Metodyka

METODYKA INSTRUKTAŻU
STANOWISKOWEGO

SPIS TREŚCI
Wstęp
I. Warunki kształtowania umiejętności i nawyków w nauczaniu bezpiecznej pracy
II. Rola procesów poznawczych w nauczaniu bezpiecznej pracy
1. Wrażenia
2. Spostrzeżenia
3. Wyobrażenia
4. Uwaga
5. Pamięć
6. Myślenie
III. Instruktaż stanowiskowy bhp i jego elementy
1. Przygotowanie procesu nauczania bezpiecznej pracy na stanowisku roboczym
2. Przebieg nauczania, jego fazy i zasady
IV. Uwagi końcowe

WSTĘP
Pojęcia podstawowe:
Pedagogika:
- teoria wychowania i nauczania; świadoma i celowa działalność wychowawcza,
- andragogika: pedagogika (teoria oświaty) dorosłych,
- pedagogia: zespół środków i metod nauczania, wychowania,
- pedagog: nauczyciel, wychowawca; teoretyk nauczania i wychowania,
- pedagogika: ogólna, specjalna, społeczna.

Dydaktyka:
- z greckiego: didaktikos, czyli umiejący uczyć,
- nauka o metodach nauczania i uczenia się; pouczanie, moralizowanie,
- dział pedagogiki, nauka której przedmiotem jest kształcenie (uczenie się i nauczanie),
- problemy rozpatrywane przez dydaktykę dotyczą celów, treści i metod nauczania, które
mają być stosowane przy realizowaniu tych celów,
- w dydaktyce wyodrębnia się: dydaktykę ogólną - rozpatrującą problemy podstawowe i
wspólne dla nauczania oraz dydaktyki szczegółowe dwojakiego rodzaju: teorie
nauczania w szkołach określonego typu i stopnia oraz dydaktyki poszczególnych
przedmiotów szkolnych, czyli metodyki tych przedmiotów.

Metodyka:
- zbiór zasad, sposobów wykonywania określonej pracy, osiągnięcia określonego celu
- szczegółowe normy postępowania właściwe danej nauce,
- metodyka nauczania: dydaktyka szczegółowa, metody nauczania i uczenia się
poszczególnych przedmiotów.

Podstawy prawne szkolenia bhp
Zgodnie z art. 2373 § 1 Kodeksu pracy: „Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której
wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także
dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy”.
Natomiast art. 2373 § 2 Kodeksu pracy stanowi: ”Pracodawca jest obowiązany zapewnić
przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do
pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed
dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym
samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem
z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę.”
Ponadto pracodawca jest obowiązany informować pracowników o ryzyku zawodowym, które
wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami (art. 226 K. p.).

Szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bhp, zakres tego szkolenia, wymagania dotyczące
treści i realizacji programów szkolenia, sposób dokumentowania szkolenia, określa rozporządzenie
Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i
higieny pracy (Dz. U. z 2004 r. nr 180, poz. 1860) – obowiązujące od 1 lipca 2005 r.

Organizatorzy szkoleń powinni zapewnić:
1) programy poszczególnych rodzajów szkolenia dla określonych grup stanowisk,
2) programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu,
3) wykładowców i instruktorów o wysokich kwalifikacjach, odpowiednich do realizowanych
programów szkolenia,
4) odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej,
5) wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia,
6) właściwy przebieg szkolenia i doskonalenia w zakresie bhp oraz prowadzenie dokumentacji w
postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów z przebiegu egzaminów i rejestrów
wydanych zaświadczeń.

Szkolenia mogą być prowadzone odpowiednio w formie:
1) instruktażu
2) seminarium
3) kursu
4) samokształcenia kierowanego

Programy poszczególnych rodzajów szkolenia (okresowego), określające szczegółową
tematykę, formy realizacji i czas trwania szkolenia - opracowują dla poszczególnych grup
stanowisk (zawodów) - pracodawcy lub w porozumieniu z pracodawcami, uprawnieni
organizatorzy szkoleń, którym zlecono te czynności - w oparciu o ramowe programy szkolenia
stanowiące załącznik do cytowanego wyżej rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca
2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2004 r. nr 180,
poz. 1860).
Zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia MG i P z dnia 27 lipca 2004 r. instruktaż stanowiskowy
powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy
występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną
pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz
metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach.

Zgodnie z § 11 rozporządzenia MG i P z dnia 27 lipca 2004 r. :
1. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na
określonym stanowisku:
1) pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje
narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub
niebezpiecznych;
2) pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w pkt 1;
3) ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę
studencką.

2. Pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć instruktaż
stanowiskowy na każdym z tych stanowisk.
3. W przypadku wprowadzenia na stanowisku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, zmian warunków
techniczno-organizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji
stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo
niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń - pracownik
zatrudniony na tym stanowisku odbywa instruktaż stanowiskowy przygotowujący go do
bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach. Tematyka i czas trwania instruktażu
stanowiskowego powinny być uzależnione od rodzaju i zakresu wprowadzonych na stanowisku
zmian.

Czas trwania instruktażu stanowiskowego powinien być uzależniony od przygotowania
zawodowego pracownika, dotychczasowego stażu pracy oraz rodzaju pracy i zagrożeń
występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma być zatrudniony.
Instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca
pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadająca odpowiednie kwalifikacje i
doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu
stanowiskowego.

Instruktaż stanowiskowy powinien być zakończony sprawdzianem wiedzy i umiejętności z
zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bhp, stanowiącym podstawę
dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku.
Odbycie instruktażu ogólnego oraz instruktażu stanowiskowego powinno być potwierdzone
przez pracownika na piśmie w karcie szkolenia wstępnego, która jest przechowywana w aktach
osobowych pracownika (§ 12 rozporządzenia MG i P).
Wzór karty szkolenia wstępnego:

WZÓR
.........................................
(nazwa pracodawcy / pieczęć)
KARTA SZKOLENIA WSTĘPNEGO W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY
PRACY
1. Imię i nazwisko osoby odbywającej szkolenie:
2. Nazwa komórki organizacyjnej:
3. Instruktaż ogólny Instruktaż ogólny przeprowadził w dniu ............200..r.
.............................................................
(imię i nazwisko przeprowadzającego instruktaż)
............................................................
(podpis osoby, której udzielono instruktażu*)
4. Instruktaż
stanowiskowy
1) Instruktaż stanowiskowy na stanowisku pracy .....................................
przeprowadził w dniach .........................200.. r.
...........................................................
Po przeprowadzeniu sprawdzianu wiadomości i umiejętności z zakresu
wykonywania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i
higieny pracy Pan(i)..................................................... został(a)
dopuszczony(a) do wykonywania pracy na stanowisku
...................................................
...........................................................
...........................................................
(data i podpis kierownika komórki organizacyjnej)
2)** Instruktaż stanowiskowy na stanowisku pracy .................................
przeprowadził w dniach .........................200.. r.
...........................................................
Po przeprowadzeniu sprawdzianu wiadomości i umiejętności z zakresu
wykonywania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i
higieny pracy Pan(i)..................................................... został(a)
dopuszczony(a) do wykonywania pracy na stanowisku
...................................................
...........................................................
...........................................................
(data i podpis kierownika komórki organizacyjnej)
* Podpis stanowi potwierdzenie odbycia instruktażu i zapoznania się z przepisami oraz zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych prac.
** Wypełniać w przypadkach, o których mowa w § 11 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra
Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Szkolenie nowoprzyjętych pracowników w zakresie bhp stanowić powinno jedną z
ważniejszych dziedzin behapowskiej działalności zakładu. Pracodawcy, służba BHP, osoby
kierujące pracownikami - powinni zwracać szczególną uwagę na to szkolenie, chociażby ze
względu na przyszłe skutki w zakresie odpowiedzialności za działania pracownika prowadzące do
wystąpienia zagrożeń wypadkowych i chorobowych (wykroczeniowej, karnej).

W praktyce, w dalszym ciągu obserwuje się słaby poziom szkolenia w zakresie bhp, co
znajduje odzwierciedlenie w wiedzy pracowników o zagrożeniach występujących na ich
stanowiskach pracy i sposobach zapobiegania im, trudnościach w udzielaniu odpowiedzi przez
pracowników na pytania dotyczące wyszczególnienia zagrożeń występujących na ich
stanowiskach pracy oraz w ich najbliższym otoczeniu, na pytania o podanie sposobów zachowania
się mających na celu zapobiegania grożącym niebezpieczeństwom (dowiodły tego
przeprowadzone przez CIOP badania). Konsekwencją tego jest lekceważenie przepisów i zasad
bhp przez pracowników oraz tolerowanie przez osoby kierujące pracownikami odstępstw
pracowników od zasad bezpiecznej pracy.

Jak wobec tego powinien przebiegać proces szkolenia na stanowisku pracy aby dając
wiedzę o pracy i jej bezpiecznym wykonaniu uzupełniał wiadomości posiadane, pozwalał wiązać
wiedzę teoretyczną z praktyczną i oddziaływał na postawy skłaniające do bezpiecznych zachowań.
Aby ten proces mógł spełnić powyższe zadania nie może być oderwanym od pracy
zestawem reguł i nakazów behapowskich, ale racjonalnym i logicznym procesem, wiążącym
elementy bhp z zawodem.
Prawidłowy jego przebieg z punktu widzenia dydaktyki, prowadzony w sposób
przemawiający do wyobraźni pracownika powinien gwarantować ukształtowanie pozytywnych
nastawień do zagadnień bhp.

Podstawowymi pojęciami psychologicznymi dotyczącymi nauczania bezpiecznej pracy są:
umiejętności i nawyki.
Umiejętność - to zdolność do prawidłowego wykonywania czynności lub operacji przy
zastosowaniu prawidłowo wybranych metod pracy, zasad bezpiecznego jej wykonywania w
określonych warunkach.
Ze względu na rodzaj i wyniki działania wyróżnia się umiejętności umysłowe i praktyczne.
Ze względu na cele opracowania, szczególna uwaga zostanie w nim poświęcona -
umiejętnościom praktycznym.
Ze względu na liczbę ruchów składających się na umiejętności można je dzielić na umiejętności:
- elementarne
- czynnościowe
- złożone
I. WARUNKI KSZTAŁTOWANIA UMIEJĘTNOŚCI I NAWYKÓW W NAUCZANIU
BEZPIECZNEJ PRACY

Umiejętności elementarne obejmują umiejętności wykonywania pojedynczych ruchów.
Należą do nich przykładowo: ładowanie łopatą węgla, uchwyt narzędzia, przesunięcie dźwigni.
Umiejętności elementarne występują przy pracach prostych, wykonywanych przeważnie przez
pracowników (robotników) o niskich kwalifikacjach.
Umiejętności czynnościowe składają się z pewnej liczby ruchów pojedynczych,
stanowiących całość niezbędną do wykonania danej czynności, przykładowo: wiercenie otworu
wiertarką ręczną, założenie noża do imaka nożowego, naoliwienie maszyny. Przy umiejętnościach
czynnościowych - kierunek, siła, czas trwania każdego ruchu są tak dobrane, aby umożliwić
wykonanie danej czynności. Umiejętności proste zostają ułożone w pewnym porządku i
zharmonizowane w czasie i przestrzeni.

Umiejętności złożone obejmują wykonanie szeregu czynności, zabiegów a nawet operacji
technologicznych. Są one sumą umiejętności prostych, przykładowo: wykonanie remontu silnika
samochodowego.
W umiejętnościach złożonych konieczne jest posiadanie dużego zasobu wiedzy, tym
większego, im bardziej zmienne są warunki wykonania czynności, przykładowo: gdy remontuje
się silniki różnych marek samochodów.

Rozróżnia się stopnie umiejętności. Im bardziej skomplikowana jest sytuacja, tym bardziej
wzrastają wymagania w stosunku do człowieka, który musi wtedy wykazać wyższy stopień
umiejętności. Pracownik posiada tym wyższy stopień umiejętności, w im trudniejszych i bardziej
złożonych warunkach umie wykonać tę samą czynność lub zespół czynności.
Wielokrotne powtarzanie czynności prowadzi do ich automatyzowania się. Zawsze
automatyzują się umiejętności proste, ale też i większość umiejętności czynnościowych, tym
łatwiej im mniejsza ilość ruchów składa się na tę czynność.

Na szybkie i prawidłowe przyswjanie przez uczącego się umiejętności ma wpływ szereg
czynników, takich jak:
 opanowanie wiedzy dot. wykonywanej czynności i jej warunków (technicznych,
organizacyjnych, ekonomicznych, społecznych),
 zainteresowanie się uczącego wykonywanymi czynnościami dla siebie i pracodawcy,
 efektywność stosowanej metody kształtowania umiejętności (zależnie od rodzaju
wykonywanych czynności trzeba zastosować odpowiednią metodę, przykładowo: pokaz,
omówienie bądź instruktaż),
 aktywność uczącego się, która pozwala nie zrażać się trudnościami, zrozumieć technologię
pracy i opanować umiejętność,
 samokontrola uzyskiwanych rezultatów podczas ćwiczeń, analiza wyników i eliminowanie złych
ruchów,
 liczba wykonywanych ćwiczeń,
 tempo pracy i wymagania wobec poziomu i dokładności wykonania - umiejętności przedłużają
i utrudniają ich osiągnięcia,
 rozwojowe i indywidualne cechy uczących się, które wpływają decydująco na wyniki.

Zautomatyzowanie umiejętności prowadzi do nawyku.
Nawykiem nazywamy wykonywanie ruchów bez udziału świadomości.
Warunkiem przejścia od umiejętności do nawyku jest usunięcie nadmiaru ruchów zbędnych
i napięcia psychicznego oraz łączenie poszczególnych ruchów w jeden płynny ruch.
Wyeliminowanie ruchów zbędnych następuje wyłącznie w wyniku doświadczenia i wprawy
uczącego się. Nawyki ułatwiają wykonanie czynności, pozwalają na wykonanie ich w sposób
zautomatyzowany. Wykonujący ruchy może przy tym prowadzić procesy myślowe oderwane.
Należy jednak pamiętać, że czasami nawyki mogą być szkodliwe. Zmienia się
sytuacja, trzeba wykonać inny ruch, a z nawyku wykonuje się poprzedni, wyuczony i tym samym
powoduje wypadek. Staje się tak często wtedy, kiedy nawyki stają się przyzwyczajeniami
polegającymi na mechanicznym wykonaniu czynności nawet wtedy, gdy nie ma potrzeby tego
działania.

Aby uniknąć przechodzenia nawyku w przyzwyczajenie, należy w procesie uczenia
bezpiecznej pracy, doprowadzić do takiego opanowania wiadomości, umiejętności i nawyków, aby
wykonywane czynności stały się podobne do dokładnie wykończonych mechanizmów (przy czym
wykonujący je pracownik przejawia orientację umysłową i biegłość).
Nauczanie bezpiecznej pracy nie może więc ograniczyć się tylko do przekazania
wiadomości, wykształcenia umiejętności i nawyków doprowadzonych do mistrzostwa, ale także
należy podczas tego procesu wyrabiać w każdym pracowniku aktywny stosunek do
bezpieczeństwa pracy, pozytywne zainteresowanie bezpiecznym wykonywaniem zadań,
kształtować postawy pracowników do zagadnienia ochrony własnego zdrowia.
Proces opanowywania umiejętności i nawyków, z psychologicznego punktu widzenia
powinien być aktywnym procesem uściślenia, na podstawie samokontroli, oceny stopnia
prawidłowości wykonywanych działań oraz ich wyników.
Istotnym czynnikiem warunkującym opanowanie każdej umiejętności i nawyku jest
samokontrola.

Jest to umiejętność, dla osiągnięcia której muszą być spełnione następujące warunki:
 dokładne pojmowanie celu i sposobów wykonania zadania,
 wyobrażenie prawidłowego toku procesu pracy,
 znajomość oznak prawidłowego przebiegu procesu pracy,
 znajomość oznak prawidłowego przebiegu czynności,
 umiejętność rozpoznawania tych oznak we właściwym czasie,
 rozumienie znaczenia oznak i regulowanie na tej podstawie własnych czynności,
 zapobieganie zakłóceniom w przebiegu procesu pracy i usuwanie ich w przypadku
powstawania.

Proces opanowania umiejętności i nawyków powinien się opierać na aktywnej regulacji
poszczególnych czynności.
W procesie tym powinno zachodzić sprzężenie zwrotne między wykonywanymi
czynnościami i ich rezultatami, a wykorzystaniem ich do aktywnego regulowania i dokładnego
wykonania czynności.
Rozwój umiejętności, nawyków i postaw odbywa się w toku wielokrotnych powtórzeń.
Proces ten przebiega w trzech podstawowych etapach: analitycznym, syntetycznym i końcowym.

W pierwszym etapie następuje przyswajanie złożonych czynności przez opanowywanie
jego poszczególnych elementów podstawowych.
Jest to ważny etap dla dalszego rozwoju umiejętności, gdyż pierwsze wrażenia w pracy posiadają
znaczną siłę i dlatego mogą wywierać wpływ na dalszy przebieg ćwiczeń. W etapie tym występuje
zwykle dosyć szybka poprawa wskaźników szybkości i jakości pracy, ponieważ pierwsze
praktyczne zaznajomienie z ogólnymi warunkami pracy i przystosowanie się do nich prowadzą do
usunięcia błędów i zahamowań w pracy.
W drugim etapie zachodzą najbardziej złożone procesy - usprawnienia czynności oraz ich
połączenie.
W etapie trzecim dokonuje się doskonalenie umiejętności i przekształcenie jej w nawyk.

Proces kształtowania umiejętności i nawyków jest bardzo złożony. Wpływa na niego wiele
różnych czynników, z których najważniejszymi są:
1. Zainteresowanie uczących się osiąganiem pomyślnych wyników oraz ich stosunek
do wykonywanych w czasie nauki zadań,
2. Posiadanie niezbędnych dla danej pracy wiadomości,
3. Skuteczność metod nauczania bezpiecznej pracy,
4. Możliwość samokontroli w czasie uczenia się pracy,
5. Aktywny stosunek uczących się,
6. Dostateczna ilość powtórzeń nowo nabytych umiejętności,
7. Metody kształcące, elastyczność i zdolność dostosowania umiejętności do nowych
sytuacji,
8. Uwzględnienie właściwości różnych rodzajów nawyków,
9. Dostosowanie nauczania bezpiecznej pracy do indywidualności uczących się.

II. ROLA PROCESÓW POZNAWCZYCH W NAUCZANIU BEZPIECZNEJ
PRACY
Działalność szkoleniowa realizowana w zakładzie, instruowanie podległego personelu,
adaptowanie go do wykonywania zadań na stanowisku pracy - należy do oddziaływań
wychowawczych osób kierujących pracownikami.
Realizacja zadań wynikających z tej działalności może być efektywniejsza jeśli przełożony
posiada znajomość procesów poznawczych człowieka odgrywających podstawową rolę w procesie
uczenia się.

Na procesy poznawcze składają się:
1. wrażenia
2. spostrzeżenia
3. wyobrażenia
4. myślenie
5. pamięć
6. uwaga

1. Wrażenia
Wrażenie jest odzwierciedleniem w świadomości człowieka cech poszczególnych
przedmiotów, ich barw, kształtów, dźwięków, itp. Są one najprostszymi składnikami procesów
poznawczych i stanowią tworzywo oraz podstawę złożonych czynności poznawczych.
Aby powstało wrażenie, potrzebny jest odpowiedni bodziec działający na dany zmysł. Na
ogół zmysły człowieka są bardzo wrażliwe na działanie bodźca, jednak pomiędzy ludźmi istnieją
różnice pod względem wrażliwości na bodźce. Ma to ogromne znaczenie w pracy zawodowej, w
procesie adaptacji do istniejących warunków pracy. Ponadto w różnych zawodach potrzebny jest
różny stopień wrażliwości.
Największe znaczenie dla bezpieczeństwa pracy ma zjawisko adaptacji zmysłów. Jeśli przez
dłuższy czas działa ta sama podnieta, wówczas wrażliwość tępieje, przestaje się ją odczuwać lub
odczuwa bardzo słabo. Słabe bodźce zwiększają wrażliwość, silne zaś ją osłabiają. Jeśli na
przykład w polu widzenia znajduje się dość silne światło, to utrudnia ono dostrzeżenie słabego
płomyka.
Wrażenia stanowią materiał do spostrzeżeń.

2. Spostrzeżenia
Spostrzeżeniem nazywamy odzwierciedlenie w mózgu człowieka przedmiotów i zjawisk.
Aby nastąpiło spostrzeżenie, wrażenia muszą się połączyć, tworząc odbicie przedmiotu w
świadomości.
Istnieje duża różnica co do spostrzegania pomiędzy poszczególnymi ludźmi. Rozróżnia się
typy ludzi o spostrzeganiu obiektywnym i subiektywnym.
Spostrzeganie obiektywne, to spostrzeganie zgodne z rzeczywistością. Człowiek
charakteryzuje się spostrzegawczością obiektywną, spostrzega ściśle to co rzeczywiście istnieje,
nic od siebie nie dodając. Może być tak, że spostrzeże on mało faktów, ale widzi je takimi, jakie
są w rzeczywistości.
Spostrzeganie subiektywne wiąże się z różnymi domysłami, przeinaczeniami faktów.
Kierując procesem nauczania zasad bezpiecznej pracy, przełożony powinien zwracać uwagę na
różnego typu bodźce, w celu wyczulenia na nie przyszłego pracownika. Przykładowo, pracownik
pracujący w hali produkcyjnej, w której emitowany jest hałas, musi z jednej strony przyzwyczaić
się do niego, jak gdyby nie dostrzegać go, a jednocześnie musi rozróżniać słabe dźwięki i szmery
emitowane przez maszynę, urządzenie - świadczące o jej dobrej lub złej pracy.

3. Wyobrażenia
Zbierane w trakcie pracy zawodowej spostrzeżenia stanowią materiał pozwalający na
wyobrażenia.
Mogą one mieć charakter odtwórczy, są bowiem odtworzeniem dawnych spostrzeżeń, lub
wytwórczy - są bowiem zestawione z różnych elementów dawnych spostrzeżeń.
Zdolność do wyobrażenia nazywamy wyobraźnią.
Pracownik mający wykonać proces produkcyjny, którego efektem będzie konkretny produkt,
kieruje się wskazówkami przełożonego oraz materiałem zawartym w rysunku i opisie technicznym
i tworzy sobie na tej podstawie wyobrażenie przyszłego produktu.
W procesie nauczania wyobraźnia pomaga zrozumieć zarówno opisy słowne, jak i tablice
poglądowe, pomaga w odczytaniu rysunku technicznego.

4. Myślenie
Rozumienie jest aktywnością umysłowa, polegającą na jasnym uświadomieniu sobie
odpowiedniej ilości cech poznanwanego przedmiotu czy zjawiska. Uświadomienie to powoduje
często skojarzenia dodatkowe - ponad te, które wynikają ze styczności kolejnych ogniw treści,
zwiększając ilość śladów pamięciowych. Tak więc procesowi skutecznego uczenia się towarzyszyć
powinien ciągły ruch, a nie bierne, mechaniczne „wtłaczanie” informacji, które stają się martwe i
nietrwałe.
Aktywność poznawcza człowieka przejawia się wówczas, gdy człowiek myśli,
obserwuje i działa celowo.
Własnie celowość tych działań jest istotnym elementem, dzięki któremu proces nauczania
przynosi efekty.

Termin ”myślenie” w potocznym jego rozumieniu bywa używany na określenie luźno
nasuwających się po sobie myśli bez wyraźnego celu. Przykładowo, jadąc tramwajem myślimy:
„o jaki tłok, dziś jest bardzo zimno, może będzie wieczorem coś ciekawego w telewizji” - jest to
typowy przykład myslenia asocjacyjnego - nie ukierunkowanego. Ten rodzaj myślenia nie jest
przydatny z punktu widzenia aktywizacji procesu nauczania.
W procesie nauczania interesuje nas głównie myślenie ukierunkowane, w którym człowiek
stara się rozwiązać jakiś problem. Ponieważ określenie „problem” również zyskało wielką
popularność i nie zawsze jest używane w takim rozumieniu, jakie ma w tych rozważaniach i
zastosowaniu, należy je sprecyzować.

Problem jest to trudność o charakterze praktycznym, bądź teoretycznym, którą możemy
przezwyciężyć wyłącznie przez myślenie. O istnieniu problemu mówimy wówczas, gdy droga do
celu, który chcemy osiągnąć nie jest nam znana i nie możemy jej znaleźć działając instynktownie
czy nawykowo, lecz musimy wyjść poza daną sytuację, posłużyć się pamięcią i wytworzonymi
dotąd pojęciami, a nawet sięgnąć do źródeł wiedzy, np. podręczników, encyklopedii, itp.
W stawianiu przed nauczaniem problemów na miare ich możliwości (o odpowiednim
poziomie trudności) leży tajemnica ich efektywności tak zalecanego obecnie, zarówno w
dydaktyce dzieci i młodzieży jak i nauczaniu dorosłych - nauczania problemowego.
Aktywność i samodzielność jest też treścią i zaleceniem jednej z zasad dydaktycznych.

Przy takim nauczaniu (problemowym) istotnym warunkiem jest właściwe dobranie problemów
stawianych przed nauczanymi. Muszą to być problemy o odpowiednim stopniu trudności oraz
mające szanse na rozbudzenie zainteresowania uczestników: powinny nawiązywać do
wiadomości, które są znane wszystkim uczestnikom.
Pierwszym elementem w procesie ukierunkowanego myślenia (przez rozwiązywanie
problemów) jest odczucie trudności. Towarzyszy mu wysiłek skierowany na zrozumienie zadania.
Następnie osoba rozwiązująca problem usiłuje sobie przypomnieć wszystko to, co ułatwi jej
rozwiązanie problemu i przystępuje do poszukiwania rozwiązania drogą wyłącznie teoretyczną
bądź przy pomocy praktycznego działania. Najczęściej stawiane są w tej fazie hipotezy rozwiązań
i dokonywana jest ich weryfikacja prowadząca do wyboru rozwiązania prawidłowego bądź
rozwiązań prawidłowych o ile problem ma więcej niż jedno dobre rozwiązanie. Ostatnim krokiem
w procesie rozwiązywania problemów jest ostateczne praktyczne sprawdzenie wartości
rozwiązania.
W konkretnych przypadkach sposoby rozwiązania problemów moga się nieco różnić od
siebie ze względu na rodzaj, rozmiar problemów.

W procesie nauczania najistotniejszym momentem jest dobór i właściwe sformułowanie
problemu w stosunku do określonej grupy słuchaczy. należ oczekiwać, że słuchacz dokona
własciwego wyboru najskuteczniejszego sposobu nauczenia z przedstawionych poniżej
przykładów:
 sposób I: wykładowca omawia niebezpieczeństwa jakie grożą pracownikowi podczas pracy na
szlifierce
 sposób II: uczestnicy pod kierunkiem wykładowcy rozpatrują problem - jakie zagrożenia dla
obsługi stanowi szlifierka w ruchu.

Nauczanie problemowe może być realizowane zarówno w trakcie zajęć prowadzonych
metodami podającymi, jak też na drodze nauczania metodami aktywizującymi, które w swoich
założeniach oparte są na stawianiu i rozwiązywaniu problemów przez uczestników zajęć.
Angażowanie myślenia w procesie uczenia i nauczania przynosi uczącym się korzyść
podwójną:
 po pierwsze: rozwiązując problemy umysł dokonuje ćwiczenia funkcji myślowych. Wprawa ta
jest wykorzystywana w każdym działaniu.
 po drugie: pomyślny efekt (rozwiązania) zostaje trwale wcielony do zasobu wiedzy.

5. Pamięć
Pamięć nie stanowi wystarczającego warunku uczenia się, jest jednak warunkiem
niezbędnym.
Dzieki swoistym właściwościom umysłu zachowujemy ślady po przeżyciach i
spostrzeżeniach oraz możemy je odnawiać, reprodukować.
Przy określaniu jakości pamięci bierzemy pod uwagę jej pięć różnych właściwości:
 pojemność
 gotowość
 dokładność
 trwałość
 szybkość zapamiętywania

Pojemność pamięci jest teoretycznie nieograniczona, fizjologiczna granica pamięci jest odległa.
Jednak ilość zapamiętanych wiadomości uzależniona jest od wielu czynników, między innymi od
ilości czasu, jaki można poświęcić na naukę.
Gotowość pamięci - to umiejętność szybkiego przypominania sobie wiadomości potrzebnych w
określonej sytuacji. W praktyce gotowość pamięci ma nawet większe znaczenie niż szybkość
zapamiętywania. Cóż bowiem z tego, że pracownik szybko nauczył się przepisów bhp jeżeli w
warunkach praktycznego działania nie przestrzega ich. Gotowość pamięci w znacznym stopniu
decyduje o wartości pamieci i w procesie nauczania będzie nam zależało na tym aby ją osiągnąć.

Kształtowanie gotowości pamięci odbywa się przez:
 wyraźne wskazywanie sytuacji, w których podawane informacje powinny być zastosowane,
 łączenie teorii z praktycznym działaniem.
Stosując powyższe zalecenia winniśmy dążyć do tego aby w trakcie nauczania zostały wyczerpane
sytuacje typowe - najczęściej występujące w praktyce produkcyjnej.
Pozostałe właściwości pamięci - dokładność, trwałość i szybkość zapamiętywania, zależą
od techniki uczenia się. Jeżeli techika ta gwarantuje aktywność umysłową i rzeczywiste
zrozumienie treści, wymienione trzy właściwości mogą osiągnąć optimum w miarę doskonalenia
sposobów uczenia się. W procesie nauczania bezpośredni wpływ na aktywność i zrozumienie ma
struktura i układ treści oraz zastosowane metody.

6. Uwaga
Uwaga jest procesem skierowania świadomości na określony przedmiot lub zjawiska. Ma
ona decydujące znaczenie w uczeniu się nowych zagadnień.
Uwaga mimowolna występuje wówczas, gdy obserwowany przedmiot lub zjawisko jest
niezwykłe, barwnie interesujące, odcinające się od tła na tej zasadzie, że jest znane wśród
nieznanego lub odwrotnie - obce wśród znanego. Ten rodzaj uwagi nie powoduje szybkiego
zmęczenia w odróżnieniu od efektów wynikających ze skupienia uwagi dowolnej, które zależy od
wysiłku woli, od postanowienia o skupieniu uwagi na rzeczy, która sama nie wywołuje tego
zjawiska. Uwaga dowolna jest więc mniej trwała i sprowadza zmęczenie, nie może więc być
angażowana zbyt długo.

Człowiek dorosły legitymuje się wprawdzie znacznie większymi możliwościami skupienia
uwagi dowolnej niż dziecko, jednak nadmierne wykorzystywanie tego zjawiska jest niecelowe,
gdyż zmęczenie umysłu powoduje skrócenie okresu przyswojenia przekazywanych treści.
Jak budzić uwagę mimowolną? Głównie przez częste nawiązywanie do zainteresowań
uczącego się oraz przez stosowanie odpowiednich pomocy nauczania. Barwa planszy czy rysunku,
ruch w filmie, mimowolnie zwracają uwage uczących się, ograniczając ich świadomy wysiłek i
zmęczenie.

III. INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY W ZAKRESIE BHP I JEGO ELEMENTY
III. 1. Przygotowanie procesu nauczania bezpiecznej pracy na stanowisku pracy
Przed przystąpieniem do przeprowadzania procesu nauczania bhp, instruktor(przełożony)
powinien dokonać określonych zabiegów mających na celu przygotowanie procesu nauczania.
Celem nauczania bezpiecznej pracy jest wykształcenie w uczącym się takich kwalifikacji
zawodowych, które pozwolą mu na wykonywanie pracy w sposób mistrzowski, zgodny z zasadami
bezpieczeństwa.

Przedmiotem nauczania jest określona praca, wchodzące w jej skład operacje, fazy procesu,
grupy procesów. Określając przedmiot nauczania trzeba ustalić:
 jaka to jest praca,
 jaki jest jej rezultat,
 jaki materiał wyjściowy (surowiec)używany jest do wytworzenia produktów,
 jaki wzór wytworu ma być zrealizowany i na jakiej podstawie,
 w jakim czasie praca ma być wykonana,
 w jakim miejscu i na jakim stanowisku praca ma być wykonana,
 na jakie elementy (operacje) powinna być rozłożona praca,
 jakie zagrożenia istnieją w poszczególnych elementach pracy,
 jakie czynności uboczne i pomocnicze wiąża się z wykonywaniem pracy stanowiącej przedmiot
nauczania,
 do jakiego stpopnia dokładności, szybkosci, pewności należy nauczyć,
 jakie szczególne wymogi dotyczące bezpieczeństwa pracy stawiać należy uczącym się.

Przedmiotem nauczania bezpiecznego wykonywania pracy jest nie tylko umiejętność jej
wykonywania, ale pewna suma wiadomości teoretycznych ściśle z nią związanych.
Etap przygotowania instruktażu powinien składać się z następujących czynności:
1. Analizy stanowiska roboczego z punktu widzenia występujących zagrożeń i
uciążliwości,
2. Opisu czynności wraz z określeniem występujących zagrożen i wskazaniem
sposobu zachowania. Przy dokonywaniu analizy i opisu stanowiska, szczególnie
trudne elementy procesu technologicznego należy uwzględnić jako elementy
dodatkowych ćwiczeń utrwalających prawidłowe nawyki.
3. Przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego odpowiednio do
wykonywanego zadania roboczego.
Przy wykonywaniu analizy czynności należy uwzględnić następujące materiały:
A. Ramowy program szkolenia stanowiskowego bhp (określonego w obowiązującym
przepisie).
B. Listę zagrożeń i czynników szkodliwych związanych z wykonywaną pracą.
C. Tabelę zawierającą fazy produkcyjne i zagrożenia.

A. Ramowy program szkolenia stanowiskowego bhp.
Warunki pracy
Elementy pomieszczenia pracy lub innego wnętrza, w którym zainstalowane są urządzenia i w
którym obsługujący je pracownik ma przebywać:
 normatywy techniczne,
 oświetlenie ogólne,
 ogrzewanie,
 wentylacja, klimatyzacja,
 urządzenia techniczne stosowane w zakładzie, których stała bądź czasowa
obecność, pojawienie się w przestrzeni roboczej może stwarzać zagrożenie dla
pracujących podczas ich przebywania na stanowisku roboczym lub poruszania się
w pomieszczeniu pracy,
 specjalne urządzenia ochronne, sygnalizacyjne, chroniące przed
upadkiem,chroniące przed zetknięciem z zagrożeniem(środki ochrony zbiorowej),

Elementy stanowiska roboczego, zmieniające się w związku z cyklem produkcyjnym, zmianami
miejsca pracy i warunków otoczenia:
 pozycja przy pracy,
 oświetlenie stanowiska roboczego(wpływ zmian miejsca pracy i warunków
otoczenia),
 wentylacja miejscowa (wpływ zmienności warunków otoczenia na działanie
urzadzeń wentylacyjnych),
 odstępy od sąsiednich urządzen produkcyjnych w pomieszczeniu, wzajemne
odległości miedzy elementami stanowiska roboczego, ze szczególnym
uwzględnieniem przejść, zwłaszcza w czasie zmian warunków otoczenia,
 urządzenia ostrzegawcze, sygnalizacyjne, zabezpieczające, ochrony osobiste,
 surowce i produkty danego stanowiska pracy,
 zastosowanie,
 właściwości fizyczne i chemiczne,
 właściwości szkodliwe dla zdrowia pracownika i ewentualnie - użytkowników.

Przebieg procesu produkcyjnego w danym dziale (komórce organizacyjnej) w nawiązaniu do
procesu w całym zakładzie:
 proces produkcyjny na stanowiskach pracy technologicznie wcześniejszych od
stanowiska , na którym ma pracować szkolony pracownik,
 proces technologiczny obsługiwanego stanowiska,
 proces produkcyjny na stanowiskach roboczych technologicznie następnych,
 powiązanie omawianych wyżej części procesu produkcyjnego w jedną całość
procesu produkcji danego zakładu.

B. Lista zagrożeń i czynników szkodliwych
1. Czynniki natury technicznej (konstrukcja i stan techniczny maszyn i urządzeń,
narzędzi):
a) Cechy i właściwości przedmiotu:
elementy ruchome, luźne, ostre, wystające, kształt, stabilność, stateczność,
sztywność, zawartość, chropowatość powierzchni, nieprzewidziana zmiana
położenia przedmiotu, szkodliwe oddziaływanie materiałów, wytrzymałość
mechaniczna, cieplna, chemiczna, elektryczna.
b) Cechy i właściwości środków transportu:
różnokierunkowość ruchu, zmienność kierunkowości ruchu, stabilność, stateczność,
stan techniczny,oznakowanie barwne.

c) Cechy i właściwości maszyn (urządzeń):
samoczynne unieruchomienie, przypadkowe włączenie, zmiana położenia
przedmiotu, zły stan techniczny, brak urządzeń zabezpieczających, wadliwość
urządzeń zabezpieczających, dostosowanie do wygody obsługi.
d) Cechy i właściwości terenu, pomieszczenia, otoczenia:
dostępność do transportowanych przedmiotów, stan dróg transportowych,
oświetlenie przedmiotu i drogi jego ruchu, tło akustyczne zapewniające odbiór
sygnałów, odbłyski światła, mikroklimat umożliwiajacy wykonanie zadania bez
nadmiernego zmęczenia, czystość powietrza, zatrzymanie się spadającego
przedmiotu lub zmiana kierunku spadania, przypadkowe usunięcie przedmiotu,
stan ochron osobistych, prąd elektryczny, hałas, drgania, przypadkowa
niesprawność, awaria.
e) Cechy i właściwości narzędzi:
konstrukcja, stan techniczny, wygoda obsługi, zabezpieczenia przed urazami.

2. Czynniki organizacyjne
dobór środka transportu, zastosowanie uchwytów specjalnych, do zaczepiania
przedmiotu lub opakowań i palet, tempo i rytm pracy, nadmierna lub
niedostateczna jej intensywność, stan dróg transportowych, warunki
środowiskowe, dobór pracownika, brak nadzoru, nieznajomość niebezpieczeństwa,
ukształtowanie stanowisk pracy i wadliwość ich organizacji, metody pracy i ich
zmiana lub wadliwość, samowolne opuszczenie stanowiska przez obsługę,
nieprawidłowa zmiana pozycji, niewystarczające przeszkolenie zawodowe i bhp,
niedostateczna zdolność adaptacji.
3. Uwarunkowania psychofizyczne
stan zdrowia, łatwe uleganie zmęczeniu, staż pracy, stan emocjonalny, stosunek
do pracy, wyszkolenie, przydatność do zawodu, wadliwe właściwości woli i uwagi,
wadliwość pracy organów wzroku, słuchu, niedyspozycje fizyczne i psychiczne,
niewłaściwy odruch, brak pamięci, przyspieszony lub opóźniony refleks, zręczność,
unik świadomy lub nieświadomy.

Kolejne fazy cyklu
produkcyjnego
Zagrożenia
wynikające
z cech
przedmiotu
Zagrożenia
wynikające
z właściwości
urządzenia
Zagrożenia
wynikające
z cech
terenu,
pomieszczenia,
otoczenia
Zagrożenia
wynikające
z właściwości
narzędzi
Zagrożenia
wynikające
z właściwości
transportu
Zagrożenia
wynikające
z organizacji
pracy
Zagrożenia
wynikające
z cech
psychofizyczny
ch człowieka
I. Czynności
wstępne przed
uruchomieniem
urządzenia
II. Czynności
podczas
uruchomienia
urządzenia
III. Czynnosci w
czasie pracy
urządzenia
IV. Czynności po
zatrzymaniu pracy
urządzenia

III.2. Przebieg nauczania, jego fazy i zasady
A. Przygotowanie pracownika do wykonania określonych czynności.
B. Pokaz i objaśnienie sposobu wykonania danych czynności z uwzględnieniem tych
elementów, w których występują szczególne zagrożenia.
C. Próbne wykonanie zadania przez pracownika, pod kontrolą prowadzącego
instruktaż.
D. Samodzielna praca w obecności prowadzącego instruktaż.
E. Omówienie i ocena przebiegu nauki.

Wykonanie instruktażu stanowiskowego w zaprezentowany sposób wymaga odpowiedniego
klimatu w zakładzie pracy, skłaniającego osoby kierujące pracownikami do podjęcia starań nad
prawidłowym przygotowaniem się do jego realizacji. Wielką rolę w programowaniu takiej metody
spełniać powinny służby bhp, rozumieją one bowiem że od stopnia wiedzy i umiejętności
personelu pracowniczego zależy nie tylko bezpieczeństwo załogi, ale i postęp w doskonaleniu
warunków pracy.
Drugim warunkiem jest zdobycie umiejetności realizowania tej metody wśród kadry zajmującej
się szkoleniem stanowiskowym bhp w zakładzie pracy.

A. Przygotowanie uczącego się do szkolenia
Każde szkolenie powinno zacząć się od wstępnej rozmowy z uczestnikami procesu
nauczania. Rozmowa ta powinna zorientować instruktora, osobę kierującą pracownikami w
poziomie wiadomości i umiejętności uczestników w zakresie pracy stanowiącej przedmiot
nauczania, co pozwoli prowadzącemu dopasować zasób prezentowanej wiedzy do poziomu
przygotowania szkolonych oraz wzbudzić zainteresowanie szkolonych przedmiotem nauczania.
Sposób przeprowadzenia tej rozmowy zależy od szeregu czynników, takich jak:
 ogólny poziom świadomości i umiejętności reprezentowany prze uczestników szkolenia,
 indywidualne cechy poszczególnych słuchaczy, wiek, doświadczenie.
Najskuteczniejszą metodą wprowadzenia uczestników w temat szkolenia jest połączenie
pogadanki z dyskusją.
W etapie przygotowawczym należy przedstawić przedmiot nauczania. Dzięki temu uczący się
uzyska pełne zrozumienie danej pracy, jej celu, znaczenia, podstaw teoretycznych związków z
innymi procesami, sposobu wykonania oraz świadomość czego oczekuje przełożony i do czego
proces nauczania zmierza. Należy więc przedstawić informację o:

a) zakładzie pracy, przykładowo:
 dane dot. produkcji,
 o wydziale produkcyjnym,
 gospodarce maszynowej,
 magazynowej, transportowej,
 remontowej.
b) stanowisku pracy, zawierającą charakterystykę:
 lokalizacji stanowiska,
 warunków pracy na stanowisku,
 wyposażenia stanowiska pracy,
 metod zaopatrywania i obsługi stanowiska pracy,
 odległości od stanowiska: przełożonego, kontroli technicznej, wypożyczalni narzędzi,
rozdzielni, szatni,
 informacje o zespole pracowniczym, czasie pracy, przerwach w pracy,
 warunkach bezpieczeństwa pracy, występujących zagrożeniach, metodach
ochrony(osłonach, urządzeniach ochronnych, odzieży ochronnej),
 metodzie pracy, która jest przedmiotem instruktażu.

B. Pokazanie sposobu wykonania danej operacji
Najskuteczniejszy sposób przeprowadzania pokazu to taki, który prowadzony jest wg.
następującego schematu:
 pokaz całości,
 pokaz elementów,
 ponowny pokaz całości.
W fazie pokazu całości ukazujemy wraz z objaśnieniem cały proces pracy. Jeśli jest on bardzo
skomplikowany dzielimy go na poszczególne fazy i dokładnie objaśniamy. Przy pokazie całkowitym
poszczególne fazy łączymy tak aby tworzyły jedną całość.
Sposób wykonania poszczególnych części powinien być przedstawiony słuchaczom dwukrotnie,
niezbyt szybko oraz w sposób zwięzły - omówiony.
Tak przeprowadzony pokaz pozwala uczniom uzyskać wstępny, ogólny obraz pracy, którą mają
w przyszłości wykonać.

Powtarzany pokaz fragmentu pracy staje się źródłem:
 określonej umiejętności,
 wiadomości o charakterze wykonywanych czynności, sposobie ich wykonania,
 spostrzeżeń o stopniu trudności i niebezpieczeństwie tkwiącym w pracy.
Pokaz powinien przebiegać wg. następującego porządku:
 pokazanie i określenie wszystkich elementów potrzebnych do wykonania danej operacji, tj.
materiałów, narzędzi, maszyn,
 sposób posługiwania się narzędziem,
 sposób obsługiwania maszyny,
 sposób wykonywania danej operacji,
 sposób posługiwania się przyrządami.

Po przeprowadzeniu pokazu całościowego i fragmentarycznego w celu lepszego utrwalenia
przez uczniów materiału, należy ponownie dokonać pokazu całości.
Instruktor demonstruje cały proces pracy, ponownie objaśniając poszczególne elementy. Ta
faza pokazu ma na celu powiązanie demonstracji z uzasadnieniem sposobu wykonywania
czynnosci.
W ostatniej fazie instruktor powtarza cały proces (bez objaśnień). Jeżeli jest to proces złożony,
pokaz końcowy powtarza kilkakrotnie, stopniowo przyspieszając tempo.

C. Próbne wykonanie zadania przez ucznia, pod kontrolą prowadzącego instruktaż
Najbardziej skuteczną metodą próbnego wykonania pracy przez uczniów pod nadzorem
instruktora jest metoda pięciofazowa:
1. Wstępna, samodzielna próba wykonania pracy.
2. Wykonanie w zwolnionym tempie poszczególnych fragmentów pracy z
jednoczesnym głośnym objaśnienia wykonywania poszczególnych czynności.
3. Wykonanie poszczególnych fragmentów procesu pracy z jednoczesnym
objaśnieniem sposobu wykonywania tych czynności.
4. Wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy wraz z jej uzasadnieniem.
5. Ogólny - ponowny pokaz całościowy procesu pracy wraz ze stopniowym
przyspieszeniem tempa wykonywanych czynności (od powolnego do normalnego).

Pierwsze samodzielne wykonanie pracy przez ucznia jest wynikiem osiągnięcia celu
nauczania i opanowania pracy stanowiącej przedmiot szkolenia. Jesli uczący się pomyślnie
wykonał tą próbę, to oznacza że wyciągnął pełną korzyść z procesu nauczania.
Dla nauczającego udana próba stanowi dowód, że pokaz i instruktaż zostały
przeprowadzone w sposób prawidłowy i kompletny, z zastosowaniem właściwych metod
dydaktycznych.
Duże znaczenie psychologiczne dla uczniów ma wyrażenie przez instruującego pochwały i
uznania. Staje się to dla uczących poważnym bodźcem do dalszego rozwijania aktywności w
procesie nauczania pracy.
W czasie próbnego wykonywania pracy uczeń z reguły popełnia szereg błędów, które w
miare powtarzania prób zanikają. W tarkcie pracy ucznia, jeżeli nie zachodzi potrzeba, instruktor
nie powinien zbyt wcześnie ingerować i dokonywać korekty dostrzeżonych usterek
wykonawczych. Ingerencja jest wtedy niezbędna, gdy uczeń nie przestrzega podstawowych
wytycznych wykonywania pracy, zwłaszcza dotyczących bezpiecznego wykonywania pracy, a
także zaleceń mających na celu ułatwienie pracy.

Niezmiernie ważne na tym etapie szkolenia jest zapobieganie powstawania szkodliwych
nawyków, wpływających ujemnie na wynik pracy. Nawyki takie mogą powstawać bardzo szybko,
już po kilkurazowym (błędnym) nie poprawionym wykonaniu pracy. W przypadku stwierdzenia u
ucznia zarysowujących się znacznych odchyleń od prawidłowego wykonywania pracy - instruktor
powinien otoczyć go specjalną opieką i dodatkowo przerobić z nim odpowiednie fragmenty
procesu pracy.

D. Samodzielna praca
Jeżeli uczeń poczynił wystarczające postępy i potrafi już pod nadzorem zadawalająco
wykonywać nową czynność, należy mu powierzyć samodzielną pracę do wykonania. Danie
uczniowi możliwości samodzielnej pracy pozwala mu uwierzyć we własne siły i umiejętności.
Instruktor nie powinien w żadnym przypadku stać obok ucznia i w sposób ciągły
obserwować jego pracę.
Dyskrecja, ograniczenie interwencji do najbardziej niezbędnych, taktowne i przyjazne
odnoszenie się do ucznia - to podstawowe zasady postępowania instruktora w trakcie szkolenia.
Sprzyjają one powstawaniu poczucia pewności siebie ucznia.
Trzeba jednak pamiętać, że i na tym etapie kursant musi mieć możność zwrócenia się do
określonej osoby z prośbą o wyjaśnienie nasuwających się wątpliwości.

E. Omówienie i ocena przebiegu nauki
Szkolenie pracowników zakłada pełną aktywizację jego uczestników w poznaniu zasad
bezpiecznej pracy i nabywaniu umiejętności usprawnienia stanowiska pracy przez dokonywanie
prób działań zmniejszających uciążliwość pracy. Realizacji tego celu służą różnorodne metody
prowadzenia zajęć, ale przede wszystkim metoda sprawdzianu wiedzy i umiejętności.
Zadanie rozwiązywane przez pracowników powinno być wąskie, związane z własnym
stanowiskiem pracy, dające możliwość rozumienia potrzeby i istoty usprawnień na stanowisku
czyli upraktycznienia całosci wiedzy wynikającej z odbytego szkolenia.

Cel taki można osiągnąć formułując słuchaczom konkretne pytania problemowe, przykładowo:
1. Czy na twoim stanowisku pracy występuje nadmiernie uciążliwy hałas? Jeśli tak, to skąd należy
uzyskać informacje o jego poziomie?
2. Czy pracownicy w twoim zakładzie są narażeni na działanie wibracji? Jeśli tak, to od kogo
należy uzyskać informacje o stopniu jej szkodliwości?
3. Czy występuje zapylenie na stanowisku pracy? Jeśli tak, to jakie metody pracy i działania
chronią przed jego szkodliwością?
4. Czy twoje stanowisko pracy odpowiada wymaganiom bezpieczeństwa i higieny pracy?

IV. UWAGI KOŃCOWE
W czasie prowadzenia szkolenia stanowiskowego należy zwracać baczną uwagę nie na
szybkość lecz na jakość wykonywania czynności. Nie oznacza to, że można nadmiernie przedłużać
szkolenie. Przeciwnie - dążenie do jakości w trakcie ćwiczeń powinno umożliwić stawianie później
większych wymagań co do szybkości wykonywania pracy, tak aby stopniowo uczeń osiągnął
wydajność pracownika wykwalifikowanego.

Od początku szkolenia należy wytwarzać właściwe nawyki, unikać utrwalania w pamięci
motorycznej uczniów ruchów nieprawidłowych, których trudno się będzie później pozbyć. Nalezy
poprawiać ruchy złe, prostować błędy. Omawiając pracę uczniów należy zacząć od zwrócenia
uwagi na jej udaną część, a następnie przejść do wykrywania błędów z wyciągnięciem
odpowiednich błędów. Przy stwierdzeniu u uczniów złej postawy lub niewłaściwego ruchu
instruujący powinien dopiero w ostateczności osobiście zademonstrować właściwe wykonanie
czynności - jeżeli uczący się nie potrafi ich poprawić, pomimo obserwacji i wskazówek. Należy
jednocześnie stale odwoływać się do zastanowienia, zadając uczniowi pytania umożliwiające
przypomnienie sposobów właściwego wykonania pracy pokazanych w trakcie zajęć praktycznych.

Przełożony (instruktor) powinien stale kontrolować i oceniać prawidłowość i racjonalność
metody pracy ucznia, jakość wykonywanych wyrobów, opanowywania ustalonych dla celów
szkolenia dziennych norm wydajności, umiejętności stosowania nabytych wiadomości w praktyce
oraz stopnia samodzielności w pracy. Jeśli odpowiedzi są niedokładne, praca wykonywana
miernie, ruchy niewłaściwe - należy wyciągnąć z tego wniosek, że cel szkolenia nie jest osiągnięty.
W takich przypadkach instruktor powinien przygotować się do zajęć szkoleniowych jeszcze
staranniej, dokładniej instruować, precyzyjniej pokazywać właściwe ruchy.

Należy stwarzać takie warunki, aby uczeń miał możność poznawania swoich postępów i
stałego ich kontrolowania. W każdym ćwiczeniu należy uwzględniać możliwość samokontroli,
porównywania własnych wyrobów z wyrobami wzorcowymi, itd.
Instruujący powinien pamiętac o konieczności urozmaicenia ćwiczeń. Uczeń nie może
długo skupić swojej uwagi na jednym tylko przedmiocie, zwłaszcza wtedy, gdy chodzi o ruchy
robocze proste. Przy pojawieniu się oznak znużenia należy pobudzać uwagę przez zmiane rodzaju
ćwiczenia.

Między okresami wytężonej uwagi należy stworzyć uczniom możność odprężenia się. W
początkowym okresie szkolenia dobrze jest stosować pięciominutowe przerwy co godzinę. Należy
też prowadzić na przemian, ćwiczenia wymagające dużej uwagi z ćwiczeniami wymagającymi
wydatkowania energii mięsniowej. Nigdy nie powinno się wymagać od uczestników szkolenia -
pracy, której się jeszcze pracownik nie nauczył, gdyż wykonując ją może nabrać złych nawyków,
trudnych następnie do wykorzenienia.
W toku szkolenia należy starać się wzbudzić i utrzymywać jak największe zainteresowanie
uczniów. Wysiłek instruktora tylko wtedy jest skuteczny, gdy szkoleni mają autentyczne
pragnienie nauczenia się danej pracy.

Szkolenie winno łączyć się z wychowywaniem. „Mistrz – wychowawca” stale winien
pamiętać o potrzebie wyrabiania umiejętności współżycia w zespole, starać się wyrobić
solidarność grupową, uświadamiając uczniom, że ich praca wiąże się z pracą innych
pracowników. Gdy zachodzi potrzeba , należy tępić zarozumialstwo oraz ośmielac i dodawać
otuchy skromnym (onieśmielonym). W pracy wychowawczej wykładowca musi wystrzegać się
„kaznodziejstwa”, sloganowego pouczania, natomiast przez stałe oddziaływanie w czasie pracy
wyrabiać w słuchaczach dodatnie cechy osobowościowe, pozytywne nastawienie do ochrony
zdrowia i życia poprzez przestrzeganie bezpiecznych metod i sposobów pracy, współdziałania w
obszarze tego zagadnienia z przełożonymi i pracodawcą.

Ramowy program instruktażu stanowiskowego
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:
a) informacji o czynnikach środowiska pracy występujących na danym stanowisku pracy i w
jego bezpośrednim otoczeniu oraz o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,
b) wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i
zagrożeniami dla zdrowia w warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych,
c) wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania powierzonej
pracy.

2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie jest przeznaczone dla pracowników nowo zatrudnianych na stanowiskach
robotniczych i innych, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych
dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, dla pracowników przenoszonych na takie
stanowiska oraz w przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych, tj. w razie
zmiany procesu technologicznego, zmiany organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do
stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych
lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń. Szkolenie jest przeznaczone również dla
studentów odbywających praktyki studenckie oraz uczniów odbywających praktyczną naukę
zawodu.

3.Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu - na stanowisku, na którym będzie
zatrudniony instruowany pracownik, na podstawie szczegółowego programu opracowanego
przez organizatora szkolenia.
Szkolenie powinno uwzględniać następujące etapy:
a) rozmowę wstępną instruktora z instruowanym pracownikiem,
b) pokaz i objaśnienie przez instruktora całego procesu pracy, który ma być realizowany przez
pracownika,
c) próbne wykonywanie procesu pracy przez pracownika przy korygowaniu przez instruktora
sposobów wykonywania pracy,
d) samodzielną pracę instruowanego pracownika pod nadzorem instruktora,
e) sprawdzenie i ocenę przez instruktora sposobu wykonywania pracy przez pracownika.

Jeżeli pracownik wykonuje prace na różnych stanowiskach, szkolenie powinno uwzględniać
wszystkie rodzaje prac, które będą należały do zakresu obowiązków pracownika.
Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części powinny być
dostosowane do przygotowania zawodowego i dotychczasowego stażu pracy pracownika oraz
zagrożeń występujących przy przewidzianej do wykonywania przez niego pracy.

4.Ramowy program szkolenia:
Lp. Temat szkolenia Liczba
godzin*)
1 2 3
1. Przygotowanie pracownika do wykonywania określonej pracy, w tym
w szczególności:
a) omówienie warunków pracy z uwzględnieniem:
― elementów pomieszczenia pracy, w którym ma pracować pracownik,
mających wpływ na warunki pracy pracownika (np. oświetlenie ogólne,
ogrzewanie, wentylacja, urządzenia techniczne, urządzenia ochronne),
― elementów stanowiska roboczego mających wpływ na bezpieczeństwo
i higienę pracy (np. pozycja przy pracy, oświetlenie miejscowe,
wentylacja miejscowa, urządzenia zabezpieczające, ostrzegawcze i
sygnalizacyjne, narzędzia, surowce i produkty),
― przebiegu procesu pracy na stanowisku pracy w nawiązaniu do procesu
produkcyjnego (działalności) w całej komórce organizacyjnej i zakładzie
pracy,
b) omówienie zagrożeń występujących przy określonych czynnościach na
stanowisku pracy, wyników oceny ryzyka zawodowego związanego
z wykonywaną pracą i sposobów ochrony przed zagrożeniami oraz
zasad postępowania w razie wypadku lub awarii,
c) przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego do wykonywania
określonego zadania
2
2. Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy
zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych
czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne i
niebezpieczne
0,5
3. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora 0,5
4. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora 4
5. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika 1
Razem: minimum 8

PRZYKŁAD INSTRUKTAŻU STANOWISKOWEGO ZWIĄZANEGO Z
OBSŁUGĄ WÓZKA WIDŁOWEGO
Cel szkolenia
Celem instruktażu stanowiskowego jest zapoznanie pracownika z
zagadnieniami bhp na stanowisku kierowcy wózka jezdniowego
oraz ugruntowanie jego wiedzy i umiejętności w
zakresie:
1) czynników środowiska pracy występujących na tym stanowisku
oraz ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą,
2) sposobów ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą być
powodowane przez czynniki występujące w środowisku pracy,
3) metod bezpiecznego wykonywania pracy na stanowisku
kierowcy wózka jezdniowego,
4) bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń

Kto podlega szkoleniu?
Szkoleniu wstępnemu w formie instruktażu stanowiskowego na stanowisku kierowcy wózka
jezdniowego podlegają:
• pracownicy nowo zatrudnieni na tym stanowisku,
• pracownicy przenoszeni na to stanowisko,
• pełnoletni uczniowie i studenci odbywający praktyczną naukę zawodu
(§ 11 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 rozporządzenia szkoleniowego).
Uczniowie odbywający praktyczną naukę zawodu kierowcy wózka jezdniowego muszą być osobami
pełnoletnim, gdyż do obsługi wózków może być dopuszczony tylko pracownik, który ukończył 18 lat.
Jedynie osoba pełnoletnia może uzyskać uprawnienia kierowcy i zezwolenie do obsługi wózka
jezdniowego wystawione przez pracodawcę obowiązujące na terenie zakładu pracy danego pracodawcy
(§ 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym).

Pamiętajcie, że pracownicy zatrudnieni na tym stanowisku pracy powinni odbyć ponowne
szkolenie w przypadku zmian:
organizacyjnych w procesie technologicznym obowiązującym w danej branży;
warunków techniczno-organizacyjnych, a w szczególności, gdy wprowadza się:
nowe procesy technologiczne,
nową organizację pracy i stanowiska pracy,
nową technologię i sprzęt, a w szczególności, gdy w tych elementach występują czynniki
szkodliwe lub niebezpieczne dla zdrowia,
nowe rozwiązania konstrukcyjne narzędzi, oprzyrządowania, maszyn i urządzeń (§ 11 ust. 3
rozporządzenia szkoleniowego).

Czas trwania szkolenia
Czas przeznaczony na szkolenie stanowiskowe kierowcy wózka jezdniowego zależy m.in. od:
− rodzaju i zakresu zadań, które powierza się temu pracownikowi,
− stopnia skomplikowania infrastruktury stanowiska lub stanowisk pracy,
− liczby i złożoności wprowadzanych zmian technologiczno-organizacyjnych,
− predyspozycji osobowych pracownika.
Tak więc czas trwania instruktażu powinniście uzależnić od wymienionych czynników, a szczególności od:
1) przygotowania zawodowego pracownika,
2) dotychczasowego stażu pracy i doświadczenia,
3) osobistych predyspozycji pracownika,
4) rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku lub stanowiskach pracy, na których ma być
zatrudniony pracownik
(§ 11 ust. 4 rozporządzenia szkoleniowego).
Pamiętajcie, że instruktaż stanowiskowy pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowcy wózka
jezdniowego nie może być krótszy niż 8 godzin lekcyjnych, gdzie 1 godzina lekcyjna = 45 min
(ramowy program instruktażu stanowiskowego zawarty w załączniku nr 1 pkt II do rozporządzenia szkoleniowego).

Kto może przeprowadzić instruktaż?
Instruktaż stanowiskowy może przeprowadzić sam pracodawca lub wyznaczona przez niego
osoba kierująca pracownikami, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje
i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu
stanowiskowego
(§ 11 ust. 5 rozporządzenia szkoleniowego).
Najczęściej w małych zakładach instruktaż przeprowadza sam pracodawca.
W przypadku średnich i dużych firm instruktaż stanowiskowy zazwyczaj przeprowadzają
wyznaczeni przez pracodawcę pracownicy. Mogą to być kierownicy bądź mistrzowie:
• działów przyjęcia towaru,
• magazynów,
pod warunkiem, że osoby te posiadają wymagane kwalifikacje.

Miejcie na uwadze, że szczegółowy program instruktażu stanowiskowego powinien
przewidywać poinformowanie pracownika m.in. o:
warunkach bezpiecznej i higienicznej pracy,
warunkach obowiązujących w pomieszczeniu i na stanowisku pracy,
wymaganiach technicznych i organizacyjnych.
Pamiętajcie, że pracodawca bądź jednostka organizacyjna prowadząca szkolenie,
opracowując szczegółowy program instruktażu stanowiskowego, powinni dostosować
przykładowy ramowy program do potrzeb własnego zakładu oraz uwzględnić warunki w nim
panujące.

Etapy instruktażu stanowiskowego
Instruktaż stanowiskowy kierowcy wózka jezdniowego powinien składać się z następujących
etapów:
I. W prowadzenie i rozmowa wstępna instruktora z pracownikiem lub pracownikami. Wstępna
ocena poziomu wiedzy szkolonego, możliwości nawiązania kontaktu.
II. Pokazy i prezentacje oraz omówienie cyklu technologicznego, procesów pracy na stanowisku,
na którym ma być zatrudniony pracownik, przedstawienie zagrożeń.
III. Próbne wykonanie przez pracownika procesu pracy, obserwacja instruktora i ewentualna
korekta popełnionych uchybień w procedurach pracy.
IV. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora.
V. Sprawdzenie i ocena przez instruktora sposobu wykonania pracy przez pracownika.
Na ostatnim etapie instruktażu należy omówić pozytywne i negatywne zachowania i popełnione
błędy oraz przeprowadzić ich korektę.
Proponujemy Wam, aby co najmniej połowa czasu szkolenia wykorzystana była na indywidualną
pracę kierowcy wózka jezdniowego pod nadzorem instruktora. Pozostały czas instruktażu należy
przeznaczyć na omówienie zagadnień teoretycznych dotyczących pracy na tym stanowisku.

Wstępne zagadnienia instruktażu
Etap wstępny instruktażu stanowiskowego kierowcy wózka jezdniowego powinniście rozpocząć
od rozmowy ze szkolonym, która pozwoli Wam na ocenę jego poziomu wiedzy i umiejętności.
Zanim przejdziecie do następnego etapu, czyli omawiania procesów pracy i zagrożeń,
proponujemy Wam, abyście zapoznali pracownika z posiadanym w zakładzie pracy taborem do
transportu wewnątrzzakładowego, tzn. powinniście zaprezentować szkolonemu wózki
jezdniowe, jakimi dysponujecie na terenie zakładu.
Warto również przypomnieć szkolonemu treść lub zapoznać go, jeżeli dotychczas nie został
zapoznany, z treścią instrukcji bhp dla urządzeń i środowiska pracy występujących na jego
stanowisku.

Transport wewnątrzzakładowy
Pod pojęciem „transportu wewnątrzzakładowego” rozumiemy przemieszczanie osób lub
ładunków po określonej drodze, za pomocą wybranego środka transportu, w ograniczonej
przestrzeni zakładu pracy.
Podstawową cechą transportu wewnątrzzakładowego jest jego ograniczenie do
transportu ładunków w obrębie magazynu, zakładu, hali, itp. Z uwagi na to, w jakiej części
zakładu się on odbywa, możemy mówić o transporcie wydziałowym,
międzywydziałowym, oddziałowym, stanowiskowym czy między stanowiskowym.

Parametry wózków jezdniowych
Po zidentyfikowaniu bazy transportowej funkcjonującej w Waszej firmie powinniście przypomnieć
pracownikowi podstawowe wielkości znamionowe wózków jezdniowych pozostających do jego
dyspozycji.
Do charakterystycznych danych wózków jezdniowych (określających cechy użytkowe wózka i
podawane przez producentów w zależności od ich rodzaju i typu) należą:
1) nominalna nośność wózka jezdniowego (określana w kilogramach),
2) nominalna siła uciągu N (określana w niutonach),
3) udźwig nominalny Q (określany w kilogramach),
4) udźwig zredukowany,
5) prędkość podnoszenia,
6) prędkość opuszczania ładunku,

7) wysokość podnoszenia,
8) wysokość swobodnego podnoszenia (h),
9) prędkość jazdy,
10) zewnętrzny promień zawracania,
11) zdolność pokonywania wzniesień,
12) nacisk wywierany na podłoże.
Nie zapomnijcie zapoznać kierowcy z osprzętem używanym w zakładzie pracy. Pamiętajcie, że
najczęściej do każdego wózka jezdniowego podstawowym osprzętem są widły, przedłużacz
wideł (do ładunków wielkogabarytowych), trzpień do transportu zwojów oraz wysięgnik z
hakiem.

Etap II instruktażu
W drugim etapie szkolenia objaśnijcie proces technologiczny i sposób wykonywania
pracy na danym stanowisku. W trakcie zajęć powinniście zadawać liczne pytania, które
pozwolą na bieżącą ocenę pojmowania zagadnień przez szkolonego.
Pamiętajcie, aby pokazując szkolonemu podczas instruktażu czynności rutynowe na
stanowisku pracy, wykonywać je powoli, prezentując i wyjaśniając wszystkie czynności
po kolei. Natomiast na czynności szczególnie niebezpieczne lub trudne zwróćcie
szczególną uwagę, podkreślając je wielokrotnie. Dużo uwagi poświęćcie również na
metody bezpiecznego wykonywania pracy.

Stanowisko pracy kierowcy wózka jezdniowego
Stanowisko pracy kierowcy wózka jezdniowego zlokalizowane jest najczęściej w działach przyjęcia
i wydawania towarów lub w miejscach, gdzie konieczne jest przemieszczanie znacznych ilości towarów
ciężkich lub o znacznej objętości. Dotyczy to zarówno np. magazynów, jak i hal.
Pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy wózka jezdniowego korzystają z wózków widłowych
napędzanych silnikiem elektrycznym, spalinowym lub silnikiem na gaz propan-butan. Wózki widłowe
przechowywane są w wyznaczonych miejscach magazynowych, w polach postojowych właściwie
oznakowanych. Pole postojowe powinno być określone żółtą linią o szerokości 5–10 cm, malowaną
farbami o dużym współczynniku ścieralności (chodzi o trwałość oznaczenia), szerokość i długość
oznaczonego pola powinna wynikać i być dostosowana do parametrów technicznych typu wózka.
Kierowcy wózków widłowych czynności transportowe wykonują często w obecności innych osób (np.
współpracowników lub klientów), zatem wymagania bezpieczeństwa pracy ulegają szczególnym
obostrzeniom. Dlatego też wykonywanie czynności kierowcy wózka wymaga zapoznania go z wieloma
instrukcjami bhp (m.in. transportu ręcznego, obsługi wózka jezdniowego, ładowania akumulatorów,
składowania towarów, transportu wewnątrzzakładowego) oraz np. zasadami bezpiecznego zachowania
się w magazynach wysokiego składowania, stosowania narzędzi i elementów pomocniczych przy
pracach transportowych.

Najczęstsze zagrożenia na stanowisku pracy kierowcy wózka
Największym zagrożeniem występującym na tym stanowisku pracy jest możliwość uderzenia lub
przygniecenia składowanymi materiałami w miejscu wykonywania czynności transportowych.
Niebezpieczeństwo to występuje zarówno w bezpośrednim otoczeniu wózka jezdniowego, jak
i w dalszym otoczeniu innych osób i elementów infrastruktury pomieszczenia, w którym wyznaczona jest
praca.
PRZYKŁAD: Kierowca wózka stawiając towar, nie zauważył innego pracownika sprzątającego podłogę
w pobliżu miejsca składowania i przygniótł mu stopę, stawiając transportowaną paletę z towarem.
W wyniku czego pracownik sprzątający doznał licznych złamań kości stopy.
Możliwe jest także potrącenie, najechanie wózkiem na współpracowników lub osobę trzecią.
PRZYKŁAD: Kierowca wózka widłowego przewożąc towar, nie zauważył idącego obok pracownika
i potrącił go. W wyniku czego pracownik ten doznał urazu kręgosłupa.
Innym istotnym zagrożeniem jest również popełnienie błędu przez kierowcę i nieprawidłowe podjęcie
materiału transportowanego, wskutek czego może nastąpić przewrócenie wózka z kierowcą.
PRZYKŁAD: Kierowca wózka widłowego podejmując materiały na palecie, nie zauważył, że paleta została
podjęta krzywo, towar znajdujący się na niej miał znaczny ciężar i spowodował przechylenie się wózka,
a następnie jego przewrócenie.

Kolejnym zagrożeniem mogą być zmienne warunki ukształtowania terenu, po
którym porusza się wózek.
PRZYKŁAD 1: Kierowca był przyzwyczajony do określonego usytuowania towarów
na terenie magazynu. W wyniku przemeblowania zmienił się rozkład dróg
transportowych, którymi mogą przemieszczać się wózki. Kierowca wykonując
rutynowo pracę i przyzwyczaiwszy się do starego rozkładu magazynu,
przypadkowo wjechał w stos palet, myśląc, że tędy prowadzi droga.
PRZYKŁAD 2: Kierowca wózka przewoził towar z rampy do magazynu, jednakże źle
wymierzył skraj rampy i spadł z niej wraz z wózkiem.

Czynniki niebezpieczne
Na stanowisku pracy kierowcy wózka jezdniowego mogą występować czynniki niebezpieczne, takie jak:
1. Zagrożenia związane z przemieszczeniem się sprzętu i ludzi: − najechania, potrącenia z uwagi na:
szerokości dróg transportowych niedostosowanych do środków transportu, niewłaściwe oznakowanie
dróg transportowych, nieprzestrzeganie przepisów przez użytkowników dróg, brak odpowiedniego
oświetlenia, brak oznaczeń dróg komunikacji wewnątrzzakładowej i pól odkładczych;
− obsunięcia transportowanego towaru lub jego zsunięcie z wózka z uwagi na:
• przeciążanie wózków widłowych (przeciążenie układu podnoszenia),
• nieutwardzone place załadunkowe i wyładunkowe oraz drogi, zły stan nawierzchni,
• niewłaściwe ułożenie towarów;
− przewóz osób na wózkach niedostosowanych do tego celu;
− podnoszenie ludzi na widłach wózka;
− podejmowanie ciężaru jednym zębem wideł;
− niewłaściwe wymiary bram w ciągach dróg komunikacji wewnątrzzakładowej;
− upadki na tym samym poziomie, na drogach komunikacyjnych i schodach;
− zagrożenia wybuchem podczas wymiany butli z gazem.

2. Zagrożenia związane z porażeniem prądem elektrycznym w wyniku:
− nieprawidłowego działania instalacji elektrycznej lub manipulowania przy niej,
− braku pomiarów instalacji i tolerowania tych braków,
− prac przy instalacji elektrycznej wózka przez osoby nieuprawnione,
− niewłaściwego podłączania akumulatorów do ładowania,
− poparzenia łukiem elektrycznym podczas nieuprawnionych manipulacji.
3. Zagrożenia związane z właściwościami fizycznymi i chemicznymi ładunków oraz materiałów
transportowanych, tj.:
− skaleczenia ostrymi krawędziami w wyniku nieprawidłowego załadunku elementów
ostrych,
− obsunięcia z uwagi na śliskie powierzchnie,
− upadki przewożonych materiałów,
− poparzenia na skutek rozlania substancji aktywnych chemicznie podczas transportu,
− możliwość zatrucia spalinami.

4. Zagrożenia pożarem.
5. Zagrożenia czynnikami fizycznymi, tj.:
− hałas,
− wibracje (zjawisko wibracji towarzyszy każdemu urządzeniu, w którym współpracują podzespoły
i elementy będące w ruchu.
Do użytkownika należy, aby zapoznał się z danym typem urządzenia – modelem wózka,
a w szczególności dokumentacją techniczno-ruchową i z danymi technicznymi, które producent ma
obowiązek podać, żeby użytkownik wiedział, jaki jest poziom drgań generowanych przez urządzenie), −
zapylenie,
− mikroklimat zimny i gorący.
6. Zagrożenia obciążeniem fizycznym związanym z wykonywaniem lekkiej i niezbyt ciężkiej pracy
fizycznej.
7. Zagrożenia związane z czynnikiem ludzkim, tj.:
− zmęczenie kierowcy,
− przejawy negatywnego podejścia do wymogów bezpieczeństwa pracy (jazdy).

Bezpieczne użytkowanie wózków widłowych
Bezpieczna obsługa i eksploatacja wózków z napędem silnikowym akumulatorowym możliwa
jest wyłącznie wówczas, gdy obsługujący kierowca będzie przestrzegał przepisów i zasady bhp.
Przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy na stanowisku kierowcy wózka jezdniowego o napędzie
silnikowym polega na:
1. Zapoznaniu się i przestrzeganiu postanowień instrukcji bhp obsługiwanych urządzeń.
2. Stosowaniu do pracy wyłącznie sprawnego i odpowiedniego wózka.
3. Przystąpieniu do pracy w odpowiednim stanie zdrowia.
4. Stosowaniu podczas pracy środków ochrony osobistej, tj.:
a) kask ochronny,
b) odzież ochronna i robocza oraz obuwie robocze,
c) ochronniki słuchu (według uzasadnionych potrzeb).
5. Wykonywaniu pracy zgodnie z zasadami bhp.

Czynności przed rozpoczęciem pracy
Przed przystąpieniem do pracy kierowca wózka jezdniowego powinien sprawdzić jego stan techniczny.
Ma obowiązek dokonać wzrokowo zewnętrznych oględzin wózka, jego elementów. Koniecznie musi zwrócić
uwagę na prawidłowe działanie układu:
kierowniczego,
hamulcowego,
napędowego,
mechanizmu podnoszenia, jak również na:
oświetlenie wózka,
sygnalizację ostrzegawczą,
przyrządy pomiarowo-kontrolne,
elementy i urządzenia zabezpieczające kierowcę.
Pouczcie pracownika, że o zauważonych nieprawidłowościach w pracy wózka lub o jego uszkodzeniach
powinien jak najszybciej powiadomić swojego przełożonego (§ 58 ust. 1 ropbhp).
Należy zwrócić również uwagę szkolonemu, że jeżeli w czasie pracy zauważy jakieś uszkodzenie lub usterkę
wózka, powinien natychmiast zatrzymać go i wyłączyć. Będzie mógł ponownie korzystać z niego dopiero po
usunięciu usterki (§ 58 ust. 2 ropbhp).
Taki uszkodzony wózek widłowy należy wycofać z użytkowania i wyraźnie oznakować tablicami informacyjnymi
oraz zabezpieczyć w taki sposób, który nie pozwoli na jego uruchomienie (§ 58 ust. 3 ropbhp).

PRZYKŁAD Kierowca wózka widłowego zauważył nieprawidłowości w manipulowaniu
widłami, zatrzymał wózek w miejscu niekolizyjnym, z uszkodzonymi widłami
skierowanymi i zabezpieczonymi tak, aby nie stanowiły zagrożenia dla otoczenia oraz
pracowników, wyłączył silnik wózka. Następnie umieścił na nim żółtą prostokątną
tabliczkę z informacją: „Uwaga, urządzenie uszkodzone!”. Zawiadomił jednocześnie
o uszkodzeniu kierownika zmiany, przekazując mu również kluczyki do wózka.
Pamiętajcie, aby pouczyć pracownika, że nie wolno mu samodzielnie naprawiać wózka
jezdniowego. Naprawą wózka jezdniowego mogą zajmować się jedynie osoby
posiadające odpowiednie kwalifikacje lub wyspecjalizowane serwisy. Dokonywanie
napraw przez osoby nieprzygotowane jest niedozwolone (§ 60 ust. 1 ropbhp). Kierowcy
nie wolno także czyścić i smarować elementów wózka jezdniowego, gdy te pracują (§ 60
ust. 1 ropbhp).
Ważne jest, abyście prowadząc instruktaż, podkreślili, że kierowca wózka nie może
pozostawić go uruchomionego bez nadzoru (§ 59 ust. 1 ropbhp).

System pierwszej pomocy w firmie
W trakcie instruktażu stanowiskowego musicie poinformować pracownika, gdzie znajduje się apteczka
i punkt pierwszej pomocy. Powinniście również poinformować szkolonego, który pracownik na jego
zmianie jest wyznaczony do obsługi apteczek i punktów pierwszej pomocy. Zapoznajcie także pracownika
z instrukcją udzielania pierwszej pomocy oraz wskażcie mu, gdzie wywieszona jest taka instrukcja.
Sygnalizacja ostrzegawcza przy pracy wózka
W pracy wózków jezdniowych stosowana jest różna sygnalizacja ostrzegawcza. Zależy ona w dużej mierze
od typu wózka, transportowanych materiałów oraz od miejsca pracy i zakładu pracy.
Często występującym sygnałem ostrzegawczym o pracy wózka jest przerywany sygnał dźwiękowy, jak
również pulsujące żółte lub pomarańczowe światło.
Na hali często oprócz sygnalizacji wizualnej w postaci migającego światła wywiesza się w widocznym
miejscu tabliczki, gdzie na żółtym tle widnieje czarny napis ostrzegawczy, np.
Uwaga! Twoje bezpieczeństwo jest najważniejsze. Zachowaj bezpieczną odległość.
Niekiedy kierowca wózka jezdniowego, podczas pracy w miejscach, gdzie odbywa się również ruch
pieszych lub ruch innych pojazdów, może współpracować z innym pracownikiem kierującym ruchem,
który wyposażony jest w znak stopu, lizak z czerwonym odblaskiem lub wskaźnik świetlny. Wówczas
wszyscy uczestnicy ruchu powinni stosować się do poleceń tego pracownika.

Drogi i przejścia na terenie zakładu
Drogi transportowe w zakładzie pracy są wyraźnie i trwale oznakowane za pomocą linii koloru żółtego
o szerokości 5–10 cm, malowanych farbą o wysokim współczynniku ścieralności. Możliwe jest również
umieszczanie znaków drogowych w osi drogi komunikacyjnej, np. uwaga, przejście, znak ograniczenia
prędkości lub inne znaki określone w przepisach o ruchu drogowym.
Na drogach transportowych i w magazynach nie powinny występować progi ani stopnie. Zróżnicowanie
poziomów podłogi zabezpiecza się pochylniami o nachyleniu dostosowanym do rodzaju środków
transportu stosowanych w placówce. Pamiętajmy jednak, że pochylenie to nie może być większe od 8%.
Szerokość dróg transportowych powinna odpowiadać Polskiej Normie PN-68/M-78010 Transport
wewnętrzny. Drogi i otwory drzwiowe. Wytyczne projektowania.
PRZYKŁAD Szerokość dróg transportowych na odcinkach prostych: w ruchu jednokierunkowym
w ruchu dwukierunkowym:
b = a + 60 cm; b = 2a + 90 cm, gdzie:
a – szerokość ładunku lub wózka
b – szerokość drogi transportowej
Pouczcie również szkolonego, że nie wolno mu zastawiać (czy to samym wózkiem, czy to składowanymi
materiałami i innymi przedmiotami) dróg, przejść i dojazdów pożarowych oraz że na skrzyżowaniach dróg
powinna być zapewniona dobra widoczność (§ 7 ust. 1 i 2 ropbhp).

WAŻNE!
Pamiętajcie, aby zapoznać pracownika z instrukcją bhp określającą bezpieczną
organizację transportu wewnątrzzakładowego i zawierającą informacje
dotyczące m.in.: o dopuszczalnych prędkości przemieszczania wózków
w zależności od stanu dróg, natężenia ruchu pieszych, o widoczności, o zasad
poruszania się pieszych (§ 66 ust. 1 i 2 ropbhp).
Przypomnijcie szkolonemu, że znaki stosowane na wewnątrzzakładowych
drogach transportowych odpowiadają znakom drogowym określanym przez
przepisy o ruchu drogowym, czyli Kodeks drogowy (§ 66 ust. 3 ropbhp).

Transport ładunków
Przewożąc ładunek, kierowca wózka jezdniowego powinien przestrzegać kilku podstawowych zasad:
masa ładunku nie może przekraczać dopuszczalnej nośności lub udźwigu wózka jezdniowego,
masa i rozmieszczenie ładunku na wózku powinny zapewniać bezpieczne warunki przewozu
i przeładunku,
ładunek musi być zabezpieczony przed upadkiem, przemieszczeniem i zsypywaniem się z wózka,
PRZYKŁAD: Materiał na paletach transportowany do magazynu wózkiem widłowym powinien być
zabezpieczony przed przemieszczeniem czy upadkiem za pomocą pasów, linki asekuracyjnej lub folii.
rozładowując i załadowując transportowany materiał, należy korzystać z odpowiednich pomostów
i ramp mających odpowiednie wymiary i masę do transportowanych ładunków (§ 64 ust. 1, 2 i 3 oraz §
64a ropbhp).
PRZYKŁAD 1: Na wózku widłowym, który ma szerokość 1,5 m, transportowane są palety o szerokości 2 m,
zatem pomost powinien mieć szerokość nie mniejszą niż 2 m.
PRZYKŁAD 2: Wyładowywane palety z cukrem ważą 100 kg, wózek widłowy, którym są transportowane,
ma masę 300 kg. A zatem rampa powinna mieć dopuszczalny udźwig minimum około 500 kg.

Zasady składowania materiałów
Przy składowaniu materiałów kierowcy wózków widłowych powinni pamiętać, aby:
masa składowanego ładunku nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia urządzeń
przeznaczonych do składowania (regałów, podestów itp.), które powinny być wyraźnie
oznakowane,
masa składowanego ładunku, łącznie z masą urządzeń przeznaczonych do jego składowania
i transportu, nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia podłóg i stropów, na których odbywa
się składowanie.
O tym, jakie jest dopuszczalne obciążenie podłóg, stropów i urządzeń przeznaczonych do
składowania materiałów, pracownik powinien dowiedzieć się z informacji wywieszonych przez
pracodawcę (§ 68 ust. 2 pkt 4 ropbhp).

Pouczcie szkolonego, że:
− sposób układania materiałów na regałach i ich zdejmowania nie może stwarzać zagrożeń dla
bezpieczeństwa pracowników,
− przedmioty łatwo tłukące się, niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne oraz materiały
o największej masie powinny być składowane na najniższych półkach regałów (§ 70 ust. 1 i 2 ropbhp).
Natomiast, jeżeli pracownik będzie transportował przedmioty, których wymiary, kształt i masa
decydują o ich indywidualnym sposobie składowania, powinien je tak rozładowywać, by były
ustawiane lub układane stabilnie, z uwzględnieniem położenia ich środka ciężkości tak, aby zapobiec
ich wywróceniu się lub spadnięciu (§ 71 ropbhp).
Należy również zwrócić uwagę instruowanemu pracownikowi, że przy składowaniu materiałów
w stosach należy zapewnić: o stateczność stosów, poprzez składowanie materiałów na wysokość
uzależnioną i odpowiednią od rodzaju materiałów (ich wymiarów, masy, kształtu) oraz wytrzymałości
opakowań, o wiązania między warstwami,
PRZYKŁAD: Transportowane deski należy przewiązać pasami, które zapobiegną ich przesuwaniu
i pozwolą odpowiednio układać składowany materiał w stosy oraz zabezpieczyć przed ich
przemieszczeniem. o układanie stosów tak, aby środek ciężkości przedmiotów składowanych
pozostawał wewnątrz obrysu stosów, o zachowanie odległości między stosami, umożliwiającej
bezpieczne układanie i przemieszczanie materiałów (§ 72 ust. 1 ropbhp).

Transport i składowanie materiałów niebezpiecznych
Powinniście poinformować szkolonego pracownika o niebezpiecznych dla jego życia lub
zdrowia substancjach, z jakimi będzie miał kontakt podczas pracy, o ryzyku, jakie stwarzają te
substancje, a także o sposobach bezpiecznego ich przemieszczania, jak również postępowania
z nimi w sytuacjach awaryjnych (§ 92 ust. 1 ropbhp).
Ważne jest, aby transport materiałów niebezpiecznych odbywał się przy użyciu odpowiednich
do tego środków transportu (§ 93 ust. 2 ropbhp). Wózki jezdniowe z napędem silnikowym
muszą być właściwie dopasowane do rodzaju transportowanego materiału i jego opakowania.
PRZYKŁAD 1: Na plac wyładunkowy dostarczono lakiery chemiczne na paletach, rozładunek
powinien być prowadzony z użyciem wózków widłowych z typowym osprzętem, czyli widłami,
dzięki temu towar będzie rozładowany bezpiecznie i sprawnie.
PRZYKŁAD 2: Na plac wyładunkowy dostarczono materiał sypki – wapno budowlane, materiał
ten należy przewozić wózkami wyposażonymi w skrzynie lub pojemniki. Napełnienie tych
pojemników nie powinno być nadmierne, aby nie doszło do wysypania materiału podczas
transportu.

PRZYKŁAD 3: Na plac wyładunkowy dostarczono balony z płynami chemicznymi. Transport
tych balonów na miejsce składowania powinien odbywać się za pomocą wózków
naładownych wyposażonych w specjalne kosze wiklinowe lub stalowe ze specjalnymi
wyściółkami. Balony powinny być przewożone w pozycji pionowej, a podłoga wózka
wyłożona trocinami o grubości minimum 5 cm.
Nie można dokonywać załadunku ani składować i transportować materiałów
niebezpiecznych razem z innymi materiałami, które stwarzają dodatkowe zagrożenie
w wyniku wzajemnego oddziaływania tych materiałów w przypadku uszkodzenia
opakowania (§ 96 ust. 1 ropbhp).
W magazynie powinny być wywieszone instrukcje bhp określające sposób składowania,
pakowania, załadunku i transportu materiałów niebezpiecznych z których treścią należy
zapoznać pracownika zatrudnionego przy tych pracach (§ 96 ust. 2 ropbhp).

Uczulcie szkolonego pracownika, aby przeładunek towarów niebezpiecznych odbywał się w miejscu
do tego przystosowanym i przy użyciu odpowiednich do tego celu urządzeń oraz zastosowaniu
odpowiednich środków ochrony. Kierowca wózka jezdniowego powinien także zwracać uwagę, czy
przy przeładunku takich towarów są obecne osoby inne niż zatrudnione przy tego rodzaju pracach.
Obecność takich osób bowiem przy takiej pracy jest zabroniona (§ 100 ust. 1 i 2 ropbhp).
Składowanie materiałów niebezpiecznych Podczas szkolenia należy pouczyć instruowanego, że
materiały niebezpieczne należy składować w taki sposób, który zapewnia:
1) zachowanie temperatury, wilgotności oraz ochronę przed nasłonecznieniem odpowiednie dla
danego rodzaju materiałów niebezpiecznych i ich właściwości,
2) przestrzeganie ograniczeń dotyczących wspólnego składowania materiałów,
3) ograniczenie ilości jednocześnie składowanych materiałów odpowiednio do ilości dopuszczalnej
dla danego materiału i pomieszczenia,
4) przestrzeganie zasad rotacji z zachowaniem dopuszczalnego czasu składowania poszczególnych
materiałów,
PRZYKŁAD: Składowane w stosach worki z wapnem należy co pewien czas przekładać, aby nie
nastąpiło jego ubicie.

5) rozmieszczenie materiałów w sposób umożliwiający prowadzenie kontroli składowania
i składowanych materiałów (§ 99 ust. 1 ropbhp).
Przypominajcie pracownikom, aby podczas procesu transportowania i składowania materiałów
niebezpiecznych stosowali się do wytycznych określonych w karcie charakterystyki substancji
niebezpiecznej. Szczególnie wskazówek zawartych w punkcie 7 „Postępowanie z substancją lub
preparatem i jej/jego magazynowanie”, w którym karta określa sposób magazynowania dla konkretnej
substancji. Karta powinna być sporządzona zgodnie ze wzorem karty charakterystyki zawartym
w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji
niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.U. nr 140, poz. 1171 ze zm.).
PRZYKŁAD:
Aceton – należy przechowywać w oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach w magazynie
cieczy palnych, wyposażonym w instalację wentylacyjną i elektryczną (w wykonaniu
przeciwwybuchowym), na twardym podłożu, w możliwie niskiej temperaturze. Opakowania napełnia
się do 90% ich objętości. W pomieszczeniach tych obowiązuje zakaz używania otwartego ognia
i narzędzi iskrzących.

Środki ochrony indywidualnej
Pamiętać trzeba, że w czasie transportu i składowania materiałów niebezpiecznych koniecznie
stosować należy odpowiednie środki ochrony zbiorowej oraz indywidualnej (§ 92 ust. 3 ropbhp).
Do środków ochrony indywidualnej możemy zaliczyć:
odzież ochronną i roboczą wielosezonową;
obuwie robocze;
sprzęt ochrony osobistej, tj.:
− kask ochronny,
− okulary ochronne,
− rękawice ochronne,
− ochronniki słuchu, jeżeli kierowca pracuje w strefie, gdzie występuje hałas, np. w hali
produkcyjnej.
Obowiązek dostarczenia pracownikowi środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia
roboczego spoczywa na pracodawcy (art. 2366 § 1 i 2367 § 1 kp). Pamiętajcie, że to również
pracodawca ustala, jakie będą to środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie, a także jak długi
okres ich użytkowania przewiduje (2368 § 1 kp).

Zasady bezpiecznej pracy kierowcy wózka jezdniowego
Podstawowymi zasadami bezpiecznej pracy kierowcy wózka jezdniowego są:
1. Zasada dbania o należyty stan techniczny wózka.
Przed rozpoczęciem eksploatacji wózka jezdniowego z napędem silnikowym należy sprawdzić
wszystkie elementy układu napędowego i mechanizmy wózka, które mają decydujący wpływ na
bezpieczną pracę. Dotyczy to m.in.:
a) układu kierowniczego,
b) układu hamulcowego,
c) elementów sterowania i mechanizmów podnoszenia oraz osprzętu będącego na wyposażeniu
wózka,
d) sprawdzenia sygnalizacji, tj. żółta lampa ze światłem pulsującym – oznaczająca czynną pracę
wózka,
e) sprawdzenia zabezpieczeń kierowcy w kabinie,
f) sprawdzenia poprawności działania aparatury kontrolno-pomiarowej.

WAŻNE! Zauważone podczas sprawdzania, przed przystąpieniem do
pracy, nieprawidłowości w działaniu układu napędowego i
mechanizmów wózka, jego kierowca powinien wpisać do dziennika
oceny stanu technicznego wózka i zgłosić je przełożonemu.

2. Zasada bezpiecznego wykonywania czynności transportowych. Oznacza, że pracownik
powinien wykonywać prace, pamiętając o:
a) właściwościach ilościowych i jakościowych ładunków przeznaczonych do transportu;
b) zagrożeniach pożarowych;
c) sposobie przemieszczania towarów i miejscu ich składowania:
− w czasie postoju widły powinny znajdować się w pozycji opuszczonej na podłogę,
− transportowany ładunek musi w czasie jazdy znajdować się 30 cm nad podłogą,
− na wzniesienie, podest należy wjeżdżać przodem,
− ze wzniesienia, podestu trzeba zjeżdżać tyłem,
− jeżeli ładunek zasłania widoczność, należy jechać tyłem.
.

3. Zasada przestrzegania przepisów ruchu drogowego i technicznych warunków
transportu wewnątrzzakładowego, a w tym:
a) właściwego załadunku towaru i zabezpieczenia go w czasie transportu,
b) spokojnego uruchamiania i hamowania wózka z ładunkiem,
c) właściwego układania towarów przeznaczonych do transportu,
d) spokojnego manewrowania wózkiem z ładunkiem,
e) zakazu jazdy wózkiem podnośnikowym wraz z ładunkiem,
f) zakazu transportu osób, w tym podnoszenia osób bez właściwego oprzyrządowania i
uprawnienia,
g) zabezpieczania wózka przed przypadkowym uruchomieniem przez osoby trzecie lub
nieuprawnione

Czynności niedozwolone w pracy kierowcy wózka jezdniowego
Pouczcie szkolonego pracownika, że kierowcy wózka jezdniowego nie wolno:
1) eksploatować wózka niesprawnego technicznie,
2) udostępniać pojazdu osobom nieuprawnionym,
3) przewozić towarów, które są niedostosowane do danego typu wózka,
4) transportować materiałów po pochylniach o przekroczonym kącie nachylenia,
5) transportować materiałów po powierzchni o zmiennych warunkach technicznych
i wytrzymałości, 6) używać wózków w miejscach nieoświetlonych z nieokreślonymi
drogami transportu,
7) poruszać się wózkiem po podłożu śliskim, mokrym, oblodzonym, zaśnieżonym lub
niestabilnym,
8) używać wózków na drogach niedostosowanych do danego typu wózka
i przewożonego towaru.

Próbne wykonanie zadania przez szkolonego
Po zrealizowaniu II etapu instruktażu należy kandydatowi na kierowcę wózka
jezdniowego wyznaczyć próbne zadanie, które będzie wykonywał pod nadzorem
instruktora. Podczas tego etapu szkolenia stanowiskowego szkolący może pomagać
szkolonemu w wykonaniu zadania.
Instruktor powinien bacznie kontrolować kolejność wykonywanych czynności
zarówno przygotowujących do uruchomienia wózka, jak i do wykonania zadania
transportowego.
Pamiętajcie, że ważna jest kolejności wykonywania czynności i ich poprawność.

Końcowe etapy instruktażu
Do końcowych etapów szkolenia należy samodzielna praca szkolonego.
Pamiętajcie, aby na tym etapie nie pomagać instruowanemu pracownikowi, a
jedynie bacznie go obserwować. Pozwoli Wam to, po pomyślnie zakończonej
próbie samodzielnej pracy, przystąpić do jej oceny. Miejcie na uwadze, że tylko
pozytywna ocena wystawiona przez Was upoważnia szkolonego pracownika do
wykonywania czynności kierowcy wózka jezdniowego.

Sprawdzane zagadnienie Prawda Fałsz
Pod pojęciem „transportu wewnątrzzakładowego” rozumiemy przemieszczanie osób lub ładunków po określonej drodze, za pomocą
wybranego środka transportu, w ograniczonej przestrzeni zakładu pracy.
Największym zagrożeniem występującym na stanowisku pracy kierowcy wózka jezdniowego jest możliwość upadku z wysokości.
Przed przystąpieniem do pracy kierowca wózka jezdniowego powinien sprawdzić jego stan techniczny.
Jeżeli w czasie pracy kierowca wózka jezdniowego zauważy jakieś nieprawidłowości w jego działaniu, powinien natychmiast zatrzymać go i
wyłączyć.
Kierowca wózka może samodzielnie dokonywać napraw wózka jezdniowego, jeżeli uszkodzenia wystąpiły w trakcie pracy.
Przedmioty łatwo tłukące się, niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne oraz materiały o największej masie powinny być
składowane na najwyższych półkach regałów.
Pamiętajcie, że rozładunek stosów powinien być prowadzony kolejno, począwszy od najwyższych warstw. Nie wolno wyjmować
materiałów ze środka stosów.
W czasie transportu i składowania materiałów niebezpiecznych należy stosować środki ochrony zbiorowej oraz indywidualnej.
Jedną z zasad bezpiecznej pracy jest zasada przestrzegania przepisów ruchu drogowego i technicznych warunków transportu
wewnątrzzakładowego, a w tym m.in. zakazu transportu osób i podnoszenia osób bez właściwego oprzyrządowania oraz uprawnień.
Kierowca wózka jezdniowego może poruszać się wózkiem po podłożu śliskim, mokrym, oblodzonym, zaśnieżonym lub niestabilnym, jeżeli
wózek ma nowe opony.
Sprawdź swoją wiedzę:
(Klucz odpowiedzi: 1 P; 2 F; 3 P; 4 P; 5 F; 6 F; 7 P; 8 P; 9 P; 10 F)

DZIĘKUJEMY ZA UDZIAŁ W SZKOLENIU

Metodyka

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Metodyka

Similar to Metodyka (20)

More from LenaxCSD

More from LenaxCSD (14)

Metodyka