2. GRECKA UNCJAŁA
Zmiana materiału pisarskiego
z papirusu na pergamin wpłynęła
na modyfikację pisma. Gładki pergamin
pozwalał na kreślenie linii zaokrąglonych.
Tak powstała uncjała. Pismo to zaczęto
stosować na początku naszej ery.
Najstarszy zachowany zabytek z tym
stylem pochodzi z III w., są to inskrypcje
z Timigadu.
W VII w. uncjała przestała być używana
do pisania całych kodeksów, długo jeszcze
używano jej do pisania nagłówków.
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/pis_grec.html
3. GRECKA MINUSKUŁA
Nazwa od łac. minusculus - bardzo
mały. Pismo składające się z małych
liter o różnej wysokości. Dają się one
wpisać między cztery poziome linie:
a b c d e f g.
Minuskuła była używana nieco
później, z przekształcenia greckiej
kursywy (pisma pochyłego)
i wydłużania kresek pionowych.
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/pis_grec.html
4. PISMO KLINOWE
Pismo klinowe powstało ok. 4000 p.n.e w Mezopotamii. Za jego
twórców uważa się Sumerów, lud nie znanego bliżej pochodzenia,
osiadły tam od najdawniejszych czasów historycznych. Pismo
klinowe zawdzięcza swą nazwę najprostszym elementom, mającym
kształt klinów lub gwoździ z trójkątną główką i wydłużoną kreską.
Na kształt ten wpłynął miejscowy materiał używany do pisania –
gliniasta ziemia z Mezopotamii. Robiono z niej grube tabliczki
i odciskano w miękkim materiale znaki przy pomocy rylca
z zaostrzonej ukośnie trzciny, następnie suszono tabliczki na słońcu,
a później wypalano jak cegiełki. Stwardniałe tabliczki przechowały
trwale pismo poprzez wieki.
5. RYLCE DO WYCISKANIA
PISMA KLINOWEGO
Tabliczka sumeryjska z Teb, ok.
2360 r. p.Chr. Obok rylce z trzciny
do pisma klinowego. Istniały
prawdopodobnie trzy rodzaje
rylców:
1. trójkątny - do rysowania
kątów
2. wyżłobione –
do tworzenia gwoździ
3. zaokrąglone - do pisania
liczb
Źródło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/rylce.html
6. PISMO CHIŃSKIE
Pismo chińskie posiadało już w XV w. p.n.e. rozwinięty system
ideograficzny; od III w. p.n.e. służyło do zapisywania języka chińskiego.
Jest to jedyne pismo, które przez długi czas zachowało w zasadzie swój
ideograficzny charakter. Najstarsze znane nam zabytki pisma
chińskiego, tj. napisy wróżebne na kościach łopatkowych wołu
i na skorupach żółwi, pochodzące z XV w. p.n.e. Znaki pisma
chińskiego pisane były dawniej
z reguły rzędami pionowymi, z góry na dół, i od prawej ku lewej.
W dawnych tekstach nie stosowano interpunkcji. W XX w.
pod wpływem europejskich systemów pisma, rozpowszechniło się
pisanie w wierszach poziomych od lewej ku prawej.
7. CHIŃSKIE PĘDZELKI
Pędzelki chińskie z dekoracją z laki,
pochodzą z okresu dynastii Ming.
Przechowywane są w Muzeum
Narodowym w Taipei.
Źrdło:
http://www.wsp.krakow.pl/whk/piora.html
9. PISMO ARABSKIE
Pismo arabskie wywodzi się z pisma aramejskiego, rozwinęło się
i rozpowszechniło w Arabii wraz z islamem. Przyjęte zostało przez kraje
muzułmańskie, które posługiwały się innymi językami, obecnie
stosowane jest w państwach Afryki północnej, należy do najbardziej
rozpowszechnionych pism na świecie.
W piśmie tym, jak we wszystkich pismach semickich, występuje system
spółgłoskowy - czyli oznacza się jedynie spółgłoski bez samogłosek,
mimo że się je uwzględnia przy czytaniu. Alfabet arabski posiada
28 znaków, które zapisuje się od prawej do lewej. Czytelnik arabski
może mieć sporo kłopotu z lekturą gdyż litery-spółgłoski arabskie
posiadają po cztery postaci (zależnie czy występują na początku, środku,
końcu wiersza czy też samodzielnie). Jakby tego było mało wiele liter
wygląda identycznie lub prawie identycznie, rozróżniają je punkty
diakrytyczne znajdujące się nad lub pod literami.
10. PISMO ARABSKIE
Pismo arabskie było nie tylko nośnikiem treści, ale również ozdobą
rękopisu, z czasem stając się ogólnie przyjętym ornamentem w sztuce
muzułmańskiej. Twórcy, którzy potrafili tworzyć piękne rękopisy
i ozdabiać je, cieszyli się ogromnym poważaniem na równi z mężami
stanu. Kaligrafowie posiadali własny cech lub akademię, pisano
o nich nawet obszerne monografie, byli uważani za ozdobę
panujących. Jeżeli kogoś nie stać było na kupienie całego rękopisu,
fundował sobie kilka stron z tekstami z Koranu, który również miał
wpływ na prestiż kaligrafów w świecie muzułmańskim
(przepisywanie świętej księgi islamu było zaszczytem). Tradycja
przepisywania Koranu wpłynęła na rozwój arabskiego pisma
artystycznego.
13. PISMO RUNICZNE
Pismo runiczne pojawiło się na przełomie II i III w. jako alfabetyczne
pismo południowych plemion germańskich. Nazwa pochodzi od gockiego
słowa „runa”, czyli tajemnica. Używana jest też inna nazwa - "futhark",
która wzięła się od sześciu pierwszych liter alfabetu. Było to proste pismo
alfabetyczne, nadające się do wielu celów: pamiątkowych. Historia tego
pisma sięga do czasów Cesarstwa Rzymskiego, kiedy to na pograniczu
z imperium żyły ludy barbarzyńskie posługujące się językami
germańskimi, m.in.: Anglowie, Frankowie, Fryzowie, Goci, Jutowie,
Longobardowie, Sasi, Skandynawowie, Teutonowie oraz Wandalowie.
Plemiona te, pomimo powszechnej opinii,iż były niepiśmienne
aż do momentu chrystianizacji, posiadały swój sposób pisania (alfabet
runiczny). Pismo to szybko się rozpowszechniło i rozwinęło. Już około
500 r.n.e. odnajdujemy jego ślady w Danii, Szwecji, Polsce, na Rusi
i Węgrzech. Wiemy że runy były używane przez wiele stuleci i w wielu
krajach.
14. PISMO RUNICZNE
Występują trzy rodzaje pisma runicznego:
1. Runy starogermańskie - 24 znaki.
Najstarszy rodzaj pisma runicznego, który występowała głównie w północnej
Europie, między III a IX w. n.e.
2. Runy anglosaskie - 31 znaków.
Wędrujące licznie ludy germańskie prawdopodobnie pochodzące z Fryzji, które
przybyły w V w. n.e. na tereny Anglii przyniosły wraz ze sobą runy.
3. Młodszy futhark (lub też nordycki czy skandynawski)16 znaków.
Tutaj obserwujemy odwrotną sytuację, futhark został zredukowany z 24 do 16
znaków. Występował głownie na terenie Skandynawii. Większość znanych nam
napisów runicznych pochodzi z terenów Szwecji.
16. PISMO WĘZEŁKOWE
Pismo węzełkowe to sposób zapisu z wykorzystaniem sznurka,
na którym różnym rodzajom węzłów oraz ich kombinacjom przypisuje
się odrębne znaczenia. Najbardziej znanym i najlepiej zbadanym
przykładem jest kipu, używane w Ameryce Południowej przez Inków.
Wiadomo jednak, że pismo węzełkowe używane było również
w Chinach .
17. PISMO WĘZEŁKOWE
Kipu, Quipu, Khipu - w języku keczua "węzeł") - forma
trójwymiarowego zapisu stosowana przez Indian prekolumbijskiej
Ameryki Południowej. Nazywane "pismem węzełkowym", ze względu
na swoją formę: zbiór wykonanych z bawełny lub włosia lamy i alpaki
kolorowych sznurków z supełkami. Służyło do zapamiętywania liczb
(najprawdopodobniej w systemie dziesiętnym), a zapewne także i innych
informacji.
Posługiwali się nim członkowie klasy panującej oraz specjalni
rachmistrze (w języku keczua khipukamayuq) z imperium Inków. Istniało
kilka odmian kipu, które umożliwiały administratorom imperium m.in.
ewidencję ludności, obliczanie podatków, zapisywanie stanów
magazynowych, składanie sprawozdań, przechowywanie danych
historycznych, kalendarzowych, itp. Jedno kipu mogło liczyć od kilku
do nawet 2 000 sznurów.
18. PISMO WĘZEŁKOWE
W początkowym okresie podboju kontynentu było wykorzystywane
także przez hiszpańskich kolonizatorów, służąc np. do ustalania
zobowiązań podatkowych i rozstrzygania sporów majątkowych.
Z czasem zostało porzucone jako "pogańskie" i wymagające korzystania
z podejrzewanych o nielojalność keczuańskich rachmistrzów na rzecz
pisma europejskiego. Zapomniane i w znacznej części zniszczone
(współcześnie zachowało się mniej niż 1 000 egzemplarzy), przetrwało
jako system ewidencyjny w uproszczonej formie na peruwiańskich
wyżynach. Prekolumbijskie kipu, rozszyfrowane tylko częściowo,
pozostaje obiektem badań i różniących się między sobą interpretacji.
Obecnie badania nad kipu są bardzo trudne, gdyż w czasie podboju
większość egzemplarzy została spalona.
20. PISMO ŁACIŃSKIE
Klasyczny alfabet łaciński jest pochodzenia greckiego. Późniejsi
Rzymianie przystosowali niektóre litery alfabetu greckiego
(w zachodniej odmianie) do dźwięków swojej mowy i tak powstało
pismo łacińskie. Łacina była przez całe średniowiecze jedynym
językiem w Europie Zachodniej posiadającym pismo, dlatego pisma
narodowe powstawały poprzez przystosowywanie tego zapisu
do dźwięków konkretnej mowy. Alfabet łaciński rozprzestrzenił się
razem z armią rzymską w niemal całej Europie. Dziś używany jest
na ogromnych obszarach kuli ziemskiej.
22. PISMO DLA
NIEWIDOMYCH
Powstało w latach 30-tych XIX w., opracowane w 1825 r. przez
młodego, niewidomego francuskiego nauczyciela Ludwika Braille`a.
Jego podstawą jest sześciopunkt w kształcie prostokąta, w ramach
którego z różnej ilości i konfiguracji punktów wypukłych uzyskuje się
63 znaki; punkty sześciopunktu posiadają umowną numerację: lewa
kolumna (z góry na dół) - numery 1, 2, 3, prawa - 4, 5, 6; wszystkie
znaki podzielone są na 7 serii; powierzchnia znaku nie przekracza
pola dotyku opuszki palca.
