Phap luat ve quyen so huu cong nghiep

CÔNG TY LUẬT HỢP DANH FDVN
702 Tôn Đức Thắng, Đà Nẵng, Việt Nam
Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
Website: www.fdvn.vn
Më §Çu
1. Lý do lùa chän ®Ò tµi
ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam tõ 2001-2010 ®·
v¹ch râ mét trong nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n trong viÖc x©y dùng vµ hoµn
thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam lµ "chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ theo lé tr×nh phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña níc ta vµ b¶o ®¶m
thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt trong quan hÖ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng nh
AFTA, APEC, HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt - Mü, tiÕn tíi gia nhËp
WTO…".
Trong bèi c¶nh nhu cÇu héi nhËp ®ang trë thµnh mét vÊn ®Ò
mang tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan, kinh tÕ tri thøc chiÕm tû träng ngµy
cµng cao trong nÒn kinh tÕ toµn cÇu, vÊn ®Ò b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ
(SHTT) ®· trë thµnh yÕu tè kh«ng thÓ bá qua vµ ngµy cµng kh¼ng
®Þnh vai trß quan träng cña nã. SHTT ®îc ®Ò cËp ®Õn trong tÊt c¶
mäi mÆt cña ®êi sèng: kinh tÕ, th¬ng m¹i, khoa häc - c«ng nghÖ, v¨n
hãa - nghÖ thuËt…VÊn ®Ò b¶o hé quyÒn SHTT xuÊt hiÖn trong hÇu
hÕt çc HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng, ®a ph¬ng; nã ®îc coi lµ
mét trong nh÷ng yÕu tè nh»m khuyÕn khÝch, thóc ®Èy ®Çu t s¸ng t¹o
trÝ tuÖ, gãp phÇn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc gia.
Trong nh÷ng n¨m qua, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu, ®ßi hái cña qu¸
tr×nh héi nhËp quèc tÕ, bªn c¹nh viÖc tham gia çc ho¹t ®éng vÒ
SHTT cña çc tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ (nh ASEAN, APEC…), ViÖt
Nam ®· ®µm ph¸n ký kÕt víi níc ngoµi çc HiÖp ®Þnh cã néi dung liªn
quan ®Õn SHTT nh: HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt - Mü (BTA), HiÖp
1

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
®Þnh vÒ hîp t¸c SHTT gi÷a ViÖt Nam- Thôy SÜ…, ®ång thêi ®· nç
lùc, gÊp rót chuÈn bÞ çc ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt trong ®ã cã mét néi
dung träng yÕu lµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ SHTT vµ c¬ chÕ
b¶o hé SHTT ®Ó gia nhËp Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO).
§Ó trë thµnh thµnh viªn cña WTO, mét nhiÖm vô rÊt quan träng
cña ViÖt Nam lµ ph¶i ®¸p øng ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶ çc yªu cÇu quy
®Þnh trong hiÖp ®Þnh vÒ çc khÝa c¹nh th¬ng m¹i liªn quan ®Õn
quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (TRIPS). Ngoµi ra, ViÖt Nam còng cÇn ph¶i
hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt SHTT cña m×nh ®Ó phï hîp víi çc
hiÖp ®Þnh, hiÖp íc song ph¬ng vµ ®a ph¬ng mµ ViÖt Nam sÏ tham
gia trong thêi gian tíi.
Vµo thêi ®iÓm nép ®¬n gia nhËp WTO (1995), hÖ thèng ph¸p
luËt SHTT cña ViÖt Nam bÞ ®¸nh gi¸ lµ cßn nhiÒu ®iÓm "cha phï hîp
vµ thiÕu hôt lín so víi TRIPS" vµ "cha ph¶i lµ mét hÖ thèng ®Çy ®ñ vµ
hiÖu qu¶" [7, tr. 12]. §Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh nµy vµ còng nh»m b¶o
®¶m thi hµnh çc nghÜa vô quèc tÕ, ViÖt Nam ®· x©y dùng mét Ch-
¬ng tr×nh hµnh ®éng vÒ SHTT kh¸ cô thÓ vµ nhÊt qu¸n nh»m hoµn
thiÖn c¬ chÕ b¶o hé SHTT. Víi nh÷ng nç lùc to lín trong viÖc thùc
hiÖn Ch¬ng tr×nh hµnh ®éng vÒ SHTT, cho tíi nay cã thÓ nãi r»ng vÒ
c¬ b¶n çc môc tiªu quan träng nhÊt ®· ®¹t ®îc lµm cho hÖ thèng ph¸p
luËt SHTT cña ViÖt Nam cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ. Mét trong nh÷ng
kÕt qu¶ ®¸ng nãi nhÊt lµ LuËt SHTT ®· ®îc Quèc héi khãa IX th«ng
qua ngµy 19/11/2005 t¹i kú häp thø 8 vµ sÏ cã hiÖu lùc ngµy 1/7/2006.
Trong c¬ chÕ b¶o hé quyÒn SHTT nãi chung vµ quyÒn së h÷u
c«ng nghiÖp (SHCN) nãi riªng viÖc x¸c lËp quyÒn lµ ®iÒu kiÖn tiªn
2

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
quyÕt. §Ó ®îc Nhµ níc b¶o hé, tríc hÕt quyÒn ph¶i ®îc thõa nhËn.
QuyÒn SHCN cã thÓ ®îc x¸c lËp mét çch tù ®éng hoÆc trªn c¬ së
®¨ng ký b¶o hé t¹i c¬ quan cã thÈm quyÒn theo tr×nh tù, thñ tôc luËt
®Þnh. Lµ mét néi dung thuéc c¬ chÕ b¶o hé SHTT, vÊn ®Ò x¸c lËp
quyÒn SHCN cña ViÖt Nam hiÖn nay còng ®ang trong giai ®o¹n x©y
dùng vµ hoµn thiÖn theo híng hµi hßa hãa víi çc yªu cÇu cña TRIPS
vµ çc ®iÒu íc quèc tÕ (§¦QT) kh¸c mµ ViÖt Nam ®· hoÆc ®ang dù
®Þnh ký kÕt, tham gia.
Lµ mét häc viªn chuyªn ngµnh LuËt D©n sù, hiÖn ®ang c«ng
t¸c t¹i Côc SHTT - c¬ quan cã chøc n¨ng x¸c lËp quyÒn SHCN, t«i lùa
chän ®Ò tµi "X¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt ViÖt Nam" lµm ®Ò tµi nghiªn cøu trong luËn v¨n cña m×nh
víi mong muèn t×m hiÓu, ®¸nh gi¸ vÒ c¬ chÕ, hÖ thèng x¸c lËp quyÒn
SHCN trªn c¬ së ph©n tÝch çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ SHTT
quèc tÕ trong t¬ng quan so s¸nh víi ph¸p luËt ViÖt Nam, tõ ®ã nªu vµ
ph©n tÝch nh÷ng bÊt cËp, h¹n chÕ trong quy ®Þnh ph¸p luËt ViÖt
Nam vÒ vÊn ®Ò nµy vµ ®a ra nh÷ng ®Þnh híng, ®Ò xuÊt nh»m hoµn
thiÖn c¬ chÕ, hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHCN.
2. T×nh h×nh nghiªn cøu
XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa vµ tÝnh thêi sù cña vÊn ®Ò, cho ®Õn nay
®· cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu, s¸ch chuyªn kh¶o, bµi viÕt cña
çc t¸c gi¶ trong vµ ngoµi níc khai th¸c vÒ çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn
SHCN vµ x¸c lËp quyÒn SHCN díi nhiÒu gãc ®é nghiªn cøu kh¸c
nhau; nhiÒu héi th¶o, líp tËp huÊn quy m« quèc gia vµ quèc tÕ vÒ c¬
chÕ, hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHCN ®· ®îc tæ chøc vµ thùc hiÖn.
3

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
Çc c«ng tr×nh nghiªn cøu, s¸ch chuyªn kh¶o cã thÓ kÓ ®Õn
nh÷ng c«ng tr×nh sau: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn hoµn thiÖn
khung ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ trong xu thÕ héi
nhËp quèc tÕ vµ khu vùc (®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc QG 01.10 do
Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi thùc hiÖn); cuèn B¶o hé quyÒn
Së h÷u trÝ tuÖ ë ViÖt Nam - Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn do
ViÖn Khoa häc Ph¸p lý - Bé T ph¸p Ên hµnh, Nxb T ph¸p, 2004; cuèn
Çc yÕu tè cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cña TS. Phïng Trung TËp, Nxb T
ph¸p, 2004; LuËn v¨n cao häc: QuyÒn u tiªn ®èi víi viÖc ®¨ng ký së
h÷u c«ng nghiÖp t¹i ViÖt Nam cña Lª Mai Thanh, Khoa LuËt - §¹i häc
Quèc gia Hµ Néi, 1999. Ngoµi ra, cßn cã çc ®Ò ¸n nghiªn cøu cÊp
Nhµ níc, cÊp Bé, cÊp c¬ së vÒ x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp vµ
t¨ng cêng hiÖu qu¶ hÖ thèng x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp do
Côc SHTT chñ tr× thùc hiÖn...
Çc chuyªn ®Ò, bµi viÕt cã thÓ ®Õn çc bµi viÕt cña TS.
NguyÔn ThÞ QuÕ Anh: B¶o hé tªn th¬ng m¹i ë ViÖt Nam vµ mét sè
kiÕn nghÞ hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ b¶o hé tªn th¬ng m¹i, T¹p chÝ
Khoa häc §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, sè 4/2002; Mét sè vÊn ®Ò vÒ b¶o
hé bÝ mËt kinh doanh vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt b¶o hé bÝ mËt kinh
doanh ë ViÖt Nam, T¹p chÝ Khoa häc §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, sè
3/2004; bµi viÕt Mét sè vÊn ®Ò vÒ nh·n hiÖu næi tiÕng cña t¸c gi¶
NguyÔn Nh Quúnh, t¹p chÝ LuËt häc, sè 2/2001...
Çc tµi liÖu níc ngoµi kh¸ nhiÒu, næi bËt nh: cuèn CÈm nang
Së h÷u trÝ tuÖ: chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vµ ¸p dông (IP Law handbook:
policy, law and use), Nhµ xuÊt b¶n WIPO, 2000 (B¶n dÞch cña Côc
4

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
Së h÷u trÝ tuÖ, 2005); cuèn Së h÷u trÝ tuÖ - mét c«ng cô ®¾c lùc
®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ (Intellectual property – a power tool for
economic growth) cña Kamil Idris, Nhµ xuÊt b¶n WIPO, 1999 (B¶n
dÞch TiÕng ViÖt cña Côc Së h÷u trÝ tuÖ, 2005). Ngoµi ra, cßn cã çc
dù ¸n quèc tÕ nghiªn cøu vÒ hÖ thèng x¸c lËp quyÒn cña çc quèc gia
thuéc çc céng ®ång, khu vùc: ASEAN, APEC, EU...
Tuy nhiªn, cha cã mét c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc nµo ®i
s©u ph©n tÝch vÒ hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHCN theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt ViÖt Nam. Do ®ã, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi "X¸c lËp quyÒn së
h÷u c«ng nghiÖp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam" kh«ng bÞ
trïng lÆp víi çc c«ng tr×nh ®· c«ng bè.
3. Môc ®Ých, nhiÖm vô nghiªn cøu
a) Môc ®Ých nghiªn cøu
Trªn c¬ së nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ SHCN
vµ hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHCN cïng víi viÖc ph©n tÝch luËt thùc
®Þnh vµ thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng x¸c lËp quyÒn SHCN ë ViÖt Nam,
t¸c gi¶ ®a ra nh÷ng ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c¬ chÕ vµ
hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHCN ë ViÖt Nam tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶
ho¹t ®éng x¸c lËp quyÒn.
b) NhiÖm vô nghiªn cøu
§Ò tµi ®Æt ra çc nhiÖm vô nghiªn cøu cô thÓ nh sau:
- Lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ SHCN vµ x¸c lËp quyÒn
SHCN;
5

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
- T×m hiÓu çc nguyªn t¾c vµ hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHCN
theo quy ®Þnh t¹i çc §¦QT vµ quy ®Þnh ph¸p luËt cña mét sè níc trªn
thÕ giíi;
- Ph©n tÝch hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHCN theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt ViÖt Nam tõ ®ã ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò, néi dung bÊt cËp
cÇn ®îc kh¾c phôc, söa ®æi, bæ sung;
- §a ra nh÷ng kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn çc quy
®Þnh ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ x¸c lËp quyÒn SHCN.
4. Ph¹m vi nghiªn cøu
Trong ph¹m vi cña mét luËn v¨n th¹c sÜ, t¸c gi¶ tËp trung nghiªn
cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn liªn quan ®Õn hÖ thèng x¸c lËp quyÒn
SHCN vµ ph¸p luËt thùc ®Þnh cña ViÖt Nam, cña mét sè níc trªn thÕ
giíi còng nh quy ®Þnh cña çc §¦QT vÒ x¸c lËp quyÒn SHCN cïng víi
viÖc ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng x¸c lËp quyÒn SHCN ë ViÖt Nam tõ ®ã ®a ra
nh÷ng lËp luËn nh»m hoµn thiÖn vÊn ®Ò nghiªn cøu.
5. Nh÷ng c¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
Nh÷ng c¬ së lý luËn cña luËn v¨n lµ çc thµnh tùu cña çc
chuyªn ngµnh khoa häc ph¸p lý nh: lÞch sö ph¸p luËt, lý luËn vÒ ph¸p
luËt, x· héi häc ph¸p luËt, luËt h×nh sù, téi ph¹m häc, luËt tè tông h×nh
sù vµ triÕt häc trong çc c«ng tr×nh nghiªn cøu, s¸ch chuyªn kh¶o vµ
çc bµi ®¨ng trªn t¹p chÝ cña çc nhµ khoa häc - luËt gia ViÖt Nam vµ
níc ngoµi. Ngoµi ra, ®Ó gãp phÇn ph©n tÝch khoa häc nh»m lµm s¸ng
tá nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ SHCN vµ x¸c lËp quyÒn
SHCN, trong qu¸ tr×nh viÕt luËn v¨n, t¸c gi¶ cßn sö dông hÖ thèng çc
6

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
v¨n b¶n ph¸p luËt cña Nhµ níc còng nh nh÷ng v¨n b¶n híng dÉn, cô
thÓ hãa cña çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ vÊn ®Ò nµy.
LuËn v¨n ®· sö dông çc ph¬ng ph¸p nghiªn cøu chuyªn ngµnh
®Ó tiÕp cËn, lµm s¸ng tá vÒ mÆt khoa häc çc vÊn ®Ò nghiªn cøu t-
¬ng øng víi c¬ së ph¬ng ph¸p luËn lµ triÕt häc M¸c - Lªnin (®i tõ nh÷ng
néi dung cã tÝnh lý luËn ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn). Çc ph¬ng
ph¸p nghiªn cøu ®îc sö dông bao gåm: ph©n tÝch, hÖ thèng hãa, so
s¸nh, thèng kª, tæng hîp…
6. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi
ViÖc nghiªn cøu ®Ò tµi cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn sau:
- HÖ thèng hãa nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ x¸c lËp quyÒn
SHCN;
- Lµm râ tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn
SHCN vµ x¸c lËp quyÒn SHCN trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam qua ®ã lµm
s¸ng tá tÝnh kÕ thõa vµ ph¸t triÓn cña çc quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ vÊn
®Ò nµy;
- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHCN theo
quy ®Þnh cña çc §¦QT vµ cña mét sè níc trªn thÕ giíi;
- §a ra mét bøc tranh toµn c¶nh vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng x¸c lËp
quyÒn SHCN theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh, chØ
ra nh÷ng h¹n chÕ, bÊt cËp vµ nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò ®ång thêi ®¸nh
gi¸, so s¸nh çc quy ®Þnh míi trong LuËt SHTT vÒ çc vÊn ®Ò liªn
quan ®Õn x¸c lËp quyÒn SHCN;
- §a ra nh÷ng kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶
7

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
cña ho¹t ®éng x¸c lËp quyÒn SHCN vµ nh÷ng kiÕn nghÞ ®Ò xuÊt cô
thÓ vÒ tr×nh tù, thñ tôc x¸c lËp quyÒn SHCN.
7. KÕt cÊu cña luËn v¨n
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc v¨n b¶n ph¸p luËt,
danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ phô lôc, néi dung cña luËn v¨n gåm 3
ch¬ng:
Ch¬ng I: Kh¸i qu¸t chung vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp vµ x¸c
lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp.
Ch¬ng 2: HÖ thèng x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt
ra.
Ch¬ng 3: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng
nghiÖp ë ViÖt Nam vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn.
8

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
Ch¬ng 1
Kh¸i Qu¸t CHUNG VÒ QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp
Vµ X¸c LËp QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp
1.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp
1.1.1. Kh¸i niÖm quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp
Kh¸i niÖm quyÒn SHCN lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña mét kh¸i
niÖm cã néi hµm réng h¬n, ®ã lµ quyÒn SHTT. Do vËy, tríc khi ®i vµo
nghiªn cøu néi dung kh¸i niÖm quyÒn SHCN, cÇn ph¶i hiÓu quyÒn
SHTT lµ g×.
SHTT cã thÓ ®îc hiÓu mét çch chung nhÊt lµ nh÷ng kÕt qu¶
s¸ng t¹o trÝ tuÖ mang tÝnh v« h×nh nhng l¹i cã ý nghÜa rÊt lín khi ®îc
øng dông vµo çc s¶n phÈm h÷u h×nh; ®ã lµ nh÷ng s¶n phÈm cña qu¸
tr×nh s¸ng t¹o khoa häc - c«ng nghÖ, v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc...
ThuËt ng÷ SHTT ®îc h×nh thµnh vµ ®îc ®Ò cËp ®Õn cïng víi qu¸
tr×nh ¸p dông trÝ tëng tîng vµ tri thøc cña con ngêi ®Ó ®æi míi vµ
s¸ng t¹o. Ngµy nay, thuËt ng÷ nµy ®ang ®îc sö dông ngµy cµng réng
r·i trong ®êi sèng x· héi.
C«ng íc thµnh lËp WIPO t¹i Stockholm ngµy 14-7-1967 ®· ®a ra
hÖ thèng çc ®èi tîng thuéc ph¹m trï SHTT ®îc chÊp nhËn trªn toµn
thÕ giíi, bao gåm:
i) T¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt vµ khoa häc;
ii)Cuéc biÓu diÔn cña nghÖ sÜ biÓu diÔn, b¶n ghi ©m vµ cuéc
ph¸t sãng;
9

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
iii) S¸ng chÕ thuéc mäi lÜnh vùc nç lùc cña con ngêi;
iv) Ph¸t minh khoa häc;
v) KiÓu d¸ng c«ng nghiÖp (KDCN);
vi) Nh·n hiÖu, tªn vµ chØ dÉn th¬ng m¹i;
vii) B¶o hé chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh;
viii)TÊt c¶ çc quyÒn kh¸c lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng trÝ tuÖ
trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, khoa häc, v¨n häc vµ nghÖ thuËt.
Çc lÜnh vùc nªu t¹i ®iÓm (i) vµ (ii) thuéc nh¸nh "QuyÒn t¸c gi¶",
trong ®ã çc lÜnh vùc thuéc ®iÓm (ii) ®îc gäi lµ "quyÒn liªn quan
(quyÒn kÒ cËn)" vµ çc lÜnh vùc nªu t¹i çc ®iÓm tõ (iii) ®Õn (vii)
thuéc nh¸nh "QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp".
Nh vËy, mét çch truyÒn thèng, quyÒn SHTT ®îc hiÓu lµ bao
gåm hai néi dung, ®ã lµ "quyÒn t¸c gi¶" vµ "quyÒn së h÷u c«ng
nghiÖp".
QuyÒn t¸c gi¶ ®Ò cËp ®Õn quyÒn cña ngêi s¸ng t¹o trÝ tuÖ
trong lÜnh vùc v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc. Nh÷ng s¸ng t¹o ®îc b¶o
hé quyÒn t¸c gi¶ lµ nh÷ng s¸ng t¹o trong viÖc lùa chän vµ s¾p xÕp tõ
ng÷, nèt nh¹c, mµu s¾c vµ h×nh khèi. LuËt vÒ quyÒn t¸c gi¶ b¶o hé
chñ së h÷u quyÒn ®èi víi nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa
häc nh»m chèng l¹i viÖc sao chÐp, sö dông h×nh thøc cña t¸c phÈm
nguyªn gèc ®· ®îc b¶o hé. Çc ®èi tîng cã thÓ ®îc b¶o hé quyÒn t¸c
gi¶ lµ çc t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, ©m nh¹c, t¹o h×nh, ph¸t
thanh, truyÒn h×nh, hÖ thèng lu tr÷ vµ truy cËp th«ng tin trong m¸y
tÝnh... Tuy nhiªn, luËt vÒ quyÒn t¸c gi¶ chØ b¶o hé h×nh thøc thÓ
10

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
hiÖn ý tëng chø kh«ng b¶o hé néi dung çc ý tëng ®ã.
QuyÒn SHCN ®Ò cËp ®Õn quyÒn cña ngêi s¸ng t¹o trÝ tuÖ
liªn quan ®Õn çc ®èi tîng thuéc lÜnh vùc khoa häc, c«ng nghÖ vµ th-
¬ng m¹i, bao gåm: s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, KDCN, nh·n hiÖu,
chØ dÉn th¬ng m¹i (tªn th¬ng m¹i, chØ dÉn ®Þa lý) vµ quyÒn chèng
c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh.
Tuy nhiªn, thùc tÕ ®· chØ ra r»ng, SHTT nãi chung vµ SHCN
nãi riªng lµ vÊn ®Ò chÞu ¶nh hëng lín cña sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña
khoa häc, c«ng nghÖ vµ ®êi sèng x· héi [23, tr. 19]. Çc §¦QT ®îc ký
kÕt tõ n¨m 1967 trë l¹i ®©y, trong ®ã ®¸ng chó ý lµ HiÖp ®Þnh TRIPS
®· ®a ra vµ lµm râ thªm nh÷ng lo¹i h×nh míi cña SHTT nh: chØ dÉn
®Þa lý, thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp, th«ng tin bÝ mËt, ch¬ng tr×nh
m¸y tÝnh, bé su tËp d÷ liÖu... Xu híng nµy cho thÊy tÝnh n¨ng ®éng
cña SHTT trong viÖc thÝch øng víi sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ v¨n
hãa, nãi çch kh¸c, néi hµm cña kh¸i niÖm quyÒn SHCN vÉn ®ang
ngµy cµng ®îc më réng bao trïm çc ®èi tîng míi cña ®êi sèng x· héi.
§èi tîng quyÒn SHCN cã thÓ ®îc ph©n thµnh hai nhãm theo tÝnh
chÊt riªng cña chóng:
Nhãm çc thµnh qu¶ s¸ng t¹o khoa häc - c«ng nghÖ: bao gåm
s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, KDCN, th«ng tin bÝ mËt, thiÕt kÕ bè trÝ
m¹ch tÝch hîp.
Nhãm çc dÊu hiÖu ®Æc trng dïng ®Ó ph©n biÖt: bao gåm
nh·n hiÖu, chØ dÉn ®Þa lý, tªn th¬ng m¹i. Nh÷ng ®èi tîng nµy hµm
chøa yÕu tè s¸ng t¹o trÝ tuÖ kh«ng ®¸ng kÓ, kh«ng næi tréi nhng vÉn
11

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
®îc coi lµ ®èi tîng SHTT v× chóng chøa ®ùng nh÷ng dÊu hiÖu cã kh¶
n¨ng truyÒn tin tíi ngêi tiªu dïng vÒ s¶n phÈm, dÞch vô ®ang lu th«ng
trªn thÞ trêng. ViÖc b¶o hé çc dÊu hiÖu mang tÝnh ®Æc trng nµy
nh»m khuyÕn khÝch c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ b¶o vÖ quyÒn lîi ngêi
tiªu dïng.
QuyÒn SHCN ®îc thõa nhËn nh»m b¶o hé çc thµnh qu¶ s¸ng t¹o
trÝ tuÖ cña con ngêi. Víi sù ghi nhËn b¶o hé bëi cìng chÕ nhµ níc,
quyÒn SHCN trë thµnh mét lo¹i quyÒn tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín ®èi víi chñ së
h÷u. VÝ dô, cã nh÷ng nh·n hiÖu cã thÓ trë thµnh tµi s¶n lín nhÊt mµ mét
doanh nghiÖp cã thÓ chiÕm gi÷ [39, tr. 563]. §Ó b¶o hé quyÒn SHCN,
mçi quèc gia cã mét hÖ thèng b¶o hé riªng phï hîp víi çc ®Æc ®iÓm vÒ
kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi cña m×nh.
Díi gi¸c ®é ph¸p lý, thuËt ng÷ "quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp" ®îc
hiÓu theo hai nghÜa:
Theo nghÜa kh¸ch quan, quyÒn SHCN lµ mét chÕ ®Þnh ph¸p
luËt bao gåm tæng thÓ çc quy ph¹m ph¸p luËt ®iÒu chØnh çc mèi
quan hÖ x· héi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh chiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh
®o¹t çc ®èi tîng SHCN ®îc Nhµ níc b¶o hé.
Theo nghÜa chñ quan, quyÒn SHCN lµ çc quyÒn d©n sù cô
thÓ cña çc chñ së h÷u trong viÖc chiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh ®o¹t çc
®èi tîng SHCN.
Theo quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù (BLDS) n¨m 1995, quyÒn
SHCN ®îc hiÓu lµ "quyÒn së h÷u cña ç nh©n, ph¸p nh©n ®èi víi s¸ng
chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng hãa,
12

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
quyÒn sö dông ®èi víi tªn gäi xuÊt xø hµng hãa vµ quyÒn së h÷u ®èi
víi çc ®èi tîng kh¸c do ph¸p luËt quy ®Þnh". "Çc ®èi tîng kh¸c" nµy ®·
®îc cô thÓ hãa trong çc NghÞ ®Þnh híng dÉn thi hµnh BLDS (NghÞ
®Þnh 54/2000/N§-CP vµ 42/2003/N§-CP), bao gåm: chØ dÉn ®Þa lý,
bÝ mËt kinh doanh, tªn th¬ng m¹i, quyÒn chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh
m¹nh vµ thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp b¸n dÉn.
BLDS n¨m 2005 thay thÕ BLDS n¨m 1995 nªu trªn quy ®Þnh
vÒ quyÒn SHCN theo híng liÖt kª çc ®èi tîng quyÒn: "§èi tîng quyÒn
së h÷u c«ng nghiÖp bao gåm: s¸ng chÕ, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, thiÕt
kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp b¸n dÉn, bÝ mËt kinh doanh, nh·n hiÖu, tªn
th¬ng m¹i vµ chØ dÉn ®Þa lý" (§iÒu 750).
LuËt SHTT víi t çch lµ mét ®¹o luËt chuyªn ngµnh ®iÒu chØnh vÒ
SHTT quy ®Þnh cô thÓ h¬n: quyÒn SHCN lµ "QuyÒn hîp ph¸p cña tæ
chøc, ç nh©n ®èi víi s¸ng chÕ, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, thiÕt kÕ bè trÝ
m¹ch tÝch hîp b¸n dÉn, nh·n hiÖu, tªn th¬ng m¹i, chØ dÉn ®Þa lý, bÝ
mËt kinh doanh do m×nh s¸ng t¹o ra hoÆc së h÷u vµ quyÒn chèng
c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh" (§iÒu 4.4).
QuyÒn SHCN theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam vµ çc
®èi tîng ®îc b¶o hé SHCN vÒ c¬ b¶n phï hîp víi yªu cÇu cña TRIPS vµ
çc §¦QT vÒ SHCN còng nh th«ng lÖ quèc tÕ.
1.1.2. §Æc ®iÓm quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp
QuyÒn SHCN lµ mét lo¹i quyÒn tµi s¶n, do ®ã, nã cã ®Çy ®ñ çc
®Æc tÝnh cña quyÒn së h÷u tµi s¶n nãi chung, ®ã lµ: chñ së h÷u cã
toµn quyÒn ®èi víi tµi s¶n cña m×nh vµ kh«ng ai ®îc sö dông tµi s¶n ®ã
13

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
nÕu kh«ng ®îc sù cho phÐp cña chñ së h÷u. Bªn c¹nh ®ã, xuÊt ph¸t tõ
tÝnh chÊt ®Æc thï cña çc ®èi tîng SHCN - tµi s¶n trÝ tuÖ, quyÒn
SHCN cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c víi çc quyÒn së h÷u kh¸c vµ thËm
chÝ kh¸c c¶ víi quyÒn t¸c gi¶ - mét bé phËn cña quyÒn SHTT.
a) Sù kh¸c biÖt gi÷a quyÒn SHCN vµ quyÒn së h÷u ®èi víi tµi s¶n
h÷u h×nh
Sù kh¸c biÖt gi÷a quyÒn SHCN vµ quyÒn së h÷u ®èi víi tµi s¶n
h÷u h×nh xuÊt ph¸t tõ thuéc tÝnh v« h×nh cña çc ®èi tîng SHCN.
QuyÒn SHCN kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc th«ng qua çc ®Æc ®iÓm vËt
chÊt cña ®èi tîng SHCN mµ nã ph¶i ®îc thÓ hiÖn th«ng qua mét d¹ng
vËt chÊt h÷u h×nh hoÆc mét çch thøc cô thÓ nµo ®ã ®Ó cã thÓ b¶o
vÖ ®îc. Cã thÓ xem xÐt, ®¸nh gi¸ sù kh¸c biÖt cña hai ph¹m trï nµy
trªn çc khÝa c¹nh sau:
- VÒ c¨n cø x¸c lËp quyÒn:
QuyÒn së h÷u tµi s¶n h÷u h×nh ®îc x¸c lËp trªn c¬ së çc sù
kiÖn ph¸p lý quy ®Þnh trong BLDS. QuyÒn SHCN ®èi víi hÇu hÕt çc
®èi tîng SHCN ®îc x¸c lËp th«ng qua viÖc nép ®¬n ®¨ng ký vµ cÊp
v¨n b»ng b¶o hé hoÆc cã thÓ ®îc x¸c lËp mét çch tù ®éng nÕu ®èi t-
îng SHCN ®¸p øng nh÷ng tiªu chuÈn b¶o hé nhÊt ®Þnh do ph¸p luËt
quy ®Þnh.
- VÒ chñ thÓ quyÒn:
Chñ thÓ quyÒn së h÷u tµi s¶n nãi chung cã thÓ lµ bÊt kú ai: ç
nh©n, ph¸p nh©n, tæ chøc vµ còng cã thÓ lµ Nhµ níc - ngêi chiÕm
h÷u, sö dông, ®Þnh ®o¹t tµi s¶n hîp ph¸p. Trong khi ®ã, chñ thÓ
14

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
quyÒn SHCN chØ cã thÓ lµ nh÷ng ç nh©n, tæ chøc, ®¸p øng çc
®iÒu kiÖn t¬ng øng víi tõng lo¹i ®èi tîng SHCN theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt. Ch¼ng h¹n, chñ së h÷u nh·n hiÖu ph¶i lµ nh÷ng ngêi cã ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh thuéc lÜnh vùc ®¨ng ký nh·n hiÖu; chñ ë h÷u
nh·n hiÖu tËp thÓ chØ cã thÓ lµ mét tæ chøc (héi, hiÖp héi ngµnh
nghÒ); chñ së h÷u nh·n hiÖu chøng nhËn chØ cã thÓ lµ c¬ quan, tæ
chøc cã thÈm quyÒn chøng nhËn ®èi víi lo¹i s¶n phÈm mang nh·n
hiÖu.
- VÒ ®èi tîng quyÒn:
§èi tîng cña quyÒn së h÷u tµi s¶n nãi chung lµ çc lo¹i vËt chÊt
h÷u h×nh cã thÓ "cÇm, n¾m, gi÷" ®îc vµ mét sè quyÒn tµi s¶n lu«n
x¸c ®Þnh ®îc b»ng mét sè lîng vËt chÊt cô thÓ. Trong khi ®ã, ®èi tîng
cña quyÒn SHCN lµ nh÷ng s¶n phÈm v« h×nh chØ cã thÓ ®îc ®Þnh
tÝnh, ®Þnh lîng khi øng dông vµo çc lo¹i s¶n phÈm h÷u h×nh hoÆc
çc ho¹t ®éng cô thÓ.
- VÒ ph¹m vi b¶o hé:
QuyÒn së h÷u ®èi víi tµi s¶n th«ng thêng ®îc b¶o hé v« thêi
h¹n vµ chØ chÊm døt khi cã çc c¨n cø chÊm døt quyÒn së h÷u ®îc
ghi nhËn trong çc v¨n b¶n ph¸p luËt hoÆc khi tµi s¶n bÞ tiªu huû.
QuyÒn së h÷u ®èi víi tµi s¶n th«ng thêng kh«ng bÞ giíi h¹n vÒ mÆt
kh«ng gian. Trong khi ®ã, quyÒn SHCN chØ cã thÓ ®îc b¶o hé trong
mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh tïy thuéc vµo tõng lo¹i ®èi tîng vµ chØ
giíi h¹n trong mét ph¹m vi l·nh thæ x¸c ®Þnh.
- VÒ néi dung, ý nghÜa cña çc quyÒn n¨ng së h÷u:
15

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
§èi víi tµi s¶n h÷u h×nh, trong ba quyÒn n¨ng c¬ b¶n cña chñ
së h÷u (chiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh ®o¹t) th× quyÒn chiÕm h÷u dêng
nh lµ quyÒn c¬ b¶n vµ quan träng nhÊt. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ çc
®Æc tÝnh cña tµi s¶n h÷u h×nh: trong hÇu hÕt çc trêng hîp, chñ së
h÷u ph¶i chiÕm h÷u tµi s¶n th× míi cã thÓ khai th¸c c«ng dông cña tµi
s¶n ®ã.
Trong khi ®ã, ®èi víi quyÒn SHCN, quyÒn sö dông l¹i ®îc coi lµ
quyÒn n¨ng c¬ b¶n nhÊt. §iÒu nµy còng xuÊt ph¸t tõ tÝnh v« h×nh cña
çc ®èi tîng SHCN. Chñ së h÷u kh«ng thÓ chiÕm h÷u (cÇm, n¾m,
gi÷) tµi s¶n. ViÖc khai th¸c gi¸ trÞ quyÒn ®îc thùc hiÖn th«ng qua
hµnh vi sö dông ®èi tîng. B¶n th©n çc ®èi tîng SHCN kh«ng t¹o ra gi¸
trÞ mµ chóng ph¶i ®îc øng dông vµo nh÷ng lo¹i vËt chÊt h÷u h×nh cô
thÓ vµ ph¸t sinh gi¸ trÞ qu¸ tr×nh sö dông, vËn hµnh, khai th¸c çc lo¹i
vËt chÊt h÷u h×nh nµy. VÒ b¶n chÊt, viÖc b¶o hé quyÒn SHCN còng
lµ sù b¶o hé ®éc quyÒn khai th¸c, sö dông ®èi tîng chèng l¹i çc hµnh
vi khai th¸c, sö dông tr¸i phÐp. QuyÒn cña chñ së h÷u ®èi tîng SHCN
còng ®îc thÓ hiÖn chñ yÕu vµ c¬ b¶n nhÊt ë quyÒn sö dông ®èi tîng.
b) Sù kh¸c biÖt gi÷a quyÒn SHCN vµ quyÒn t¸c gi¶
QuyÒn t¸c gi¶ vµ quyÒn SHCN lµ hai néi dung c¬ b¶n hîp
thµnh quyÒn SHTT. Hai lÜnh vùc nµy cã nh÷ng thuéc tÝnh chung nh:
®Æc tÝnh "v« h×nh" cña ®èi tîng, tÝnh chÊt cña çc quyÒn nh©n
th©n vµ quyÒn tµi s¶n dµnh cho chñ thÓ s¸ng t¹o vµ/hoÆc chñ së
h÷u, quyÒn sö dông lµ quyÒn n¨ng c¬ b¶n nhÊt vµ sù giíi h¹n vÒ thêi
gian vµ kh«ng gian b¶o hé… Tuy nhiªn, cã thÓ ph©n biÖt hai lÜnh vùc
nµy th«ng qua nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau:
Tiªu QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp QuyÒn t¸c gi¶
16

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
chÝ
so s¸nh
LÞch sö
h×nh
thµnh
XuÊt hiÖn nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng
nhiÖm vô khoa häc c«ng nghÖ, kü
thuËt, th¬ng m¹i ®Æt ra trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm c«ng
nghiÖp b»ng m¸y mãc thay cho ph-
¬ng ph¸p thñ c«ng truyÒn thèng. Do
®ã, g¾n víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña
lùc lîng s¶n xuÊt.
XuÊt hiÖn nh»m ®¸p øng nhu
cÇu vÒ tinh thÇn, v¨n hãa, t×nh
c¶m, nhËn thøc, hiÓu biÕt cña
con ngêi. Do ®ã, ®îc tiÕn hµnh
song song cïng víi sù tiÕn triÓn
cña x· héi loµi ngêi.
LÜnh
vùc ¸p
dông
Kinh tÕ, x· héi, khoa häc, c«ng
nghÖ.
Chñ yÕu ¸p dông trong lÜnh vùc
v¨n häc, nghÖ thuËt.
§èi tîng
quyÒn
Çc kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¸ng t¹o
kü thuËt (s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u
Ých, th«ng tin bÝ mËt, thiÕt kÕ bè
trÝ m¹ch tÝch hîp); ho¹t ®éng s¸ng
t¹o mü thuËt øng dông (KDCN) hay
ho¹t ®éng s¸ng t¹o trong th¬ng m¹i
(nh·n hiÖu, chØ dÉn ®Þa lý, tªn th-
¬ng m¹i).
Çc t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ
thuËt, khoa häc vµ çc quyÒn
ph¸t sinh cã liªn quan trùc tiÕp
®Õn quyÒn t¸c gi¶ vµ viÖc thÓ
hiÖn t¸c phÈm (biÓu diÔn, ghi
©m, ph¸t thanh vµ truyÒn
h×nh…).
Néi
dung
b¶o hé
- B¶o hé ®èi tîng th«ng qua çc quy
®Þnh cÊm ngêi kh¸c kh«ng ®îc sö
dông ®èi tîng ®ang ®îc b¶o hé ®Ó
thu lîi nhuËn mµ kh«ng xin phÐp
chñ së h÷u.
- Chó träng b¶o hé quyÒn tµi s¶n
h¬n so víi çc quyÒn nh©n th©n.
- Chó träng b¶o hé quyÒn cña chñ
së h÷u h¬n so víi quyÒn cña ngêi
trùc tiÕp s¸ng t¹o.
- B¶o hé h×nh thøc s¸ng t¹o cña
t¸c phÈm nh»m cÊm ngêi kh¸c
sao chÐp t¸c phÈm nÕu kh«ng
®îc phÐp cña t¸c gi¶/chñ së h÷u
t¸c phÈm.
- Çc quyÒn nh©n th©n ®îc chó
träng b¶o hé h¬n so víi quyÒn
tµi s¶n.
- Th«ng thêng chó träng b¶o hé
quyÒn cña t¸c gi¶ h¬n so víi
quyÒn cña chñ së h÷u.
Thêi h¹n
b¶o hé
Thêi h¹n b¶o hé ng¾n h¬n so víi
thêi h¹n b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ (5
n¨m ®èi víi KDCN, 10 n¨m ®èi víi
nh·n hiÖu, 20 n¨m ®èi víi s¸ng chÕ
- cã thÓ gia h¹n thªm 1 kho¶ng thêi
gian t¬ng øng víi tõng ®èi tîng).
Thêi h¹n b¶o hé dµi h¬n: thêng
lµ hÕt cuéc ®êi t¸c gi¶ vµ 50
(hoÆc 60, 70) n¨m sau khi t¸c
gi¶ qua ®êi; mét sè quyÒn
nh©n th©n cña t¸c gi¶ ®îc b¶o
hé v« thêi h¹n (®Æt tªn t¸c
phÈm, ®øng tªn thËt hoÆc bót
danh, nªu tªn thËt hoÆc bót
danh khi t¸c phÈm ®îc c«ng
17

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
bè…)
1.1.3. ý nghÜa cña viÖc b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp
ViÖc b¶o hé quyÒn SHCN cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng
kh«ng chØ ®èi víi çc chñ thÓ s¸ng t¹o/chñ së h÷u quyÒn, ®èi víi x·
héi, céng ®ång nãi chung mµ cßn t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn hîp t¸c quèc tÕ.
- §èi víi chñ thÓ s¸ng t¹o/chñ së h÷u quyÒn:
ViÖc b¶o hé quyÒn SHCN cho çc chñ thÓ s¸ng t¹o vµ chñ së
h÷u quyÒn bëi cìng chÕ nhµ níc nh»m ®¶m b¶o quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p
cña hä trong viÖc khai th¸c, sö dông ®ång thêi ng¨n chÆn hµnh vi khai
th¸c, sö dông ®èi tîng SHCN mµ kh«ng xin phÐp. §iÒu nµy gãp phÇn
khÝch lÖ çc chñ thÓ trong ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ s¸ng t¹o.
Khi ®îc cÊp V¨n b»ng b¶o hé quyÒn SHCN, chñ së h÷u ®îc ®éc
quyÒn khai th¸c ®èi tîng trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Trong
thêi gian ®ã, chñ së h÷u cã thÓ tù m×nh sö dông, khai th¸c çc lîi Ých
vËt chÊt tõ ®èi tîng còng cã thÓ chuyÓn giao quyÒn sö dông hoÆc
chuyÓn nhîng quyÒn së h÷u ®èi tîng cho ngêi kh¸c vµ thu vÒ mét
kho¶n lîi Ých vËt chÊt nhÊt ®Þnh nh»m bï ®¾p cho nh÷ng chi phÝ vµ
c«ng søc ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¸ng t¹o.
C¬ chÕ b¶o hé quyÒn SHCN tèt sÏ t¹o cho chñ së h÷u cã ®îc
nh÷ng lîi thÕ so víi çc chñ thÓ kh¸c th«ng qua viÖc khai th¸c, sö dông
®èi tîng phôc vô cho môc ®Ých cña m×nh [16, tr. 3].
- §èi víi x· héi nãi chung:
ViÖc b¶o hé quyÒn SHCN mang l¹i lîi Ých chung cho toµn x·
héi, nã t¹o ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho ngêi tiªu dïng ®îc sö dông nh÷ng
18

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
s¶n phÈm, dÞch vô tèt vÒ chÊt lîng do ®îc ¸p dông nh÷ng thµnh qu¶
s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®óng vÒ nguån gèc xuÊt xø th«ng
qua lùa chän çc dÊu hiÖu ®Æc trng hoÆc chØ dÉn vÒ nguån gèc.
Çc thµnh qu¶ s¸ng t¹o trÝ tuÖ lu«n lu«n lµ nh÷ng s¶n phÈm cã
ý nghÜa quan träng ®èi víi mäi thêi ®¹i, mäi h×nh th¸i x· héi. Nã gãp
phÇn t¹o nªn sù ph¸t triÓn cña x· héi nãi chung. MÆt kh¸c, thùc tÕ ®·
chØ ra r»ng: c¬ chÕ b¶o hé quyÒn SHCN lµ mét trong nh÷ng ®iÒu
kiÖn quan träng nh»m khuyÕn khÝch viÖc s¸ng t¹o ra ngµy cµng
nhiÒu h¬n çc s¶n phÈm míi ®¸p øng çc nhu cÇu cña x· héi. ChÝnh
v× vËy, b¶o hé quyÒn SHCN cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi
x· héi nãi chung. Cã thÓ nãi, "c¬ chÕ b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp ®·
tån t¹i mét çch thùc sù ë tÊt c¶ çc quèc gia v¨n minh nh mét phÇn
quan träng trong h¹ tÇng c¬ së cña mét x· héi hiÖn ®¹i" [34, tr. 27].
- §èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt níc:
Sù vËn hµnh vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ lu«n tiÒm Èn trong
nã nh÷ng hiÖn tîng trôc lîi bÊt hîp ph¸p, nÕu kh«ng cã c¬ chÕ kiÓm
so¸t, çc hiÖn tîng nµy sÏ lµ lùc c¶n ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh
tÕ [37, tr. 137). B¶o hé quyÒn SHCN chÝnh lµ mét trong nh÷ng c¬
chÕ kiÓm so¸t h÷u hiÖu nh»m t¹o ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho nÒn kinh
tÕ ph¸t triÓn trong mét m«i trêng kinh doanh lµnh m¹nh, cã trËt tù,
®óng ®Þnh híng. ChÝnh v× vËy, viÖc b¶o hé quyÒn SHCN nh»m thiÕt
lËp vµ duy tr× sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh cña nÒn kinh tÕ.
Bªn c¹nh ®ã, b¶o hé quyÒn SHCN cßn gãp phÇn n©ng cao
tr×nh ®é nÒn kinh tÕ. XÐt tõ gãc ®é kinh tÕ, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña
nÒn kinh tÕ quèc gia ®îc ®o b»ng chØ sè GDP (tæng s¶n phÈm quèc
19

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
néi chia cho toµn bé d©n sè hay thu nhËp b×nh qu©n theo ®Çu ngêi),
chÝnh v× vËy, n©ng cao GDP lµ mét trong nh÷ng u tiªn hµng ®Çu cña
çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc níc ®ang ph¸t
triÓn. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã, viÖc c¶i tiÕn kü thuËt, ph¸t triÓn khoa häc
- c«ng nghÖ ®ang ®îc coi lµ nh÷ng yÕu tè quan träng thiÕt yÕu hµng
®Çu. Kinh nghiÖm cña çc quèc gia ph¸t triÓn cho thÊy chØ khi cã c¬
chÕ b¶o hé quyÒn SHCN hiÖu qu¶ th× míi cã thÓ khuyÕn khÝch c¶i
tiÕn kü thuËt vµ ph¸t triÓn khoa häc - c«ng nghÖ.
Ngoµi ra, c¬ chÕ b¶o hé SHCN æn ®Þnh vµ hoµn thiÖn còng
gãp phÇn quan träng vµo viÖc b¶o ®¶m quyÒn lîi hîp ph¸p cña çc
nhµ ®Çu t, tõ ®ã thu hót vµ khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi, thóc ®Èy
giao lu th¬ng m¹i quèc tÕ. Thùc tÕ còng ®· chØ ra r»ng hÖ thèng ph¸p
luËt vÒ b¶o hé quyÒn SHCN hoµn thiÖn cã thÓ gióp cho nÒn kinh tÕ
gi÷ ®îc thÕ chñ ®éng trong qu¸ tr×nh héi nhËp.
- §èi víi qu¸ tr×nh giao lu, hîp t¸c quèc tÕ
SHCN g¾n liÒn víi nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, do ®ã,
viÖc më réng hîp t¸c, trao ®æi, giao lu quèc tÕ gi÷a çc quèc gia, tæ
chøc quèc tÕ trong b¶o hé SHCN còng lµ cÇu nèi cho viÖc ph¸t triÓn
quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ trªn mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi nh:
khoa häc, c«ng nghÖ, v¨n hãa, gi¸o dôc, th¬ng m¹i… B¶o hé SHCN ®-
îc coi lµ cÇu nèi thóc ®Èy qu¸ tr×nh giao lu, hîp t¸c quèc tÕ trªn mäi
lÜnh vùc.
20

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
1.1.4. S¬ lîc lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ph¸p luËt vÒ
b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp vµ x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng
nghiÖp trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam
a) Trªn thÕ giíi
Nhu cÇu b¶o hé quyÒn SHCN xuÊt hiÖn cïng víi sù ph¸t triÓn
cña giao lu th¬ng m¹i nh»m b¶o vÖ quyÒn cña chñ së h÷u ®èi víi çc
®èi tîng SHCN. S¸ng chÕ lµ ®èi tîng ®îc b¶o hé ®Çu tiªn. ViÖc b¶o hé
s¸ng chÕ díi h×nh thøc b»ng ®éc quyÒn s¸ng chÕ mét çch cã hÖ
thèng ®îc ®Ò cËp lÇn ®Çu tiªn trong §¹o luËt Venice n¨m 1474, theo
®ã, kÕt qu¶ s¸ng t¹o ®îc thõa nhËn vµ b¶o hé díi h×nh thøc ®éc quyÒn
cña chñ thÓ s¸ng t¹o, t¬ng øng víi nã, çc lîi Ých cña c«ng chóng nãi
chung ®èi víi s¸ng chÕ ®ã bÞ h¹n chÕ. §Õn thÕ kû XVI, díi triÒu ®¹i
Vua Tudor, níc Anh ®· x©y dùng mét hÖ thèng b»ng ®éc quyÒn s¸ng
chÕ. §¹o luËt vÒ §Æc quyÒn n¨m 1624 (Statute of Monopolies) lµ luËt
thµnh v¨n ®Çu tiªn quy ®Þnh vÒ viÖc cÊp ®Æc quyÒn cho s¸ng chÕ
trong mét kho¶ng thêi gian cã giíi h¹n.
Cho ®Õn nöa sau thÕ kû XVIII - thêi hoµng kim cña th¬ng m¹i
vµ c«ng nghiÖp, ®Ó thiÕt lËp c¬ chÕ b¶o hé quyÒn SHCN, mét sè n-
íc ®· thiÕt lËp hÖ thèng b»ng ®éc quyÒn s¸ng chÕ ®Çu tiªn cña hä.
VÝ dô: LuËt vÒ b»ng ®éc quyÒn s¸ng chÕ ®Çu tiªn cña Ph¸p n¨m
1791 quy ®Þnh vÒ b¶o hé quyÒn cña ngêi s¸ng chÕ; HiÕn ph¸p Hoa
Kú n¨m 1788 quy ®Þnh vÒ b»ng ®éc quyÒn s¸ng chÕ vµ sù b¶o hé ®èi
víi s¸ng chÕ th«ng qua viÖc cÊp ®éc quyÒn cho ngêi s¸ng chÕ.
Trong thÕ kû XIX ®· xuÊt hiÖn nh÷ng trµo lu tù do mËu dÞch
21

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
®ßi hñy bá hÖ thèng b¶o hé SHCN nhng lµn sãng m¹nh mÏ cña chñ
nghÜa d©n téc - ®Æc trng cho thêi kú ®ã - ®· ng¨n chÆn trµo lu nµy
vµ ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc duy tr× vµ ®a vµo ¸p dông
hÖ thèng ph¸p luËt SHTT hiÖn ®¹i.
Tõ ®ã ®Õn nay, vÊn ®Ò b¶o hé quyÒn SHCN vÉn kh«ng ngõng
vËn ®éng vµ ph¸t triÓn theo híng më réng çc quyÒn n¨ng cho chñ së
h÷u, më réng ph¹m vi çc ®èi tîng ®îc b¶o hé. VÊn ®Ò b¶o hé SHCN
kh«ng cßn chØ lµ vÊn ®Ò cña tõng quèc gia riªng lÎ mµ nã ®· trë thµnh
vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu [38, tr. 126].
Trong thêi kú ®Çu h×nh thµnh hÖ thèng b¶o hé quyÒn SHCN,
vÊn ®Ò ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn cha ®îc ®Æt ra. QuyÒn SHCN ®èi víi
çc thµnh qu¶ s¸ng t¹o ®îc coi lµ nh÷ng "®Æc quyÒn" vµ ®¬ng nhiªn
®îc c«ng nhËn cïng víi qu¸ tr×nh sö dông thµnh qu¶ s¸ng t¹o ®ã cña
chñ së h÷u. Sù ph¸t triÓn ®a d¹ng, phøc t¹p cña çc ho¹t ®éng kinh tÕ
lµm n¶y sinh ngµy cµng nhiÒu çc h×nh thøc vi ph¹m, tranh chÊp liªn
quan ®Õn quyÒn SHCN víi møc ®é phøc t¹p ngµy cµng t¨ng, thiÖt h¹i
cña chñ së h÷u ngµy cµng lín. ViÖc sö dông ®èi tîng SHCN lµm ph¸t
sinh quyÒn cña chñ së h÷u trªn thùc tÕ nhng khi tranh chÊp n¶y sinh,
chñ së h÷u kh«ng cã c¨n cø, c¬ së chøng minh m×nh thùc sù lµ ngêi
cã quyÒn së h÷u ®èi víi ®èi tîng ®ã. §iÒu nµy lµm ph¸t sinh nhu cÇu
cÇn cã sù ghi nhËn b¶o hé, ®¨ng ký quyÒn së h÷u vµ b¶o ®¶m bëi c-
ìng chÕ nhµ níc ®èi víi quyÒn SHCN cña çc chñ thÓ nh»m ng¨n
chÆn sù x©m ph¹m cña ngêi kh¸c ®èi víi çc ®èi tîng ®îc b¶o hé. Vµ
nh÷ng ®¹o luËt ®Çu tiªn quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn SHCN
®îc ra ®êi ë Ch©u ¢u vµo nöa cuèi thÕ kû XVIII (Ph¸p, Thôy SÜ). Çc
22

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
quèc gia ®· x©y dùng nh÷ng ®¹o luËt chung vÒ b¶o hé SHTT hoÆc
nh÷ng ®¹o luËt riªng vÒ b¶o hé tõng ®èi tîng SHCN, trong ®ã cã néi
dung quy ®Þnh cô thÓ vÒ tr×nh tù, thñ tôc vµ çc yªu cÇu liªn quan
®Õn ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn SHCN.
TiÕp ®ã, nh»m ®¸p øng çc nhu cÇu cña thùc tÕ ph¸t sinh trong
qu¸ tr×nh héi nhËp, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc chñ thÓ s¸ng t¹o
trong viÖc ®¨ng ký b¶o hé çc ®èi tîng SHCN ë nhiÒu quèc gia kh¸c
nhau, çc níc ®· cïng nhau tiÕn hµnh ®µm ph¸n x©y dùng çc §¦QT mét
mÆt nh»m lµm hµi hßa hãa çc quy ®Þnh vÒ x¸c lËp quyÒn SHCN
trong ph¸p luËt cña çc quèc gia mÆt kh¸c tõng bíc thiÕt lËp mét hÖ
thèng x¸c lËp quyÒn SHCN mang tÝnh quèc tÕ.
b) ë ViÖt Nam
ViÖt Nam coi vÊn ®Ò b¶o hé SHTT nãi chung vµ SHCN nãi
riªng nh mét nh©n tè quan träng cña chÝnh s¸ch c¶i çch, më cöa vµ
x©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa. Tõ nh÷ng n¨m 80 cña
thÕ kû XX, Nhµ níc ®· ban hµnh çc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ
SHCN (NghÞ ®Þnh vÒ S¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt - hîp lý hãa s¶n
xuÊt vµ S¸ng chÕ n¨m 1981, Ph¸p lÖnh B¶o hé quyÒn së h÷u c«ng
nghiÖp n¨m 1989, Ph¸p lÖnh B¶o hé quyÒn t¸c gi¶ n¨m 1994) nh»m
t¹o khung ph¸p lý cho viÖc b¶o hé quyÒn SHCN nãi chung vµ x¸c lËp
quyÒn SHCN nãi riªng. G¾n liÒn víi çc giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ vµ
x· héi cña ®Êt níc, hÖ thèng b¶o hé SHCN cña ViÖt Nam còng cã
nh÷ng bíc ph¸t triÓn qua tõng giai ®o¹n.
Giai ®o¹n 1945-1981:
23

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¸ng t¹o vµ b¶o hé thµnh qu¶ s¸ng
t¹o ®îc chó träng ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu thµnh lËp chÝnh quyÒn,
thÓ hiÖn b»ng çc cuéc vËn ®éng thi ®ua c¶i tiÕn kü thuËt. Trong giai
®o¹n nµy, mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ khuyÕn khÝch s¸ng t¹o ®· ®îc
ban hµnh lµm tiÒn ®Ò cho hÖ thèng b¶o hé SHCN cña ViÖt Nam nh:
- Th«ng t 04/L§TT ngµy 8/3/1958 cña Bé Lao ®éng quy ®Þnh
vÒ vÊn ®Ò khen thëng çc t¸c gi¶ s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, s¸ng
chÕ, ph¸t minh;
- NghÞ quyÕt sè 175/TTg ngµy 3/4/1958 cña Thñ tíng ChÝnh
phñ quy ®Þnh vÒ nh·n hiÖu th¬ng phÈm;
- ChØ thÞ 105/TTg ngµy 11/03/1959 cña Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ
tæ chøc l·nh ®¹o phong trµo c¶i tiÕn kü thuËt, s¸ng kiÕn, ph¸t minh cña
quÇn chóng;
- NghÞ ®Þnh ngµy 8/2/1965 cña Héi ®ång ChÝnh phñ vÒ khen
thëng s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý hãa s¶n xuÊt, c¶i tiÕn nghiÖp
vô c«ng t¸c.
ë miÒn B¾c, thêi kú nµy cha h×nh thµnh mét hÖ thèng b¶o hé
quyÒn SHCN theo ®óng nghÜa. QuyÒn t h÷u ®èi víi çc ®èi tîng
SHCN kh«ng ®îc chÊp nhËn b¶o hé víi lËp luËn cho r»ng çc s¸ng t¹o
cña trÝ tuÖ con ngêi thuéc së h÷u chung cña toµn x· héi. Çc t¸c gi¶,
®ång t¸c gi¶ chØ ®îc hëng mét sè lîi Ých mang ý nghÜa khuyÕn
khÝch mµ kh«ng cã ®éc quyÒn ®èi víi çc ®èi tîng do hä s¸ng t¹o ra.
ChÝnh v× vËy, ho¹t ®éng ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn còng kh«ng ®îc ®Æt
ra vµ hÇu nh kh«ng ®îc quan t©m.
24

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
Trong khi ®ã, ë miÒn Nam, hÖ thèng b¶o hé SHCN ®îc chó
träng h¬n víi quan ®iÓm thõa nhËn quyÒn t h÷u cña chñ së h÷u ®èi
víi ®èi tîng SHCN. ChÝnh quyÒn Sµi Gßn ®· ban hµnh mét sè v¨n b¶n
®éc lËp vÒ b¶o hé çc ®èi tîng SHCN nh:
- LuËt 12/57 ngµy 1/8/1957 b¶o hé s¸ng chÕ;
- LuËt 13/57 ngµy 1/8/1957 b¶o hé nh·n hiÖu;
- LuËt 14/59 ngµy 11/6/1959 vÒ chèng s¶n xuÊt hµng gi¶.
Çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn ®· ®îc quy
®Þnh cô thÓ, chi tiÕt trong çc v¨n b¶n ph¸p luËt vµ lµ yªu cÇu b¾t
buéc ®èi víi çc chñ thÓ nh»m chÝnh thøc ghi nhËn sù b¶o hé tõ phÝa
nhµ níc ®èi víi quyÒn SHCN cña chñ së h÷u.
Giai ®o¹n tõ 1981-1988:
HÖ thèng b¶o hé SHCN giai ®o¹n nµy ®îc ¸p dông theo m«
h×nh phæ biÕn ë çc níc x· héi chñ nghÜa cã nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch
hãa tËp trung, ®ã lµ sù b¶o hé chñ yÕu nh»m vµo çc quyÒn tinh
thÇn h¬n lµ çc quyÒn tµi s¶n cña ngêi s¸ng t¹o. C¬ chÕ "dïng lîi Ých
vËt chÊt lµm ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng s¸ng t¹o trÝ tuÖ" hÇu nh
cha ®îc ¸p dông. BiÖn ph¸p b¶o hé chñ yÕu vµ dêng nh duy nhÊt lµ
biÖn ph¸p hµnh chÝnh. "S¶n phÈm s¸ng t¹o trÝ tuÖ ®îc coi lµ s¶n
phÈm phôc vô cho x· héi, quyÒn t h÷u vµ çc lîi Ých kinh tÕ ®èi víi çc
s¶n phÈm ®ã cña t¸c gi¶ hÇu nh kh«ng ®îc chÊp nhËn. T¸c gi¶ cña
s¶n phÈm chØ cã thÓ ®îc thëng hoÆc ghi c«ng mµ th«i" [32, tr. 4].
Còng gièng nh quy luËt ph¸t triÓn cña ph¸p luËt vÒ b¶o hé
SHCN trªn thÕ giíi, s¸ng chÕ lµ ®èi tîng SHCN ®îc ghi nhËn b¶o hé
25

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
®Çu tiªn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam (NghÞ ®Þnh 31/CP
ngµy 28/1/1981 vÒ s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn kü thuËt - hîp lý hãa s¶n xuÊt).
Tuy nhiªn, theo nghÞ ®Þnh nµy, quyÒn së h÷u ®èi víi s¸ng chÕ l¹i
thuéc vÒ Nhµ níc, hay nãi çch kh¸c, s¸ng chÕ ®îc c«ng h÷u hãa, t¸c
gi¶ s¸ng chÕ chØ ®îc hëng çc quyÒn nh©n th©n vµ mét phÇn vËt
chÊt mang tÝnh tîng trng díi d¹ng tiÒn thëng.
VÒ vÊn ®Ò x¸c lËp quyÒn SHCN ®èi víi s¸ng chÕ, NghÞ ®Þnh
31/CP nªu trªn cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, thñ tôc ®¨ng ký s¸ng
kiÕn, s¸ng chÕ còng nh thÈm quyÒn cÊp V¨n b»ng b¶o hé ®èi víi çc
®èi tîng nµy. Mét gi¶i ph¸p kü thuËt ®¸p øng çc tiªu chuÈn b¶o hé
theo quy ®Þnh sÏ ®îc cÊp B»ng T¸c gi¶ s¸ng chÕ hoÆc B»ng S¸ng
chÕ ®éc quyÒn. §Ó ®¨ng ký s¸ng chÕ, t¸c gi¶ s¸ng chÕ (hoÆc c¬
quan, xÝ nghiÖp ®èi víi s¸ng chÕ c«ng vô) ph¶i nép ®¬n ®¨ng ký s¸ng
chÕ t¹i ñy ban Khoa häc vµ Kü thuËt Nhµ níc vµ ph¶i tr¶ lÖ phÝ ®¨ng
ký theo quy ®Þnh. Thêi gian xÐt nghiÖm s¸ng chÕ ®îc quy ®Þnh rÊt
dµi: 21 th¸ng (3 th¸ng xÐt nghiÖm h×nh thøc vµ 18 th¸ng xÐt nghiÖm
néi dung).
TiÕp sau nghÞ ®Þnh vÒ b¶o hé s¸ng chÕ, lÇn lît çc nghÞ
®Þnh kh¸c ®îc ban hµnh nh»m b¶o hé ®èi víi çc ®èi tîng SHCN kh¸c,
cô thÓ lµ:
- NghÞ ®Þnh 197/H§BT ngµy 14-12-1982 vÒ b¶o hé nh·n hiÖu
hµng hãa;
- NghÞ ®Þnh 85/H§BT ngµy 13-5-1988 vÒ b¶o hé KDCN;
26

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
- NghÞ ®Þnh 200/H§BT ngµy 28-12-1988 vÒ b¶o hé gi¶i ph¸p
h÷u Ých;
- Ph¸p lÖnh chuyÓn giao c«ng nghÖ níc ngoµi vµo ViÖt Nam n¨m
1988.
Theo çc v¨n b¶n trªn, viÖc x¸c lËp quyÒn SHCN ®èi víi çc ®èi
tîng gi¶i ph¸p h÷u Ých, KDCN vµ nh·n hiÖu hµng hãa ®îc thùc hiÖn trªn
c¬ së ®¨ng ký b¶o hé t¹i Côc S¸ng chÕ thuéc ñy ban Khoa häc vµ Kü
thuËt Nhµ níc.
Mét ®Æc ®iÓm næi bËt cã thÓ nhËn thÊy trong giai ®o¹n nµy
lµ tr×nh tù, thñ tôc ®¨ng ký b¶o hé çc ®èi tîng SHCN ®îc quy ®Þnh
mang nÆng tÝnh hµnh chÝnh, mÖnh lÖnh theo c¬ chÕ xin - cho. Thêi
h¹n xÐt nghiÖm kÐo dµi (trªn 12 th¸ng)
Giai ®o¹n tõ 1989-1995:
Giai ®o¹n nµy ®îc coi lµ giai ®o¹n hÖ thèng SHCN cña ViÖt
Nam tiÕp cËn víi hÖ thèng SHCN hiÖn ®¹i. Cïng víi sù chuyÓn ®æi
nÒn kinh tÕ sang c¬ chÕ thÞ trêng, hÖ thèng SHCN cña ViÖt Nam
còng ®îc ®æi míi mét bíc, b¾t ®Çu b»ng viÖc ban hµnh Ph¸p lÖnh
b¶o hé quyÒn SHCN ngµy 28/1/1989 vµ sau ®ã lµ hµng lo¹t çc ho¹t
®éng ®æi míi kh¸c theo híng chuyÓn dÇn hÖ thèng b¶o hé SHCN
mang ®Æc trng cña nÒn kinh kÕ tËp trung sang tiÕp cËn hÖ thèng
SHCN hiÖn ®¹i víi ®Æc trng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¹nh tranh.
Ph¸p lÖnh b¶o hé quyÒn SHCN ra ®êi xãa bá h×nh thøc c«ng h÷u
®èi víi s¸ng chÕ thay vµo ®ã lµ chÕ ®é t h÷u, ®ång thêi më réng ®èi
tîng b¶o hé bao gåm c¶ tªn gäi xuÊt xø (TGXX). Trong giai ®o¹n nµy,
27

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
®· cã kho¶ng 50 v¨n b¶n ph¸p lý ®îc ban hµnh quy ®Þnh mét çch kh¸
®Çy ®ñ, cô thÓ vµ toµn diÖn vÒ ph¹m vi, néi dung b¶o hé quyÒn
SHCN còng nh tr×nh tù, thñ tôc x¸c lËp quyÒn SHCN t¹i ViÖt Nam.
Çc v¨n b¶n nµy ®· t¹o nªn mét hÖ thèng ph¸p luËt vÒ SHCN t¬ng ®èi
hoµn chØnh, ®ång bé ë ViÖt Nam. Chóng thÓ hiÖn ®îc ®Þnh híng
míi cña ph¸p luËt trong bíc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
QuyÒn SHCN ®îc c«ng nhËn b¶o hé lµ mét lo¹i quyÒn tµi s¶n vµ ®îc
tù do khai th¸c, chuyÓn giao nh mét ®èi tîng cña giao dÞch d©n sù.
VÒ ho¹t ®éng x¸c lËp quyÒn SHCN, Côc S¸ng chÕ ®îc ®æi tªn
thµnh Côc SHCN cho phï hîp víi ph¹m vi chøc n¨ng, nhiÖm vô ®èi víi
tÊt c¶ çc ®èi tîng SHCN. Côc SHCN lµ c¬ quan duy nhÊt cã thÈm
quyÒn tiÕn hµnh çc thñ tôc ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn ®èi víi çc ®èi tîng
SHCN. Çc quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, thñ tôc x¸c lËp quyÒn SHCN ®îc
quy ®Þnh mét çch cô thÓ, râ rµng h¬n t¬ng øng víi tõng lo¹i ®èi tîng
SHCN.
Giai ®o¹n nµy ®· h×nh thµnh m¹ng líi çc c¬ quan qu¶n lý nhµ
níc vÒ SHCN trªn toµn quèc ®Æt trong hÖ thèng qu¶n lý khoa häc,
c«ng nghÖ vµ m«i trêng. Çc c¬ quan nµy bªn c¹nh chøc n¨ng qu¶n lý
nhµ níc vÒ SHCN cßn cã tr¸ch nhiÖm, thÈm quyÒn híng dÉn, hç trî
çc chñ thÓ trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh çc thñ tôc x¸c lËp quyÒn
SHCN.
Giai ®o¹n tõ 1995 ®Õn nay:
Giai ®o¹n nµy ®îc ®¸nh gi¸ lµ giai ®o¹n hÖ thèng SHCN ViÖt
Nam híng tíi mét hÖ thèng SHCN ®Çy ®ñ, vµ hiÖu qu¶ theo yªu cÇu
cña WTO. BLDS 1995 ®îc ban hµnh trong ®ã cã mét phÇn ®éc lËp
28

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
quy ®Þnh vÒ SHTT vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ (PhÇn thø VI) ®·
®¸nh dÊu bíc chuyÓn míi cña hÖ thèng b¶o hé SHCN ViÖt Nam víi
môc tiªu ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n çc tiªu chuÈn vÒ SHTT cña
WTO. TiÕp ®ã lµ hµng lo¹t çc nghÞ ®Þnh, th«ng t híng dÉn thi hµnh
BLDS liªn quan ®Õn SHCN vµ x¸c lËp quyÒn SHCN:
- NghÞ ®Þnh 63/CP ngµy 24-10-1996 quy ®Þnh chi tiÕt vÒ
SHCN. NghÞ ®Þnh nµy ®· ®îc söa ®æi, bæ sung bëi NghÞ ®Þnh
06/2001/CP ngµy 1-2-2001;
- NghÞ ®Þnh 45/1998/N§-CP ngµy 1-7-1998 quy ®Þnh chi tiÕt
vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ;
- NghÞ ®Þnh sè 12/1999/N§-CP ngµy 6-3-1999 vÒ xö ph¹t vi
ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc SHCN;
- NghÞ ®Þnh 54/200/N§-CP ngµy 3-10-2000 vÒ b¶o hé SHCN
®èi víi bÝ mËt kinh doanh, chØ dÉn ®Þa lý, tªn th¬ng m¹i vµ b¶o hé
quyÒn chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh liªn quan tíi SHCN;
- NghÞ ®Þnh sè 42/2003/N§-CP ngµy 5-5-2003 vÒ b¶o hé
thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp b¸n dÉn;
- NghÞ ®Þnh sè 13/2001/N§-CP ngµy 26-6-2001 vÒ b¶o hé
gièng c©y trång míi;
- Th«ng t 3055/TT/SHCN ngµy 31-12-1996 híng dÉn thi hµnh
çc quy ®Þnh vÒ thñ tôc x¸c lËp quyÒn SHCN vµ mét sè thñ tôc kh¸c
trong NghÞ ®Þnh 63/CP;
29

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
- Th«ng t 825/2000/TT-BKHCNMT ngµy 3-5-2000 cña Bé Khoa
häc C«ng nghÖ vµ M«i trêng híng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh
12/1999/N§-CP;
- Th«ng t 29/2003/N§-CP híng dÉn thùc hiÖn çc thñ tôc x¸c lËp
quyÒn SHCN ®èi víi KDCN;
- Th«ng t 30/2003/N§-CP híng dÉn thùc hiÖn çc thñ tôc x¸c lËp
quyÒn SHCN ®èi víi s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých;
- Th«ng t 23/TC-TCT ngµy 9-5-1997 cña Bé Tµi chÝnh vÒ phÝ
vµ lÖ phÝ SHCN. Th«ng t nµy ®· ®îc thay thÕ bëi Th«ng t
132/2004/TT-BTC ngµy 30-12-2004.
Sù ra ®êi cña BLDS ngµy 14-6-2005 (trong ®ã cã PhÇn thø 6
quy ®Þnh vÒ QuyÒn SHTT vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ) vµ LuËt
SHTT ngµy 19/11/2005 ®îc coi lµ sù kiÖn ®¸nh dÊu bíc ph¸t triÓn míi
cña hÖ thèng SHTT ViÖt Nam. HÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHCN theo
®ã còng ®îc n©ng lªn mét bíc ph¸t triÓn míi theo híng hÖ thèng hãa,
nhÊt thÓ hãa vµ hµi hßa víi çc quy ®Þnh vµ th«ng lÖ quèc tÕ. LÇn
®Çu tiªn çc quy ®Þnh vÒ b¶o hé SHCN nãi chung vµ x¸c lËp quyÒn
SHCN nãi riªng ®îc tËp trung, thèng nhÊt vµ thÓ hiÖn trong mét ®¹o
luËt ®éc lËp.
Bªn c¹nh viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt quèc
gia, ViÖt Nam còng lµ mét trong nh÷ng quèc gia tham gia çc §¦QT vÒ
SHTT trong ®ã cã çc §¦QT vÒ x¸c lËp quyÒn SHCN tõ rÊt sím:
- Tham gia c«ng íc Paris vÒ b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp ngµy 8-
3-1949;
30

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
- Tham gia Tháa íc Madid vÒ ®¨ng ký quèc tÕ nh·n hiÖu hµng
hãa ngµy 8-3-1949;
- Tham gia C«ng íc Stockholm vÒ thµnh lËp Tæ chøc SHTT
thÕ giíi vµ trë thµnh thµnh viªn cña tæ chøc nµy ngµy 2-7-1976;
- Gia nhËp HiÖp íc Washington vÒ SHTT ®èi víi m¹ch tÝch hîp
ngµy 10-3-1993;
- Gia nhËp HiÖp íc hîp t¸c s¸ng chÕ PCT ngµy 10-3-1993;
HiÖn nay, ViÖt Nam vÉn ®ang trong tiÕn tr×nh x©y dùng mét
hÖ thèng ph¸p luËt SHCN trong ®ã cã c¬ chÕ x¸c lËp quyÒn SHCN
®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶, ®¸p øng çc yªu cÇu, ®ßi hái vµ thùc thi çc cam
kÕt quèc tÕ.
1.2. Kh¸i qu¸t chung vÒ x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp
1.2.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, ý nghÜa cña x¸c lËp quyÒn së
h÷u c«ng nghiÖp
a) Kh¸i niÖm
Víi tÝnh chÊt lµ mét lo¹i quyÒn së h÷u, quyÒn SHCN chØ ph¸t
sinh vµ ®îc b¶o hé dùa trªn nh÷ng c¨n cø ph¸p lý nhÊt ®Þnh hay nãi
çch kh¸c, ph¸p luËt chØ c«ng nhËn vµ b¶o hé çc quyÒn cña chñ së
h÷u nÕu quyÒn ®ã ®îc x¸c lËp dùa trªn nh÷ng c¨n cø do ph¸p luËt quy
®Þnh. C¨n cø lµm ph¸t sinh quyÒn së h÷u nãi chung lµ nh÷ng sù kiÖn
x¶y ra trong ®êi sèng thùc tÕ nhng cã ý nghÜa ph¸p lý do ph¸p luËt
quy ®Þnh qua ®ã lµm ph¸t sinh quyÒn së h÷u cña mét hay nhiÒu chñ
thÓ ®èi víi mét tµi s¶n nhÊt ®Þnh.
31

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
§èi víi quyÒn SHCN, do chóng ta kh«ng thÓ n¾m gi÷, b¶o vÖ
chóng mét çch c¬ häc nh víi tµi s¶n h÷u h×nh vµ còng kh«ng thÓ dÔ
dµng x¸c ®Þnh ®îc tµi s¶n ®ã cã nguån gèc tõ ®©u, thuéc vÒ ai nh
çc ®èi tîng h÷u h×nh kh¸c nªn vÊn ®Ò x¸c lËp quyÒn SHCN ®îc ®Æt
ra nh mét ®iÒu kiÖn quan träng nh»m x¸c ®Þnh vµ ghi nhËn chñ së
h÷u ®èi víi ®èi tîng SHCN [12, tr. 25]. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng tÝnh chÊt
®Æc thï, riªng cã cña tõng lo¹i ®èi tîng SHCN, ph¸p luËt cña hÇu hÕt
çc níc trªn thÕ giíi ®Òu ghi nhËn hai nguyªn t¾c x¸c lËp quyÒn c¬
b¶n ®ã lµ (i) x¸c lËp quyÒn theo nguyªn t¾c ®¨ng ký b¶o hé t¹i c¬
quan cã thÈm quyÒn vµ (ii) x¸c lËp quyÒn theo nguyªn t¾c tù ®éng
khi ®¸p øng çc ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.
Nguyªn t¾c ®¨ng ký b¶o hé thêng ®îc ¸p dông ®èi víi çc ®èi t-
îng SHCN truyÒn thèng nh s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, KDCN, nh·n
hiÖu, thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp b¸n dÉn vµ TGXX do çc ®èi tîng
nµy cã tÝnh chÊt vµ néi dung phøc t¹p, ®iÒu kiÖn b¶o hé kh¾t khe;
viÖc ®¸nh gi¸, xem xÐt kh¶ n¨ng ®¸p øng çc ®iÒu kiÖn b¶o hé
kh«ng ®¬n gi¶n, ®ßi hái tr×nh ®é chuyªn m«n s©u vµ mét hÖ thèng
th«ng tin, c¬ së d÷ liÖu ®Çy ®ñ. §Ó quyÒn SHCN ®îc x¸c lËp, chñ së
h÷u çc ®èi tîng nµy ph¶i tiÕn hµnh thñ tôc ®¨ng ký víi mét c¬ quan
cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C¬ quan nµy cã tr¸ch
nhiÖm xem xÐt ®¬n ®¨ng ký theo tr×nh tù, thñ tôc vµ ®¸nh gi¸ ®èi t-
îng yªu cÇu b¶o hé theo nh÷ng tiªu chuÈn do ph¸p luËt quy ®Þnh.
NÕu ®èi tîng ®¸p øng çc ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh, ngêi ®¨ng ký sÏ
®îc cÊp mét v¨n b»ng b¶o hé víi ý nghÜa x¸c nhËn ngêi ®ã cã quyÒn
®èi víi ®èi tîng ®¨ng ký trong thêi h¹n, ph¹m vi t¬ng øng. QuyÒn
32

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
SHCN ®èi víi çc ®èi tîng nµy ®îc x¸c lËp theo quyÕt ®Þnh cÊp v¨n
b»ng b¶o hé ®ã cña c¬ quan cã thÈm quyÒn.
Nguyªn t¾c b¶o hé tù ®éng ®îc ¸p dông ®èi víi çc ®èi tîng cßn
l¹i (çc ®èi tîng SHCN míi: tªn th¬ng m¹i, bÝ mËt kinh doanh, quyÒn
chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh…). QuyÒn SHCN ®èi víi çc ®èi t-
îng nµy ®îc x¸c lËp mét çch tù ®éng kh«ng cÇn tr¶i qua thñ tôc ®¨ng
ký nÕu ®¸p øng çc ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Trong tr-
êng hîp x¶y ra tranh chÊp, ngêi cã quyÒn ph¶i chøng minh quyÒn ®ã
thuéc vÒ m×nh b»ng çc chøng cø vÒ mèi liªn hÖ gi÷a m×nh vµ ®èi t-
îng thuéc quyÒn.
Mçi quèc gia cã çch quy ®Þnh vÒ hÖ thèng x¸c lËp quyÒn phï
hîp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn cña m×nh vµ hÖ thèng x¸c lËp
quyÒn SHCN ®îc coi lµ dÊu hiÖu thÓ hiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ
- x· héi cña mét quèc gia còng nh møc ®é hoµn thiÖn cña hÖ thèng
ph¸p luËt. Trong ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n nµy, häc viªn chñ yÕu
®Ò cËp ®Õn x¸c lËp quyÒn theo nguyªn t¾c ®¨ng ký b¶o hé víi C¬
quan cã thÈm quyÒn díi h×nh thøc cÊp V¨n b»ng b¶o hé.
Theo nghÜa kh¸ch quan, ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn ®îc hiÓu lµ çc
thñ tôc ph¸p lý do ph¸p luËt quy ®Þnh mµ çc chñ thÓ ph¶i tiÕn hµnh
nh»m chÝnh thøc ghi nhËn sù b¶o hé tõ phÝa Nhµ níc quyÒn së h÷u
cña m×nh ®èi víi ®èi tîng SHCN cô thÓ.
Theo nghÜa chñ quan, ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn lµ hµnh vi cña
çc chñ thÓ thùc hiÖn çc tr×nh tù, thñ tôc theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt nh»m ®¹t ®îc sù c«ng nhËn tõ phÝa nhµ níc quyÒn së h÷u cña
33

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
hä ®èi víi ®èi tîng SHCN vµ hÖ qu¶ theo sau lµ sù b¶o hé cña nhµ níc
®èi víi ®èi tîng ®ã.
b) §Æc ®iÓm
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng tÝnh chÊt ®Æc thï cña çc ®èi tîng SHCN,
viÖc x¸c lËp quyÒn SHCN cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt so víi
quyÒn së h÷u çc lo¹i tµi s¶n th«ng thêng vµ c¶ víi quyÒn t¸c gi¶. Cã
thÓ nhËn thÊy mét sè ®iÓm kh¸c biÖt sau:
- So víi x¸c lËp quyÒn ®èi víi tµi s¶n h÷u h×nh:
HÇu hÕt quyÒn së h÷u ®èi víi tµi s¶n h÷u h×nh ®îc x¸c lËp vµ
b¶o hé mét çch tù ®éng, v« thêi h¹n trong khi quyÒn ®èi víi phÇn lín
çc ®èi tîng SHCN ®îc x¸c lËp trªn c¬ së ®¨ng ký b¶o hé t¹i c¬ quan cã
thÈm quyÒn theo thñ tôc, tr×nh tù chÆt chÏ;
C¨n cø x¸c lËp quyÒn së h÷u ®èi víi tµi s¶n h÷u h×nh lµ sù xuÊt
hiÖn çc sù kiÖn ph¸p lý quy ®Þnh trong BLDS trong khi ®ã quyÒn
SHCN ®èi víi hÇu hÕt çc ®èi tîng SHCN ph¸t sinh trªn c¬ së quyÕt
®Þnh cÊp V¨n b»ng b¶o hé do c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp theo
tr×nh tù, thñ tôc luËt ®Þnh.
- So víi x¸c lËp quyÒn t¸c gi¶:
Tiªu chÝ
so s¸nh
QuyÒn SHCN QuyÒn t¸c gi¶
Nguyªn t¾c
x¸c lËp
quyÒn
§¨ng ký b¶o hé: §èi víi hÇu hÕt
çc ®èi tîng SHCN, quyÒn
SHCN ®îc x¸c lËp trªn c¬ së
®¨ng ký theo tr×nh tù, thñ tôc
luËt ®Þnh vµ ®îc c¬ quan cã
thÈm quyÒn cÊp v¨n b»ng b¶o
hé.
B¶o hé tù ®éng: QuyÒn t¸c gi¶
ph¸t sinh ngay khi t¸c phÈm ®îc
s¸ng t¹o ra vµ ®îc thÓ hiÖn díi
h×nh thøc kh¸ch quan nhÊt
®Þnh mµ kh«ng cÇn tr¶i qua
bÊt cø thñ tôc ®¨ng ký nµo.
34

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
B¶n chÊt cña
x¸c lËp
quyÒn
§¨ng ký lµ thñ tôc b¾t buéc ®Ó
cã sù c«ng nhËn quyÒn SHCN
tõ phÝa nhµ níc. ViÖc ®¨ng ký
cã ý nghÜa lµ sù kiÖn ph¸p lý
lµm ph¸t sinh quyÒn.
§¨ng ký kh«ng ph¶i lµ thñ tôc
b¾t buéc mµ chØ nh»m ghi
nhËn chÝnh thøc quyÒn cña
t¸c gi¶/chñ së h÷u ®èi víi t¸c
phÈm; lµm c¨n cø chøng minh
quyÒn trong trêng hîp cã tranh
chÊp.
Tr×nh tù, thñ
tôc x¸c lËp
quyÒn
- Thêi gian xÐt nghiÖm dµi, thñ
tôc xÐt nghiÖm phøc t¹p do c¬
quan ®¨ng ký ph¶i kiÓm tra,
®¸nh gi¸, x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng
®¸p øng çc tiªu chuÈn b¶o hé
cña ®èi tîng.
- Sau khi ®îc cÊp V¨n b»ng
b¶o hé, chñ së h÷u ph¶i nép
phÝ duy tr× theo thêi h¹n quy
®Þnh. ViÖc kh«ng kh«ng thùc
nghÜa vô nép phÝ lµ mét trong
nh÷ng c¨n cø ®×nh chØ hiÖu
lùc V¨n b»ng b¶o hé.
- Thêi gian xÐt nghiÖm ng¾n,
®¬n gi¶n do c¬ quan ®¨ng ký
chØ xem xÐt tÝnh hîp lÖ cña
®¬n ®¨ng ký vµ t¸c phÈm yªu
cÇu ®¨ng ký lµ phï hîp, kh«ng
tiÕn hµnh xÐt nghiÖm néi dung
®èi tîng yªu cÇu b¶o hé.
- Chñ së h÷u/t¸c gi¶ kh«ng ph¶i
nép phÝ duy tr× hiÖu lùc v¨n
b»ng b¶o hé trong suèt thêi
gian b¶o hé ®èi tîng.
c) ý nghÜa
§¨ng ký x¸c lËp quyÒn SHCN lµ sù ghi nhËn b¶o hé mét çch
chÝnh thøc cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn vÒ sù ®éc quyÒn
cña chñ së h÷u ®èi víi ®èi tîng s¸ng t¹o, tõ ®ã ng¨n c¶n ngêi kh¸c khai
th¸c, sö dông ®èi tîng mµ kh«ng ®îc sù cho phÐp cña chñ së h÷u. ViÖc
®¨ng ký x¸c lËp quyÒn SHCN mét mÆt ®em l¹i cho chñ së h÷u ®èi t-
îng SHCN çc quyÒn n¨ng t¬ng øng vÒ tµi s¶n vµ nh©n th©n ®îc b¶o
®¶m bëi cìng chÕ nhµ níc ®èi víi çc ®èi tîng SHCN, mÆt kh¸c lµm
ph¸t sinh nghÜa vô cña ngêi thø ba trong viÖc t«n träng, kh«ng x©m
ph¹m tíi quyÒn SHCN ®· ®îc x¸c lËp vµ b¶o hé.
KÕt qu¶ cña viÖc ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn lµ V¨n b»ng b¶o hé
quyÒn SHCN do c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp. V¨n b»ng b¶o hé
35

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
SHCN ®îc coi lµ chøng chØ ghi nhËn sù ®Çu t vÒ thêi gian, tiÒn cña
vµ trÝ tuÖ cña chñ thÓ s¸ng t¹o; nã lµ b»ng chøng ph¸p lý ghi nhËn
quyÒn ®éc quyÒn cña chñ së h÷u ®èi víi ®èi tîng SHCN ®îc b¶o hé,
ng¨n c¶n ngêi kh¸c khai th¸c, sö dông ®èi tîng mµ kh«ng xin phÐp.
Trong trêng hîp kh«ng thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn
®èi víi çc ®èi tîng b¾t buéc ph¶i ®¨ng ký theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt, chñ së h÷u kh«ng cã c¨n cø ph¸p lý ®Ó ng¨n c¶n ngêi kh¸c khai
th¸c, sö dông ®èi tîng SHCN thuéc quyÒn së h÷u cña m×nh. QuyÒn
nµy chØ ph¸t sinh trªn c¬ së quyÕt ®Þnh cÊp V¨n b»ng b¶o hé do c¬
quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cÊp theo tr×nh tù, thñ tôc luËt ®Þnh. Nãi
çch kh¸c, ®¨ng ký quyÒn SHCN lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó
b¶o vÖ quyÒn SHCN tr¸nh sù x©m ph¹m cña ngêi kh¸c.
SHCN lµ lÜnh vùc g¾n liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh.
Cã nh÷ng nh·n hiÖu ®· ®îc ®Þnh gi¸ lªn tíi hµng tû ®«-la Mü (Coca
Cola: 70,45 tû USD, Microsoft: 65,17 tû USD, IBM: 51,77 tû USD…)
[31, tr. 1]; cã nh÷ng quy tr×nh, c«ng nghÖ s¶n xuÊt - ®îc øng dông tõ
s¸ng chÕ - ®îc coi lµ tµi s¶n v« gi¸. Gi¸ trÞ cña tµi s¶n trÝ tuÖ cã thÓ
trë thµnh con sè khæng lå, lín h¬n nhiÒu so víi gi¸ trÞ cña çc lo¹i tµi
s¶n h÷u h×nh. ViÖc khai th¸c, sö dông quyÒn SHCN mét çch tr¸i
phÐp còng cã kh¶ n¨ng ®em l¹i lîi Ých lín cho çc chñ thÓ. ChÝnh v×
vËy, viÖc ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn ®èi víi çc ®èi tîng SHCN cã ý
nghÜa v« cïng quan träng nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña
chñ së h÷u, tr¸nh nh÷ng thiÖt h¹i x¶y ra do quyÒn SHCN bÞ x©m
ph¹m.
1.2.2. C¨n cø x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp
36

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
Lµ mét lo¹i tµi s¶n, quyÒn SHCN ®îc x¸c lËp dùa trªn nh÷ng c¨n
cø cô thÓ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Th«ng lÖ quèc tÕ vµ ph¸p
luËt cña çc quèc gia nh×n chung ®Òu cã sù thèng nhÊt trong viÖc
x¸c ®Þnh c¨n cø x¸c lËp quyÒn SHCN, ®ã lµ quyÕt ®Þnh cÊp v¨n
b»ng b¶o hé ®èi víi çc ®èi tîng SHCN ph¶i ®¨ng ký vµ hµnh vi sö
dông, b¶o vÖ ®èi tîng trªn thùc tÕ ®èi víi çc ®èi tîng SHCN ®îc tù
®éng b¶o hé.
Ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh quy ®Þnh vÒ c¨n cø x¸c lËp
quyÒn nh sau:
- QuyÒn SHCN ®èi víi s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, KDCN,
nh·n hiÖu hµng hãa, TGXX ph¸t sinh trªn c¬ së V¨n b»ng b¶o hé do c¬
quan cã thÈm quyÒn cÊp theo thñ tôc quy ®Þnh; quyÒn SHCN ®èi víi
nh·n hiÖu ®îc ®¨ng ký quèc tÕ theo Tháa íc Madrid ph¸t sinh trªn c¬
së chÊp nhËn b¶o hé cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn; quyÒn
SHCN ®èi víi nh·n hiÖu næi tiÕng ph¸t sinh trªn c¬ së quyÕt ®Þnh
c«ng nhËn cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn ®èi víi nh·n hiÖu næi
tiÕng (§iÒu 8, NghÞ ®Þnh 63/CP).
- QuyÒn SHCN ®èi víi bÝ mËt kinh doanh, chØ dÉn ®Þa lý vµ
tªn th¬ng m¹i ®îc tù ®éng x¸c lËp khi cã ®ñ çc ®iÒu kiÖn theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt (§iÒu 5 NghÞ ®Þnh 54/2000/N§-CP); QuyÒn
chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh ®îc x¸c lËp vµ b¶o hé khi cã xuÊt
hiÖn hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh.
Theo quy ®Þnh cña LuËt SHTT, c¨n cø x¸c lËp quyÒn SHCN
®èi víi çc ®èi tîng ph¶i ®¨ng ký cã sù thay ®æi so víi NghÞ ®Þnh
37

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
63/CP nªu trªn, theo ®ã, quyÒn SHCN ®îc x¸c lËp trªn c¬ së QuyÕt
®Þnh cÊp V¨n b»ng b¶o hé cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn
(§iÒu 6). Çch x¸c ®Þnh theo LuËt SHTT lµ hîp lý vµ chÝnh x¸c h¬n
v×: vÒ b¶n chÊt, V¨n b»ng b¶o hé chØ lµ chøng chØ x¸c nhËn quyÒn
SHCN. Chñ së h÷u quyÒn cã thÓ ®îc cÊp b¶n gèc, b¶n sao, phã b¶n
v¨n b»ng b¶o hé. ViÖc ra quyÕt ®Þnh cÊp v¨n b»ng b¶o hé míi lµ
hµnh vi ph¸p lý lµm ph¸t sinh quyÒn SHCN ®èi víi ®èi tîng.
LuËt SHTT còng ®a ra quy ®Þnh cô thÓ vÒ c¨n cø x¸c lËp
quyÒn ®èi víi çc ®èi tîng ®îc tù ®éng b¶o hé (§iÒu 6), theo ®ã:
- QuyÒn SHCN ®èi víi tªn th¬ng m¹i ®îc x¸c lËp trªn c¬ së sö
dông hîp ph¸p tªn th¬ng m¹i ®ã.
- QuyÒn SHCN ®èi víi bÝ mËt kinh doanh ®îc x¸c lËp trªn c¬ së
cã ®îc mét çch hîp ph¸p th«ng tin t¹o thµnh bÝ mËt kinh doanh vµ cã
sù b¶o mËt th«ng tin ®ã.
- QuyÒn ®èi víi nh·n hiÖu næi tiÕng ®îc x¸c lËp trªn c¬ së sö
dông, kh«ng phô thuéc vµo thñ tôc ®¨ng ký.
- QuyÒn chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh ®îc x¸c lËp trªn c¬
së ho¹t ®éng c¹nh tranh trong kinh doanh.
1.2.3. C¬ quan x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp
C¬ quan x¸c lËp quyÒn SHCN lµ c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm, thÈm
quyÒn tiÕp nhËn vµ tiÕn hµnh çc thñ tôc ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn
SHCN. ë hÇu nh tÊt c¶ çc quèc gia trªn thÕ giíi, c¬ quan x¸c lËp
quyÒn SHCN lµ mét c¬ quan thuéc ChÝnh phñ víi sù ®éc lËp t¬ng
38

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
®èi vÒ mÆt c¬ cÊu tæ chøc vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý nh»m ®¶m b¶o
çc quyÕt ®Þnh cña c¬ quan vÒ cÊp, tõ chèi, ®×nh chØ, hñy bá hiÖu
lùc mét ®èi tîng SHCN hoÆc quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a
çc bªn ®îc ®a ra mét çch ®éc lËp, kh«ng bÞ can thiÖp bëi mÖnh
lÖnh hµnh chÝnh cña c¬ quan cÊp trªn mµ chØ cã thÓ bÞ khiÕu n¹i
theo thñ tôc khiÕu n¹i, tè ço hoÆc khëi kiÖn theo thñ tôc tè tông t¹i
tßa ¸n.
ViÖc tæ chøc hÖ thèng c¬ quan x¸c lËp quyÒn SHCN phô
thuéc vµo ®iÒu kiÖn, ®Æc ®iÓm cña tõng quèc gia. VÞ trÝ, chøc
n¨ng, ph¹m vi nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña c¬ quan x¸c lËp quyÒn còng
phô thuéc vµo quy ®Þnh cña tõng níc: C¬ quan cã thÓ ®îc quyÒn yªu
cÇu lu gi÷ vµ theo dâi ho¹t ®éng kinh doanh cña chñ së h÷u quyÒn
SHCN (Ph¸p); mét sè cã thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc
b¶o vÖ c¹nh tranh (nh ë Pª-ru); mét sè cã thÓ chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi
toµn bé hÖ thèng SHTT (nh ë In-®«-nª-xi-a), hoÆc cã thÓ chØ giíi h¹n
ë viÖc qu¶n lý b»ng ®éc quyÒn s¸ng chÕ. Nh×n chung, ë hÇu hÕt çc
quèc gia, c¬ quan cã chøc n¨ng x¸c lËp quyÒn SHCN lµ c¬ quan
SHTT quèc gia, cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý nhµ níc ®èi víi hÖ thèng
SHTT.
Bªn c¹nh viÖc x©y dùng vµ tæ chøc hÖ thèng c¬ quan x¸c lËp
quyÒn quèc gia, çc níc ®· vµ ®ang nç lùc x©y dùng hÖ thèng çc c¬
quan x¸c lËp quyÒn SHCN mang tÝnh khu vùc vµ quèc tÕ nh»m ®¬n
gi¶n hãa thñ tôc x¸c lËp quyÒn SHCN, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc
chñ thÓ trong viÖc tiÕn hµnh çc thñ tôc x¸c lËp quyÒn së h÷u ®èi víi
çc ®èi tîng SHCN cña m×nh.
39

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
ë ViÖt Nam, nh ®· tr×nh bµy trong phÇn trªn, c¬ quan x¸c lËp
quyÒn SHCN ®îc thµnh lËp ®Çu tiªn n¨m 1982 víi tªn gäi lµ Côc S¸ng
chÕ ®Æt t¹i ñy ban Khoa häc vµ Kü thuËt Nhµ níc cã chøc n¨ng qu¶n
lý nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng SHCN. Çc ®èi tîng thuéc quyÒn t¸c gi¶ do
H·ng b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®Æt t¹i Bé V¨n hãa Th«ng tin qu¶n lý.
Theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 22/CP ngµy 22/5/1993 cña
ChÝnh phñ quy ®Þnh nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tæ chøc bé m¸y cña
Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i trêng, Côc S¸ng chÕ ®îc ®æi tªn
thµnh Côc Së h÷u c«ng nghiÖp. Thi hµnh NghÞ ®Þnh nµy, ngµy
08/6/1993 Bé trëng Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i trêng ra QuyÕt
®Þnh sè 259/TCCB ban hµnh §iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Côc
Së h÷u c«ng nghiÖp trong ®ã nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña Côc Së h÷u
c«ng nghiÖp ®îc më réng ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc ®èi
víi ho¹t ®éng SHCN vµ trùc tiÕp thùc hiÖn çc thñ tôc x¸c lËp quyÒn
SHCN ®èi víi s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, KDCN, nh·n hiÖu hµng
hãa, TGXX vµ thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp b¸n dÉn theo quy ®Þnh
cña Ph¸p lÖnh b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ngµy 11-2-1989.
Ngµy 19/05/2003 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè
54/2003/N§-CP quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu
tæ chøc cña Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ, NghÞ ®Þnh nµy ®· ®îc söa
®æi bæ sung theo NghÞ ®Þnh sè 28/2004/N§-CP ngµy 16.01.2004,
theo ®ã, Côc Së h÷u c«ng nghiÖp ®îc ®æi tªn thµnh Côc Së h÷u trÝ
tuÖ víi ph¹m vi thÈm quyÒn ®îc më réng h¬n. Côc ®îc x¸c ®Þnh lµ c¬
quan thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vµ ®¶m b¶o çc ho¹t ®éng
sù nghiÖp vÒ së h÷u trÝ tuÖ víi chøc n¨ng: (i) tæ chøc thùc hiÖn x¸c
lËp quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (kh«ng bao gåm quyÒn t¸c gi¶ vÒ v¨n häc
40

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
vµ nghÖ thuËt), (ii) thùc hiÖn çc biÖn ph¸p b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p
cña Nhµ níc, tæ chøc, ç nh©n trong lÜnh vùc së h÷u trÝ tuÖ vµ (iii)
quy ®Þnh vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng cña hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý ho¹t
®éng së h÷u trÝ tuÖ; chØ ®¹o vÒ nghiÖp vô së h÷u trÝ tuÖ ®èi víi çc
ngµnh, ®Þa ph¬ng, doanh nghiÖp vµ c¬ së. Nh vËy, Côc SHTT võa
®¶m nhiÖm chøc n¨ng cña mét c¬ quan qu¶n lý nhµ níc, võa lµ mét
®¬n vÞ sù nghiÖp trùc tiÕp thùc hiÖn çc thñ tôc x¸c lËp quyÒn ®èi víi
çc ®èi tîng SHCN ph¶i ®¨ng ký.
C¬ cÊu tæ chøc cña Côc SHTT hiÖn ®îc chia thµnh hai nhãm:
nhãm çc ®¬n vÞ, bé phËn thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vµ
nhãm çc ®¬n vÞ, bé phËn ®¶m b¶o çc ho¹t ®éng sù nghiÖp vÒ
SHTT.
Trong bèi c¶nh khoa häc - c«ng nghÖ ®ang cã sù thay ®æi,
ph¸t triÓn nhanh chãng, c¬ quan x¸c lËp quyÒn SHCN ®ang ngµy
cµng chÞu ¸p lùc trong viÖc ®Èy nhanh tèc ®é thùc hiÖn çc thñ tôc
cÊp V¨n b»ng b¶o hé. C¬ quan x¸c lËp quyÒn SHCN ngoµi viÖc tiÕn
hµnh çc biÖn ph¸p nh»m ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ vµ chÝnh x¸c trong
ho¹t ®éng cßn ph¶i chó träng n©ng cao vai trß cña m×nh nh»m
khuyÕn khÝch, thóc ®Èy ho¹t ®éng s¸ng t¹o, t¨ng cêng kh¶ n¨ng khai
th¸c çc ®èi tîng SHTT vµ ph¸t triÓn hÖ thèng SHTT quèc gia.
1.2.4. Xu híng ph¸t triÓn cña hÖ thèng x¸c lËp quyÒn së h÷u
c«ng nghiÖp
Cã thÓ nhËn thÊy héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ ®· trë thµnh
mét xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu cña tÊt c¶ çc quèc gia trªn thÕ giíi trong
®ã cã ViÖt Nam. Thùc tÕ ho¹t ®éng ®µm ph¸n vµ ký kÕt çc §¦QT
41

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
song ph¬ng, ®a ph¬ng cña ViÖt Nam trong thêi gian qua cho thÊy
SHTT ®ang lµ vÊn ®Ò ®îc quan t©m hµng ®Çu [6, tr. 37]. Çc yªu
cÇu vÒ c¬ chÕ b¶o hé quyÒn SHTT xuÊt hiÖn trong hÇu hÕt çc
hiÖp ®Þnh song ph¬ng vÒ kinh tÕ, th¬ng m¹i ký kÕt gi÷a ViÖt Nam víi
çc níc (HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú, HiÖp ®Þnh th¬ng
m¹i ViÖt Nam - Ucraina, HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam - Indonesia,
HiÖp ®Þnh ViÖt Nam - Thôy SÜ vÒ SHTT…). ChÝnh v× vËy, ®èi víi
ViÖt Nam, x©y dùng, cñng cè hÖ thèng b¶o hé SHTT tríc hÕt lµ ®iÒu
kiÖn ®Ó ®îc gia nhËp s©n ch¬i quèc tÕ vÒ kinh tÕ. Trong s©n ch¬i
®ã, ViÖt Nam ph¶i chÊp nhËn luËt ch¬i vÒ SHTT [5, tr. 22].
XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu, ®ßi hái cña t×nh h×nh míi, c¬ chÕ x¸c
lËp quyÒn SHCN còng ph¶i ®îc thay ®æi, hoµn thiÖn theo híng ®¬n
gi¶n hãa vÒ yªu cÇu, ®iÒu kiÖn, thñ tôc; rót ng¾n thêi gian xem xÐt
®¬n yªu cÇu nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho çc chñ thÓ trong
qu¸ tr×nh thùc hiÖn x¸c lËp quyÒn SHCN.
Còng nh tÊt c¶ çc quèc gia ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi, môc
tiªu cña ViÖt Nam lµ duy tr× vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn toµn diÖn trong
®ã cã sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng SHCN. §Ó cã thÓ n©ng cao hiÖu
qu¶ b¶o hé SHCN, mét yªu cÇu mang tÝnh tiÒn ®Ò ®îc ®Æt ra ®ã lµ
hoµn thiÖn hÖ thèng vµ c¬ chÕ x¸c lËp quyÒn SHCN v× x¸c lËp
quyÒn lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó quyÒn SHCN ®îc b¶o hé. Sù ph¸t
triÓn m¹nh mÏ vµ nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc, c«ng nghÖ cïng víi
nhu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ßi hái c¬ chÕ x¸c lËp quyÒn
SHCN ph¶i linh ho¹t, ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn, phï hîp víi çc chuÈn mùc
chung cña thÕ giíi vµ ph¶i ®îc tiÕn hµnh mét çch nhanh chãng,
chÝnh x¸c. Mét hÖ thèng x¸c lËp quyÒn linh ho¹t, khoa häc, ng¾n gän
42

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
víi nguyªn t¾c t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho çc chñ thÓ tham
gia vµo qu¸ tr×nh x¸c lËp quyÒn lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn gãp
phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña hÖ thèng SHCN quèc gia.
Xu híng chung cña thÕ giíi hiÖn nay lµ ®¬n gi¶n hãa ®Õn møc
tèi thiÓu çc thñ tôc liªn quan ®Õn ®¨ng ký b¶o hé quyÒn SHCN. C¬
chÕ x¸c lËp quyÒn ph¶i ®îc x©y dùng vµ tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn
sao cho çc chñ thÓ s¸ng t¹o cã thÓ ®îc ®¨ng ký b¶o hé quyÒn së h÷u
cña m×nh t¹i c¬ quan cã thÈm quyÒn mét çch nhanh chãng, thuËn
tiÖn nhÊt. C¬ quan SHTT quèc gia ph¶i ®ãng vai trß nh mét tæ chøc
hç trî cho çc chñ thÓ s¸ng t¹o trong viÖc x¸c lËp, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn
tµi s¶n trÝ tuÖ cña m×nh.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë çc níc cã hÖ thèng SHTT ph¸t
triÓn nh Mü, NhËt, Anh, Australia… hµng lo¹t çc chÝnh s¸ch, c¬ chÕ
nh»m t¨ng cêng hiÖu qu¶ b¶o hé SHTT nãi chung vµ hoµn thiÖn c¬
chÕ x¸c lËp quyÒn nãi riªng ®· ®îc x©y dùng vµ triÓn khai thùc hiÖn.
Nhµ níc ban hµnh çc chÝnh s¸ch vµ triÓn khai çc ch¬ng tr×nh hµnh
®éng cô thÓ nh»m mét mÆt hç trî çc chñ thÓ s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh
thùc hiÖn x¸c lËp quyÒn SHCN, mÆt kh¸c ®Ò ra nh÷ng yªu cÇu,
®iÒu kiÖn cho çc tæ chøc, ç nh©n cã thÈm quyÒn trong qu¸ tr×nh
thùc thi nhiÖm vô liªn quan ®Õn ho¹t ®éng x¸c lËp quyÒn SHCN. Ho¹t
®éng hç trî, t vÊn ngêi nép ®¬n díi nhiÒu h×nh thøc (trùc tiÕp, qua
®iÖn tho¹i, qua ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng trùc tuyÕn…) ®îc triÓn khai
t¹i çc c¬ quan x¸c lËp quyÒn; chÝnh s¸ch gi¶m chi phÝ x¸c lËp quyÒn
cho çc ®èi tîng u tiªn; çc thµnh qu¶ c«ng nghÖ th«ng tin ®îc øng
dông nh»m rót ng¾n thêi gian xÐt nghiÖm ®¬n yªu cÇu ®¨ng ký b¶o
43

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
hé quyÒn SHCN, ph¬ng thøc nép ®¬n vµ xÐt nghiÖm ®¬n trùc tuyÕn
¸p dông …
Bªn c¹nh viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ x¸c lËp quyÒn ë cÊp ®é quèc
gia, çc níc còng chó träng t¨ng cêng çc ho¹t ®éng hîp t¸c quèc tÕ vÒ
vÊn ®Ò nµy. Çc §¦QT ®îc ký kÕt nh»m thiÕt lËp c¬ së ph¸p lý cho viÖc
rót gän, ®¬n gi¶n hãa çc thñ tôc x¸c lËp quyÒn SHCN cña çc quèc
gia thµnh viªn:
- HiÖp ®Þnh TRIPS yªu cÇu çc thñ tôc x¸c lËp quyÒn ph¶i hîp
lý, ®Æc biÖt lµ kh«ng ®îc phøc t¹p qu¸;
- HiÖp íc LuËt Nh·n hiÖu hµng hãa quy ®Þnh cô thÓ vÒ nh÷ng
yªu cÇu tèi ®a mµ quèc gia thµnh viªn cã thÓ yªu cÇu çc chñ thÓ
trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thñ tôc x¸c lËp quyÒn; çc níc thµnh viªn
HiÖp íc kh«ng ®îc phÐp ®Æt ra çc yªu cÇu cao h¬n hoÆc çc yªu
cÇu kh¸c víi nh÷ng yªu cÇu mµ HiÖp íc cho phÐp.
- KhuyÕn nghÞ chung cña Héi ®ång Liªn hiÖp Pari vÒ b¶o hé
SHCN vµ §¹i Héi ®ång cña WIPO vÒ li-x¨ng nh·n hiÖu hµng hãa ®ang
®îc ñy ban thêng trùc vÒ LuËt nh·n hiÖu hµng hãa, KDCN vµ chØ
dÉn ®Þa lý cña WIPO kiÕn nghÞ ban hµnh, trong ®ã cã çc néi dung
híng dÉn çc níc thµnh viªn trong viÖc ban hµnh çc quy ®Þnh vÒ thñ
tôc ®¨ng ký hîp ®ång li-x¨ng. Tinh thÇn vµ néi dung chñ yÕu cña
KhuyÕn nghÞ lµ quy ®Þnh çc yªu cÇu tèi ®a ®èi víi ®¬n ®¨ng ký hîp
®ång li-x¨ng, t¬ng tù, thËm chÝ "ngÆt nghÌo" h¬n so víi HiÖp íc LuËt
Nh·n hiÖu hµng hãa ®èi víi ®¬n ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng hãa.
- HiÖp íc LuËt Patent còng ®a ra nh÷ng yªu cÇu ®èi víi çc
44

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
quèc gia thµnh viªn vÒ ®¬n gi¶n hãa thñ tôc liªn quan ®Õn tr×nh tù,
thñ tôc cÊp B»ng ®éc quyÒn s¸ng chÕ/ gi¶i ph¸p h÷u Ých.
Çc hiÖp íc nµy ®· vµ ®ang tiÕp tôc ®îc çc quèc gia tham gia
vµ nç lùc triÓn khai çc biÖn ph¸p nh»m thùc thi hiÖp íc trªn thùc tÕ.
NhiÒu cuéc héi th¶o, ®µm ph¸n ®îc tæ chøc nh»m ®a ra nh÷ng c¬
chÕ míi n©ng cao hiÖu qu¶ thùc thi hiÖp íc hoÆc ®a ra nh÷ng söa
®æi, bæ sung cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. Râ rµng, ®¬n gi¶n hãa
thñ tôc x¸c lËp quyÒn ®èi víi mäi ®èi tîng SHCN ®ang lµ xu híng
chung cña thÕ giíi hiÖn nay trong ®ã cã ViÖt Nam.
1.3. X¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp theo çc §iÒu íc quèc tÕ vµ theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt mét sè níc trªn thÕ giíi
1.3.1. X¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp theo çc ®iÒu íc quèc
tÕ
Tríc khi cã sù ra ®êi cña çc §¦QT vÒ SHCN, ®¨ng ký x¸c lËp
quyÒn SHCN t¹i çc quèc gia kh¸c nhau lµ mét vÊn ®Ò khã kh¨n, phøc
t¹p do tÝnh ®a d¹ng cña ph¸p luËt mçi quèc gia còng nh çc ®iÒu kiÖn
vÒ kinh tÕ x· héi cña tõng níc. Bªn c¹nh ®ã, çc chñ thÓ s¸ng t¹o gÆp
ph¶i nh÷ng khã kh¨n trong viÖc ®¶m b¶o çc yªu cÇu ®èi víi tõng lo¹i
®èi tîng (®¶m b¶o tÝnh míi cña s¸ng chÕ, KDCN…) trong qu¸ tr×nh
nép ®¬n ®¨ng ký b¶o hé SHCN ë çc quèc gia kh¸c nhau. §iÒu nµy
dÉn ®Õn nhu cÇu x©y dùng vµ ký kÕt çc §¦QT vÒ SHCN nh»m thiÕt
lËp çc hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHTT mang tÝnh toµn cÇu. T¬ng øng
víi mçi lo¹i ®èi tîng SHCN quan träng nh s¸ng chÕ, KDCN, nh·n hiÖu
vµ nguån gèc xuÊt xø hiÖn cã mét §¦QT riªng quy ®Þnh çc vÊn ®Ò
vÒ x¸c lËp quyÒn trªn ph¹m vi quèc tÕ.
45

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
Trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn hÖ thèng SHTT quèc gia vµ hoµn
thiÖn, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng x¸c lËp quyÒn SHCN, víi çc
®iÒu kiÖn hiÖn cã cña m×nh, ViÖt Nam ®· ký kÕt, tham gia ®Ó trë
thµnh thµnh viªn cña mét sè ®iÒu íc quan träng liªn quan ®Õn vÊn
®Ò x¸c lËp quyÒn SHCN. Çc ®iÒu íc nµy ®· trë thµnh mét lo¹i nguån
quan träng cña hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ vÊn ®Ò nµy. Chóng
ta hiÖn còng ®ang trong giai ®o¹n chuÈn bÞ çc ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt
®Ó tiÕp tôc ký kÕt tham gia çc §¦QT kh¸c vÒ SHCN nãi chung vµ x¸c
lËp quyÒn SHCN nãi riªng.
1.3.1.1. Çc ®iÒu íc quèc tÕ ViÖt Nam ®· tham gia
a) HiÖp ®Þnh liªn quan ®Õn çc khÝa c¹nh th¬ng m¹i cña
quyÒn SHTT (TRIPS)
HiÖp ®Þnh TRIPS cã hiÖu lùc tõ khi thµnh lËp WTO (1-1-
1995), çc thµnh viªn cña WTO ®Òu ph¶i cam kÕt thùc hiÖn çc
nghÜa vô c¬ b¶n quy ®Þnh trong hiÖp ®Þnh. Cho ®Õn nay, hiÖp
®Þnh ®· ®îc b¾t buéc ¸p dông t¹i 144 níc thµnh viªn hiÖn t¹i cña WTO
vµ sÏ ®îc ¸p dông cho çc thµnh viªn t¬ng lai. HiÖp ®Þnh bao trïm tÊt
c¶ çc ®èi tîng c¬ b¶n cña quyÒn SHTT, thËm chÝ gåm c¶ çc vÊn
®Ò mµ luËt quèc tÕ hay trong mét sè trêng hîp luËt quèc gia cña çc
níc cha ®Ò cËp tíi. ViÖc thùc thi hiÖp ®Þnh nµy buéc çc níc thµnh
viªn WTO ph¶i thay ®æi luËt SHTT cho phï hîp, kh«ng cã bÊt kú ngo¹i lÖ
nµo.
TRIPS ®a ra nh÷ng tiªu chuÈn tèi thiÓu vÒ kh¶ n¨ng b¶o hé,
ph¹m vi vµ viÖc sö dông quyÒn SHTT, bao gåm: quyÒn t¸c gi¶ vµ çc
quyÒn liªn quan, nh·n hiÖu, chØ dÉn ®Þa lý, KDCN, s¸ng chÕ, thiÕt
46

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp, th«ng tin bÝ mËt vµ quyÒn chèng c¹nh tranh
kh«ng lµnh m¹nh.
Liªn quan ®Õn x¸c lËp quyÒn SHCN, TRIPS cã çc quy ®Þnh
mang tÝnh nguyªn t¾c. Çc thµnh viªn cã thÓ quy ®Þnh nh÷ng yªu
cÇu vÒ ®iÒu kiÖn x¸c lËp, duy tr× quyÒn SHCN, yªu cÇu tu©n thñ çc
tr×nh tù, thñ tôc hîp lý phï hîp víi tinh thÇn cña hiÖp ®Þnh ®Ó ®¹t ®îc
viÖc x¸c lËp hoÆc duy tr× quyÒn SHCN. Çc thµnh viªn ph¶i b¶o ®¶m
r»ng thñ tôc ®¨ng ký, cÊp v¨n b»ng b¶o hé quyÒn SHCN phô thuéc
vµo viÖc ®¸p øng çc ®iÒu kiÖn vÒ b¶n chÊt ®èi tîng SHCN vµ ph¶i
®îc hoµn thµnh trong mét thêi h¹n hîp lý nh»m tr¸nh rót ng¾n mét çch
tïy tiÖn thêi h¹n b¶o hé ®èi tîng. TRIPS còng yªu cÇu çc thñ tôc liªn
quan ®Õn x¸c lËp quyÒn SHTT ph¶i ®óng ®¾n vµ c«ng b»ng, kh«ng
®îc qu¸ phøc t¹p hoÆc tèn kÐm; kh«ng ®îc quy ®Þnh nh÷ng thêi h¹n
kh«ng hîp lý hoÆc thõa nhËn viÖc tr× ho·n v« thêi h¹n. Çc quyÕt
®Þnh ®a ra ph¶i ®îc thÓ hiÖn b»ng v¨n b¶n vµ nªu râ lý do vµ ph¶i ®-
îc trao cho çc bªn liªn quan. Çc quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh cuèi cïng
ph¶i cã thÓ ®îc xem xÐt l¹i t¹i c¬ quan xÐt xö hoÆc t¬ng ®¬ng. Cã
thÓ nãi, HiÖp ®Þnh TRIPS ®· ®a ra nh÷ng yªu cÇu chÆt chÏ mang
tÝnh nguyªn t¾c buéc çc níc thµnh viªn ph¶i thi hµnh nh»m thiÕt lËp
hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHTT tèt nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt trªn ph¹m vi
toµn cÇu.
Víi môc tiªu gia nhËp WTO, ViÖt Nam ®· vµ ®ang triÓn khai
thùc hiÖn nh÷ng c¶i çch, söa ®æi, bæ sung khung ph¸p luËt quèc gia
vÒ SHTT nãi chung vµ x¸c lËp quyÒn SHTT nãi riªng theo híng ®¬n
gi¶n hãa çc thñ tôc x¸c lËp quyÒn, rót ng¾n thêi h¹n xem xÐt ®¬n,
47

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
gi¶m bít tÝnh mÖnh lÖnh, hµnh chÝnh trong c¬ chÕ x¸c lËp quyÒn…
®Ó ®¸p øng çc yªu cÇu cña TRIPS. §©y lµ mét c¬ héi nhng ®ång thêi
còng lµ mét th¸ch thøc cho c¬ quan lËp ph¸p vµ çc c¬ quan h÷u quan
cña ViÖt Nam trong viÖc hoµn thiÖn khung ph¸p lý, n©ng cao hiÖu
qu¶ hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHCN ®Ó mét mÆt thi hµnh nh÷ng yªu
cÇu cña TRIPS, mÆt kh¸c ®¶m b¶o phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña
®Êt níc.
b) C«ng íc Paris vÒ b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp
Khi ®Ò cËp ®Õn çc §¦QT liªn quan ®Õn x¸c lËp quyÒn SHCN
kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn C«ng íc Paris vÒ b¶o hé SHCN. MÆc dï
néi dung vµ môc ®Ých cña C«ng íc nµy kh«ng ph¶i lµ thiÕt lËp mét
hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHCN quèc tÕ nhng nã hµm chøa nh÷ng
nguyªn t¾c c¬ b¶n, nÒn t¶ng cho c¬ chÕ x¸c lËp quyÒn mang tÝnh
quèc tÕ. §©y ®îc coi lµ mét trong nh÷ng C«ng íc quan träng vµ sím
nhÊt vÒ b¶o hé SHCN, ®îc ký t¹i Paris n¨m 1883, kÌm theo NghÞ
®Þnh th Madrid n¨m 1891, ®îc söa ®æi t¹i Brussel n¨m 1900, t¹i
Washington n¨m 1911, Hague n¨m 1925, London n¨m 1934, Lisbon
n¨m 1958 vµ Stockholm n¨m 1967. C«ng íc kh«ng h¹n chÕ viÖc tham
gia cña çc níc trªn thÕ giíi. TÝnh ®Õn ngµy 1/8/2005, ®· cã 169 quèc
gia lµ thµnh viªn cña c«ng íc nµy [47, tr. 2].
Liªn quan ®Õn vÊn ®Ò x¸c lËp quyÒn SHCN, C«ng íc Paris cã
mét néi dung quan träng ®ã lµ nguyªn t¾c b¶o ®¶m quyÒn u tiªn, theo
®ã, trªn c¬ së mét ®¬n chÝnh thøc xin b¶o hé quyÒn SHCN nép ë
mét níc thµnh viªn c«ng íc, trong thêi h¹n nhÊt ®Þnh sau ngµy nép
®¬n ®Çu tiªn (12 th¸ng ®èi víi s¸ng chÕ/ gi¶i ph¸p h÷u Ých, 6 th¸ng ®èi
48

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
víi nh·n hiÖu, KDCN), ngêi ®ã cã thÓ nép ®¬n yªu cÇu b¶o hé ë bÊt kú
níc thµnh viªn nµo vµ nh÷ng ®¬n nép sau ®îc coi nh cã ngµy nép ®¬n
cïng víi ngµy nép ®¬n cña ®¬n ®Çu tiªn. Mét trong nh÷ng u ®iÓm næi
tréi cña quy ®Þnh nµy lµ khi ngêi nép ®¬n mong muèn ®îc b¶o hé ®èi
tîng SHCN t¹i nhiÒu níc, ngêi ®ã kh«ng buéc ph¶i cïng mét lóc göi
®¬n ®Õn tÊt c¶ çc níc ®ã mµ cã mét kho¶ng thêi gian ®Ó xem xÐt,
lùa chän vµ chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó yªu cÇu b¶o hé.
Ngêi hëng quyÒn u tiªn lµ bÊt kú ai cã quyÒn hëng lîi tõ nguyªn
t¾c ®èi xö quèc gia, nép ®¬n yªu cÇu b¶o hé ®èi tîng SHCN mét çch
hîp lÖ t¹i mét trong sè çc quèc gia thµnh viªn. QuyÒn u tiªn cã thÓ ®îc
cho phÐp kÕ thõa hoÆc chuyÓn giao. C«ng íc cho phÐp ngêi hëng
quyÒn u tiªn yªu cÇu "u tiªn nhiÒu phÇn" vµ "u tiªn tõng phÇn", theo
®ã ®¬n nép sau cã thÓ yªu cÇu quyÒn u tiªn cña ®¬n nép tríc hoÆc
kÕt hîp quyÒn u tiªn cña nhiÒu ®¬n nép tríc víi ®iÒu kiÖn çc ®¬n ®ã
cã liªn quan tíi nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau cña ®èi tîng trong ®¬n
nép sau. C«ng íc còng ®a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ ®Ó ®îc hëng
quyÒn u tiªn nh: quyÒn u tiªn chØ cã thÓ dùa trªn ®¬n ®Çu tiªn ®èi víi
cïng mét ®èi tîng SHCN ®· ®îc nép; ®¬n xin hëng quyÒn u tiªn ph¶i
®Ò cËp tíi cïng mét ®èi tîng hoÆc t¬ng tù nh ®èi tîng nªu trong ®¬n
®Çu tiªn.
Ngoµi ra, c«ng íc còng cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ ®¨ng ký
x¸c lËp quyÒn SHCN ®èi víi çc ®èi tîng cô thÓ, theo ®ã, ngêi nép
®¬n vµ chñ së h÷u V¨n b»ng b¶o hé cã nh÷ng thuËn lîi ®¸ng kÓ so víi
viÖc tiÕn hµnh çc thñ tôc ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn SHCN mét çch ®¬n
lÎ t¹i tõng quèc gia:
49

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
§èi víi s¸ng chÕ: ViÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng b¶o hé s¸ng chÕ ë çc
níc thµnh viªn lµ ®éc lËp víi nhau. Mét s¸ng chÕ kh«ng thÓ bÞ tõ chèi
b¶o hé hoÆc chÊm døt hiÖu lùc t¹i bÊt cø níc thµnh viªn nµo chØ dùa
trªn lý do r»ng s¸ng chÕ nµy ®· bÞ tõ chèi hoÆc chÊm døt hiÖu lùc t¹i
níc thµnh viªn kh¸c. Tuy nhiªn, viÖc b¶o hé s¸ng chÕ t¹i mét níc thµnh
viªn kh«ng buéc çc quèc gia kh¸c ph¶i c«ng nhËn b¶o hé ®èi víi s¸ng
chÕ ®ã.
§èi víi nh·n hiÖu: Theo yªu cÇu cña c«ng íc, khi mét nh·n hiÖu
®· ®îc ®¨ng ký ®óng thñ tôc t¹i quèc gia xuÊt xø, nh·n hiÖu ®ã ph¶i ®îc
xem xÐt b¶o hé t¹i çc quèc gia thµnh viªn kh¸c. Nh·n hiÖu chØ cã thÓ
bÞ tõ chèi nÕu: vi ph¹m quyÒn cña bªn thø ba; kh«ng cã kh¶ n¨ng ph©n
biÖt; tr¸i víi ®¹o ®øc, trËt tù x· héi hoÆc cã kh¶ n¨ng g©y nhÇm lÉn
cho c«ng chóng. T¬ng tù nh ®èi víi s¸ng chÕ, viÖc ®¨ng ký nh·n hiÖu t¹i
mét quèc gia thµnh viªn ®éc lËp víi çc quèc gia thµnh viªn kh¸c, kÓ c¶
níc xuÊt xø cña nh·n hiÖu ®ã. Kh«ng mét ®¬n ®¨ng ký nh·n hiÖu nµo
cã thÓ bÞ tõ chèi hoÆc ®¨ng ký nh·n hiÖu cã thÓ bÞ v« hiÖu dùa trªn
c¨n cø r»ng ®¬n, ®¨ng ký ®ã kh«ng cã hiÖu lùc t¹i níc xuÊt xø.
§èi víi kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp: KDCN ph¶i ®îc b¶o hé t¹i mçi
quèc gia thµnh viªn vµ viÖc b¶o hé kh«ng thÓ bÞ tõ chèi víi lý do s¶n
phÈm mang KDCN ®ã kh«ng ®îc s¶n xuÊt t¹i quèc gia ®ã.
Víi nh÷ng yªu cÇu ®a ra cho çc níc thµnh viªn nh ®· ph©n tÝch
trªn ®©y, cã thÓ nãi sù ra ®êi cña C«ng íc Paris vÒ SHCN ®· ®em l¹i
cho çc chñ thÓ thuéc çc níc thµnh viªn nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, dÔ
dµng trong qu¸ tr×nh x¸c lËp quyÒn ®èi víi ®èi tîng SHCN cña m×nh ë
çc quèc gia kh¸c nhau.
50

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
§èi víi ViÖt Nam, viÖc gia nhËp c«ng íc mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn
cho çc chñ thÓ s¸ng t¹o ®îc hëng nh÷ng thuËn lîi do c«ng íc ®em l¹i;
mÆt kh¸c ®Æt ra yªu cÇu cÇn söa ®æi, hoµn thiÖn çc quy ®Þnh
ph¸p luËt liªn quan nh»m ®¬n gi¶n hãa thñ tôc t¬ng øng víi çc quy
®Þnh cña c«ng íc.
c) HiÖp íc Hîp t¸c vÒ S¸ng chÕ (PCT)
HiÖp íc PCT lµ mét tháa thuËn hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc
s¸ng chÕ vµ ®îc ®¸nh gi¸ lµ bíc tiÕn bé quan träng nhÊt trong hîp t¸c
quèc tÕ vÒ s¸ng chÕ kÓ tõ khi th«ng qua c«ng íc. Thùc chÊt, hiÖp íc lµ
mét tháa thuËn ®Æc biÖt theo C«ng íc Paris vµ chØ cho phÐp çc
quèc gia lµ thµnh viªn cña C«ng íc Paris tham gia. HiÖp íc quy ®Þnh
vÒ hîp t¸c gi÷a çc quèc gia trong qu¸ tr×nh nép ®¬n, tra cøu, xÐt
nghiÖm ®¬n s¸ng chÕ vµ c«ng bè çc th«ng tin kü thuËt trong ®ã. HiÖp
íc PCT kh«ng quy ®Þnh vÒ viÖc cÊp "B»ng ®éc quyÒn s¸ng chÕ quèc
tÕ" mµ thiÕt lËp mét c¬ chÕ thèng nhÊt mang tÝnh quèc tÕ trong viÖc
nép vµ xÐt nghiÖm ®¬n s¸ng chÕ. ThÈm quyÒn, tr¸ch nhiÖm cÊp
B»ng ®éc quyÒn s¸ng chÕ vÉn thuéc çc c¬ quan SHTT quèc gia ®îc
chØ ®Þnh theo tr×nh tù, thñ tôc do ph¸p luËt cña quèc gia ®ã quy
®Þnh.
NÕu ®¨ng ký s¸ng chÕ theo hÖ thèng quèc gia, ®¬n yªu cÇu
ph¶i ®îc nép t¹i c¬ quan ®¨ng ký cña tõng níc (trõ nh÷ng mét sè hÖ
thèng s¸ng chÕ khu vùc nh: EU, OAPI, ARIPO…), c¬ quan ®¨ng ký x¸c
lËp quyÒn SHCN cña tõng quèc gia ph¶i tiÕn hµnh çc thñ tôc tra cøu
vµ xÐt nghiÖm mét çch ®éc lËp ®Ó x¸c ®Þnh t×nh tr¹ng kü thuËt cña
s¸ng chÕ vµ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng b¶o hé cña s¸ng chÕ ®ã. NÕu xin hëng
51

Tel: 0511.3738099 Fax: 0511.3738 099
Email: info@fdvn.vn
quyÒn u tiªn theo C«ng íc Paris, ngêi nép ®¬n còng chØ cã tèi ®a lµ 12
th¸ng kÓ tõ ngµy nép ®¬n ®Çu tiªn ®Ó göi ®¬n ®Õn tÊt c¶ çc níc dù
®Þnh ®¨ng ký s¸ng chÕ, ®ång thêi ph¶i chÞu mäi chi phÝ liªn quan
®Õn x¸c lËp quyÒn t¹i çc quèc gia cho dï hä kh«ng biÕt kh¶ n¨ng b¶o
hé cña s¸ng chÕ ®ã. Kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ nµy, HiÖp íc PCT híng
tíi môc tiªu hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm vµ ®¬n gi¶n hãa thñ tôc v× lîi Ých cña
ngêi nép ®¬n vµ cña çc c¬ quan SHTT quèc gia th«ng qua viÖc thiÕt
lËp mét hÖ thèng tra cøu quèc tÕ vµ xÐt nghiÖm s¬ bé quèc tÕ.
Quy tr×nh x¸c lËp quyÒn SHCN ®èi víi s¸ng chÕ theo PCT ®îc
chia thµnh hai giai ®o¹n "giai ®o¹n quèc tÕ" vµ "giai ®o¹n quèc gia".
"Giai ®o¹n quèc tÕ" lµ giai ®o¹n ®Çu cña quy tr×nh ®¨ng ký, bao
gåm nép ®¬n quèc tÕ, tra cøu quèc tÕ, c«ng bè quèc tÕ, xÐt nghiÖm
s¬ bé quèc tÕ vµ çc thñ tôc liªn quan kh¸c.
"Giai ®o¹n quèc gia" lµ giai ®o¹n xÐt nghiÖm, cÊp b»ng ®éc
quyÒn s¸ng chÕ, ®©y lµ nhiÖm vô cña c¬ quan SHCN cña nh÷ng níc ®-
îc chØ ®Þnh trong ®¬n quèc tÕ.
- Trong giai ®o¹n quèc tÕ, ®¬n quèc tÕ ®îc nép t¹i c¬ quan
SHCN quèc gia. Ngêi nép ®¬n chØ ph¶i nép mét kho¶n phÝ duy nhÊt
cho c¬ quan tiÕp nhËn. Sau khi nhËn ®¬n, c¬ quan tiÕp nhËn kiÓm
tra, gi÷ l¹i mét b¶n (b¶n gèc), göi mét b¶n (b¶n x¸c nhËn) tíi V¨n phßng
quèc tÕ vµ mét b¶n kh¸c (b¶n tra cøu) tíi c¬ quan Tra cøu quèc tÕ..
C¬ quan Tra cøu quèc tÕ sau khi nhËn ®îc ®¬n sÏ tiÕn hµnh
tra cøu ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng kü thuËt cña ®èi tîng nªu trong ®¬n.
§©y lµ nh÷ng c¬ quan s¸ng chÕ cã kinh nghiÖm do Héi ®ång Liªn
hiÖp PCT (c¬ quan hµnh chÝnh cao nhÊt ®îc thµnh lËp theo PCT)
52

Phap luat ve quyen so huu cong nghiep

Phap luat ve quyen so huu cong nghiep

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (17)

Viewers also liked

Viewers also liked (17)

Similar to Phap luat ve quyen so huu cong nghiep

Similar to Phap luat ve quyen so huu cong nghiep (16)

Phap luat ve quyen so huu cong nghiep