAR 225.763 TOPLAM VARLIKLAR 311.821 TOPLAM KAYNAKLAR 311.821 Varlıklar (Aktif) Kaynaklar (Pasif) S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON
  • 11. Gelir Tablosu Gelir tablosu, iflletmenin bir döneme ait faaliyet sonuçlar›n›n özetlendi¤i bir finan- sal tablodur. Gelir tablosunda iflletmenin faaliyetleri sonucunda ortaya ç›kan tüm has›lat, gelir, kâr, gider, zarar unsurlar› yer al›r ve iflletmenin döneme ait net kâr veya zarar büyüklü¤ünü gösterir. ‹lgili dönemde ne kadar kâr veya zarar olufltu¤u- nu, kâr veya zarar›n oluflumuna hangi faaliyet sonuçlar›n›n etkide bulundu¤unu gelir tablosundan görebiliriz. Gelir tablosu bir döneme ait faaliyetleri gösterdi¤i için bilanço gibi anl›k de¤il dönemlik bir finansal tablodur. Bilançoyu bir foto¤ra- fa benzetirsek gelir tablosunu da bir filme benzetebiliriz. ‹flletmenin faaliyetleri sonucunda sermayedar için art›fl yaratan olaylar has›lat; azal›fl yaratan olaylar gider olarak nitelendirilebilir. Bir varl›k ya da hizmet sat›fl› nedeniyle ya da faiz, kira gibi nedenlerle iflletmenin varl›klar›nda oluflan brüt art›- fla has›lat denilir. Giderler ifl yapman›n maliyetidir. Has›lat sa¤lama amac› ile varl›klarda oluflan brüt azal›fllard›r. Sat›fla konu olacak ürünün üretilmesi veya sat›n al›nmas› ile ilgili do¤rudan (direkt) giderleri ve iflletmenin faaliyette bulunmas›ndan do¤an dolayl› giderleri kapsar. Has›lat›n giderden fazla olmas› durumunda kâr; aksi durumda ise zarar ortaya ç›kar. Afla¤›da bir iflletmenin gelir tablosu örne¤i verilmifltir. ‹flletmenin gelir tablosu incelenerek iflletmenin büyüklü¤ü, sat›fl e¤ilimi, ana gi- der kalemleri ve net kâr› vb. konular›nda bilgi sahibi olunur. Gelir tablosunu tan›mlay›n›z. Öz Kaynaklarda De¤iflim Tablosu Öz kaynaklarda de¤iflim tablosu, bir hesap döneminde öz kaynaklarda oluflan de- ¤iflmeleri nedenleriyle birlikte gösteren bir tablodur. 188 Genel ‹flletme A İşletmesi 01.01.2011 ve 31.12.2011 Dönemi Gelir Tablosu Brüt Kâr Brüt Satışlar 1.991.489 (-) Satış İndirimleri (258.000) Net Satışlar 1.733.489 (-) Satışların Maliyeti (1.513.314) Brüt Satış Kârı 220.175 Faaliyet Kârı Faaliyet Giderleri Pazarlama, Satış, Dağıtım Giderleri 75.523 Genel Yönetim Giderleri 40.014 Toplam Faaliyet Giderleri (115.537) Faaliyet Kârı 104.638 Dönem Kârı Finansal Gelir ve Giderler 0 Diğer Gelirler 4.373 Dönem Kârı (Vergi Öncesi Dönem Kârı) 109.011 Net Kâr (-) Vergi (43.170) Dönem Net Kârı (Vergi Sonrası Dönem Net Kârı) 65.841 S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE 5
  • 12. Öz kaynak bir yandan iflletmenin faaliyetlerini yürütmesi için gerekli olan kay- naklar› gösterirken, di¤er taraftan iflletmeden alacakl› olanlara kars› bir güvence oluflturarak, yabanc› kaynaklardan yararlan›lmas›na da olanak sa¤lar. Ayr›ca ifllet- menin karfl›laflaca¤› çeflitli risklere karfl› da bir sigorta görevi üstlenmektedir. Gelir tablosu tek bafl›na iflletmenin öz kaynaklar›nda meydana gelen de¤iflim- leri göstermekte yeterli bilgi sa¤lamaz. Öz kaynaklardaki de¤ifliklikler kârdan mey- dana gelebilece¤i gibi, kâr d›fl›ndaki di¤er ifllemlerden de meydana gelmifl olabilir. Öz kaynak kalemlerinde meydana gelen art›fl ve azal›fllar öz kaynaklar de¤iflim tablosu yard›m›yla izlenebilir. Bu tablo özellikle sermaye flirketlerinde dönem için- de öz kaynak kalemlerinde meydana gelen de¤iflmelerin topluca görülmesini sa¤- lamaktad›r (Akgüç, s.275). Öz kaynaklar de¤iflim tablosu, önceki dönem ve cari dönem bilanço ve gelir tablolar›ndan yararlan›larak haz›rlan›r. Nakit Ak›m Tablosu Nakit ak›m tablosu, bir hesap döneminde gerçekleflen nakit girifl ve ç›k›fllar›n› kay- naklar› ve kullan›m yerleriyle birlikte gösteren bir tablodur. Nakit ak›m tablosunda yer alan nakit kavram›, nakit ve nakde eflde¤er kalemlerin toplam›n› ifade eder. Muhasebenin kay›t düzeninde genel esas olarak tahakkuk esas› kullan›ld›¤› için ifllemler nakit hareketi yaratt›klar›nda de¤il de gerçeklefltiklerinde kayda al›n›rlar. Dolay›s›yla bilançoda ve gelir tablosunda nakit hareketleri ile ilgili bilgileri göre- meyiz. Gelir tablosunda raporlanan kâr büyüklü¤ü ile nakit büyüklü¤ü ayn› olma- yacakt›r. Örne¤in, bir iflletmenin finansal yap›s› çok sa¤lam, kârl›l›¤› yüksek, buna karfl›n likiditesi ise çok düflük olabilir. Bu nedenle zaman› gelen ödemelerini ya- pabilmesi için gerekli nakit fonlar› üretme güçlü¤üne düflebilir. Buna benzer du- rumlar da iflletmeyi zor durumda b›rak›r. Tahakkuk Esas›: Finansal nitelikli olaylar›n etkileri, nakit hareketinin gerçekleflti¤i tarih- te de¤il de ifllemin gerçekleflti¤i tarihte kayda al›n›r. Has›lat, sat›fl gerçekleflti¤inde; gider ise olufltu¤unda kayda al›n›r. Tahakkuk esas›n›n karfl›t› Nakit Esas›d›r. Nakit esas›nda ise ifllemlerin gerçekleflmesi yerine, nakit hareketlerinin gerçekleflti¤i tarihler esast›r. Bir döneme ait nakit girifllerinin ve ç›k›fllar›n›n raporlanmas›, nakdin nerelerden sa¤land›¤› ve nerelere harcand›¤›n› göstermesi aç›s›ndan önemlidir. Nakit girifl ve ç›k›fl›na yol açan faaliyetleri genel olarak afla¤›daki gibi s›ralayabiliriz: Nakit Giriflleri: • Peflin sat›fllar, • Alacaklar›n tahsili, • Nakit fleklinde borçlanmalar, • Finansal yat›r›mlardan sa¤lanan nakit fleklindeki kâr pay›, faiz bedelleri, • Peflin olarak maddi duran varl›k sat›fllar›, • Nakit olarak al›nan tazminatlar, • Nakit sermaye art›r›m› vb. Nakit Ç›k›fllar›: • Maafl ve ücret ödemeleri, • Peflin al›fllar, • Devlete ödenen vergi, fon, ceza ve benzerleri, • Faiz ödemeleri, 1898. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET
  • 13. • Dernek, oda ve vak›flara aidat, ba¤›fl vb. isimler alt›nda yap›lan ödemeler, • Borç ödemeleri vb. Nakit girifl ve ç›k›fllar›n›n hangi faaliyetler nedeniyle oldu¤unun belirlenmesi son derece önemlidir. Bu nedenle iflletmede gerçekleflen faaliyetler; yat›r›m faali- yetleri, finansman faaliyetleri ve iflletme faaliyetleri olarak üç grupta toplanabilir. Bu durumda nakit girifl ve ç›k›fllar›n›n hangi faaliyetler nedeniyle gerçekleflti¤ini s›- n›fland›rarak sunmak çok daha faydal› olacakt›r. Dolay›s›yla nakit ak›m tablosunu “bir faaliyet dönemi içinde ortaya ç›kan nakit ak›fllar›n› iflletme faaliyetlerine iliflkin nakit ak›fllar›, yat›r›m faaliyetlerine iliflkin nakit ak›fllar› ve finansman faaliyetlerine iliflkin nakit ak›fllar› olarak gösteren tablodur” fleklinde daha ayr›nt›l› olarak tan›m- layabiliriz. Temel amac› belirli bir dönem itibariyle bir iflletmenin yat›r›m, finansman ve ifl- letme faaliyetlerinden dolay› nakit girifllerini ve ç›k›fllar›n› ayr›nt›l› bir flekilde ra- porlamak olan nakit ak›m tablosu, ayn› zamanda nakit planlama ve denetimine de olanak sa¤lar. Böylelikle hem etkin nakit yönetimine olanak sa¤layarak verimlili- ¤in artt›r›lmas›na hem de nakit yetersizli¤i nedeni ile çal›flmalar›n aksamadan yü- rütülebilmesi için gerekli önlemlerin al›nmas›na yard›mc› olur. ‹flletmenin dönem sonunda elinde bulunan nakit ve nakde eflde¤er varl›klar› bilançoda raporlan›r. Ancak bilanço sadece o andaki durumu gösterdi¤i için dö- nem içindeki nakit hareketlerini ortaya koymaz. Nakit ak›m tablosu iflletmenin na- kit tahsilat ve ödemelerini gerektiren ifllemlerinin ayr›nt›s›n› gösterir. Gelir tablosu tahakkuk esas›na göre düzenlendi¤i için gelir tablosunda gelir ya da gider olarak raporland›¤› hâlde, nakit hareketine neden olmayan faaliyet sonuç- lar› olabilir. Buna kars›n nakit girifl ç›k›fl›na neden oldu¤u hâlde, gelir ya da gider gerçekleflmedi¤i için gelir tablosunda yer almay›p, nakit ak›m tablosunda yer alan baz› kalemler de olabilir. Gelir tablosu tahakkuk esas›na göre düzenlenirken, na- kit ak›m tablosunun düzenlenmesinde nakit esas› geçerlidir. 190 Genel ‹flletme TMS-7’ye Göre Nakit Akım Tablosu A. İŞLETME FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIŞLARI 1. Esas Faaliyet Gelirlerinden Sağlanan Nakit Girişleri (+) a-) Satışlardan sağlanan nakit girişleri (+) b-) Faaliyet gelirlerden sağlanan nakit girişleri (+) 2. Esas Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çıkışları (-) a-) Satılan mal ve hizmet maliyetleri ve stok değişimlerine ilişkin nakit çıkışları(-) b-) Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çıkışları (-) Esas Faaliyet Sonucu Sağlanan Net Nakit Akışı (1–2) 3. Diğer Gelir ve Kârlardan Sağlanan Nakit Girişleri (+) 4. Diğer Gider ve Zararlardan Kaynaklanan Nakit Çıkışları(-) 5.Finansman Giderlerinden Kaynaklanan Nakit Çıkışları (-) 6. İşletme Faaliyetleriyle İlgili Varlık ve Yabancı Kaynaklardaki Değişikliklere İlişkin Nakit Akışları (+) (-) a-) Varlık Artışları (-) b-) Varlık Azalışları (+) c-) Yabancı Kaynak Artışları (+) d-) Yabancı Kaynak Azalışları (-) 7. Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülüklere İlişkin Nakit Çıkışları (-) a-) Önceki Dönem Kârından Ödenen (-) b-) Geçici Vergiler(-)
  • 14. F‹NANSAL YÖNET‹M‹N ‹fiLETME FAAL‹YETLER‹ ‹LE BA⁄LANTISI Bir iflletme belirli hedef ve amaçlara ulaflmak için kurulur. ‹flletmenin faaliyetleri- ne yönelik hedef, strateji ve taktiklerinin tan›mland›¤› ifl plan›nda hedef ve amaç- lar belirtilir (Subramanyam, Wild, s. 15). ‹flletmeler farkl› ifl alanlar›nda faaliyet göstermelerine ra¤men her birinde ortak temel fonksiyonlar ve bu fonksiyonlar sonucu oluflan çeflitli faaliyetler vard›r. Ge- nel olarak faaliyet; iflletmenin kurulmas›, yat›r›m kararlar›n›n al›nmas›, kaynaklar›n temin edilmesi, tedarikçilerden hammadde al›nmas› ve bedelinin ödenmesi, ma- mul veya hizmet üretimi, mal veya hizmetin pazarlama ve sat›fl›, müflterilerden tah- silat yap›lmas›, sat›fl sonras› destek hizmetlerinin verilmesi gibi, iflletmenin devam- l›l›¤›n› sa¤layan operasyonlar s›ras›nda iflletmelerin gerçeklefltirdi¤i eylem olarak tan›mlanabilir (fiengür, Çiftçi, s.37). Bir iflletmede öncelikle faaliyetlerin planlanmas›, kaynak bulunmas› ve üretim faktörlerine yat›r›m yap›lmas› gerekir. Planlanan eylemlerin yerine getirilebilmesi için iflletme gerekli üretim faktörlerine sahip olmal›d›r. Üretim faktörlerine sahip olabilmek için de kaynak bulunmal›d›r. Üretimde kullan›lacak hammadde ve mal- 1918. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim B. YATIRIM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIŞLARI 1.Yatırım Faaliyetinden Sağlanan Nakit Girişleri(+) a-) Mali Duran Varlık Satışlarından Sağlanan Nakit Girişleri (+) b-) Maddi Duran Varlık Satışlarından Sağlanan Nakit Girişleri (+) c-) Diğer Duran Varlık Satışlarından Sağlanan Nakit Girişleri (+) d-) Mali Duran Varlıklarla İlgili Alınan Temettülerden Sağ. Nakit Giriş- leri (+) e-) Yatırım Faaliyetleriyle İlgili Faizlerden Sağlanan Nakit Girişle- ri(+) f-) Üçüncü Kişilere Verilen Avans ve Kredilere İlişkin Tahsilatlardan Sağlanan Nakit Girişleri(+) g-) Diğer Yatırım Faaliyetlerinden Sağlanan Nakit Girişleri(+) 2. Yatırım Faaliyetlerine İlişkin Nakit Çıkışları (-) a-) Mali Duran Varlık Alışları (-) b-) Maddî Duran Varlık Alışları (-) c-) Maddî Olmayan Duran Varlık Artışları (-) d-) Özel Tükenmeye Tabi Varlıklardaki Artışlar (-) e-) Diğer Duran Varlık Artışları (-) f-) Üçüncü Kişilere Verilen Avans ve Kredilerle İlgili Nakit Çıkışları(-) g-) Diğer Yatırım Faaliyetiyle İlgili Nakit Çıkışları(-) C. FİNANSMAN FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIŞLARI 1. Finansman Faaliyetlerinden Sağlanan Nakit Girişleri(+) a-) Kısa Vadeli Mali Borçlardan Sağlanan Nakit(+) b-) Uzun Vadeli Mali Borçlardan Sağlanan Nakit (+) c-) Sermaye Artırımından Sağlanan Nakit (+) d-) Hisse Senedi İhraç Primlerinden Sağlanan Nakit (+) e-) Diğer Finansman Faaliyetlerinden Sağlanan Nakit Girişleri (+) 2. Finansman Faaliyetlerine İlişkin Nakit Çıkışları (-) a-) Kısa Vadeli Mali Borç Ödemeleri (-) b-) Uzun Vadeli Mali Borç Ödemeleri (-) c-) Ödenen Temettüler (-) d-) Sermayenin Azaltılması (-) e-) Diğer Finansman Faaliyetlerine İlişkin Nakit Çıkışları(-) D. KUR FARKLARININ NAKİT VE NAKİT BENZERLERİNE ETKİLERİ(+), (-) E. NAKİT VE NAKİT BENZERLERİNDE MEYDANA GELEN NET ARTIŞ (+) (AZALIŞ) (-) F. DÖNEM BAŞI NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ MEVCUDU G. DÖNEM SONU NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ MEVCUDU
  • 15. zemenin edinilebilmesi, çal›flanlara ücret ödenebilmesi, makine ve teçhizat al›na- bilmesi, araflt›rma ve gelifltirme faaliyetlerinde bulunulabilmesi vb. için kayna¤a ih- tiyaç vard›r. ‹flletmenin faaliyetlerini sürdürmede kullan›lacak bu unsurlar›n edini- lebilmesi için gerekli olan kaynak, iflletme sahiplerinden veya iflletme d›fl› taraflar- dan sa¤lan›r. ‹flletmeye kaynak sa¤lama faaliyetleri finansman faaliyetleri olarak adland›r›l›r. Finansman faaliyetleri öz kaynaklar ile yabanc› kaynaklar›n yap›s›nda ve tutar›nda de¤ifliklik meydana getiren faaliyetlerdir (TMS-7, paragraf 6). ‹flletmeye sa¤lanan kaynaklar ile faaliyetlerin sürdürülmesinde fayda sa¤laya- cak üretim faktörlerinin edinilmesi gerekir. Yani sa¤lanan kaynaklar›n yat›r›ma dö- nüfltürülmesi gerekir. Faaliyetlerin gerçeklefltirilmesinde gerekli olan makine, ara- zi, bina, stok, insan, teknoloji gibi unsurlara yat›r›m yap›lmal›d›r. Gerekli üretim faktörlerinin edinilmesine yönelik bu faaliyetlerine yat›r›m faaliyetleri denilir. Ya- t›r›m faaliyeti, uzun vadeli varl›klar›n ve di¤er yat›r›mlar›n elde edilmesi ve elden ç›kar›lmas›na iliflkin faaliyetlerdir (TMS-7, paragraf 6). Sadece yat›r›m ve finansman faaliyetlerinin yerine getirilmesi, iflletmenin faali- yetlerini gerçeklefltirebilmesi ve kâr elde etmesi için yeterli de¤ildir. Bu üretim fak- törlerinin iflletme faaliyetlerinde kullan›lmas›, yani üretim ve sat›fla dönüfltürülme- si gerekir. Aksi takdirde, iflletmenin kâr elde etmesi ve yaflam›n› sürdürmesi müm- kün de¤ildir. ‹flletme faaliyetlerinin gerçeklefltirilebilmesi için ürün ya da hizmetin üretiminin tamamlanmas›, müflterilere sat›lmas› ve sat›fl bedelinin tahsil edilmesi gerekir. Bu tür faaliyetler de iflletme faaliyetleri veya üretim-sat›fl faaliyetleri olarak grupland›r›l›r. ‹flletme faaliyeti, iflletmenin ana gelir getirici faaliyetleri olup, net kâr veya zarar›n belirlenmesinde yer alan ifllem ve olaylardan kaynaklan›r (TMS-7, pa- ragraf 6). fiekil 8.2’den de anlafl›labilece¤i gibi, iflletmede gerçekleflen faaliyetlere iliflkin yat›r›m ve finansman faaliyetleri bilançoyu ilgilendirirken, esas iflletme faaliyetleri ise gelir tablosunu ilgilendirmektedir. Görüldü¤ü gibi, iflletmelerin amaç ve hedeflerine ulaflabilmeleri için yerine ge- tirmek zorunda olduklar› ifllemleri finansman, yat›r›m ve iflletme faaliyetleri (üre- tim-sat›fl faaliyetleri) olmak üzere üç ana grupta toplayabiliriz (Subramanyam, Wild, s. 15). ‹flletmenin baflar›s› ve yaflam›n› sürdürebilmesi, tüm bu faaliyetlerin bir bütün olarak yerine getirilmesi ile mümkündür. Planlanan faaliyetlerin yerine getirilebilmesi ve yat›r›mlar›n yap›labilmesi için öncelikle kaynak bulunmas› gerekmektedir. ‹flletme için kaynaklar›n bulunmas› fi- nansman fonksiyonunun kapsam›ndad›r ve finans yöneticisinin görevidir. Gerekli kaynaklar›n nereden ve nas›l sa¤lanaca¤›na finans yöneticisi karar verir. Örne¤in, kaynaklar borçlan›larak m› sa¤lanacak, yoksa ortaklardan m› sa¤lanacakt›r? 192 Genel ‹flletme Yat›r›m Faaliyetleri Finansman Faaliyetleri ‹flletme Faaliyetleri Bilanço Gelir Tablosu fiekil 8.2 ‹flletme Faaliyetleri ile Finansal Tablolar ‹liflkisi
  • 16. ‹flletmenin ihtiyaç duydu¤u kaynaklar›n zaman›nda, yeterli büyüklükte ve en ucuz maliyetle bulunmas› son derece önemlidir ama yeterli de¤ildir. Sa¤lanan bu kaynaklar›n do¤ru varl›klara yat›r›lmas› gerekir. Finansman fonksiyonunun göre- vi, iflletmenin ihtiyaç duydu¤u kaynaklar› en uygun koflullarda sa¤lamak ve sa¤la- nan bu kaynaklar›n en etkin flekilde kullan›lmas›n›, yat›r›mlara dönüfltürülmesini sa¤lamak fleklinde tan›mlanabilir. Görüldü¤ü gibi finansman fonksiyonu, iflletme- nin amaçlar›n› gerçeklefltirebilmesi için gerekli kaynaklar›n sa¤lanmas› ve sa¤lanan bu kaynaklar›n uygun bir flekilde de¤erlendirilebilmesi için gereklidir. ‹flletmelerin amaç ve hedeflerine ulaflabilmeleri için yerine getirmek zorunda olduklar› ifl- lemler; finansman, yat›r›m ve iflletme faaliyetleri (üretim-sat›fl faaliyetleri) olmak üzere üç ana grupta toplan›r. Finansman ve yat›r›m kararlar›n›n yan› s›ra, di¤er iflletme faaliyetlerinin ve fonk- siyonlar›n›n yerine getirilmesi s›ras›nda da finansman fonksiyonu çok önemlidir. Çünkü her iflletme karar›n›n finansal bir etkisi vard›r (Ramagopal, s.5). Finansman politikalar›n›n etkin bir flekilde uygulanabilmesi için pazarlama, üretim, insan kay- naklar› gibi bölümlerin ifl birli¤ine ihtiyaç vard›r. Bu nedenle finans yöneticisinin ka- rar alma ve görevlerini yerine getirme sürecine di¤er bölüm yöneticileri de kat›lmak zorundad›r (Ceylan, Korkmaz, s.3) Çünkü finansal sistem bir karar verme sistemidir. ‹flletmelerin amaç ve hedeflerine ulaflabilmeleri için yerine getirmek zorunda olduklar› fa- aliyetler nelerdir? F‹NANSAL YÖNET‹M VE ‹fiLEVLER‹ ‹flletmelerde finansman fonksiyonu, iflletmenin amaç ve hedeflerini gerçeklefltirebil- mesi için gerekli olan fonlar›n sa¤lanmas› ve sa¤lanan fonlar›n uygun bir flekilde de¤erlendirilmesi ile ilgilidir. Finans kelimesi para, fon ya da sermaye anlam›nda kullan›l›rken, finansman kelimesi para, fon ya da sermayenin sa¤lanmas› anlam›n- da kullan›lmaktad›r. Finansal yönetim ise iflletme için gerekli olan fonlar›n uygun koflullarda sa¤lanmas› ve bunlar›n uygun varl›klara yat›r›lmas› ile ilgili faaliyetlerdir (Ayd›n, Baflar, Coflkun, s.2). Finansal yönetimin temel amac›, ortaklar›n refah düze- yini veya iflletmenin de¤erini art›rmakt›r. Finansal yönetim bu temel amaca ulaflabil- mek için birbirleriyle ba¤lant›l› “kâr›n en yükse¤e ç›kart›lmas›”, “hisse bafl›na kâr›n en yükse¤e ç›kart›lmas›” ve “iflletmenin piyasa de¤erinin en yükse¤e ç›kart›lmas›” amaçlar›n› gerçeklefltirmek durumundad›r (Büker, Afl›ko¤lu, Sevil, s. 6). Finansal yönetim ortaklar›n refah›n› veya iflletmenin de¤erini maksimize etme hedefini gerçeklefltirecek flekilde, alternatif fon kaynaklar› ve fon kullan›m kararla- r› ile ilgilidir (Bovee, s.553). Ortaklar›n refah›n› yükseltme amac›n› gerçeklefltirebil- mek için finans yöneticileri; • Finansal planlar› haz›rlay›p uygulamaya koymal› • Firman›n nakit ak›fllar›n› izlemeli ve fonlar›n nas›l art›r›laca¤› ve yat›r›laca¤›- na karar vermeli • Mevcut ve gelece¤e yönelik harcamalar›n› ve sermaye yat›r›mlar›n› bütçelemeli • ‹flletmenin büyümesini finanse etmek için sermaye sa¤lamal› • Bankalar ve sermaye piyasalar› ile etkileflim hâlinde olmal›d›r (Bovee, s.553). Finansal yönetimin kapsam›nda yer alan sorumluluklar› göz önünde bulundu- rarak finansal yönetimin fonksiyonlar›n›; • finansal analiz, • finansal planlama ve kontrol, 1938. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET 6 Finansal yönetim, iflletmelerin ihtiyaç duyduklar› fonlar›n belirlenerek en uygun kaynaklardan sa¤lanmas› ve sa¤lanan bu fonlar›n en uygun alanlara yat›r›larak yönetilmesidir. S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET
  • 17. • fonlar›n sa¤lanmas› veya finansman kaynaklar›, • fonlar›n kullan›lmas› veya yat›r›m kararlar›, • kâr da¤›t›m kararlar› olarak grupland›rabiliriz. Finansal Analiz Muhasebe sürecinin kay›t tutma ifllevinin sonucunda haz›rlanan finansal tablolar analize tabi tutularak, hem iflletme içi hem de iflletme d›fl› bilgi kullan›c›lar›na su- nulacak bilgiler üretilir. Muhasebenin tan›m›ndan da hat›rlayaca¤›n›z gibi finansal analiz, muhasebenin ikinci ifllevidir. Finansal tablolarda yer alan veriler çeflitli ana- liz teknikleri kullan›larak kararlarda kullan›lacak bilgilere dönüfltürülür. Finansal tablolar analize tabi tutulmadan dahi, iflletmenin finansal durumu, faaliyet sonuç- lar›, nakit ak›fllar› konusunda bilgi vermektedir. Fakat tablolar aras›ndaki ya da ay- n› tablonun kalemleri aras›ndaki baz› iliflkilerin görülebilmesi zor oldu¤u için fi- nansal tablolar›n analiz edilip yorumlanmas› çok daha faydal› bilgiler üretilmesini sa¤layacakt›r. Finansal analiz, iflletmenin finansal durumunu ve performans›n› analiz etmek ve gelecekteki finansal performans›n› tahmin edebilmek için finansal tablolardaki çeflitli kalemler aras›nda iliflkiler kurulmas›n›, ölçülmesini ve yorum- lanmas›n› kapsayan bir süreçtir. Finansal analiz ile iflletmenin geçmifl finansal verileri incelenerek gelece¤e yöne- lik kararlar al›n›r. Dolay›s›yla finansal analiz, bir iflletmedeki finansal planlama ve kontrolün sa¤lanabilmesi için son derece önemlidir ve birçok yazar taraf›ndan finan- sal yönetimin ilk ifllevi olarak kabul edilmektedir. Finansal analiz sonucunda elde edilen veriler de¤erlendirilerek, iflletmenin mevcut durumda güçlü ve zay›f yönleri belirlenir; ayn› zamanda gelece¤e iliflkin yap›lacak tahminlere, haz›rlanacak planla- ra, izlenecek politikalara katk›da bulunacak veri ve ipuçlar› sa¤lan›r (Akgüç, s.1). Finansal Analiz Çeflitleri Finansal tablolar›n analizi, finans yöneticileri gibi iflletme içinden taraflarca yap›la- bilece¤i gibi, iflletmeye kredi verecek kifli ya da kurumlar, yat›r›mc›lar, ortaklar gi- bi iflletme d›fl› taraflarca da yap›labilir. Analizi yapacak taraflar›n konumuna göre analiz iç analiz ve d›fl analiz olarak grupland›r›labilir. Analize konu olan finansal tablolar›n kapsad›klar› dönem say›s›na göre, statik ve dinamik analiz olarak s›n›f- land›r›labilir. Analizin yap›lma amac›na göre yat›r›m analizi, yönetim analizi ve kredi analizi olarak s›n›fland›r›labilir. D›fl analiz, iflletme ile ilgisi olan üçüncü flah›slar›n (kredi kurumlar›, yat›r›mc›- lar, sat›c›lar, finansal analistler vb.) iflletmenin yay›mlam›fl oldu¤u finansal tablola- r› kullanarak yapt›klar› analizdir. ‹ç analiz ise iflletme içinden olan taraflar›n (finans yöneticisi, iç denetçiler vb.) yapt›¤› analizdir. ‹flletmenin tek bir dönemine ait finansal tablolar›n analizi statik; birbirini izle- yen birden fazla döneme ait finansal tablolar›n analizi dinamik analizdir. ‹flletmenin sa¤lam bir finansman politikas›na sahip olmas› ve faaliyetlerinde de- vaml› flekilde baflar›ya ulaflmas› için al›nacak kararlara dayanak olmak üzere yap›- lan analiz yönetim analizidir. ‹flletmenin borç ödeme gücünü anlayabilmek için ya- p›lan analiz kredi analizidir. Yat›r›m analizi ise iflletmenin kazanma gücünü ortaya ç›karmak ve yabanc› kaynak-öz kaynak iliflkisini görmek üzere, iflletmenin yat›r›m- c›lar› taraf›ndan yap›lan analizdir (Çömlekçi, Sözbilir, Bektöre, s.6). Finansal Analiz çeflitleri nelerdir? 194 Genel ‹flletme Finansal Analiz; finansal tablolardaki çeflitli kalemler aras›ndaki iliflkilerin kurulmas›n›, ölçülmesini ve yorumlanmas›n› kapsayan bir süreçtir. S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T 7
  • 18. Finansal Analiz Teknikleri Finansal tablolar›n analizinde en yayg›n olarak kullan›lan analiz tekniklerini afla¤›- daki gibi s›ralayabiliriz: • Oran Analizi • Karfl›laflt›rmal› Tablolar Analizi • Yüzde Yöntemi ile Analiz • Trend Analizi Oran analizi, bir iflletmenin finansal tablolar›nda yer alan iki unsurun iliflkisi- nin analizidir. Bir iflletmenin tek bir y›la ait finansal tablolar›nda yer alan kalemler aras›nda matematiksel iliflkiler kurularak bulunan oranlarla yap›lan incelemeye “oran analizi” denilir. Oranlar tek bir y›l›n veya dönemin finansal tablolar› kullan›larak hesapland›¤› için yöntem statik analiz yap›lmas›n› sa¤lar. Ancak iflletmenin geçmifl y›llar›na ait oranlar hesaplanarak, bu oranlar›n karfl›laflt›r›lmas› suretiyle analiz yap›ld›¤›nda di- namik analiz yap›lmas›na da olanak sa¤lanm›fl olur. Oran analizi tekni¤inin amac›, finansal tablo kalemlerinin aralar›ndaki anlam- l› ve yararl› iliflkilerden yola ç›karak bir iflletmenin cari finansal durumunu, faali- yet sonuçlar›n›, borç ödeme gücünü, varl›klar›n verimlili¤ini, kârl›l›¤›n›, çal›flma durumunu, etkinli¤ini uzun süreli beklentilerini ve yönetimin yeterlili¤ini de¤er- lendirmektir. Oran analiz tekni¤i, iflletmenin finansal durumu ve faaliyet sonuçlar›n›, kendi içinde ve ay- n› veya farkl› sektörlerdeki di¤er iflletmelerin sonuçlar› ile karfl›laflt›rmak amac›yla kulla- n›labilir. Oranlar dört grupta toplanabilir: • Likidite oranlar› • Finansal Yap› Oranlar› • Faaliyet Oranlar› • Kârl›l›k Oranlar› Likidite oranlar›: ‹flletmenin k›sa vadeli borç ödeme gücünü ölçmek, di¤er bir ifade ile likidite riskini de¤erlendirmek, net çal›flma sermayesinin yeterli olup ol- mad›¤›n› saptamak için kullan›l›r. Bir iflletmenin k›sa vadeli borçlar›n› ödemede kullanabilece¤i varl›klar likit varl›klar› ifade eder ve bunlar da iflletmenin dönen varl›klar olarak adland›r›l›r. Dönen varl›k unsurlar› ile k›sa vadeli borçlar aras›nda iliflki kurulurken, dönen varl›k grubundan dikkate al›nacak kalemlerin özelliklerine göre likidite oranlar› kendi içinde üçe ayr›labilir. Bunlar: • Cari Oran • Asit Test veya Likidite Oran› • Nakit Oran› veya Disponibilite Oran› Cari oran, iflletmenin her bir liral›k k›sa vadeli borcuna karfl›l›k, kaç liral›k dö- nen varl›¤› oldu¤unu gösterir. Dönen Varl›klar Cari oran = K›sa Vadeli Yabanc› Kaynaklar 1958. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET
  • 19. Cari oran›n hesaplanmas›ndaki amaç, iflletmenin k›sa vadeli borçlar›n› ödeme gücünü ölçmek ve genel likidite durumunu yans›tarak, iflletmenin net çal›flma ser- mayesinin yeterli olup olmad›¤›n› ortaya koymakt›r (Haz›r De¤erler+Geçici Yat›r›mlar+Alacaklar) Likidite Oran› (Asit-test oran›) = K›sa Vadeli Yabanc› Kaynaklar Özellikle stoklar gibi, likiditesi göreli olarak daha düflük olan dönen varl›k ka- lemlerinin dönen varl›k toplam›na dâhil edilmemesi durumunda, k›sa vadeli ya- banc› kaynaklar›n ödenebilirli¤ini gösterir. Nakit oran›, nakit ve nakit benzeri varl›klar ile geçici yat›r›m amac›yla al›nan menkul k›ymetlerin, nakitle ödenecek k›sa vadeli borçlar› ne ölçüde karfl›lad›¤›n› gösteren bir orand›r. (Haz›r De¤erler+Menkul K›ymetler) Nakit Oran› = K›sa Vadeli Yabanc› Kaynaklar-Al›nan Avanslar Finansal Yap› Oranlar›: ‹flletmenin kaynak yap›s›n›n ve uzun vadeli borç ödeme gücünün ölçülmesinde kullan›l›r. ‹flletmenin finansman›nda kullan›lan ya- banc› kaynaklar›n oran›n› gösterdikleri için iflletmenin finansman›nda yabanc› kay- naklardan yararlanma derecesini ölçmeye yararlar. ‹flletme ölçülü bir biçimde fi- nanse edilmifl mi? Finansman riski yüksek mi? ‹flletmeye kredi verenlerin emniyet pay› yeterli mi? Bu sorular› yan›tlamak için genellikle iflletmenin öz kaynaklar› ile yabanc› kaynaklar› aras›ndaki iliflkileri gösteren oranlardan yararlan›l›r. Örne¤in yabanc› kaynaklar›n aktif toplam›na oran› (kald›raç oran›); kredi verenlerin uzun dönemli risklerini ölçer. Bu oran varl›klar›n yüzde kaç›n›n yabanc› kaynakla finanse edildi¤ini gösterir. Faaliyet Oranlar›: ‹flletme, faaliyetlerini sürdürebilmek için hem k›sa dönemli hem de uzun dönemli varl›klara yat›r›m yapmal›d›r. Faaliyet oranlar› firman›n fa- aliyet derecesi (genellikle sat›fllar olarak tan›mlan›r) ile faaliyetlerin sürdürülmesi için gerekli varl›klar aras›ndaki iliflkiyi tan›mlar. Daha yüksek bir oran, firman›n fa- aliyetlerindeki etkinli¤in daha yüksek oldu¤unu gösterir. Belirlenen faaliyet düze- yini sürdürmek için nispeten daha az varl›k kullan›ld›¤›n› ifade eder. Örne¤in, stok devir h›z› oranlar›, bir iflletmede stoklar›n ne kadar bir süre içerisinde üretim faali- yetlerinde tükendi¤ini veya sat›fl has›lat› unsuru hâline dönüfltü¤ünü ölçmeye ya- rayan oranlard›r. ‹flletmenin elde etti¤i kâr büyüklü¤ü finansal tablolarda yer almakla birlikte, kâ- r›n yeterli büyüklükte olup olmad›¤›n› anlamak için kârl›l›k oranlar› hesaplan›r. Sat›fllar›n kârl›l›¤› oranlar›: Kârl›l›¤›n bir ölçüsü firman›n sat›fllar› ve maliyet- leri aras›ndaki iliflkidir. Firman›n has›lat›yla ilgili olarak maliyetlerini kontrol etme gücünün yüksekli¤i, kazanma gücünün yüksekli¤ini ifade eder. Kâr ile kaynaklar aras›ndaki iliflkileri gösteren oranlar: Kâr ile kaynaklar aras›nda iliflki kurularak, öz kaynaklar›n ve uzun vadeli yabanc› kaynaklar›n ve- rimli kullan›l›p kullan›lmad›¤› belirlenir. Firman›n sermaye yap›s›n›n analizinde, onun uzun dönemli risklerini ve beklenen getirilerini de¤erlemek esast›r. Kâr ile varl›klar aras›ndaki iliflkileri gösteren oranlar; iflletmenin kazanç elde etmek ama- c›yla varl›klar›n› kullanmadaki baflar›s›n› onlar›n finansman›n›n ne flekilde oldu¤u- na ba¤l› kalmaks›z›n ölçen oranlard›r. 196 Genel ‹flletme
  • 20. Karfl›laflt›rmal› Tablolar Analizi: Bir iflletmenin birden fazla döneme ait fi- nansal tablolar›n›n birbirini izleyen dönemler bak›m›ndan karfl›laflt›rmal› olarak düzenlenmesi ve bu tablolarda yer alan kalemlerin zaman içinde göstermifl olduk- lar› de¤iflmelerin incelenerek de¤erlendirilmesidir. Finansal tablolarda yer alan her bir unsurun y›llar itibar›yla gösterdi¤i de¤iflim incelenerek, iflletmenin finansal du- rum ve faaliyet sonuçlar› bak›m›ndan göstermifl oldu¤u geliflme görülebilir. Yüzde Yöntemi ile Analiz: Yüzde yöntemi ile analiz tekni¤inde, finansal tab- lolarda yer alan her kalem, ayn› tabloda yer alan belirli bir kaleme veya toplama oranlanmakta ve bulunan yüzdelere göre ifade edilmektedir. Finansal tablolar› oluflturan unsurlar›n uygun ve yeterli büyüklükte olup olmad›klar›n›n analiz edil- mesi yüzde yöntemi ile analiz tekni¤inin esas›d›r. Bu yöntemde bilanço unsurlar› 100 kabul edilen bilanço toplam› itibar›yla ifade edildikleri için her bir unsurun ge- nel toplam içindeki nispi önemi kolayl›kla görülebilir. Yüzde yöntemi ile analiz tekni¤i, bir iflletmenin finansal durumunu ve faaliyet sonuçlar›n› tek bafl›na ve rakip iflletmelerle veya sektör sonuçlar›yla karfl›laflt›rma- l› olarak incelemek amac›yla kullan›labilir. Her iflletmenin bilançosu, bilanço top- lam› 100 kabul edilerek yüze indirgendi¤i için benzer iflletmelerin bilançolar›n›n karfl›laflt›r›lmas› da anlaml› hâle gelmektedir. Trend Analizi: ‹flletmenin 8-10 y›ll›k uzun dönemler itibar›yla finansal duru- muna, faaliyet sonuçlar›na iliflkin geliflme e¤ilimini görebilmek için yap›lan analiz- dir. ‹flletmenin uzun dönemde varl›klar›n› verimli kullan›p kullanmad›¤›, borçlan- ma e¤ilimi, sat›fl politikas› ve kârl›l›¤› gibi konularda genel bir de¤erlendirme ya- p›labilir. ‹flletmenin birbirini izleyen 8-10 y›ll›k dönemlerinden, iflletmenin duru- munu en normal olarak temsil edilen y›l baz olarak seçilir ve di¤er y›llar›n rakam- lar› seçilen baz y›la göre ifade edilir. Yani indeks hesaplan›r. Uzun dönemdeki ge- liflme seyri ve politikalar›n de¤erlendirilmesi sa¤lan›r. Finansal Planlama ve Kontrol Baflar›l› bir finansal yönetim, finansal plan ile bafllar. Finansal plan, belirli bir dö- nem için iflletmenin ihtiyaç duyaca¤› fonlar›n ve kullan›m yerlerinin tahminini gös- teren bir belgedir (Bovee, s. 553). Finansal planlama iflletmenin faaliyetleri s›ras›nda ortaya ç›kacak her türlü fon girifli ve ç›k›fl›n›n önceden bir programa ba¤lanmas› ile ilgilidir. Finansal planlama, iflletmelerin uzun dönemli amaç ve hedeflerinin belirlenmesi ve belirlenen amaç ve hedeflere ulaflmada gerekli kaynaklar› ay›rarak, uygun faaliyet programlar›n› haz›rlamak olarak tan›mlanabilir (Ayd›n, Baflar, Coflkun, s.168). Finansal planlaman›n amac›, gelecekte ihtiyaç duyulacak fonlar› belirlemek ve fonlar›n etkili bir flekilde kullan›m›n› sa¤lamakt›r. Finansal planlamadan beklenen gelecekteki nakit aç›klar›na ve fazlal›klar›na önceden çözüm aramakt›r (Ceylan, Korkmaz, s.11). Finansal planlama süreci finansman ihtiyac›n›n tahmini, bu ihtiyac› karfl›lamak için uygun finansal plan›n seçimi ile bütçelerin oluflturulmas› ve finansal kontrolü içerir. Finansman ‹htiyac›n›n Tahmini Finansal tahminler, iflletmenin amaçlar›n›n ve faaliyetlerinin kapsaml› bir flekilde analiz edilmesine ba¤l› olarak yap›lmal›d›r. Sat›fl tahminleri, pazarlama harcamala- r›, üretimle ilgili tahminler, genel yönetim giderlerinin tahmini, analizlere ba¤l› ola- rak do¤ru bir flekilde tespit edilebilir. Tahminler k›sa ve orta-uzun dönemli olarak yap›labilir. 1978. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim
  • 21. K›sa süreli planlar; iflletmenin günlük, haftal›k, ayl›k ifllemlerinden do¤acak nakit girifl ve ç›k›fllar›n› önceden ortaya koymak için yap›lan planlard›r. K›sa dö- nemde özellikle stoklara, donan›ma, sat›fllara, insan kayna¤›na yönelik kaynak- lar›n planlanmas› önceliklidir. K›sa süreli planlar›n yap›lmas› ile ortaya ç›kabile- cek nakit ihtiyac›, önceden belirlenip zaman›nda karfl›lan›r. Olabilecek nakit faz- lalar› için de önceden alternatif yat›r›m alanlar› belirlenir. K›sa süreli planlarda esas amaç, nakit yönetimidir ve nakit bütçesi en tipik örnektir (Büker, Afl›ko¤lu, Sevil, s. 136). Orta ve uzun süreli planlar, iflletmenin orta uzun vadede izleyece¤i strateji- ler ve süre sonunda ulaflmay› istedi¤i hedefler do¤rultusunda yap›l›r ve genellikle 5-10 y›ll›k süreyi kapsar. Bu tür planlar, iflletmenin di¤er bölümlerinin haz›rlam›fl olduklar› planlar›n parasal olarak ifadesini içerir. Orta ve uzun dönemde iflletme- nin kapasitesinin gelifltirilmesi, sermaye yap›s›ndaki de¤ifliklikler gibi konulara odaklan›r. Hem k›sa süreli hem de orta ve uzun süreli planlamalar, iflletmenin sat›fl tah- minlerine ba¤l› olarak yap›l›r. ‹flletmelerde k›sa süreli finansman ihtiyac›n›n belir- lenmesinde nakit bütçelerinden yararlan›l›rken, orta ve uzun süreli finansman ihti- yac›n›n belirlenmesinde proforma finansal tablolardan yararlan›l›r. Proforma finansal tablolar›n haz›rlanmas›nda “sat›fllar›n yüzdesi”, “bilanço ka- lemlerinin günlük sat›fl tutar›na oran›”, “regresyon analizi” ve “oranlar” olmak üze- re dört yöntem kullan›l›r. Sat›fllar›n yüzdesi yöntemi, sat›fllar belirli bir oranda artt›¤›nda ortaya ç›kacak fon ihtiyac›n›n belirlenmesinde kullan›l›r. Gelecekteki sat›fllar›n ne kadar artaca¤› belirlenir ve bu art›fl›n bilanço kalemlerini nas›l etkileyece¤i saptanarak proforma bilanço düzenlenir. Proforma bilanço ve proforma gelir tablosu birbirleriyle ba¤lant›l›d›r. Proforma bilançonun haz›rlanabilmesi için öncelikle proforma gelir tablosu haz›rlanmal›d›r. Proforma finansal tablolar›n do¤ru ya da isabetli haz›rlanabilmesi için temel konu sat›fl tahmininin do¤ru yap›lmas›d›r. Finansman ihtiyac›n›n belirlenmesinde k›sa süreli planlar›n amac› nedir? Bütçeleme Bütçeleme ile planlama birbirini tamamlayan iki ifllev olarak bilinir. Bütçeleme, ifl- letmenin toplam planlama etkinliklerinin bir parças› olarak bir iflletmenin planla- ma faaliyetlerinin say›sal ifadesidir. Plan, bütçeye oranla daha genel, çok defa bir y›ldan uzun bir döneme iliflkin ve say›sal yönü s›n›rl› bir çal›flmad›r. Bütçe ise k›sa süreli, ayr›nt›l› ve say›sal bir çal›flmad›r. ‹flletme bütçesi, iflletmenin tümü için haz›rlansa da iflletmenin bölüm ve fonk- siyonlar›na iliflkin temel say›sal bilgileri de içerir. ‹flletmede yer alan her bölüm ve- ya fonksiyon için ayr›nt›l› bütçe düzenlendi¤inde, bu bütçeye bölüm veya fonksi- yon bütçesi, bu bütçenin konsolide edilmesi yoluyla ortaya ç›kan bütçeye de ge- nel iflletme bütçesi denilir (Büker, Afl›ko¤lu, Sevil, s. 153). Bütçelemeye iflletmenin temel amaçlar›n›n saptanmas› ile bafllan›r. Belirlenen bu amaçlar do¤rultusunda uzun vadeli planlar haz›rlan›r. Uzun vadeli planlar›n ya- p›labilmesi için iflletmenin sat›fllar›n›n gelecekte ulaflaca¤› düzey tahmin edilir. Sa- t›fllar tahmin edilip üretilecek mallar›n çeflit, nitelik ve miktar› belirlenerek her bir mal için k›sa vadeli sat›fl tahmini yap›l›r (Büker, Afl›ko¤lu, Sevil, s. 155). 198 Genel ‹flletme ‹flletmenin orta ve uzun süreli finansman ihtiyac›n› tahmin etmek için en çok baflvurulan yöntem, proforma tablolar olarak da adland›r›lan, tahmini finansal tablolar›n haz›rlanmas›d›r. S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET 8
  • 22. Bütçeleme ifllemlerinin yap›lmas›na sat›fl tahminleri ile bafllanaca¤›ndan, öncelikle sat›fl bütçesi haz›rlanmal›d›r. Sat›fl bütçesi haz›rland›ktan sonra, üretim planlamas› yap›- l›r ve üretim bütçesi haz›rlan›r. Üretim bütçesi verilerine dayanarak, belirlenen ham- madde ve malzemenin sa¤lanmas› için ne kadar harcama yap›lmas› gerekti¤ini ortaya koyan hammadde ve malzeme bütçesi haz›rlan›r. Daha sonra üretim için hangi özel- likte ne kadar ifl gücüne ihtiyaç duyuldu¤u belirlenir ve ifl gücü bütçesi haz›rlan›r. ‹fl- görenlere ödenecek ücretler, ödenecek vergi ve sigorta primleri hesaplanarak iflgücü bütçesi haz›rlan›r. Reklam için harcanacak tutarlar tahmin edilerek reklam bütçesi ha- z›rlan›r. Üretim bütçesi tamamland›ktan sonra, mal›n üretim maliyetine do¤rudan dâ- hil edilemeyen harcamalar için genel imalat giderleri bütçesi haz›rlan›r. Nakit Bütçesi, k›sa süreli nakit ihtiyac›n›n belirlenmesinde kullan›lan bir plan- lama arac›d›r. Nakit bütçesi, bir iflletmenin gelecekteki bir zaman aral›¤› içinde na- kit girifl ve ç›k›fllar›n›n tahmin edilmesini sa¤layan bir pland›r. Nakit bütçeleri ay- l›k, üç ayl›k veya y›ll›k olarak haz›rlanabilece¤i gibi, günlük ya da haftal›k olarak bile haz›rlanabilir. Nakit bütçesinde “nakit giriflleri” ve “nakit ç›k›fllar› olmak üzere iki ana bölüm bulunur. Nakit giriflleri ve nakit ç›k›fllar› tahmin edilir. En önemli nakit giriflleri, pe- flin sat›fllar ve kredili sat›fllardan do¤an alacaklar›n tahsilidir. Dolay›s›yla nakit büt- çesi haz›rlan›rken de öncelikle bütçenin kapsad›¤› döneme iliflkin sat›fl tahminleri yap›larak ifle bafllan›r. Sat›fl tahminleri ve iflletmenin sat›fl politikalar› do¤rultusun- da esas faaliyetlerle ilgili nakit giriflleri tahmin edilir. Esas faaliyetlerin yan› s›ra bafl- ka iflletme faaliyetleri nedeniyle do¤abilecek nakit giriflleri de tahmin edilerek tüm nakit giriflleri bütçeye dâhil edilir. Esas faaliyetlerin d›fl›nda kalan di¤er iflletme faaliyetleri nedeniyle do¤abilecek nakit gi- riflleri neler olabilir? Nakit giriflleri tahmin edildikten sonra, nakit ç›k›fllar› tahmin edilir. ‹flletmeler için en önemli nakit ç›k›fllar›; hammadde al›fllar›, iflçilik ücretleri, sat›fl, pazarlama ve reklam giderleridir. Bu esas faaliyetler nedeniyle oluflan esas faaliyet giderleri- nin yan› s›ra, ortaklara nakit kâr pay› da¤›t›lmas› veya devlete vergi ödenmesi gi- bi, esas faaliyetler d›fl›nda kalan faaliyetler nedeniyle de nakit ç›k›fl› olabilir. Bun- lar da tahmin edilerek nakit bütçesine yans›t›lmal›d›r. Nakit bütçesi, kapsad›¤› döneme ait tüm nakit girifl ve ç›k›fllar›n› bir arada ra- porlad›¤› için iflletmede nakit a盤›n›n m›, yoksa nakit fazlal›¤›n›n m› oldu¤unu gösterecektir. Dolay›s›yla finans yöneticisi nakit a盤›n› önceden görerek önlemler alabilecek ve gereken nakit ihtiyac›n› temin etmek için olas› alternatif kaynaklar› de¤erlendirebilecektir. Nakit fazlal›¤›n›n oldu¤u dönemlerde de bu fazlal›klar› ge- lir getirici yerlere yat›rarak, nakdin etkin kullan›lmas›n› sa¤layacak ve iflletmenin kârl›l›¤›na katk›da bulunacakt›r. Finansal Kontrol ‹flletmenin baflar›s› aç›s›ndan sadece finansal planlar›n haz›rlanm›fl olmas› yeterli olmayacakt›r. Gerçekleflen durum ile planlanan durumun karfl›laflt›r›lmas› ve varsa aradaki farklar›n ve farkl›l›¤›n nedenlerinin belirlenmesi gerekir. Ard›nda ortaya ç›- kan farkl›l›klar›n nas›l düzeltilebilece¤i araflt›r›lmal›d›r. Dolay›s›yla finansal kontrol flartt›r. Finansal kontrol aflamas›, finansal planlar›n uygulanmas›, tahminlerin geri bildirimler ›fl›¤›nda yeniden gözden geçirilmesi ve hedeflenen noktaya eriflebilmek için ne tür de¤iflimlerin yap›lmas› gerekti¤i konular›n› içerir. 1998. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET 9
  • 23. Fonlar›n Sa¤lanmas› veya Finansman Kaynaklar› Finans yöneticisinin en temel görevlerinden birisi, iflletmeye gerekli fonlar› uygun kaynaklardan sa¤lamakt›r. ‹flletmeler ihtiyaç duyduklar› kaynaklar› d›flar›dan borç- lanarak sa¤layabilecekleri gibi, ortaklardan sermaye fleklinde de sa¤layabilirler. Bunlar›n yan› s›ra iflletme kendi kendine, faaliyetleri sonucu da fon yaratabilir. Oto finansman olarak adland›r›lan bu kaynak da öz kaynaklar›n bir unsuru oldu¤u için finansman kaynaklar›n› temel olarak; yabanc› kaynaklar ve öz kaynaklar olarak iki ana grupta ele alabiliriz. Bilançonun unsurlar› ele al›n›rken tan›mland›¤› üzere, yabanc› kaynaklar ifllet- me d›fl›ndaki üçüncü flah›slardan belirli bir süre için borçlan›larak sa¤lanan kay- naklar› ifade etmektedir. Vadeleri ister k›sa, ister uzun olsun, mutlaka geri öden- mek zorundad›r. Vadelerine göre yap›lan ayr›m›n yan› s›ra niteli¤ine göre de tür- leri itibar›yla k›saca ele alal›m. Genelde iflletmelerin kulland›klar› k›sa vadeli finansman kaynaklar›; • sat›c› taraf›ndan sa¤lanan ticari krediler, • k›sa vadeli banka kredileri ve • di¤er k›sa vadeli finansman kaynaklar› olmak üzere üç grupta toplanabilir. ‹flletme varl›klar›n›n peflin olarak sat›n al›nmas› yerine, kredili ya da vadeli al›n- mas› nedeniyle do¤an borçlar, sat›c› taraf›ndan iflletmeye sa¤lanm›fl bir fon kayna- ¤›n› ifade eder. Ticari krediler di¤er finansman kaynaklar›ndan yararlanma olanak- lar› s›n›rl›, küçük ve yeni kurulmufl iflletmeler için en önemli fon kayna¤›d›r. Ticari bankalar, özellikle k›sa vadeli finansman ihtiyac›n›n karfl›lanmas›nda ifl- letmelere de¤iflik kredi olanaklar› sunarlar. Banka kredileri; senet ›skontosu ve ifl- tirak kredileri, borçlu cari hesap fleklindeki krediler, çek-senet karfl›l›¤› krediler, spot krediler, döviz kredileri, dövize endeksli krediler, ihracat kredileri ve akredi- tifler, prefinasman kredileri gibi de¤iflik türlerde olabilir. K›sa vadeli finansmanda kullan›lan di¤er araç ve yöntemlere finansman bono- su, factoring örnek olarak gösterilebilir. Finansman bonosu, anonim flirketler tara- f›ndan k›sa vadeli finansman sa¤lamak için ç›kart›lan menkul k›ymetlerdir. Facto- ring, iflletmelerinin alacak hakk›n›n, factor ad› verilen bir arac› kuruma sat›lmas›n› ifade eder. Orta ve uzun vadeli yabanc› kaynak sa¤laman›n yollar›ndan en tipik olan› tah- vil ihrac›d›r. Anonim flirketlerin borç para bulmak için itibari k›ymetleri eflit ve iba- releri ayn› olmak üzere, ç›kard›klar› borç senedine tahvil denilir. Tahvil ihrac›n›n yan› s›ra yine banka kredileri orta ve uzun vadeli olarak sa¤lanabilir. Finansal ki- ralama da borçla finansman›n bir flekli olarak kabul edilebilir (Akgüç, s.554). Öz kaynakla finansman fiilen ortaklardan sa¤lanan kaynaklar ile iflletmenin ken- di faaliyetleri sonucu sa¤lad›¤› kaynaklar olarak iki temel niteli¤e sahiptir. ‹flletme- nin ortaklar›ndan sa¤lanan büyüklük, ödenmifl sermaye olarak nitelendirilir. Ano- nim flirketlerde sermaye iflletme taraf›ndan ihraç edilen hisse senetleri ile temsil edi- lir. ‹flletme faaliyetleri sonucu kâr elde edip bu kârlar›n bir k›sm›n›, yedek akçe ve- ya da¤›t›lmam›fl kârlar olarak iflletmede b›rak›rsa, kendisi bir fon kayna¤› yaratm›fl olacakt›r. ‹flletmenin kendi yaratm›fl oldu¤u bu kaynaklara otofinansman denilir. Fonlar›n Kullan›lmas› veya Yat›r›m Kararlar› ‹flletmelerin çeflitli kaynaklardan sa¤lad›klar› kaynaklar iflletme amaçlar›n› gerçek- lefltirecek flekilde, stoklara, makinalara, binalara, alacaklara vb. yani varl›klara yat›- r›l›r. Bu varl›klar›n bir k›sm› dönen varl›k, bir k›sm› ise duran varl›k niteli¤indedir. 200 Genel ‹flletme
  • 24. ‹flletmenin varl›klar›n› dönen varl›klar ve duran varl›klar olarak iki gruba ay›r- m›flt›k. Bu varl›klar›n edinilmesine yönelik olarak yap›lan yat›r›mlar› da ayr› ayr› incelemek daha yararl› olacakt›r. Fonlar›n dönen varl›klar›n edinilmesi için kulla- n›lmas›, k›sa süreli kullan›m› ifade etmektedir ve çal›flma sermayesi yönetimi ola- rak ele al›n›rken, fonlar›n uzun süreli kullan›m›, yat›r›m kararlar› olarak ifade edil- mektedir. Dönen Varl›klara Yat›r›m - Çal›flma Sermayesi Yönetimi Çal›flma sermayesi, bir iflletmenin günlük faaliyetlerinin kesintisiz olarak ve sa¤l›k- l› bir flekilde yürütülebilmesi için gerekli olan varl›k unsurlar›n› ifade eder. Di¤er bir ifade ile dönen varl›klar büyüklü¤ü iflletmenin çal›flma sermayesini ifade et- mektedir. Hat›rlayaca¤›n›z gibi, dönen varl›klar bir faaliyet dönemi içinde sat›la- cak, kullan›lacak, tahsil edilecek olan unsurlar ile paran›n kendisinden oluflmakta- d›r. Bu tan›ma göre, çal›flma sermayesi nakit, k›sa vadeli menkul k›ymet yat›r›mla- r›, alacaklar, stoklar gibi kalemlerden oluflur. Yani dönen varl›klar k›sa vadeli yat›- r›mlard›r. Çal›flma sermayesi, iflletmenin faaliyetleri sonucunda sürekli olarak de¤i- flir ve mal ve nakit ak›fl›na yol açar. Bilançoda raporlanan dönen varl›klar iflletmenin çal›flma sermayesini oluflturur. ‹flletme- nin çal›flma sermayesinin büyüklü¤ünün belirlenmesi ve dolay›s›yla yönetimi aç›s›ndan bi- lanço son derece önemli bir finansal tablodur. Dönen varl›klara yat›r›m konusunda öncelikle iki ana soruya cevap aran›r. Bi- rincisi, hangi dönen varl›k unsurlar›na yat›r›m yap›laca¤› ile ilgilidir. ‹kinci soru ise dönen varl›klara yap›lan yat›r›m›n hangi kaynakla finanse edilece¤idir. ‹flletmenin hangi varl›klara ne kadar yat›r›m yapaca¤›, di¤er bir ifade ile çal›fl- ma sermayesinin düzeyinin belirlenmesi s›ras›nda baz› faktörlerin göz önünde bu- lundurulmas› gerekir. Çal›flma sermayesinin düzeyini etkileyen faktörleri; iflletmenin faaliyet konusu, iflletmenin büyüklü¤ü ve sat›fllardaki düzenlilik olarak üç temel noktada toplaya- biliriz (Ayd›n, Baflar, Coflkun, s. 196). ‹flletmenin Faaliyet Konusu: ‹flletmenin faaliyet konusu çal›flma sermayesi- nin düzeyini belirleyen en önemli faktördür. ‹flletmenin üretim, ticaret veya hizmet iflletmesi olufluna göre çal›flma sermayesi büyüklü¤ü de farkl› olacakt›r. Örne¤in, ticaret iflletmelerinde çal›flma sermayesi düzeyi, üretim iflletmelerine göre daha yüksek olacakt›r. ‹flletmelerin büyüklü¤ü: Genel olarak küçük iflletmeler, büyük ölçekli ifllet- melere göre daha fazla çal›flma sermayesine ihtiyaç duyarlar. Çünkü büyük ifllet- meler, küçük iflletmelere göre çal›flma sermayesi yönetimine daha çok önem ver- dikleri için, çal›flma sermayesinin etkinli¤ini art›rabilme gücüne sahiptir. Bunun ya- n› s›ra, büyük iflletmeler para ve sermaye piyasalar›ndan daha kolay fon sa¤lama olana¤›na sahip olduklar› için çal›flma sermayelerini daha düflük düzeyde tutabil- mektedir. Sat›fllardaki Düzenlilik: ‹flletmenin sat›fllar› ne kadar düzenli ise çal›flma ser- mayesi düzeyi de o kadar düflük olacakt›r. Üretimin mevsimlik olmas›, sat›fllar›n belli dönemlerde yo¤unlaflmas›, sat›fl gelirinde düzensizlik yarataca¤› için ihtiyaç duyulan çal›flma sermayesi düzeyi de daha yüksek olacakt›r. Çal›flma sermayesinin nas›l finanse edilece¤i konusunun çal›flma sermayesi yö- netiminin di¤er önemli yönü oldu¤unu belirtmifltik. Çünkü çal›flma sermayesinin 2018. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET Dönen varl›klar, haz›r de¤erler, menkul k›ymetler, alacaklar, stoklar gibi alt gruplar› itibar›yla en likitten en az likit olana do¤ru s›ralanarak raporlan›r.
  • 25. finansman flekli iflletmenin kârl›l›¤›n› ve riskini etkileyecektir. Finansal yönetimde genel kural finansman kaynaklar›n›n süresi ile kaynaklar›n kullan›ld›¤› yerlerin sü- resi aras›nda paralellik sa¤lanmas›d›r. Di¤er bir ifade ile k›sa vadeli kaynaklar, k›- sa vadeli yat›r›mlarda; uzun vadeli kaynaklar ise uzun vadeli yat›r›mlarda kullan›l- mal›d›r (Büker, Afl›ko¤lu, Sevil, s. 213). Dolay›s›yla k›sa vadeli yat›r›mlar›n yani ça- l›flma sermayesinin finansman› için en uygun kaynak k›sa vadeli borçlard›r. Yat›r›m Kararlar› - Sermaye Bütçelemesi Üretim gücünün elde edilmesi, korunmas› ve art›r›m› için yap›lan her türlü harca- maya yat›r›m denilmektedir. Daha önce de belirtti¤imiz gibi, bir y›ldan k›sa süre- de mal veya hizmete dönüflecek varl›klara yap›lan yat›r›mlar dönen varl›klara ya- p›lan yat›r›mlar› ifade ederken, bir y›ldan daha uzun süre yararlan›lacak varl›klara yap›lan yat›r›mlar da duran varl›k yat›r›mlar›n› ifade eder. Duran varl›klara yap›lan yat›r›mlar, dönen varl›k yat›r›mlar›na göre daha risklidir. Çünkü nispeten daha yüksek tutarda harcama gerektirirler, ba¤lanan fonlar uzun sürelidir ve karar veri- ciler aç›s›ndan esneklik daha düflüktür (Ayd›n, Baflar, Coflkun, s. 370). Ekonomik ömrü bir y›ldan daha uzun süreli olan, gelecekte fayda sa¤lamak amac›yla üretim faaliyetlerine yönelik olarak yap›lan bu duran varl›k yat›r›mlar›, ser- maye harcamas› olarak da adland›r›lmaktad›r. Sermaye harcamalar›na yönelik ka- rarlar›n al›nmas›nda sermaye bütçelerinden yararlan›l›r. Sermaye bütçelemesi, uy- gun ve verimli yat›r›m alanlar›n›n araflt›r›lmas›, sermaye harcamalar›n›n de¤erlendi- rilmesi ve seçimindeki süreci ifade eder. Sermaye harcamalar› veya yat›r›mlar› yeni- leme, geniflleme, modernleflme ve stratejik nedenlerle yap›l›r. Uzun vadeli ve bü- yük tutarl› harcamalar› kapsad›¤› için çok s›k ve düzenli aral›klarla karfl›m›za ç›k- mazlar. Bu nedenle sermaye bütçeleme sürecinde çok daha dikkatli olunmal›d›r. Sermaye bütçelerinden hangi tür kararlar›n al›nmas›nda yararlan›l›r? Kâr Da¤›t›m Kararlar› ‹flletmenin elde etti¤i kâr›n nas›l da¤›t›laca¤›, iflletmenin büyüme h›z›n›, piyasa de- ¤erini, ortaklar›n gelirini etkileyen önemli bir karard›r. ‹flletmeler kâr da¤›t›m poli- tikalar›n› belirlerken kâr›n ne kadar›n›n ortaklara da¤›t›laca¤›na, ne kadar›n›n ifllet- mede b›rak›larak otofinansman sa¤lanaca¤›na karar verirler. fiah›s flirketlerinde ortaklar kârdan ne kadar pay alacaklar›n› kendileri belirler. Anonim flirketlerde ise Türk Ticaret Kanunu, Sermaye Piyasas› Kanunu gibi ilgili yasalar ve flirket sözleflmesinde yer alan hükümler do¤rultusunda kâr da¤›t›m po- litikas› belirlenir ve kâr da¤›t›m karar› verilir. 202 Genel ‹flletme S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ K ‹ T A P TELEV‹ZYON K ‹ T A P TELEV‹ZYON ‹NTERNET ‹NTERNET 10
  • 26. 2038. Ünite - ‹flletmelerde Muhasebe ve Finansal Yönetim Muhasebe ve finans›n önemini ve rolünü aç›k- lamak. Muhasebe sistemi ekonomik bir giriflim hakk›nda karar vermede faydal› olacak finansal ve say›sal verileri elde ederek karar vericilerin ihtiyac› olan finansal bilgileri üretir ve finansal tablolarda ilgili taraflara sunar. Muhasebenin temel amac› iflletme hakk›nda karar verecek olan taraflar›n daha do¤- ru kararlar vermelerine yard›mc› olmakt›r. Finans da muhasebe gibi karar vericilere yard›m- c› olmak için vard›r ve iflletmede fonlar›n nas›l sa¤land›¤› ve nerelere yat›r›ld›¤› ile ilgilidir. Fi- nansal yönetim, en basit hâli ile her türlü ifllet- menin faturalar›n› ödeyebilecek, ifllerini sürdüre- bilecek ve acil durumlarda yeterli olabilecek ka- dar paras›n›n olmas› gereklili¤i gerçe¤ine daya- n›r. ‹flletme var oldu¤u sürece paraya olan ihti- yaç devam edecektir. Bir iflletmenin hem mevcut hem de gelecekteki nakit ihtiyac›n›n planlanma- s› finans›n ya da finansal yönetimin temelidir. Yani hem muhasebe hem de finans, karar verme sürecinin finansal yönü ile ilgilidir. Temel finansal bilgi kullan›c›lar›n› ve onlar›n bilgi ihtiyaçlar›n› tan›mlamak. Temel finansal bilgi kullan›c›lar›n› iflletmenin yö- neticileri, iflletmenin sahip veya sahipleri, ifllet- meye borç verenler, iflletmenin müflterileri, ifllet- menin tedarikçileri, iflletmede çal›flanlar, rakip ifl- letmeler, devlet ve kamu kurumlar› vb. olarak s›- ralayabiliriz. ‹flletmedeki her düzeydeki yöneticiler temel ola- rak üretim, pazarlama, finans ve insan kaynakla- r›na iliflkin iflletme fonksiyonlar›n›n planlanmas›, yürütülmesi ve kontrolü için bilgiye ihtiyaç du- yarlar. ‹flletmeyi iyi bir flekilde yönetebilmek ve iflletmeyi hedeflerine ulaflt›rabilmek için iflletme- nin faaliyetleri iyi bir flekilde planlanmal›, sonuç- lar do¤ru bir flekilde ölçülmeli ve kontrol edil- melidir. Karar vermeyi, planlamay› ve kontrolü sa¤layabilmek büyük ölçüde muhasebe bilgileri- ne ba¤l› olacakt›r. Yöneticilerin iflletmeyi etkin bir biçimde idare edip etmediklerini de¤erlendirmek ve gelecekte- ki risk ve getiri düzeyleri hakk›nda karar vermek, iflletmede ortak olarak kal›p kalmama karar›n› de¤erlendirmek için iflletme sahiplerinin bilgiye ihtiyaçlar› vard›r. ‹flletmeye sermaye sa¤layarak yat›r›m riskini üstlenen sahipler yat›r›m›n tafl›d›¤› risklerle ve yat›r›m›n getirisi ile ilgilenirler. ‹flletmenin borçlar›n›n hem faizini hem de ana- paras›n› zaman›nda ödeme gücü olup olmad›¤›- n› ve iflletme ile ifl yapma olanaklar›n›n devaml›- l›¤›n› de¤erlendirmek için iflletmeye kredi veren taraflar›n bilgiye ihtiyaçlar› vard›r. ‹flletmenin faaliyetlerine devam etme gücünü de- ¤erlendirmek ve al›mlar›n› veya sat›fllar›n› ifllet- meden karfl›lama olanaklar›n›n devaml›l›¤›n› gör- mek için müflteri ve sat›c›lar›n bilgiye ihtiyaçlar› vard›r. ‹flletmenin çal›flanlar›na istihdam sa¤lama gücü- nün devam edip edemeyece¤ini, çal›flmalar›n›n karfl›l›¤›n› al›p alamayacaklar›n› de¤erlendirmek için iflletmede çal›flanlar›n bilgiye ihtiyaçlar› vard›r. ‹flletmenin ne kadar vergi ödeyece¤ini, iflletme- nin fiyatlama politikalar›na uygun davran›p dav- ranmad›¤›n› ve finansal destek gerekip gerekme- yece¤ini de¤erlendirmek için devlet ve kamu ku- rumlar›n›n bilgiye ihtiyac› vard›r. Ayr›ca iflletme- nin faaliyetlerine iliflkin yasal düzenleme yap- mak, vergi politikas›n› belirlemek, ulusal gelir ve di¤er istatistiki hesaplar› yapmak için de bilgiye ihtiyaç duyulur. Muhasebe sürecini ve temel finansal tablolar› ta- n›mak. Muhasebe sürecinde muhasebenin öncelikle ger- çekleflen ifllemleri kay›t alt›na almas› gerekir. Bu- nun için iflletmede gerçekleflen tüm finansal nite- likli ifllemler belgelerine dayanarak, günlük olufl s›ras›na göre maddeler hâlinde yevmiye defterin- de kaydedilir, büyük defterde yer alan ilgili he- saplara aktar›l›r. Dönem sonunda günlük ifllem- ler tamamland›ktan sonra önce Genel Geçici Mi- zan haz›rlan›r. Dönem sonunda muhasebe d›fl› ve muhasebe içi envanter ifllemleri tamamlan- d›ktan sonra kesin mizan haz›rlan›r. Kesin mi- zandaki hesaplar›n kalanlar› yard›m›yla iflletme- nin finansal tablolar› haz›rlan›r. Birbirinden ayr› fakat birbiriyle ba¤lant›l› dört te- mel finansal tablo vard›r. Bilanço, gelir tablosu, nakit ak›m tablosu ve öz kaynaklarda de¤iflim tablosu. Özet 1 A M A Ç 2 A M A Ç 3 A M A Ç