Het palet van kinderen en jongeren met een LVB

1. Van wijk tot wetenschap 24-11-2016
Het palet van kinderen en jongeren met een LVB

2. Classificatie
 Classificeren is het ordenen van gegevens door
ze in te delen in categorieën, gebaseerd op
overeenkomstige en onderscheidende
kenmerken.
 Classificering is nodig om onderzoek te kunnen
doen naar behandelingen, voor het bespreken
van cliënten met andere hulpverleners en voor
een efficiënte organisatie van de zorg.

3. Verstandelijke beperkingen in de DSM 5
 (Intellectual Disablility let wel in VK: Learning Disability)
 Problemen op het gebied van intellectueel functioneren
 Problemen op gebied van adaptief functioneren (alledaags
aanpassingsvermogen)
 Start vroeg namelijk in de ontwikkeling van een persoon
 Licht
 Matig
 Ernstig
 Zeer ernstig

4. Verstandelijke beperkingen: drie
domeinen
 Conceptuele domein: geheugen, taal, schoolse
vaardigheden, probleemoplossend vermogen
 Sociale domein: inleven, empathie, vriendschappen
sluiten, dagelijkse omgang
 Praktische domein: zelfmanagement, zelfverzorging

5. Etiologie van verstandelijke beperking: niet zo
duidelijk voor mensen die wij mensen met een
LVB noemen
Two (thousand) group approach (Burack,
2009)

7. Discontinuity in the genetic and environmental causes of the intellectual disability spectrum.
Reichenberg, Cederlöf, McMillan, Trzaskowski, Kapara, Fruchter, Ginat, Davidson, Weiser, Larsson, Plomin, Lichtenstein
• ID is caused by the same genetic and environmental
influences responsible for the normal distribution of
IQ, but severe ID is not
• most severe ID is a distinct condition, qualitatively
different from the preponderance of ID, which, in
turn, represents the low extreme of the normal
distribution of intelligence

8. Een LVB hebben of
functioneren op het
niveau van
5 vormen

9. 1. LVB vanaf den beginne
levenslange ondersteuning
Syndromen
Andere (medische)
verklaringen
Afwijkend gedrag
Afwijkende
verschijning
Vanaf de geboorte
of vlak daarna
opvallend

10. 2. LVB door ongeluk of ziekte
-soms levenslange ondersteuning
-taal en gedrag aanpassen
Cognitieve achteruitgang
Als kind of als
volwassene
Afwijkend gedrag
Soms afwijkende
verschijning
Ongeval (NAH) of ziekte
(b.v. ernstige
epilepsie)

11. 3. LVB als onderwijsprobleem
taal en gedrag aanpassen
Fit tussen school en
‘personal needs’ is
onvoldoende
Moeite met
schoolse vakken
Afwijkend gedrag
Onopvallend tot
kind naar school
gaat

12. 4. LVB als resultante van testgebruik
taal en gedrag aanpassen
Niet Nederlandse
sprekend thuis
Geen stimulering thuis
voor onderwijsactiviteiten
Moeite met
schoolse vakken
Taal problemen
Onopvallend
buiten de school

13. 5. LVB op latere leeftijd
taal en gedrag aanpassen
Moeizaam leven
Middelen gebruik
Cognitief verval
Moeite met taal en
sociale adaptatie
Sociaal cognitieve
problemen waren er
niet of veel minder
gedurende lange tijd
in het leven

14. De LVB zwerm: slechts een deel heeft een LVB maar die wel allemaal
hulp nodig hebben waarbij in ieder geval rekening gehouden wordt
met de kenmerken die behoren bij mensen met een LVB
LVB
(zwakbe-
gaafd)
geboorte
ziekte of
ongeval
schoolcultuur
leven

15. SCIL

16. Zwakbegaafd, LVB, Verstandelijke Beperking
Wij zijn niet goed in verklaren en voorspellen maar wel in vaststellen van huidig toestandsbeeld
Daarom spreken over:
mensen die functioneren op het niveau van een
licht verstandelijke beperking

17. Of nog liever over:
sociaal kwetsbare mensen met beperkte
cognitieve vaardigheden

18. Soenen (2016)
4 typologieën (ontwikkelingsstoornissen / psychopathologie: inter-
externaliserend)

19. Hoe afwijkend zijn mensen met een VB?
• Burack: two group approach (biologische
groep en familiaire groep)
• Syndroom georiënteerde kenmerken
• Diagnostic overshadowing

20. Onderzoek in
“normale”populaties
Interdisciplinair leren en aanpakken van problemen

21. Adverse Childhood Experiences (ACE) Beschadigende
ervaringen in de kindheid zoals
• Herhaalde lichamelijk mishandeling
• Herhaalde emotionele mishandeling
• Fysiek seksueel misbruik
• Alcohol en/of druggebruiker in het gezin
• Delinquent gezinslid
• Iemand in het gezin die chronisch depressief, psychiatrisch (herhaald opgenomen) of
suïcidaal is
• Geweld ten opzichte van de moeder
• Gescheiden ouders
• Emotionele verwaarlozing
• Fysieke verwaarlozing

23. Hoe meer ACE’s des te meer
kans op
• Alcoholmisbruik
• Longziekten
• Depressie
• Wiegedood
• Gezondheid georiënteerde
verminderde QoL
• Illegaal druggebruik
• leverziekten
• Ischemische hartziekten
• Slechtere arbeidsprestaties
Financiële stress
• Partner mishandeling
• SOA
• Roken
• Suïcide
• Ongewenste zwangerschap
• Lagere leerprestaties

24. Onderzoek Bellis

25. (Deels) Beschermende factor
Veilige hechtingsrelatie met ten minste één
volwassene
Heb aandacht voor de mate vangehechtheid
van uw cliënt
Rationale voor gehechtsheidtherapie bij
MMVB

26. Trauma en sociale problemen
• Verhoogde kans
• Depressie, angst, PTSS
• invloed op stressresponssysteem waar PMVB
overdreven of juist niet reageert
• Afwijkende sociale reacties: situaties worden sneller
als bedreigend geïnterpreteerd met veel sociale
problemen ten gevolge

27. Voorkom langdurige stress bij MMVB
• Reduceer stressgerelateerde situaties
• Behandel stressgerelateerde klachten

28. Wat heeft een PMVB nodig?
• Bescherming (fysiek, emotioneel)
• Veilige hechting en veilige relaties
• Ontwikkelingsstimulering
• Responsiviteit
• Ingrijpen wanneer er sprake is van grove schending
28
Wat een kind nodig heeft

29. laaggeletterheid
Elementaire woordenschat, korte zinnen, teksten herhalen

30. kinderen vertonen taalachterstand als ze
opgroeien in laagopgeleide gezinnen
Ontbreken van (voor)lezen

31. (Voor)lezen
Kinderen die 5 minuten of minder per dag lezen of voorgelezen
worden, worden geconfronteerd met jaarlijks 21.000 woorden
Kinderen die kinderen die 15 minuten per dag lezen of
voorgelezen worden, worden geconfronteerd met jaarlijks 1
miljoen woorden

32. (Voor)lezen is heel
belangrijk
Vader, moeder, opa, oma, buurvrouw
Al dan niet in dialect
Mensen die beter kunnen lezen en schrijven voelen zich
zelfredzamer, sociaal actiever en gelukkiger

33. als de cliënt ons niet begrijpt
• Hebben we de neiging om nog meer woorden
te gaan gebruiken (korte zin is maximaal 12
woorden!)
• We gaan beeldspraak gebruiken
• We gaan het met andere woorden uitleggen
• We gaan met stemverheffing praten
• We gaan gebaren gebruiken
• We gaan nog meer tijd besteden

34. Woordbegrip en LVB
• Te luid
• Spijt hebben
• Treiteren
• Liegen
• Meedoen
• Gevoelens laten zien
• Mijn zin krijgen
• Bedreigen
• Iemand pijn doen
• Het de ander betaald zetten
• Opvrolijken
• Zorgvuldig
• Irritante geluiden
• In de bres springen voor iemand
• Boos
• Anderen voor gek zetten
• Vechtpartijen
• Dikwijls
• Verdrietig
• Aanmerkingen maken
• Toestemming
• Iemand onderbreken
• Iets terug doen voor iemand
• Iemand aankijken
• Vrienden maken
• Klagen
• Blij
• Anderen aanspreken
• Delen
• Gevoelens
• Gemakkelijk boos worden
• Gekwetst worden

35. Richtlijn effectieve
interventies LVB (2011)

36. Taal en (L)VB
We worden niet begrepen!

37. Project Taal voor Allemaal
Het verbeteren van de communicatie tussen alle mensen met en zonder
verstandelijke beperking in Nederland en Vlaanderen door toepassing van een
uniforme set van taalregels waarbij een individuele persoon met een verstandelijke
beperking steeds in staat wordt gesteld zich uit te spreken over de begrijpelijkheid
van het taalproduct.

38. Taal voor allemaal voor mensen met een LVB
een aantal concrete tips
 Gebruik zo weinig mogelijk buitenlandse woorden en
begrippen;
 Formuleer korte, concrete zinnen (denk aan 5 tot 7 woorden in
een zin)
 Gebruik geen verwijswoorden (woorden die verwijzen naar
een woord dat al eerder gebruikt is zoals die, dat, hem
enzovoort);
 Gebruik geen dubbele ontkenningen in een zin;
 Stel één vraag tegelijk en gebruik geen samengestelde zinnen;
 Ben spaarzaam met het gebruik van meerkeuzevragen;
 Gebruik geen uitdrukkingen of spreekwoorden, of controleer of
die bekend zijn;
 Gebruik geen ironie;

39. Vervolg inclusieve taaltips
 Geef eventueel concrete instructies: zoals instructies hoe aan te
geven als betrokken iets wil 'verbeteren' of 'iets niet snapt';
 Laat persoon niet raden en zet het niet aan tot fantaseren;
 Praat niet in hypothesen ("Stel dat jij veel geld had, hoe...");
 Pas het spreektempo aan (geef de tijd om na te denken en te
antwoorden); Bedenk dat een beloning of compliment op
antwoorden het risico op compliance kan vergroten;
 Vraag niet of de persoon het begrepen heeft (er is een grote
kans dat ja gezegd wordt, terwijl dit niet het geval is); Toets
daarom of hij/zij het begrepen heeft door het iets terug te laten
vertellen;
 Praat niet té lang (let op wat de persoon aankan en let op
vermoeidheid, verminderde aandacht en verminderde
concentratie);
 Las regelmatig pauze in tijdens een instructie en wissel praten
en doe-dingen af

40. Wat zei hij ook al
weer?
Ik dank u voor uw
aandacht