esp

6. 1. Ang maagang pagbubuntis ay isa sa mga pangunahing
suliranin para sa kalusugan at kapakanan ng mga kabataan
sa kasulukuyan. Ayon kay Dr. Josefina Natividad (2012_ sa
kanyang presentasyon sa National Youth Commission
National Summit on Teen Pregnancy, ang mga dahilan na
nagtutulak sa mga kabataan upang pumasok sa sitwasyong
ito ay ang maagang pagdating ng buwanang dalaw ng mga
kabataang babae, kakulangan ng paggabay ng magulang,
pagbabago ng mga pagpapahalaga, pamimilit ng barkada na
pumasok sa sekswal na ugnayan, at kawalan ng kakayahan
na matugunan ang mga pagbabagong ito.

7. Ang pakikipagtalik nang wala sa tamang
panahon ay nagbubunsod ng dugtong-
dugtong na suliranin. Isa na rito ang
maagang pagbubuntis. Pananagutan man o
hindi ng kabataang lalaki ang anumang
resulta ng kanyang pakikipag-ugnayang
sekswal, hindi maitatanggi na higit na
dahilan ng isang babae ang suliraning ito
kaysa sa lalaki.

9. a. Malnustrisyon. Ang batang ina ay
karaniwang hindi nakakakain ng tamng
pagkain at kulang sa tamang nutrisyon na
kaialangan niya sa panahon ng pagbubuntis.
Mas may kahiligan din siyang manigarilyo,
uminom at gumamit ng droga habang
nagbubuntis na nakakasama sa kalusugan
ng sanggol.

10. b. Kakulangan sa tamang pangangalaga.
Mas mababa ang pagkakataong ang mga
batang ina ay makapunat sa doktor sa
panahon ng kanilang pagbubuntis upang
masubaybayan at maalagaan ang kalagayan
nila at ng bata sa kainalang sinapupunan. Dahil
dito, ang saggol na ipinapanganak ng isang
batang ina ay apat na beses na mas malamang
na mamatay bago pa sumapit ang kaniyang
unang kaarawan.

11. c. Aborsiyon. Ang pagbubuntis na
wala sa plano ay isa sa pangunahing
dahilan ng pagdami ng kaso ng
aborsiyon. Kahit hindi leagal ang
aborsiyon sa Pilipinas, tinatayang 25
sa bawat, 1000 babae ang
nagkakaroon ng aborsiyon.

12. d. Paghinto sa pag-aaral. Ang
pagbubuntis at panganganak ay
humahadlang sa pagkakataon ng isang
kabataan na makapagpatuloy at
makapagpatapos ng pag-aaral.
Kadalasang isinasakripisyo ang pag-aaral
dahil mahirap pagsabayin ito ang pag-
aalaga sa sanggol pati na rin ang gastos
na kailangan para rito.

13. e. Kahirapan. Ang epektong ito ng maagang
pagbubuntis ng isang kabataan ay kaugnay
sa naunang epekto. Kung hindi nakatapos sa
pag-aaral ang isang kabataan, mas mahirap
siyang makakuha ng magandang hanapbuhay
na magbibigay sa kanya at sa kanyang anak
ng maayos na pamumuhay at magandang
kinabukasan.

14. f. Problema sa sanggol. Ipinapakita
ng mga pag-aaral na ang mga anak
ng kabataang ina ay karaniwang
nagkakaroon ng problema sa kanilang
sosyal at akademikong paglago. Mas
malaki rin ang tsansa na sila mismo
ay makabuntis o magbuntis nang
maaga.

15. 2. Pang-aabusong sekswal – ang pang-
aabusong seksuwal ay ang pamimilit sa isang
tao na gumawa ng isang seksuwal na gawain
nang walang pagsang-ayon nito. Ito ay
nangyayari sa lahat ng lugar, sa paaralan, sa
kalsada, sa tahanan, at maging sa Internet.
Bagama’t mayroong mga kabataang lalaki na
nakakaranas nang pang-aabusong seksuwal,
karamihan sa mga kaso nito ay nagaganap sa
mga kabataang babae.

16. * Mga dahilan kung bakit hindi naiuulat o
itinatago ang mga nararanasang pang-
aabuso.
a. Matinding takot lalo na kung ang gumawa ng
pang-aabuso ay mas matanda o mas
makapangyarihan sa mga kabataan at maaari
silang maabusong muli.
b. Paniniwala na kapag ipinaalam nila ang
naranasang pang-aabuso, masisisi sila kaya ay
lalayuan ng iba

17. c. Paniniwala na ang ilang kilos ay
normal at hindi pang-aabusong
seksuwal gaya ng pamimilit ng
kanilang boyfriend para magtalik,
panghihipo, o pagpapadala ng mga
hubad na larawan.
d. Pag-aakala na sila ang may kasalanan
kung bakit nangyari ang pang-aabuso

18. Ang mga bata at kabataan na nakaranas
ng pang-aabusong seksuwal ay
nagkakaroon ng mga pangmatagalang
problema tulad ng depresyon, pag-aalala,
takot , at pagkakaroon ng seksuwal na
kakulangan. Maari din silang magkaroon
ng takot na makipag-ugnayan o kaya ay
magpakita ng kakaibang seksuwal na kilos.

19. Ang mga nararamdaman at paniniwalang
binanggit sa itaas ay mahalagang maituwid
ng isang biktima ng anumang uri ng pang-
aabusong seksuwal upang maisumbong
ang sinumang gumawa nito. Hindi ang
pananahimik kundi ang pagsusumbong ang
tanging paraan upang mapigil ang pang-
aabuso at ang pagdami ng iba pang
biktima nito.

20. 3. Nakakahawang sakit na
sekwsuwal - isa sa mga resulta ng
pagkakaroon ng maagang seksuwal na
karanasan, ng kaswal na pakikipagtalik
at ng pagpapalit-palit ng seksuwal na
kapareha ay ang pagkakaroon ng
nakahahawang sakit na seksuwal.

21. 4. Tamang pagpapasiya sa mga isyu
ukol sa seksuwalidad – ang mga isyung
binanggit ay ilan lamang sa maaring
harapin ninyo bilang mga kabataan. Bukod
sa mga ito, marami pang mga bagay na
maaring pangangailangan ng inyong
pagpapasiya at pagpapahayag ng posisyon
na sumubok sa inyong moralidad at
pagpapahalaga.

22. May mga bagay na maaaring
makapagpahirap sa inyong kabataan
upang makapagpasiya nang tama ukol sa
iba’t-ibang isyu ng seksuwalidad. Kabilang
na rito ang inyong nararamdaman,
karanasan, iniisip na reaksiyon ng inyong
mga kaibigan, at kakulangan ng kaalaman
ukol sa mga isyu.

23.  Dapat igalang ang seksuwalidad ng isang
tao sapagkat….
 Upang makapagpasiya ng wasto sa mga
isyu tungkol sa seksuwalidad, ang isang
kabataan ay dapat …
GAWAIN 1: Ipahayag ang iyong pag-unawa sa mga
konseptong tinalakay sa aralin sa pamamagitan ng pagbuo
sa mga sumusunod na mga pahayag. Isulat sa sagutang
papel.

24. GAWAIN 2: Basahin ang pahayag sa
ibaba. Pagnilayan ang kahulugan nito at
ipaliwanag ang iyong pagkaunawa
kaugnay nito sa konseptong tinalakay sa
aralin.
“Ang kakulangan ng tamang impormasyon
ay palaging nag-aanyaya ng panganib”-Mr.
Spock