1. Modlitwa na dobry początek z podziałem na dwa chóry: Chł. i Dz.
Modlitwa Psalm 33,1-6
Ch: Sprawiedliwi, wołajcie radośnie na cześć Pana,
prawym przystoi pieśń chwały.
Dz: Sławcie Pana na cytrze,
śpiewajcie Mu przy harfie o dziesięciu strunach.
Ch: Śpiewajcie Jemu pieśń nową,
pełnym głosem pięknie Mu śpiewajcie!
Dz: Bo słowo Pana jest prawe,
a każde Jego dzieło niezawodne.
Ch: On miłuje prawo i sprawiedliwość:
ziemia jest pełna łaskawości Pańskiej.
Dz: Przez słowo Pana powstały niebiosa
i wszystkie ich zastępy przez tchnienie ust Jego.
3. w Piśmie Świętym znajdujemy różne
opisy tych samych wydarzeń, np. cztery
Ewangelie.
Różnice w nich biorą się z faktu, że nie
są one bezpośrednią kroniką wydarzeń,
ale powstawały stopniowo i udział w tym
procesie miało wielu ludzi.
4. –
–
Cele katechetyczne:
zapoznanie z procesem powstawania Pisma Świętego;
–
wyjaśnienie pojęć: Wulgata, Septuaginta;
zachęcenie do odkrywania Słowa Bożego w codziennym
życiu.
6. Nazwy Pisma Świętego
(z) Pismo Święte jest zbiorem ksiąg napisanych
pod natchnieniem Ducha Świętego.
W ciągu wieków stworzono wiele nazw określających,
czym jest Pismo Święte.
- Święta Księga
- Sefer (zwój, księga)
- Biblia Święta, Byblos (he biblos, papirus)
- Testament (od czasów Tertuliana)
- Vetus et Novum Testamentum
- Pismo, Pisma
- Sacra Scriptura
- Bibliotheca (Ojcowie Kościoła)
- Instrumentarium (od czasów Tertuliana, urzędowy akt, dokument)
- Święte Litery (ta hiera grammata)
8. Języki biblijne
(z) Pismo Święte zostało napisane w językach:
hebrajskim, aramejskim i greckim.
HEBRAJSKI – 22 spółgłoski, wyraz posiada rdzeń
zbudowany na 3 spółgłoskach, czasowniki występują w
formie dokonanej i niedokonanej, jest ubogi w słownictwo
ARAMEJSKI – pochodzi od ludów semickich z terenów Syrii
i Palestyny, Izraelici zaczęli go używać podczas niewoli
perskiej, był językiem użytkowym do II wieku
GRECKI – odmiana koine tzn. język wspólny, czasowniki
w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym
Teksty biblijne z IV i V wieku napisano tzw. MAJUSKUŁĄ lub
UNCJAŁĄ (wielkie litery), w sposób ciągły bez akcentów.
Ok. 800 r. pojawia się MINUSKUŁA (pismo małoliterowe).
9. Języki biblijne
Stary Testament w większości został
napisany w języku hebrajskim.
W języku aramejskim występują księgi:
część Księgi Daniela,
Księga Ezdrasza
Księga Jeremiasza
W języku greckim wszystkie księgi Nowego Testamentu,
ze Starego Testamentu:
Księga Mądrości,
2 Księga Machabejska,
fragment Księgi Barucha,
Księga Daniela,
Księga Estery.
10. Etap przed literacki Starego Testamentu
wydarzenia i przekaz ustny
Przeszłość przez Izraelitów była postrzegana jako historia
działania Boga dlatego Naród Wybrany dużą wagę
przykładał do wydarzeń przeszłych i dbał o ich prawdziwy
przekaz.
Takie podejście gwarantowało wierny przekaz późniejszego
tekstu spisanego.
Teksty poetyckie, prawne, sagi i inne opowiadania były
przekazywane ustnie, głównie w rodzinach, ale również
podczas spotkań modlitewnych, szkołach rabinackich.
11. Etap literacki Starego Testamentu
spisanie i redakcja ksiąg
Spisanie ksiąg Starego Testamentu trwało ponad 1000 lat,
od XII do I wieku p.n.e. Teksty z tradycji ustnej były
uzupełniane, na nowo redagowane i spisywane.
Nie zachowały się autografy czyli oryginały tekstów ksiąg
kanonicznych.
Są natomiast apografy – odpisy – wielokrotnie przepisywane
dla potrzeb synagog oraz wyznawców judaizmu
i chrześcijaństwa.
Apografy zachowały się na papirusach, w lekcjonarzach,
zwojach pergaminowych, kodeksach i cytatach pisarzy.
Nazywamy je ŚWIADKAMI TEKSTU.
12. Etap literacki Starego Testamentu
spisanie i redakcja ksiąg
Teksty będące świadkami tekstu dzielimy na bezpośrednie
(przekazują w formie ciągłej) i pośrednie (fragmenty
tekstu są w innych dziełach).
Od VIII do X wieku MASORECI zaopatrzyli tekst hebrajski
w samogłoski, akcenty i znaki przestankowe, a na
marginesach umieścili glosy – omówienia. Stąd podział
na teksty przedmasoreckie i masoreckie.
Kodeksów przedmasoreckich jest niewiele. Natomiast
masoreckich – ponad 2 tysiące, z czego najbardziej
znane to:
Kairski (895 r.) Petropolitanus (916 r.),
Aleppo (ok.930 r.), Leningradzki (1008)
13. Etap literacki Starego Testamentu
spisanie i redakcja ksiąg
Ujednolicenie odpisów Starego Testamentu nastąpiło po
SYNODZIE w JAMNIE (90 r.), gdzie ustalono kanon żydowski
Pisma Świętego - BIBLIA HEBRAJSKA (Składa się z trzech części:
Pięcioksięgu Mojżesza, dwuczęściowego zbioru Proroków oraz zbioru Pism).
Zliczono wiersze, wyrazy i litery Pisma Świętego, dokonano
podziału na PERYKOPY LITURGICZNE (tzw. sedery i parasze).
Po 135 r. powstają AKADEMIE BIBLIJNE, m.in. w Nehardei,
Surze, Cezarei, Tyberiadzie, Seforis.
Uczeni TANNAICI i AMORYCI – tworzą Misznę (zbiór ustnego
Prawa) i Gemarę (komentarz do Miszny) – czyli TALMUD
– zbiór ustnej nauki o judaizmie.
Opracowali zasady przepisywania ksiąg, aby uniknąć błędów.
14. Etap przed literacki Nowego Testamentu
wydarzenia i przekaz ustny
Pierwszym etapem tworzenia Nowego Testamentu było życie
i działalność Jezusa Chrystusa:
- Nauczanie w Galilei, Samarii i Judei,
- Wybór Dwunastu Apostołów,
- Dokonywanie cudów,
- Męka, śmierć i zmartwychwstanie.
Po Jego wniebowstąpieniu i zesłaniu Ducha Świętego
nastąpił okres głoszenia apostolskiego w Palestynie,
a po wybuchu prześladowania chrześcijan również
poza jej granicami.
15. Etap literacki Nowego Testamentu
spisanie i redakcja ksiąg
Spisanie ksiąg Nowego Testamentu rozpoczęło się ok. 20-30 lat
po wniebowstąpieniu Jezusa, proces ten trwał do początku
II wieku,
Nie zachowały się autografy czyli oryginały tekstów ksiąg
kanonicznych. Powodem był nietrwały materiał na których
je sporządzano oraz niszczenie ksiąg na mocy dekretów
cesarskich. Sytuacja zmieniła się po 313 r. (edykt
mediolański).
Apografy – odpisy – ok. 5 tysięcy, które zachowały się w formie
papirusów, w lekcjonarzach, kodeksach majuskułowych i
minuskułowych oraz w cytatach Ojców Kościoła.
16. Etap literacki Nowego Testamentu
tekst
Papirusy – ok. 90, powstawały od II wieku. (zwoje, pergamin)
Kodeksy majuskułowe – ok. 250, najważniejsze z nich to:
- Kodeks Synajski – znaleziony w XIX wieku, zawiera prawie
cały Stary Testament i cały Nowy Testament po grecku
- Kodeks Watykański – powstał w IV wieku, zawiera cały tekst
Pisma Świętego
i Apokalipsy
z
wyjątkiem
kilku
listów
św.
Pawła
- Kodeks Aleksandryjski – powstał w Egipcie w V wieku,
zawiera prawie cały tekst grecki Pisma Świętego bez
Ewangelii wg św. Mateusza, Jana oraz 2 Listu św. Pawła
do Koryntian.
Kodeksy minuskułowe – ponad 2700, tylko 50 posiada cały
Nowy Testament
18. (z) Proces powstawania Pisma
Świętego trwał kilka stuleci.
Dokonywał się on w trzech etapach:
1. wydarzenie
2. przekaz ustny
3. spisanie i redakcja księgi.
19. Przekłady biblijne Pisma Świętego
Septuaginta (LXX) - zbiór ksiąg Starego Testamentu
w języku greckim, powstał w Aleksandrii w III-II w. przed Chr.
Według jednej z legend Ptolomeusz, władca Egiptu, chciał mieć
w bibliotece aleksandryjskiej wszystkie księgi świata po grecku,
72 tłumaczy z Jerozolimy zostało umieszczonych na wyspie
Faros i w ciągu 70 dni przełożyli Prawo, czyli Pięcioksiąg
Mojżeszowy.
Rzeczywiście tekst grecki był potrzebny w gminie żydowskiej
w Aleksandrii, gdzie znajdowała się diaspora żydowska mówiąca
jedynie po grecku. Tłumaczenie ksiąg trwało do połowy I wieku
p.n.e.
Wpływ Septuaginty (LXX) na Nowy Testament:
-
- na 350 cytatów ze ST 300 pochodzi z LXX,
w gminach chrześcijańskich była oficjalną wersją Biblii,
- przekazała księgi deuteronomiczne.
20. Przekłady biblijne Pisma Świętego
Wulgata (VG) – tłumaczenie dokonane
przez św. Hieronima na polecenie
papieża Damazego I w latach 382-406.
Tekst Wulgaty przez częste przepisywanie
został zniekształcony, dlatego Sobór
Trydencki nakazał wydać jednolity tekst.
Papież Pius X zlecił benedyktynom
zrekonstruować pierwotny tekst Wulgaty.
Tekst ostatniego tomu Neo-Wulgaty
otrzymał papież Paweł VI w 1977 r.
W 1979 r. została ogłoszona jako
podstawowy tekst
do tłumaczeń liturgicznych.
21. (z) Septuaginta – najstarszy przekład
Starego Testamentu z języka hebrajskiego
na grecki, powstały w III-II w. p.n.e.
(z) Wulgata – przekład Biblii na łacinę
dokonany w latach 382-406 przez św.
Hieronima. Od 1546 (Soboru
Trydenckiego) obowiązuje w Kościele
katolickim od 1979 w poprawionej wersji.
22. Przekłady biblijne Pisma Świętego
Prolog do Ewangelii Jana,
Wulgata Klementyńska, wydanie z 1922 r
23. MATERIAŁ PISARSKI
Wyjątkowo trwałym materiałem pisarskim
był kamień. Częściej jednak
wykorzystywano do pisania gliniane
tabliczki, skorupy ze zbitych naczyń.
Niekiedy też posługiwano się
drewnianymi deseczkami i atramentem
albo drewnianymi deseczkami pokrytymi
woskiem.
24. MATERIAŁ PISARSKI
Właściwym materiałem pisarskim był
papirus. Włókna tej rośliny, które mają
kształt długich, wąskich pasków, układano
w rodzaj plecionki, w dwóch warstwach,
podłużnej i poprzecznej (substancją spajającą był
sok rośliny z wodą), następnie prasowano,
zbijano młotkiem, suszono i wygładzano
pumeksem, w końcu zaś nawijano na
specjalnie sporządzony wałek drewniany.
25. MATERIAŁ PISARSKI
Na Bliskim Wschodzie
używano również skóry
zwierzęcej. Pergamin
można było używać
dwustronnie, a także –
ponieważ atrament
pokrywał go nietrwale –
wielokrotnie.
26. NARZĘDZIA DO PISANIA
Do pisania na drewnianych tabliczkach, papirusie i
pergaminie używano zwykle pióra wykonanego z
grubej trzciny, przeciętej lub zaciętej skośnie jak
późniejsze gęsie pióro. Do pisania używano
atramentu sporządzonego z pyłu węgłowego lub
sadzy zmieszanej z utartą żywicą. Przed samym
pisaniem „suchy” atrament mieszano z wodą lub –
dla większej trwałości – z octem winnym. Rabini
żądali jednak, aby księgi święte pisać kolorem
czarnym.
27. NARZĘDZIA DO PISANIA
Tekst Biblii, z której miano dokonać tłumaczenia
na grecki (Septuaginta), był napisany złotem.
Księgi Starego i Nowego Testamentu miały bez
wątpienia formę zwojów. W I w. przed
Chrystusem pojawiły się wzmianki o innej
bardziej praktycznej niż zwój formie księgi –
kodeksie. Składał się on z osobnych kart
papirusu lub pergaminu, na kształt dzisiejszego
zeszytu.
28. JĘZYKI BIBLIJNE
Językami biblijnymi nazywamy trzy języki:
hebrajski, aramejski i grecki. Księgi bliblijne
nie tylko zostały napisane w tych językach, ale –
ponieważ są to dzisiaj języki martwe – znamy je
przede wszystkim w zasadniczym stopniu dzięki
tym księgom.
W języku hebrajskim powstała większość ksiąg Starego
Testamentu. W języku aramejskim zachowały się: Księga
Daniela, Księga Ezdrasza, jeden wiersz Księgi Jeremiasza i dwa
słowa z Księgi Rodzaju (Rdz 31,47). W języku greckim powstały:
Księga Mądrości, 1 i 2 Księga Machabejska oraz cały Nowy
Testament (z wyjątkiem Ewangelii Mateusza napisanej
pierwotnie po aramejsku).
