Ang tao ay nilikhang malaya ng Diyos ngunit hindi ito nangangahulugang may karapatan na tayong gumawa ng masama sa ating kapwa man o sa ating sarili. Ang katawan ng tao ay templo ng Diyos kaya't nararapat lang na pangalagaan ito at huwag abusuhin. Sa modyul na dito, natalakay ang iba't ibang isyu tungkol sa buhay. Kabilang na rito ang paggamit ng bawal na gamot, alkoholismo, aborsiyon, pagpapatiwakal, at euthanasia or mercy killing. Maraming tukso an matatagpuan sa mundo na kailangang iwasan. Ngunit, ang ilan sa atin ay hindi magawang iwasan ang tuksong ito--- ang pagkalulong sa droga. Ang paggamit ng ipinagbabawal na gamot ay isa sa mga isyung tungkol sa buhay na kinakaharap ng ating lipunan sa ngayon. Ito ay nagdudulot ng kahirapan sa pag-proseso sa impormasyong dumadaloy sa isip ng tao. Nakakapagdulot din ito ng pagtaas sa bilang ng krimen sa isang bansa. Tulad ng paggamit ng droga, ang labis na pag-konsumo ng alak o tinatawag na alkoholismo ay isa rin sa mga isyu tungkol sa buhay. Ito ay nakakapagdulot ng maraming kimplikasyon sa katawan ng tao. Masasabing naaapektuhan ng alak o alkohol ang operasyon ng isip at kilos-loob ng tao na naging dahilan kung bakit nakagagawa siya ng mga bagay na hindi inaasahan katulad ng pakikipag-away sa kapuwa. Maraming kabataan ang nalululong sa droga at peer pressure ang isa sa mga sanhi nito. Hindi kailanman magiging makatuwiran na gumamit ng droga para lang mabilang sa isang grupo. Bilang isang kabataan, alam ko na ako ay maaaring maimpluwensiyahan ng aking kaibigan na gumawa ng isang bagay, mabuti man o masama. Ako ay binigyan ng pribelihiyong magkaroon ng iisip at kilos-loob, kaya nasa desisyon ko na kung magpapadala ba ako sa kanila na gumawa ng maasama o pipiliin kong pumanig sa tama. Ayon kay Agapay (2007), Ang aborsiyon o pagpapalaglag ay pag-alis ng isang fetus o sanggol sa sinapupunan ng ina. Maraming debate ang naganap kung gagawin ba itong legal o hindi. Mayroong dalawang panig tungkol dito: Pro-life at Pro-choice. Para sa akin, sumasang-ayon ako sa panig ng Pro-life dahil ituturing kong isang tao na may buhay ang fetus na may pagkakataon pang mabuhay sa mundo. Ang pagpapatiwakal naman ang sunod na itinalakay sa modyul na ito. Ang pagpapatiwakal ang sadyang pagkitil ng isang tao sa sariling buhay at naaayon sa sariling kagustuhan. Ang kawalan ng pag-asa ang isa sa mga sanhi nito. Para sa akin, ang pinaka- epektibong solusyon dito ay ang pananalig sa Diyos. Ang euthanasia o mercy killing ay isang gawain kung saan napadadali ang kamatayan ng isang taong may matindi at wala nang lunas na karamdaman. Ito aytumutukoy sa paggamit ng mga modernong medisina at kagamitan upang tapusin ang paghihirap ng isang maysakit. Mahirap magdesisyon kung gagawin ba natin ang prosesong ito o hindi lalo na't mahal mo sa buhay ang nasa sitwasyong ito. Ang mga nabanggit ay mga isyung tugkol sa buhay.

1. MGA ISYUNG
MORAL TUNGKOL
SA BUHAY
Kwarter 3

2. Ano ang isyu?
 Ang isyu ay isang mahalagang katanungan na kinapapalooban ng dalawa o higit pang
mga panig o posisyon na magkasalungat at nangangailangan ng mapanuring pag-aaral
upang malutas.
 Naitanong mo na ba sa iyong sarili kung ano ang pinakamahalagang handog na
inyong natanggap mula nang isinilang ka? – BUHAY
 Bakit sagrado ang buhay ng tao?
 Paano mapapanatali ang kasagraduhan ng buhay ng tao?

3. Ang buhay ng tao
 ay tinitunuturing na banal o sagrado.
 Ang buhay ng tao ay maituturing na pangunahing pagpapahalaga. Ang tao
ay hindi maaaring gumawa at mag-ambag sa lipunan kung wala siyang
buhay.
 Dapat muna siyang isilang upang mapaunlad ang kaniyang sarili at
makapaglingkod sa kapuwa, pamayanan, at sa bansa. Kinakailangang
mabuhay at isilang siya.
 Ang tao ay may kalayaan ngunit hindi sakop nito ang pagsira o pagkitil sa
sariling buhay o buhay ng iba.
 TANDAAN: tungkulin nating pangalagaan, ingatan, at palaguin sa sariling
buhay at ng kapuwa.

4.  Ano-anong mga gawain ng tao ang taliwas at nagpapakita ng kawalang-
halaga sa kasagraduhan ng buhay?

5. Mga isyu tungkol sa buhay
DRUG ADDICTION O PAGGAMIT NG BAWAL NA
GAMOT
 Isang estadong sikiko (psychic) o pisikal na pagdedepende sa isang mapanganib
na gamut, na nangyayari matapos gumamit nito nang paulit-ulit at sa tuloy-tuloy
na pagkakataon. – Agapay, 2007
DAHILAN NG PAGGAMIT NG DROGA
 Peer Pressure (Paggamit upang matanggap ng mga tao-kaibigan)
 Nais mag-eksperimento
 Problema
 Pagrerebelde

6. Epekto ng paggamit ng droga
 Pagkasira ng relasyon sa kapuwa.
 Paggawa at pagtaas ng krimen
 Nagpapabagal at nagpapahina sa tao na nauuwi sa kabiguan.
TANDAAN: Ang isip ng tao ay nagiging blank spot. Nahihirapan itong iproseso ang iba’t
ibang impormasyon na dumadaloy dito.

7. Mga isyu tungkol sa buhay
ALKOHOLISMO
 Ang labis na pagkonsumo ng alak.
EPEKTO NG ALKOHOL
 Nagpapahina ng enerhiya
 Nagpapabagal ng pag-iisip
 nagiging dahilan ng away at gulo
 nakakasira ng kalusugan
 Pinagmumulan ng mga sakit na maaaring humantong sa kamatayan tulad ng
cancer, sakit sa atay at kidney.

8. Mga isyu tungkol sa buhay
TANDAAN: Ang pag-inom ng alak ay hindi masama kung paiiralin
ang pagtitimpi at disiplina.
 Pahalagahan ang kalusugan ng katawan tanda ng pagmamahal
sa ibinigay ng Diyos na buhay

9. Mga isyu tungkol sa buhay
ABORSIYON/PAGPAPALAGLAG
 Ang pagpapaalis ng isang fetus o sanggol sa sinapupunan ng ina. – Agapay, 2007
 Sa ilang bansa, isa itong lehitimong paraan ng pagkontrol o pagpigil sa paglaki ng
pamilya o populasyon.
 Sa Pilipinas, itinuturing na isang krimen ang pagpapalaglag ng isang sanggol.
TANONG KO LANG!!!!
 Maituturing na bang tao ang sanggol sa sinapupunan ng isang buntis?
 Nagtataglay na ba ang sanggol ng mga karapatang moral at legal nadapat
pangalagaan?
 Paano naman ang karapatan ng ina?

10. MgA POSISYON SAABORSIYON
• PRO-LIFE
 Ang sanggol ay tao na mula sa paglilihi; kaya, ang pagpapalaglag ay isang pagpatay.
 kung ang pagbubuntis ay resulta ng kapayapaan ng ina, dapat niyang harapin ang
hihinatnan nito. Tungkulin niya na iwasan ang pagbubuntis kung siya at ang
kaniyang asawa ay hindi nais magkaanak.
 kung magiging katanggap-tanggap ang aborsiyon, maaaring gamitin ito ng tao bilang
regular na paraan para hindi ituloy ang pagbubuntis.
 Ang lahat ng sanggol ay may mahusay na potensiyal; ang bawat isang ipinalaglag ay
maaaring lumaking kapakipakinabang sa lipunan o bansa.
 Ayon sa maraming relihiyon; ang pakikipagtalik ay para sa layuning pagpaparami
(procreation lamang).
 Ang sinumang batang nabubuhay ay mga anak ng diyos. Ang pagkitil sa buhay ng
anak ng Diyos ay masama.

11. MgA POSISYON SAABORSIYON
• PRO-CHOICE
 Ang bawat batang isinisilang sa mundo ay dapat mahalin at alagaan. Ang tamang
pagpaplano ng pagkakaroon ng anak ay nagbubunga ng mas magandang buhay para
sa mga bata dahil may kakayahan ang mga magulang na suportahan ang kanilang
mga anak sa pisikal, emosyonal at pinansiyal na aspekto.
 Ang fetus ay hindi pa maituturing na isang ganap na tao dahil wala pa itong
kakayahang mabuhay sa labas ng bahay bata ng kaniyang ina. Kaya, hindi
maituturing na pagpatay ang pagpapalaglag ng fetus dahil umaasa lang ito sa
katawan ng ina upang mabuhay. Unang prayoridad ang katawan ng ina, at may
karapatan siyang magpasya par rito.
 Maaaring ipalaglag ang sanggol kung ito ay bunga ng incest o rape dahil
magpapaalala lang ito sa babae sa traumang nararanasan.

12. MgA POSISYON SAABORSIYON
• PRO-CHOICE
 Ang mga sanggol na bunga ng ganitong kaso ay nahaharap sa mataas na
panganib ng kapabayaan o pang-aabuso ng ina.
 Sakaling maipanganak at iiwan sa bahay-ampunan ang kulang sa kapasilidad na
magbigay ng pangunahing pangangailangan ng mga bata.
 Ang aborsiyon ay ligtas na paraan. Habang itinuturing itong illegal, dadami lang ang
mga babaeng palihim na sasailalim rito at malalagay sa panganib ang buhay at
mamatay.

13. 2 uri ng aborsiyon
1. Kusa (Miscarriage) – Ang pagkawala ng sanggol bago ang ika-20 lingo ng
pagbubuntis. Isang natural na pangyayari, di ginagamitan ng medical o artipisyal
na pamamaraan.
2. Sapilitan (Induced) – Ito ay ang pagwawakas ng pagbubuntis at pagpapaalis ng
isang lingo, sa pamamagitan ng pag-opera o pagpapainom ng mga gamut.
Prinsipyo ng Double Effect
Prinsipyong ipinapairal sa mga sitwasyong parehong may epekto ang isang kilos na
gagawin sa ina at sa bata – Sto Tomas de Aquino.

14. Apat na kondisyon
1. Ang layunin ng kilos ay nararapat na mabuti. Dapat ilayon ang kabutihan ng
dalawang nasasangkot sa sitwasyon.
2. Ang masamang epekto ay hindi dapat direktang nilalayon ngunit bunga lang ng
naunang kilos na may layuning mabuti.
3. Ang mabuting layunin ay hindi dapat makuha sa pamamagitan ng masamang
pamamaraan.
4. Kinakailangang may mabigat at makatwirang dahilan upang maging katanggap-
tanggap ang masamang epekto

15. Kailan hindi maituturing na mabuti ang
pagpapalaglag
1. Paglilimita ng paglaki ng pamilya
2. Pagpigil sa kapanganakan ng mga may depektibo
3. Pagpapahusay ng karera ng mga magulang
4. Pagpapanatili ng hubog ng katawan
5. Pag-iwas sa kahihiyan dala ng pagbubuntis mula sa masamang gawain o sa
masamang karanasan.

16. Mga isyu tungkol sa buhay
PAGPAPATIWAKAL
 Sadyang pagkitil ng isang tao sa sariling buhay at naaayon sa sariling kagustuhan.
 ito ay ang pagkawala ng tiwala sa sarili at kapwa, kawalan ng paniniwalang may mas
magandang bukas pang darating.
PAANO ITO MAPIPIGILAN?
 Pag-iisip ng malaking posibilidad na makakayanan ang mga pinagdaraanang
problema.
 Maging positibo sa buhay
 Panatilihing abala ang sarili sa makabuluhang gawain
 Magkaroon ng matibay na support system (pamilya, kaibigan)

17. Mga isyu tungkol sa buhay
• EUTHANASIA O MERCY KILLING
 Isang gawain na kung saan napapadali ang kamatayan ng isang taong may matindi at
walang lunas na karamdaman.
 Tinatawag ring assisted suicide. May pagnanais o motibo ang isang biktima na
wakasan ang kaniyang buhay, ngunit iba ang gagawa para sa kaniya.
 hindi pinipilit ang paggamit ng mga hindi pangkaraniwang mga pamamaraan at
mamahaling mga aparato upang pahabain ang buhay ng tao. Ang pagpapatigil sa
paggamit ng life support ay hindi itinuturing na masamang gawain.
TANDAAN: Ito ay pagsunod lamang sa natural na proseso. Ipinagbabawal lang ang
gawaing naglalayong mapadali ang buhay tulad ng lason o labis na dosage ng gamot.