Xq tim phổi tổng quan

1. CAÙCH ÑOÏC PHIM XQUANG TIM PHOÅI TOÅNG QUAN
BS BUØI ANH THAÉNG
Hieän nay ñeå khaûo saùt beänh lyù loàng ngöïc hieän nay chuùng ta coù raát nhieàu phöông phaùp töø coå ñieån
nhö Xquang ñeán caùc phöông phaùp hieän ñaïi sau naøy nhö Sieâu aâm – Chuïp caét lôùp ñieän toaùn –
Chuïp coäng höôûng töø haït nhaân – Y hoïc phoùng xaï.
Tuy nhieân vôùi söï deã raøng cuûa kyõ thuaät thöïc hieän vaø gía caû hôïp lyù thì hieän nay Xquang loàng ngöïc
vaãn laø löïa choïn ñaàu tieân vaø chieám öu theá ôû caùc tuyeán Yteá ñeå khaûo saùt beänh lyù loàng ngöïc.Sau ñoù
tuyø theo söï `` Khoù khaên `` cuûa chaån ñoaùn maø chuùng ta löïc choïn phöông phaùp chaån ñoaùn cao hôn
vaø thích hôïp.
Khoâng phaûi ôû tuyeán Yteá naøo cuõng luoân coù Baùc Syõ Xquang ñoïc phim neân caùc Baùc Syõ ña khoa ôû
caùc tuyeán cuõng neân bieát ñoïc phim ôû möùc ñoä naøo ñoù.
Treân phim xquang loàng ngöïc noù cho pheùp chuùng ta ñònh möùc ñöôïc raát nhieáu cô quan nhö tim –
phoåi – trung thaát – thaønh ngöïc – heä xöông loàng ngöïc …
Vaán ñeà quan troïng ñaàu tieân laø phaûi naém vöõng tö theá chuïp vaø caáu truùc giaûi phaãu treân hình thaúng
vaø nghieâng
Nhaéc laïi giaûi phaãu toång quan :
Hình thaúng :
1- Khí quaûn ( Trachea )
2- Cung ñoäng maïch chuû ( Aortic knuckle )
3- Ñoäng maïch phoåi traùi ( Left pulmonary artery )
4- Thaát traùi ( Left ventricle )
5- Cô hoaønh traùi ( left hemidiaphragm )
6- Goùc taâm hoaønh traùi - phaûi( left – right cardiophrenic angle )
7- Goùc söôøn hoaønh phaûi – traùi ( Right – left costophrenic angle )
8- Thaát phaûi ( Right ventricle )
9- Nhó phaûi ( Right atrium )
10- Roán phoåi phaûi ( Right hilum )
11- Tónh maïch chuû treân ( Superior vena cava )
Vaø raát nhieàu caáu truùc nhoû khaùc
…….Hình aûnh phaân chia caùc thuyø phoåi
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

2. Hình nghieâng traùi :
1- Khí quaûn
2- Ñoäng maïch chuû quai leân
3- Hoaønh traùi
4- Khe kieân thuøy beù
5- Ñaäm ñoä vuøng roán phoåi
6- Cô hoaønh phaûi
7- Ñoäng maïch chuû quai xuoáng
8- Coät soáng
9- Nuùm vuù
Tuy nhieân giaûi phaãu cô theå coù söï khaùc bieät giöõa giöõa ngöôøi naøy vôùi ngöôøi khaùc , coù moät soá ñaëc
ñieåm giaûi phaãu deã laøm laàm laãn trong chaån ñoaùn.
Sau ñaây laø moät soá ñieåm caàn löu yù
1 2
6
4
3
7
5
8
9

3. 1- Phaân thuøy phuï ( Azygous ) Chieám ñoä 5% daân soá  Deã Laàm vôùi nang khí hay traøn khí maøng
phoåi
2- Nôû roäng thaân caùnh tay ñaàu  Laàm u trung thaát treân phaûi, hay caùc haïch
3- Voâi hoùa caùc suïn söôøn  Laàm toån thöông phoåi vaø maøng phoåi
4- Nang maøng tim ( Pericardial cyst ) hay lôùp môõ tim ( fad pad ) laøm ta laàm vôùo moät boùng tim
lôùn ( cardiomegaly ) hay laàm u – ñoâng ñaëc naøo ñoù.
5- Loài hoaønh ( Hump sign )  Laàm u hay ñoâng ñaëc
6- Boùng vuù khoâng ñoái xöùng  Laàm ñoâng ñaëc thuøy döôùi hay u
7- Boùng môø nuùm vuù  Laàm nodule
8- Choàng laáp caùc neáp môõ , da ôû ngöôøi maäp  laàm traøn khí maøng phoåi
Khi ñoïc phim ta caàn ghi nhaän moät soá ñieàu sau
1- Phaûi kieåm tra ñaày ñuû teân b/n , ngaøy chuïp ( Phaàn haønh chaùnh )
2- Phaàn kyõ thuaät : Xaùc ñònh tö theá chuïp neáu phim thaúng thì ( Laø tröôùc – sau hay sau truôùc , neáu
tö theá nghieâng thì töù theá ñoù laø nghieâng phaûi hay nghieâng traùi . Kieåm tra veà ñieän xem phim
chuïp gìa hay non. Xem möùc ñoä hoâ haáp cuûa b/n , xem coù dò vaät hay caùc duïng cuï y khoa.
3- Khi ñoïc phim chuùng ta phaûi ñoïc theo thöù töï , tuøy theo thoùi quen coù theå laø töø treân xuoáng döôùi
hay töø ngoaøi vaøo trong ñeå traùnh boû soùt caùc thoâng tin quan troïng , tuyeät ñoái khoâng ñoïc ngay
vaøo toån thöông .
Sau ñaây laø moät soá loãi hay gaëp khi ñoïc phim:
1- Sai teân beänh nhaân – sai ngaøy thaùng
2- Boû soùt caùc traøn khí maøng phoåi löôïng nhoû ôû ñænh.
3- Voâi hoùa cuûa gaõy cuõ xöông ñoøn  chaån ñoaùn laàm u phoåi hay u maøng phoåi.
4- Phaàn trong xöông baû vai choàng leân phoåi  chaån ñoaùn laàm traøn khí maøng phoåi hay daøy maøng
phoåi.
5- Toån thöông ngoaøi da nhö Lipoma hay sebaceous cyst coù theå laøm laàm toån thöông trong chuû
moâ phoåi.
6- Moät soá vaät theå beân ngoaøi nhö nuùt aùo laøm laàm toån thöông chuû moâ phoåi.
7- Caùc boùng khí lôùn ngoaïi bieân ( Peripheral bullae ) coù theå laàm Pneumothorax
8- Daøy dính maøng phoåi cuõ coù theå laàm traøn dòch maøng phoåi môùi.
9- ÔÛ beänh nhaân bò guø veïo coät soáng ( Scoliosis – Kyphosis ) laøm caùc caáu truùc giaûi phaãu khaùc bieät
 deã boû soùt toån thöông
Phaàn ñoïc phim chuùng ta ñi theo töøng böôùc
1/ Quan saùt 2 pheá tröôøng : So saùnh ñoä saùng toái 2 beân , nhaän daïng khe lieân thuøy beù ( Khoù ) noù
chaïy töø roán phoåi tôùi xöông söôøn 6 naùch
2/ Quan saùt roán phoåi ( Hilum ) : Traùi cao hôn phaûi ñoä 2.5 cm , so saùnh ñaäm ñoä vaø kích thöôùc
2 beân
3/ Quan saùt tim : Xem hình daùng vaø kích thöôùc tim ( Chæ soá tim/ ngöïc )
1

4. 4/ Quan saùt caùc goùc : Goùc taâm hoaønh , goùc söôøn hoaønh
5/ Quan saùt cô hoaønh : Hoaønh traùi thaáp hôn hoaønh phaûi ñoä 2.5 cm , bôø hoaønh meàm maïi vaø ñieåm
cao nhaát cuûa hoaønh phaûi naèm giöõa pheá tröôøng phoåi phaûi , ñieåm cao nhaát hoaønh traùi naèm nheï phía
ngoaøi
6/ Quan saùt khí quaûn ( Trachea ) : Noù coù theå trung taâm ,coù theå leäch nheï qua traùi do quai ñoäng
maïch chuû ñeø vaøo
7/ Quan saùt heä xöông :
8/ Quan saùt moâ meàm :
9/ Quan saùt caùc thaønh phaàn thuoäc oå buïng neáu coù theå coù.
Ñaäm ñoä bình thöôøng cô theå coù theå goàm 5 möùc
Khí ( gas )  Maøu ñen
Môõ ( Fat )  Maøu xaùm toái ( dark grey )
Moâ meàm vaø dòch ( Soft tissue / Fluid )  Maøu traéng xaùm ( Light grey )
Xöông vaø voâi ( Bone / Calcific )  maøu traéng
Kim loaïi ( Metal )  traéng xoùa
Buôùc ñaàu chuùng ta ghi nhaän sô luôïc moät soá maøu saéc toån thöông
Phoåi coù maøu traéng: Gaëp ôû traøn dòch maøng phoåi – Xeïp phoåi - Ñoâng ñaëc phoåi – u phoåi

5. Phoåi coù maøu ñen : Hay gaëp ôû nhoùm beänh phoåi taéc ngheõn maõn tính( COPÑ ) – Traøn khí maøng
phoåi – PE ( pulmonary embolus )
Phoåi coù maøu vöøa ñen vöøa traéng : abscess – U hoaïi töû trung taâm
Quan saùt laïi hình aûnh phoåi