Han che rui ro giao dich ngan hang dien tu

Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O
TR¦êng ®¹i häc kinh tÕ tp. Hå chÝ minh
---------------------
NguyÔn ThÞ Thanh Thóy
HẠN CHẾ RỦI RO GIAO DỊCH TRONG
INTERNET BANKING TẠI C¸C NG¢N HµNG
THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
LUËN V¡N TH¹C SÜ KINH TÕ
TP. Hå ChÝ Minh - N¨m 2008
Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O

TR¦êng ®¹i häc kinh tÕ tp. Hcm
---------------------
HẠN CHẾ RỦI RO GIAO DỊCH TRONG
INTERNET BANKING TẠI C¸C NG¢N HµNG
THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
Chuyªn ngµnh : Kinh tÕ Tµi chÝnh - Ng©n hµng
M· sè : 60.31.12
LUËN V¡N TH¹C SÜ KINH TÕ
NG¦êi híng dÉn khoa häc:
PGS. TS. TrÇn Hoµng Ng©n
TP. Hå ChÝ Minh - N¨m 2008

Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan luËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ: “H¹n chÕ rñi ro giao dÞch nh»m ph¸t triÓn
dÞch vô Internet banking trong c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam” lµ kÕt qu¶ cña
qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu khoa häc ®éc lËp, nghiªm tóc. C¸c sè liÖu trong luËn
v¨n cã nguån gèc râ rµng, ®¸ng tin cËy vµ ®îc xö lý kh¸ch quan, trung thùc.
TP. HCM, Th¸ng 06 n¨m 2009

Môc lôc
Trang phô b×a
Lêi cam ®oan
Môc lôc
Danh môc çc tõ tiÕng Anh
Danh môc çc b¶ng, s¬ ®å, ®å thÞ
Lêi më ®Çu
Trang
Ch¬ng 1: Internet Banking Vµ Rñi Ro Giao DÞch Trong
Internet Banking ..........................................................................................1
1.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Internet banking ........................................................1
1.1.1. Kh¸i niÖm Ng©n hµng ®iÖn tö vµ Internet banking....................................1
1.1.2. Çc cÊp ®é Internet banking ......................................................................2
1.1.2.1. CÊp ®é cung cÊp th«ng tin (Informative) ............................................2
1.1.2.2. CÊp ®é trao ®æi th«ng tin (Communicative)........................................2
1.1.2.3. CÊp ®é giao dÞch (Transactional) ........................................................3
1.1.3. ¦u vµ nhîc ®iÓm cña Internet banking...................................................3
1.1.3.1. ¦u ®iÓm cña Internet banking.............................................................3
1.1.3.2. Nhîc ®iÓm cña Internet banking.......................................................4
1.1.4. Nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó ph¸t triÓn Internet banking ...........................................5
1.1.5. Rñi ro trong Internet banking ....................................................................6
1.1.5.1. Rñi ro tÝn dông (credit risk) ................................................................6
1.1.5.2. Rñi ro l·i suÊt (interest rate risk).........................................................7
1.1.5.3. Rñi ro thanh kho¶n (liquidity risk)......................................................7
1.1.5.4. Rñi ro gi¸ c¶ (price risk) .....................................................................7
1.1.5.5. Rñi ro tû gi¸ (exchange rate risk)........................................................7
1.1.5.6. Rñi ro giao dÞch (transaction risk).......................................................8
1.1.5.7. Rñi ro tu©n thñ / Rñi ro ph¸p lý (compliance risk) .............................8
1.1.5.8. Rñi ro chiÕn lîc (strategy risk)..........................................................8

1.1.5.9. Rñi ro danh tiÕng (reputaion risk).......................................................8
1.2. Rñi ro giao dÞch trong Internet banking ...........................................................9
1.3. Mét sè yÕu tè ¶nh hëng ®Õn rñi ro giao dÞch khi øng dông Internet banking
...............................................................................................................................11
1.3.1. An toµn th«ng tin (Security).....................................................................12
1.3.2. X¸c thùc (Authentication)........................................................................13
1.3.3. Chøng thùc (Trust)...................................................................................16
1.3.4. Kh«ng thÓ tho¸i th¸c (Nonrepudiation) ...................................................16
1.3.5. B¶o mËt th«ng tin ç nh©n (Privacy)........................................................16
1.3.6. TÝnh s½n sµng cña hÖ thèng (Availability)...............................................17
1.4. Mét sè kinh nghiÖm h¹n chÕ rñi ro giao dÞch trong ho¹t ®éng Internet
banking trªn thÕ giíi..............................................................................................17
1.4.1. Internet banking t¹i Mü ...........................................................................17
1.4.2. Internet banking t¹i Singapore .................................................................18
1.4.3. Bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam.........................................................19
1.5. Sù cÇn thiÕt h¹n chÕ rñi ro giao dÞch trong ho¹t ®éng Internet banking t¹i çc
ng©n hµng th¬ng m¹i ë ViÖt Nam........................................................................20
1.5.1. TÝnh u viÖt cña Internet banking ...........................................................20
1.5.2. Yªu cÇu ph¸t triÓn Internet banking ®èi víi çc ng©n hµng th¬ng m¹i
ViÖt Nam............................................................................................................22
1.5.2.1. Yªu cÇu kh¸ch quan..........................................................................22
1.5.2.2. Yªu cÇu chñ quan..............................................................................23
1.5.3. T¸c h¹i cña rñi ro giao dÞch lµm ¶nh hëng ®Õn viÖc ph¸t triÓn Internet
banking...............................................................................................................24
1.5.4. Sù cÇn thiÕt h¹n chÕ rñi ro giao dÞch trong Internet banking t¹i çc ng©n
hµng th¬ng m¹i ë ViÖt Nam.............................................................................25
Ch¬ng 2: Thùc Tr¹ng Rñi Ro Giao DÞch Vµ Qu¶n Lý Rñi Ro giao
dÞch trong ho¹t ®éng Internet Banking T¹i Çc Ng©n Hµng
Th¬ng M¹i ViÖt Nam..................................................................................27
2.1. ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn Internet banking t¹i ViÖt Nam.......................................27

2.1.1 C¬ së ph¸p lý.............................................................................................27
2.1.1. 1. HÖ thèng çc v¨n b¶n luËt................................................................27
2.1.1.2. Néi dung çc nghÞ ®Þnh vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö .................................29
2.1.2. C¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ..........................................................................31
2.1.2.1. T×nh h×nh phæ cËp Internet ë ViÖt Nam ...........................................31
2.1.2.2. Thùc tr¹ng h¹ tÇng thanh to¸n...........................................................32
2.2. T×nh h×nh øng dông Internet banking t¹i çc ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt
Nam .......................................................................................................................32
2.2.1. Sè lîng çc ng©n hµng triÓn khai Internet banking................................32
2.2.2. TÝnh n¨ng cña hÖ thèng Internet banking trong çc ng©n hµng th¬ng m¹i
ViÖt Nam............................................................................................................34
2.2.3. Internet banking ë mét sè ng©n hµng tiªu biÓu.......................................36
2.2.3.1. Internet banking t¹i ng©n hµng ®«ng ¸............................................37
2.2.3.2. Internet banking t¹i ng©n hµng Quèc TÕ (VIB Bank) .......................39
2.3. Thùc tr¹ng rñi ro giao dÞch .............................................................................40
2.3.1. Thùc tr¹ng rñi ro giao dÞch trªn thÕ giíi ..................................................40
2.3.1.1. T×nh h×nh an ninh m¹ng trªn thÕ giíi................................................40
2.3.1.2. Mét sè trêng hîp tÊn c«ng m¹ng ®iÓn h×nh ....................................44
2.3.1.3. Çc c«ng nghÖ b¶o mËt ®· ®îc ¸p dông trªn thÕ giíi .....................44
2.3.2. T×nh h×nh rñi ro giao dÞch t¹i ViÖt Nam...................................................46
2.4. Thùc tr¹ng ®¶m b¶o an ninh m¹ng t¹i ViÖt Nam............................................49
2.4.1. T×nh h×nh b¶o ®¶m an ninh m¹ng ë ViÖt Nam.........................................49
2.4.2. T×nh h×nh b¶o ®¶m an ninh m¹ng t¹i çc ng©n hµng th¬ng m¹i ............51
2.4.3. Mét sè s¶n phÈm b¶o mËt trªn thÞ trêng ViÖt Nam................................51
2.5. Nh÷ng Khã kh¨n trong viÖc h¹n chÕ rñi ro giao dÞch ®èi víi ho¹t ®éng
Internet banking t¹i ViÖt Nam...............................................................................53
Ch¬ng 3: Mét Sè Gi¶i Ph¸p Nh»m H¹n ChÕ Rñi Ro Giao DÞch
Trong Ho¹t §éng Internet Banking T¹i Çc Ng©n Hµng
Th¬ng M¹i ViÖt Nam..................................................................................58
3.1. Mét sè gi¶i ph¸p ë cÊp ®é qu¶n lý vÜ m«.......................................................58

3.1.1. N©ng cao nhËn thøc cña x· héi vÒ an ninh m¹ng.....................................58
3.1.2. Hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p lý ..................................................................59
3.1.3. T¨ng cêng qu¶n lý cña nhµ níc ...........................................................60
3.1.4. HiÖn ®¹i hãa c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin......................................60
3.1.5. T¨ng cêng hîp t¸c quèc tÕ trªn lÜnh vùc an ninh m¹ng .........................61
3.2. Gi¶i ph¸p ®èi víi çc ng©n hµng th¬ng m¹i. ................................................62
3.2.1. Gi¶i ph¸p chung .......................................................................................62
3.2.1.1. Cã chiÕn lîc ®Çu t hîp lý cho h¹ tÇng c¬ së vµ c«ng nghÖ b¶o mËt
........................................................................................................................62
3.2.1.2. N©ng cao tr×nh ®é nguån nh©n lùc ....................................................63
3.2.2. Gi¶i ph¸p phßng ngõa rñi ro giao dÞch.....................................................63
3.2.2.1. X©y dùng hÖ thèng Internet banking híng ®Õn çc môc tiªu cô thÓ
nh»m h¹n chÕ rñi ro giao dÞch........................................................................63
3.2.2.2. X©y dùng çc quy t¾c vµ tËp qu¸n b¶o mËt cho ng©n hµng .............66
3.2.2.3. Qu¶n lý chÆt chÏ qu¸ tr×nh triÓn khai vµ kiÓm tra hÖ thèng ..............68
3.2.2.4. B¶o ®¶m kh¶ n¨ng kh«i phôc vµ duy tr× tÝnh liªn tôc cña hÖ thèng ..68
3.2.2.5. Qu¶n lý quy tr×nh gia c«ng s¶n phÈm dÞch vô Internet banking .......69
3.2.2.6. Cung cÊp th«ng tin vÒ hÖ thèng Internet banking cña ng©n hµng .....70
3.2.2.7. N©ng cao nhËn thøc vÒ an ninh m¹ng cña kh¸ch hµng ....................70
KÕt luËn
Tµi liÖu tham kh¶o
Phô lôc

DANH Môc çc tõ tiÕng anh
2FA -Two factor authentication: HÖ thèng x¸c thùc 2 nh©n tè
Bkis: Trung t©m an ninh m¹ng ®¹i häc B¸ch Khoa Hµ Néi
Crack: BÎ khãa ch¬ng tr×nh
Firewall: Bøc têng löa
File: TËp tin
Hacker: Ngêi th©m nhập vào phần cứng m¸y tÝnh, phần mềm m¸y tÝnh hay
mạng m¸y tÝnh đÓ thay đæi hệ thống đã
ID: Tªn truy cËp
ID-theft: ¡n c¾p th«ng tin nh©n d¹ng
MAS: Ng©n hµng trung ¬ng Singapore
MIM - Man in Middle: ph¬ng thøc tÊn c«ng m¹ng m¸y tÝnh qua trung gian
OTP - One time password: MËt m· sö dông mét lÇn
Password: MËt m· truy cËp
Phishing, Pharming: một hoạt động phạm tội dïng çc kỹ thuật lừa đảo
PIN - Personal Indentification Number: Nh©n d¹ng ç nh©n
Token: thÎ sinh m·
Trojan: mét lo¹i phÇn mÒm ®éc h¹i
USB: ThÎ nhí
Virus : Nh÷ng ch¬ng tr×nh hay ®o¹n m· ®îc thiÕt kÕ ®Ó tù nh©n b¶n vµ sao
chÐp chÝnh nã vµo çc ®èi tîng l©y nhiÔm kh¸c (æ ®Üa, m¸y tÝnh, tËp tin…)
Vncert: Trung t©m øng cøu khÈn cÊp m¸y tÝnh ViÖt Nam
Website: Trang web, trang m¹ng

Danh môc çc b¶ng
B¶ng 2.1: Sè lîng ng©n hµng triÓn khai Internet banking t¹i ViÖt Nam
B¶ng 2.2: Çc ng©n hµng ®· triÓn khai Internet banking t¹i ViÖt Nam
B¶ng 2.3: T×nh h×nh an ninh m¹ng t¹i ViÖt Nam
Danh môc çc s¬ ®å, ®å thÞ
S¬ ®å 1.1: S¬ ®å ph¬ng thøc m· hãa ®èi xøng
S¬ ®å 1.2: S¬ ®å ph¬ng thøc m· hãa kh«ng ®èi xøng
§å thÞ 1.3: Chi phÝ giao dÞch qua çc kªnh kh¸c nhau t¹i Mü
§å thÞ 2.1: Tèc ®é ph¸t triÓn ngêi dïng Internet ë ViÖt Nam.
§å thÞ 2.2: Thèng kª sè giao dÞch vµ gi¸ trÞ chuyÓn kho¶n cña dÞch vô ng©n
hµng trùc tuyÕn §«ng ¸ n¨m 2007
§å thÞ 2.3: Mêi níc cã nhiÒu trang web bÞ tÊn c«ng nhÊt
§å thÞ 2.4: Lý do kh¸ch hµng kh«ng sö dông Internet banking
§å thÞ 2.5: Çc rñi ro giao dÞch kh¸ch hµng e ng¹i

Lêi Më §Çu
1. Sù CÇn ThiÕt Cña §Ò Tµi
Cuéc çch m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin ®ang cã t¸c ®éng to lín tíi nÒn kinh tÕ
thÕ giíi. Thµnh qu¶ cña cuéc çch m¹ng nµy ®· vµ ®ang ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn
ph¬ng thøc s¶n xuÊt, ph©n phèi, tiªu dïng nãi chung vµ lµm thay ®æi liªn tôc çc
s¶n phÈm, dÞch vô ¸p dông trong qu¶n lý - kinh doanh cña çc ng©n hµng th¬ng
m¹i nãi riªng. Ngµy nay, viÖc x©y dùng chiÕn lîc kinh doanh cña çc ng©n hµng
thêng ®îc g¾n liÒn víi x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ øng dông c«ng nghÖ
th«ng tin. Internet banking lµ mét thµnh qu¶ cña viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin
trong lÜnh vùc ng©n hµng. Th«ng qua Internet banking, nh÷ng rµo c¶n hay giíi h¹n
vÒ kh«ng gian vµ thêi gian thùc sù bÞ ph¸ vì, tõ ®ã, çc ng©n hµng cã thÓ tháa m·n
kh¸ch hµng cña m×nh víi nhiÒu dÞch vô míi chÊt lîng cao, tiÖn lîi, nhanh chãng vµ
tiÕt kiÖm, ®Æc biÖt lµ trong çc giao dÞch thanh to¸n. Tuy nhiªn, nh÷ng tiÖn Ých cña
Internet banking l¹i ®i kÌm víi rñi ro giao dÞch bao gåm sù kh«ng s½n sµng cña hÖ
thèng vµ nguy c¬ vÒ an ninh m¹ng. Rñi ro giao dÞch ®· t¹o nªn t©m lý e ng¹i cho çc
ng©n hµng th¬ng m¹i còng nh kh¸ch hµng, lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh
c¶n trë sù ph¸t triÓn dÞch vô Internet banking ë ViÖt Nam.
ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, trong ®ã tµi
chÝnh ng©n hµng lµ lÜnh vùc cã tèc ®é héi nhËp nhanh nhÊt. Nh÷ng lîi Ých mµ
Internet banking còng nh çc dÞch vô trùc tuyÕn kh¸c mang l¹i thùc sù lµ c«ng cô
c¹nh tranh h÷u hiÖu cho çc ng©n hµng trong níc trong cuéc ch¹y ®ua víi çc ng©n
hµng níc ngoµi ®ang ngµy cµng th©m nhËp s©u vµo thÞ trêng ViÖt Nam. Do ®ã,
viÖc nghiªn cøu vµ triÓn khai nhanh chãng, ®ång bé çc gi¶i ph¸p ®Ó h¹n chÕ rñi ro
giao dÞch, thóc ®Èy dÞch vô Internet banking ph¸t triÓn trong çc ng©n hµng th¬ng
m¹i ViÖt Nam thùc sù trë nªn cÊp thiÕt h¬n bao giê hÕt.
Sau mét thêi gian t×m hiÓu vÒ thùc tr¹ng rñi ro giao dÞch trong häat ®éng
Internet banking t¹i ViÖt Nam còng nh nhËn thÊy ®îc tÝnh cÊp thiÕt cña vÊn ®Ò
nµy, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: “H¹n chÕ rñi ro giao dÞch nh»m ph¸t triÓn dÞch vô
Internet banking trong çc ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam”.

2. Ph¹m Vi Vµ Môc Tiªu Nghiªn Cøu
Nghiªn cøu çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn rñi ro giao dÞch (thùc tr¹ng rñi ro, vÊn
®Ò an ninh b¶o mËt...) trong dÞch vô Internet banking t¹i çc ng©n hµng th¬ng m¹i
ViÖt Nam. T×m hiÓu çc kinh nghiÖm h¹n chÕ rñi ro trªn thÕ giíi, kÕt hîp víi t×nh
h×nh thùc tÕ ë ViÖt Nam , tõ ®ã ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp vµ mang tÝnh thùc
tiÔn cao nh»m h¹n chÕ rñi ro nµy, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn dÞch vô Internet banking
trong çc ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam .
3. Ph¬ng Ph¸p Nghiªn Cøu
Ph¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch: Thu thËp vµ xö lý th«ng tin tõ çc nguån
s¸ch b¸o, çc ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng, th«ng tin th¬ng m¹i, çc tæ chøc, hiÖp héi.
Ph¬ng ph¸p th¨m dß: Kh¶o s¸t thùc tÕ th«ng qua phiÕu th¨m dß ý kiÕn
kh¸ch hµng, xö lý sè liÖu b»ng phÇn mÒm SPSS.
4. KÕt CÊu LuËn V¨n
CÊu tróc luËn v¨n gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: Internet Banking Vµ Rñi Ro Giao DÞch Trong DÞch Vô Internet
Banking
Ch¬ng 2: Thùc Tr¹ng Rñi Ro Giao DÞch Vµ Qu¶n Lý Rñi Ro Giao DÞch
Trong Ho¹t ®éng Internet Banking T¹i Çc Ng©n Hµng Th¬ng M¹i ViÖt Nam
Ch¬ng 3: Mét Sè KiÕn NghÞ Vµ Gi¶i Ph¸p Nh»m H¹n ChÕ Rñi Ro Giao
DÞch Trong Ho¹t §éng Internet Banking T¹i Çc Ng©n Hµng Th¬ng M¹i ViÖt Nam
Do cßn h¹n chÕ vÒ thêi gian nghiªn cøu, tµi liÖu thu thËp còng nh tr×nh ®é
hiÓu biÕt, ®Ò tµi nghiªn cøu cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. KÝnh mong
çc thÇy c« gi¸o cïng çc b¹n ®éc gi¶ quan t©m, tham gia ®ãng gãp ý kiÕn quý b¸u
cho ®Ò tµi thªm phong phó.

- Trang 1 -
Ch¬ng 1: Internet Banking Vµ Rñi Ro Giao DÞch
Trong Internet Banking
1.1. Nh÷ng VÊn ®Ò C¬ B¶n VÒ Internet Banking
1.1.1. Kh¸i niÖm Ng©n hµng ®iÖn tö vµ Internet banking
Ho¹t ®éng ng©n hµng ®iÖn tö lµ ho¹t ®éng ng©n hµng ®îc thùc hiÖn qua çc
kªnh ph©n phèi ®iÖn tö. Kªnh ph©n phèi ®iÖn tö lµ hÖ thèng çc ph¬ng tiÖn ®iÖn tö
vµ quy tr×nh tù ®éng xö lý giao dÞch ®îc tæ chøc tÝn dông sö dông ®Ó giao tiÕp víi
kh¸ch hµng vµ cung øng çc s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng cho kh¸ch hµng.
Çc dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ®· ¸p dông t¹i ViÖt Nam bao gåm: dÞch vô
ng©n hµng t¹i nhµ (Home banking); dÞch vô ng©n hµng tù ®éng qua ®iÖn tho¹i
(Phone banking); dÞch vô ng©n hµng qua ®iÖn tho¹i di ®éng (Mobile banking); dÞch
vô ng©n hµng qua m¹ng Internet (Internet banking) vµ dÞch vô Kiosk ng©n hµng.
Internet banking lµ mét trong nh÷ng kªnh ph©n phèi çc s¶n phÈm dÞch vô
cña ng©n hµng th¬ng m¹i. HÖ thèng nµy cho phÐp kh¸ch hµng truy cËp çc tµi
kho¶n giao dÞch còng nh çc th«ng tin chung vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô cña ng©n
hµng th«ng qua mét m¸y tÝnh ç nh©n hay mét thiÕt bÞ th«ng minh kh¸c. Internet
banking sö dông m«i trêng truyÒn th«ng Internet, cung cÊp th«ng tin vµ thùc hiÖn
giao dÞch tøc thêi (online). ®Ó sö dông Internet banking, kh¸ch hµng cÇn cã m¸y
tÝnh, thiÕt bÞ truy cËp m¹ng. Kh¸ch hµng, th«ng qua tr×nh duyÖt web, gäi thùc hiÖn
çc ch¬ng tr×nh trªn m¸y chñ trªn Internet t¹i m¸y tÝnh cña m×nh ®Ó truy cËp vµo
tµi kho¶n vµ thùc hiÖn çc giao dÞch víi ng©n hµng. PhÇn mÒm Internet banking thùc
sù n»m t¹i m¸y chñ cña ng©n hµng díi d¹ng çc trang chñ. Mçi trang chñ cña
ng©n hµng ®îc coi lµ mét cöa sæ giao dÞch. Mét có nhÊp chuét ®¬n gi¶n vµo ®êng
liªn kÕt (hotlink) thÝch hîp sÏ t¹o kÕt nèi víi tr×nh duyÖt vµ yªu cÇu trang web thùc
hiÖn yªu cÇu dÞch vô tµi chÝnh cña kh¸ch hµng.
S¶n phÈm vµ dÞch vô Internet banking cã thÓ bao gåm çc s¶n phÈm b¸n bu«n
cho kh¸ch hµng doanh nghiÖp còng nh çc s¶n phÈm b¸n lÎ cho kh¸ch hµng ç
nh©n. VÒ c¬ b¶n, Internet banking cã thÓ cung cÊp çc s¶n phÈm vµ dÞch vô nh çc

- Trang 2 -
kªnh ph©n phèi kh¸c cña ng©n hµng th¬ng m¹i nh: qu¶n lý tiÒn mÆt, ®iÖn chuyÓn
tiÒn, giao dÞch thanh to¸n bï trõ tù ®éng, xuÊt tr×nh vµ thanh to¸n hãa ®¬n… cho
kh¸ch hµng doanh nghiÖp; truy vÊn sè d tµi kho¶n, chuyÓn kho¶n, tra cøu th«ng tin
giao dÞch, xin cÊp tÝn dông, ho¹t ®éng ®Çu t…cho kh¸ch hµng ç nh©n. Víi
Internet banking ng©n hµng cßn cã thÓ kÕt hîp víi çc doanh nghiÖp b¸n hµng qua
m¹ng ®Ó x©y dùng cæng thanh to¸n qua m¹ng, ®©y lµ h×nh thøc thanh to¸n nhanh
chãng, tiÖn lîi vµ lµ ®éng lùc thóc ®Èy th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ thanh to¸n kh«ng dïng
tiÒn mÆt ph¸t triÓn.
1.1.2. Çc cÊp ®é Internet banking
Cho ®Õn nay, çc s¶n phÈm Internet banking ®îc chia thµnh ba cÊp ®é.
1.1.2.1. CÊp ®é cung cÊp th«ng tin (Informative)
§©y lµ cÊp ®é thÊp nhÊt cña Internet banking, ë h×nh thøc nµy, ng©n hµng
cung cÊp çc th«ng tin vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô cña ng©n hµng trªn trang web, toµn
bé th«ng tin nµy ®îc lu tr÷ trªn mét m¸y chñ (server) hoµn toµn ®éc lËp víi hÖ
thèng d÷ liÖu cña ng©n hµng. Rñi ro t¬ng ®èi thÊp v× kh«ng cã liªn kÕt gi÷a m¸y
chñ Internet banking vµ m¹ng néi bé cña ng©n hµng. Ng©n hµng cã thÓ tù cung cÊp
dÞch vô Internet banking nµy hoÆc thuª mét ®¬n vÞ kh¸c. MÆc dï Ýt rñi ro cho çc
ng©n hµng, m¸y chñ hay trang web vÉn cã thÓ bÞ tÊn c«ng, trang web cña ng©n hµng
cã nguy c¬ bÞ thay thÕ hoÆc söa ®æi. Rñi ro ®¸ng quan t©m ®èi víi lo¹i h×nh Internet
banking nµy lµ kh¶ n¨ng bÞ tÊn c«ng díi h×nh thøc tõ chèi dÞch vô hay thay ®æi néi
dung.
1.1.2.2. CÊp ®é trao ®æi th«ng tin (Communicative)
H×nh thøc Internet banking nµy cho phÐp mét sè t¬ng t¸c gi÷a hÖ thèng cña
ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. Çc t¬ng t¸c cã thÓ chØ giíi h¹n ë th ®iÖn tö, truy vÊn
th«ng tin tµi kho¶n, xin cÊp tÝn dông, hay cËp nhËt d÷ liÖu (thay ®æi tªn vµ ®Þa chØ).
H×nh thøc nµy cã rñi ro cao h¬n h×nh thøc th«ng tin do çc m¸y chñ Internet
banking cã thÓ ®îc kÕt nèi víi m¹ng néi bé cña ng©n hµng. Do ®ã, cÇn cã çc biÖn
ph¸p kiÓm so¸t thÝch hîp ®Ó ng¨n ngõa, theo dâi vµ c¶nh b¸o vÒ nh÷ng truy cËp tr¸i
phÐp hÖ thèng m¸y tÝnh vµ m¹ng néi bé cña ng©n hµng. ViÖc kiÓm so¸t virus tÊn
c«ng còng quan träng h¬n nhiÒu so víi h×nh thøc th«ng tin.

- Trang 3 -
1.1.2.3. CÊp ®é giao dÞch (Transactional)
Internet banking ë cÊp ®é nµy cho phÐp kh¸ch hµng thùc hiÖn çc giao dÞch
víi ng©n hµng. §©y lµ h×nh thøc Internet banking cã rñi ro cao nhÊt vµ cÇn ®îc
kiÓm so¸t chÆt chÏ do m¸y chñ ®îc kÕt nèi víi m¹ng néi bé cña ng©n hµng hoÆc
cña ®¬n vÞ gia c«ng phÇn mÒm. Kh¸ch hµng cã thÓ thùc hiÖn çc giao dÞch, bao gåm
truy cËp tµi kho¶n, thanh to¸n hãa ®¬n, chuyÓn tiÒn…
1.1.3. ¦u vµ nhîc ®iÓm cña Internet banking
1.1.3.1. ¦u ®iÓm cña Internet banking
1.1.3.1.1. ¦u ®iÓm ®èi víi kh¸ch hµng
TiÖn lîi: Internet banking gióp cho kh¸ch hµng cã thÓ liªn l¹c víi ng©n hµng
mét çch nhanh chãng, thuËn tiÖn ®Ó thùc hiÖn mét sè nghiÖp vô ng©n hµng t¹i bÊt
kú thêi ®iÓm nµo (24 giê mçi ngµy, 7 ngµy mét tuÇn) vµ ë bÊt cø n¬i ®©u. §iÒu nµy
®Æc biÖt cã ý nghÜa ®èi víi çc kh¸ch hµng cã Ýt thêi gian ®Ó ®i ®Õn v¨n phßng trùc
tiÕp giao dÞch víi ng©n hµng, çc doanh nghiÖp nhá vµ võa, kh¸ch hµng ç nh©n cã
sè lîng giao dÞch víi ng©n hµng kh«ng nhiÒu, sè tiÒn mçi lÇn giao dÞch kh«ng lín.
§©y lµ lîi Ých mµ çc giao dÞch kiÓu ng©n hµng truyÒn thèng khã cã thÓ ®¹t ®îc.
Nhanh chãng vµ chÝnh x¸c: Internet banking cho phÐp kh¸ch hµng thùc hiÖn
vµ x¸c nhËn çc giao dÞch víi ®é chÝnh x¸c cao rÊt nhanh chØ trong vµi gi©y,.
TiÕt kiÖm chi phÝ: Chi phÝ cho çc giao dÞch qua m¹ng Ýt h¬n rÊt nhiÒu so víi
giao dÞch trùc tiÕp t¹i çc chi nh¸nh ng©n hµng do kh¸ch hµng kh«ng ph¶i tèn chi
phÝ ®i l¹i còng nh kh«ng ph¶i tr¶ phÝ phôc vô cho ng©n hµng.
HiÖu qu¶: kh¸ch hµng cã thÓ truy cËp vµ qu¶n lý tÊt c¶ çc tµi kho¶n ng©n
hµng, nh IRAs, CDs, chøng kho¸n… tõ chØ mét trang web. NhiÒu trang web
Internet banking cung cÊp cho kh¸ch hµng çc c«ng cô tinh vi nh çc ch¬ng tr×nh
b¸o gi¸ chøng kho¸n, th«ng b¸o l·i suÊt, qu¶n lý danh môc ®Çu t… víi nh÷ng
th«ng tin “nãng” nhÊt, nh»m gióp kh¸ch hµng qu¶n lý hiÖu qu¶ tÊt c¶ çc tµi s¶n
cña m×nh. H¬n n÷a, víi nh÷ng tiªu chuÈn chuÈn ho¸, kh¸ch hµng ®îc phôc vô tËn
tôy vµ chÝnh x¸c thay v× ph¶i tuú thuéc vµo th¸i ®é phôc vô kh¸c nhau cña çc nh©n
viªn ng©n hµng.
1.1.3.1.2. ¦u ®iÓm ®èi víi ng©n hµng

- Trang 4 -
TiÕt kiÖm chi phÝ: Ng©n hµng cã thÕ tiÕt kiÖm chi phÝ do kh«ng ph¶i tæ chøc
vµ trang bÞ cho v¨n phßng giao dÞch, kh«ng ph¶i thuª nh©n viªn giao dÞch trùc tiÕp.
Më réng ph¹m vi ®Þa lý: Internet banking cho phÐp çc ng©n hµng tiÕp cËn
çc kh¸ch hµng ë rÊt xa trô së ng©n hµng. Trªn thùc tÕ, cã nhiÒu ng©n hµng chØ cung
cÊp s¶n phÈm dÞch vô trªn m¹ng mµ kh«ng cÇn v¨n phßng giao dÞch.
Gióp cung cÊp s¶n phÈm ®a d¹ng cho kh¸ch hµng: nhê cã Internet banking,
kh¸ch hµng cã thÓ dÔ dµng tiÕp cËn nhiÒu s¶n phÈm vµ dÞch tµi chÝnh cña ng©n hµng
s½n cã qua m¹ng.
1.1.3.2. Nhîc ®iÓm cña Internet banking
1.1.3.2.1. Nhîc ®iÓm ®èi víi kh¸ch hµng
MÊt thêi gian ®¨ng ký vµ nghiªn cøu s¶n phÈm: §Ó ®¨ng ký giao dÞch
Internet banking víi ng©n hµng, kh¸ch hµng cã thÓ ph¶i cung cÊp tªn truy cËp (ID)
vµ ký vµo mÉu ®¬n ë mét chi nh¸nh ng©n hµng.
Kh¸ch hµng còng cã thÓ gÆp khã kh¨n khi truy cËp trang web cña ng©n hµng
lÇn ®Çu, v× thÕ sÏ ph¶i bá thêi gian vµ c«ng søc ®Ó nghiªn cøu tríc khi sö dông dÞch
vô.
ThiÕu tin tëng: §èi víi nhiÒu ngêi, trë ng¹i lín nhÊt cña Internet banking
lµ lµm sao ®Ó an t©m khi sö dông kªnh ph©n phèi nµy. SÏ cã nh÷ng c©u hái hoµi nghi
®¹i lo¹i nh: giao dÞch cña t«i cã thµnh c«ng kh«ng? t«i ®· nhÊn nót chuyÓn tiÒn
mét hay hai lÇn?… Çch tèt nhÊt lµ lu«n in çc biªn nhËn giao dÞch vµ gi÷ l¹i cïng
víi çc chøng tõ ng©n hµng cho tíi khi çc giao dÞch nµy ®îc cËp nhËt trªn trang
th«ng tin ç nh©n hay trªn b¶n sao kª cña ng©n hµng.
ThiÕu th«ng tin nãng: Qua Internet banking kh¸ch hµng nhËn ®îc th«ng tin
kh«ng thÓ ®Çy ®ñ nh qua mét çn bé chuyªn tr¸ch cña ng©n hµng. Kh¸ch hµng sÏ
mÊt ®i c¬ héi trao ®æi th«ng tin víi b¹n hµng, n¾m b¾t t×nh h×nh míi, “nãng” t¹i n¬i
giao dÞch cña ng©n hµng.
1.1.3.2.2. Nhîc ®iÓm ®èi víi çc ng©n hµng th¬ng m¹i
Vèn ®Çu t lín: §Ó x©y dùng mét hÖ thèng Internet banking ®ßi hái ph¶i cã
lîng vèn ®Çu t ban ®Çu kh¸ lín ®Ó lùa chän ®îc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®óng ®Þnh
híng, ngoµi ra cßn cã çc chi phÝ cho hÖ thèng dù phßng, chi phÝ b¶o tr×, duy tr× vµ

- Trang 5 -
ph¸t triÓn hÖ thèng, ®æi míi c«ng nghÖ sau nµy. §ång thêi cÇn cã mét ®éi ngò kü s,
çn bé kü thuËt cã tr×nh ®é ®Ó qu¶n trÞ, vËn hµnh hÖ thèng… mét lîng chi phÝ mµ
kh«ng ph¶i ng©n hµng th¬ng m¹i nµo còng s½n sµng bá ra ®Çu t. Cha kÓ viÖc ®Çu
t Êy cã ph¸t huy hiÖu qu¶ hay kh«ng cßn phô thuéc vµo hÖ thèng h¹ tÇng truyÒn
th«ng cña ®Êt níc, hay nãi kh¸c ®i cßn phô thuéc vµo nh÷ng nç lùc chung cña c¶
mét quèc gia chø kh«ng riªng g× mét ng©n hµng th¬ng m¹i nµo. Tríc khi quyÕt
®Þnh triÓn khai Internet banking, çc ng©n hµng thêng ph¶i xem xÐt liÖu lîi Ých mµ
kªnh ph©n phèi nµy ®em l¹i cã ®ñ ®Ó bï ®¾p kho¶n chi phÝ ban ®Çu hay kh«ng.
Rñi ro: Internet banking chøa ®ùng trong nã nhiÒu rñi ro, ®Æc biÖt lµ rñi ro
giao dÞch. §©y lµ mét trong nh÷ng lý do chÝnh c¶n trë kh¸ch hµng vµ çc ng©n hµng
th¬ng m¹i ®Õn víi dÞch vô nµy.
1.1.4. Nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó ph¸t triÓn Internet banking
Sù hiÓu biÕt vµ chÊp nhËn cña c«ng chóng: Kh¸ch hµng thêng quen víi çch
giao dÞch trùc tiÕp vµ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. Thay ®æi thãi quen nµy cña kh¸ch
hµng kh«ng ph¶i lµ ®iÒu ®¬n gi¶n. H¬n n÷a, Internet banking lµ mét kªnh ph©n phèi
míi, muèn sö dông ph¶i t×m hiÓu nªn kh«ng dÔ ®Ó thuyÕt phôc kh¸ch hµng sö dông.
Do ®ã, sù hiÓu biÕt cña c«ng chóng vÒ Internet banking vµ çc lîi Ých cña dÞch vô
nµy lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Çc ng©n hµng cÇn ph¶i cã nh÷ng chiÕn dÞch phæ biÕn lµm cho
kh¸ch hµng hiÓu râ u ®iÓm còng nh híng dÉn hä sö dông çc dÞch vô nµy.
KÕt cÊu h¹ tÇng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng: §Ó ph¸t triÓn
Internet banking tríc tiªn cÇn ph¶i cã mét kÕt cÊu h¹ tÇng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin
vµ truyÒn th«ng ph¸t triÓn. Internet banking ®îc cung cÊp dùa trªn sù réng kh¾p,
phæ biÕn cña m¹ng Internet. Nh÷ng tiÕn bé nhanh chãng trong ngµnh c«ng nghÖ
th«ng tin vµ truyÒn th«ng thêi gian qua ®· t¹o tiÒn ®Ò cho ho¹t ®éng Internet
banking.
KÕt cÊu h¹ tÇng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng ph¸t triÓn sÏ gióp t¹o
ra sù thuËn tiÖn, chÝnh x¸c, nhanh chãng vµ an toµn cña hÖ thèng m¹ng. Mét khi
kh¸ch hµng ®· tõ bá thãi quen giao dÞch trùc tiÕp vµ chÊp nhËn ph¬ng thøc giao
dÞch qua Internet, hiÓu râ u ®iÓm, cã ®ñ kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng ®Ó thùc hiÖn giao dÞch
th× mong muèn sö dông çc dÞch vô Internet banking sÏ phô thuéc vµo sù thuËn tiÖn,

- Trang 6 -
nhanh chãng, chÝnh x¸c vµ an toµn mµ dÞch vô ®ã cã thÓ b¶o ®¶m.
Nguån nh©n lùc: HÖ thèng Internet banking ®ßi hái mét lùc lîng lín lao
®éng ®îc ®µo t¹o tèt vÒ c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng ®Ó cung cÊp çc øng
dông cÇn thiÕt, ®¸p øng yªu cÇu hç trî vµ chuyÓn giao çc tri thøc kü thuËt thÝch hîp.
ThiÕu çc kü n¨ng ®Ó lµm viÖc trªn Internet vµ lµm viÖc víi çc ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i
kh¸c, h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng sö dông tiÕng Anh - ng«n ng÷ c¨n b¶n cña Internet còng
lµ nh÷ng trë ng¹i cho viÖc ph¸t triÓn Internet banking.
HÖ thèng cung øng s¶n phÈm dÞch vô vµ thanh to¸n trùc tuyÕn: Internet
banking sÏ kh«ng thÓ ph¸t triÓn khi kh«ng cã mét hÖ thèng cung øng hµng hãa, dÞch
vô vµ thanh to¸n trùc tuyÕn. Mét hÖ thèng cung øng vµ thanh to¸n trùc tuyÕn nãi
chung bao hµm çc dÞch vô m¹ng cung cÊp hµng ho¸ hoÆc dÞch vô vµ thanh to¸n tiÒn
cho çc hµng hãa vµ dÞch vô ®ã. Hµng ho¸ ë ®©y cã thÓ bao gåm hµng ho¸ th«ng
thêng hoÆc hµng ho¸ ®iÖn tö nh tµi liÖu ®iÖn tö, ¶nh hoÆc nh¹c. T¬ng tù, dÞch vô
ë ®©y cã thÓ lµ çc dÞch vô truyÒn thèng nh kh¸ch s¹n hoÆc ®Æt vÐ, còng cã thÓ lµ
çc dÞch vô ®iÖn tö nh ph©n tÝch thÞ trêng tµi chÝnh díi d¹ng ®iÖn tö. ChÝnh sù
ph¸t triÓn cña hÖ thèng nµy ®· thóc ®Èy Internet banking ph¸t triÓn.
Khu«n khæ ph¸p lý vµ çc chuÈn mùc cho Internet banking: Internet banking
lµ mét h×nh thøc cung øng dÞch vô ng©n hµng míi, do ®ã ®ßi hái çc khu«n khæ
ph¸p lý míi. Internet banking chØ cã thÓ triÓn khai ®îc hiÖu qu¶ vµ an toµn khi
®îc c«ng nhËn vÒ mÆt ph¸p lý. Kªnh ph©n phèi nµy ®ßi hái m«i trêng kinh tÕ kü
thuËt ®îc chuÈn ho¸ cao ®é. Trong m«i trêng nh vËy çc s¶n phÈm vµ dÞch vô
ph¶i tu©n thñ çc chuÈn mùc nghiªm ngÆt. Do ®ã cÇn ph¶i x©y dùng vµ hoµn thiÖn
khu«n khæ ph¸p lý vµ çc chuÈn mùc cho Internet banking.
1.1.5. Rñi ro trong Internet banking
Còng nh çc ph¬ng thøc giao dÞch ng©n hµng kh¸c, Internet banking chøa
®ùng trong nã nhiÒu rñi ro, trong ®ã, rñi ro ®Æc trng nhÊt lµ rñi ro giao dÞch.
1.1.5.1. Rñi ro tÝn dông (credit risk)
Rñi ro tÝn dông lµ lo¹i rñi ro ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh cÊp tÝn dông cña ng©n
hµng, biÓu hiÖn trªn thùc tÕ qua viÖc kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®îc nî hoÆc tr¶ nî
kh«ng ®óng h¹n cho ng©n hµng.

- Trang 7 -
Internet banking t¹o c¬ héi cho çc ng©n hµng më réng ph¹m vi ho¹t ®éng.
Kh¸ch hµng cã thÓ tiÕp cËn ng©n hµng tõ bÊt k× n¬i nµo trªn thÕ giíi. Khi giao dÞch
víi kh¸ch hµng trªn m¹ng, ng©n hµng thiÕu sù tiÕp xóc trùc tiÕp víi kh¸ch hµng, do
®ã khã cã thÓ kiÓm tra nh©n th©n, mét nh©n tè quan träng ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh
cho vay an toµn. ViÖc kiÓm tra çc tµi s¶n thÕ chÊp còng nh çc cam kÕt ®¶m b¶o
sÏ rÊt khã kh¨n khi ngêi ®i vay ë xa. H¬n n÷a, mét vÊn ®Ò ph¸t sinh lµ luËt cña
quèc gia nµo sÏ chi phèi çc mèi quan hÖ trong Internet banking.
1.1.5.2. Rñi ro l·i suÊt (interest rate risk)
Rñi ro l·i suÊt lµ lo¹i rñi ro xuÊt hiÖn khi cã sù thay ®æi cña l·i suÊt thÞ trêng
hoÆc cña nh÷ng yÕu tè cã liªn quan ®Õn l·i suÊt dÉn ®Õn tæn thÊt vÒ tµi s¶n hoÆc lµm
gi¶m thu nhËp cña ng©n hµng.
Internet banking cho phÐp çc ng©n hµng tiÕp cËn çc kho¶n vay, cho vay vµ
çc mèi quan hÖ kh¸c tõ nhiÒu kh¸ch hµng h¬n so víi çc h×nh thøc giao dÞch kh¸c.
ViÖc tiÕp cËn nhiÒu h¬n nh÷ng kh¸ch hµng lu«n t×m kiÕm l·i suÊt tèt nhÊt sÏ dÉn ®Õn
rñi ro cao h¬n.
1.1.5.3. Rñi ro thanh kho¶n (liquidity risk)
Rñi ro thanh kho¶n lµ lo¹i rñi ro xuÊt hiÖn trong trêng hîp ng©n hµng thiÕu
kh¶ n¨ng chi tr¶, kh«ng chuyÓn ®æi kÞp çc lo¹i tµi s¶n ra tiÒn hoÆc kh«ng cã kh¶
n¨ng vay mîn ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña çc hîp ®ång thanh to¸n.
T¬ng tù nh rñi ro l·i suÊt, Internet banking cho phÐp çc ng©n hµng tiÕp
cËn çc kho¶n vay, cho vay vµ çc mèi quan hÖ kh¸c tõ nhiÒu kh¸ch hµng h¬n so víi
çc h×nh thøc giao dÞch kh¸c nªn còng sÏ dÉn ®Õn rñi ro thanh kho¶n cao h¬n.
1.1.5.4. Rñi ro gi¸ c¶ (price risk)
Rñi ro gi¸ c¶ lµ rñi ro ®èi víi thu nhËp hay vèn cña ng©n hµng ph¸t sinh do
nh÷ng thay ®æi trong gi¸ trÞ cña çc danh môc çc c«ng cô tµi chÝnh ®îc giao dÞch.
Nhê ho¹t ®éng Internet banking, ng©n hµng cã thÓ më réng ho¹t ®éng m«i giíi, ®¶m
b¶o vµ b¸n çc kho¶n cho vay, do ®ã dÔ gÆp rñi ro gi¸ c¶ h¬n.
1.1.5.5. Rñi ro tû gi¸ (exchange rate risk)
Rñi ro tû gi¸ lµ rñi ro ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh cho vay ngo¹i tÖ hoÆc qu¸
tr×nh kinh doanh ngo¹i tÖ cña ng©n hµng khi tØ gi¸ biÕn ®éng theo chiÒu híng bÊt

- Trang 8 -
lîi.
Th«ng qua Internet banking, ng©n hµng cã thÓ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng vay, cho
vay hoÆc kinh doanh ngo¹i tÖ víi kh¸ch hµng tõ nhiÒu quèc gia, b»ng nh÷ng tiÒn tÖ
kh¸c nhau, do ®ã rñi ro còng cao h¬n.
1.1.5.6. Rñi ro giao dÞch (transaction risk)
Rñi ro giao dÞch lµ rñi ro hiÖn t¹i vµ tiÒm tµng ®èi víi thu nhËp vµ vèn cña
ng©n hµng ph¸t sinh do sù gian lËn, sai sãt hoÆc do mÊt kh¶ n¨ng cung cÊp s¶n phÈm
hay dÞch vô, duy tr× lîi thÕ c¹nh tranh vµ qu¶n lý th«ng tin.
1.1.5.7. Rñi ro tu©n thñ / Rñi ro ph¸p lý (compliance risk)
Rñi ro ph¸p lý lµ rñi ro hiÖn t¹i vµ tiÒm tµng ®èi víi thu nhËp vµ vèn cña
ng©n hµng ph¸t sinh do nh÷ng vi ph¹m hay kh«ng tu©n thñ luËt lÖ, quy ®Þnh, quy t¾c,
tËp qu¸n hay tiªu chuÈn ®¹o ®øc. Internet banking gióp ng©n hµng më réng ph¹m vi
ho¹t ®éng ra çc quèc gia vµ khu vùc kh¸c nhau, lµm t¨ng rñi ro tu©n thñ. Rñi ro
tu©n thñ cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ng©n hµng bÞ ph¹t hay ph¶i båi thêng thiÖt h¹i, vµ mÊt
hiÖu lùc hîp ®ång. Rñi ro tu©n thñ cã thÓ lµm ng©n hµng bÞ mÊt uy tÝn, mÊt c¬ héi
kinh doanh, mÊt tiÒm n¨ng më réng ho¹t ®éng vµ gi¶m tÝnh hiÖu lùc cña çc cam kÕt.
1.1.5.8. Rñi ro chiÕn lîc (strategy risk)
Rñi ro chiÕn lîc lµ rñi ro hiÖn t¹i vµ tiÒm tµng ®èi víi thu nhËp vµ vèn cña
ng©n hµng ph¸t sinh do nh÷ng quyÕt ®Þnh sai, do viÖc kh«ng thùc thi ®óng çc chiÕn
lîc hay do thiÕu ®¸p øng ®èi víi nh÷ng thay ®æi cña ngµnh. Rñi ro nµy lµ hµm sè
cña sù t¬ng thÝch cña çc môc tiªu chiÕn lîc cña ng©n hµng, çc chiÕn lîc kinh
doanh ®îc triÓn khai ®Ó thùc hiÖn çc môc tiªu ®ã, nguån lùc sö dông vµ chÊt
lîng cña viÖc thùc hiÖn çc chiÕn lîc.
S¶n phÈm vµ c«ng nghÖ Internet banking mµ ng©n hµng ®a ra cã thÓ kh«ng
phï hîp víi nh÷ng môc tiªu trong chiÕn lîc cña ng©n hµng. Còng cã thÓ ng©n hµng
sÏ kh«ng cã ®ñ nguån lùc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n ®Ó ph¸t hiÖn, theo dâi vµ kiÓm
so¸t çc rñi ro trong Internet banking.
1.1.5.9. Rñi ro danh tiÕng (reputaion risk)
Rñi ro danh tiÕng lµ rñi ro hiÖn t¹i vµ tiÒm tµng ®èi víi thu nhËp vµ vèn cña
ng©n hµng ph¸t sinh do sù ®¸nh gi¸ kh«ng tèt cña c«ng chóng, lµm ¶nh hëng ®Õn

- Trang 9 -
kh¶ n¨ng thiÕt lËp çc mèi quan hÖ míi hay duy tr× çc mèi quan hÖ cò.
Danh tiÕng cña ng©n hµng cã thÓ bÞ ¶nh hëng nÕu ng©n hµng kh«ng thÓ ®¸p
øng yªu cÇu cña thÞ trêng hay kh«ng thÓ cung cÊp çc dÞch vô kÞp thêi, chÝnh x¸c
nh: kh«ng thÓ ®¸p øng nhu cÇu ®i vay cña kh¸ch hµng, hÖ thèng cung øng kh«ng
®¸ng tin cËy hay kh«ng hiÖu qu¶, kh«ng tr¶ lêi kÞp thêi çc th¾c m¾c cña kh¸ch
hµng. Danh tiÕng cña ng©n hµng cã thÓ bÞ hñy ho¹i nÕu Internet banking mµ ng©n
hµng cung cÊp kÐm chÊt lîng, thËm chÝ cã thÓ lµm cho kh¸ch hµng vµ c«ng chóng
xa l¸nh.
1.2. Rñi Ro Giao DÞch Trong Internet Banking
Rñi ro giao dÞch lµ rñi ro hiÖn t¹i vµ tiÒm tµng ®èi víi thu nhËp vµ vèn cña
ng©n hµng ph¸t sinh do sù gian lËn, sai sãt, hoÆc do mÊt kh¶ n¨ng cung cÊp s¶n
phÈm hay dÞch vô, duy tr× lîi thÕ c¹nh tranh vµ qu¶n lý th«ng tin. Rñi ro giao dÞch
lu«n cã trong mçi s¶n phÈm vµ dÞch vô ng©n hµng cung cÊp vµ tiÒm Èn trong viÖc
ph¸t triÓn vµ cung øng s¶n phÈm, xö lý giao dÞch, íc tÝnh vµ triÓn khai hÖ thèng,
tÝnh phøc t¹p cña s¶n phÈm vµ dÞch vô, vµ m«i trêng kiÓm so¸t néi bé.
Çc s¶n phÈm Internet banking cã møc ®é rñi ro giao dÞch cao, ®Æc biÖt lµ khi
quy tr×nh cung cÊp s¶n phÈm kh«ng ®îc ho¹ch ®Þnh, thùc hiÖn vµ theo dâi ®Çy ®ñ.
Çc ng©n hµng cã cung cÊp s¶n phÈm vµ dÞch vô qua Internet cã thÓ gÆp rñi ro khi
kh«ng ®¶m b¶o ®ñ kh¶ n¨ng cung øng çc dÞch vô chÝnh x¸c, kÞp thêi vµ ®¸ng tin
cËy ®Ó lµm cho kh¸ch hµng tin tëng h¬n vµo th¬ng hiÖu cña m×nh. Kh¸ch hµng
giao dÞch qua Internet thêng Ýt kiªn nhÉn víi nh÷ng thiÕu sãt cña ng©n hµng, ngîc
l¹i, çi hä mong ®îi lµ s¶n phÈm lu«n cã s½n liªn tôc vµ trang web dÔ sö dông.
Rñi ro giao dÞch cßn xuÊt hiÖn khi cã çc cuéc tÊn c«ng vµ th©m nhËp vµo
m¸y tÝnh vµ hÖ thèng m¹ng cña ng©n hµng. §©y lµ rñi ro cã tÝnh chÊt nghiªm träng
nhÊt trong çc d¹ng rñi ro giao dÞch. Rñi ro thuéc thÓ lo¹i nµy phô thuéc nhiÒu vµo
yÕu tè kh¸ch quan nªn rÊt khã phßng tr¸nh vµ kh¾c phôc. HËu qu¶ cña çc cuéc tÊn
c«ng vµ th©m nhËp lµ kh«ng thÓ lêng tríc ®îc, cã thÓ chØ lµ mét sù mÊt m¸t
th«ng tin ç nh©n hoÆc còng cã thÓ lµ mét vô ®¸nh c¾p tµi kho¶n víi gi¸ trÞ v« cïng
lín. Çc nghiªn cøu cho thÊy hÖ thèng m¹ng cña ng©n hµng dÔ bÞ tÊn c«ng tõ néi bé
h¬n lµ tõ bªn ngoµi v× ngêi sö dông néi bé hiÓu râ hÖ thèng vµ çch tiÕp cËn hÖ

- Trang 10 -
thèng h¬n. §Ó h¹n chÕ hËu qu¶ cña çc cuéc tÊn c«ng nµy, çc ng©n hµng thêng cã
biÖn ph¸p kiÓm so¸t ng¨n ngõa vµ theo dâi ®Ó b¶o vÖ hÖ thèng cña ng©n hµng kh«ng
bÞ tÊn c«ng c¶ tõ bªn trong lÉn bªn ngoµi.
Cã nhiÒu kiÓu tÊn c«ng trùc tuyÕn. Çc cuéc tÊn c«ng trùc tuyÕn cã thÓ nh»m
vµo çc ®èi tîng kh¸c nhau. KÎ tÊn c«ng cã thÓ khai th¸c nh÷ng ®iÓm yÕu trong hÖ
®iÒu hµnh, hoÆc cè g¾ng nhiÒu lÇn ®Ó th©m nhËp bÊt hîp ph¸p vµo trang web trong
thêi gian ng¾n vµ ng¨n c¶n cung cÊp dÞch vô cho çc kh¸ch hµng. Çc kiÓu tÊn c«ng
trùc tuyÕn cã thÓ bao gåm:
_ Nghe lÐn (Sniffers): ®©y lµ phÇn mÒm dïng ®Ó theo dâi çc thao t¸c gâ
phÝm tõ mét m¸y tÝnh ç nh©n. PhÇn mÒm nµy cã thÓ ®¸nh c¾p tªn truy cËp (ID) vµ
mËt khÈu (password).
_ §o¸n mËt khÈu (Guessing password): sö dông phÇm mÒm nµy ®Ó kiÓm tra
tÊt c¶ çc kh¶ n¨ng kÕt hîp cã thÓ x¶y ra ®Ó truy cËp vµo hÖ thèng m¹ng.
_ VÐt c¹n (Brute force): kÜ thuËt ®¸nh c¾p çc th«ng ®iÖp ®· ®îc m· hãa,
sau ®ã sö dông phÇm mÒm ®Ó bÎ khãa vµ gi¶i m· th«ng ®iÖp (tªn truy cËp, mËt
khÈu).
_ Gäi ngÉu nhiªn (Random dialing): kÜ thuËt nµy ®îc dïng ®Ó gäi tÊt c¶ çc
sè ®iÖn tho¹i cã thÓ khi cã mét giao dÞch víi ng©n hµng. Môc ®Ých lµ ®Ó t×m xem
modem nµo ®ang ®îc kÕt nèi víi hÖ thèng cña ng©n hµng, ®©y cã thÓ lµ mét môc
tiªu tÊn c«ng.
_ Lõa ®¶o (Social engineering): kÎ tÊn c«ng gäi ®Õn ng©n hµng, m¹o nhËn lµ
mét ngêi sö dông ®Ó lÊy th«ng tin vÒ hÖ thèng ch¼ng h¹n nh thay ®æi mËt khÈu.
_ Ngùa Trojan (Trojan Horse): mét lËp tr×nh viªn cã thÓ cµi m· vµo hÖ thèng
cho phÐp lËp tr×nh viªn ®ã hoÆc ngêi kh¸c x©m nhËp bÊt hîp ph¸p vµo hÖ thèng.
_ ChÆn d÷ liÖu (Hijacking): chÆn d÷ liÖu ®îc truyÒn, sau ®ã cè g¾ng khai
th¸c th«ng tin tõ d÷ liÖu cã ®îc. Internet banking ®Æc biÖt dÔ bÞ tÊn c«ng theo çch
nµy.
Çc téi ph¹m trªn m¹ng cã thÓ thùc hiÖn tÊn c«ng b»ng çch sö dông Virus,
Worm hay çc phÇn mÒm gi¸n ®iÖp (Spyware). Virus lµ ®o¹n m· ch¬ng tr×nh ®îc
cµi vµo m¸y chñ vµ sau ®ã l©y lan sang çc m¸y tr¹m, ®o¹n ch¬ng tr×nh nµy kh«ng

- Trang 11 -
ch¹y ®éc lËp mµ ®îc g¾n sau ®u«i mét ®o¹n ch¬ng tr×nh kh¸c. Worm lµ mét
ch¬ng tr×nh ®éc lËp, sö dông tµi nguyªn cña m¸y tÝnh chñ ®Ó lan truyÒn th«ng tin ®i
çc m¸y kh¸c. Spyware lµ phÇn mÒm ®îc bÝ mËt cµi ®Æt vµo m¸y tÝnh nh»m môc
®Ých thu thËp th«ng tin cña ngêi sö dông, qu¶ng ço hay thay ®æi cÊu h×nh cña m¸y
tÝnh.
Møc ®é s½n sµng vµ liªn tôc cña hÖ thèng còng lµ mét trong nh÷ng mèi quan
t©m cña kh¸ch hµng vµ cã thÓ cho thÊy møc ®é thµnh c«ng cña mçi ng©n hµng trong
cung cÊp Internet banking. Çc ng©n hµng sÏ gÆp rñi ro khi kh«ng thÓ cung cÊp s¶n
phÈm vµ dÞch vô qua Internet s½n sµng mäi lóc mäi n¬i. Kh¸ch hµng sÏ ®¸nh gi¸
thÊp kh¶ n¨ng cña ng©n hµng vµ uy tÝn cña ng©n hµng sÏ bÞ tæn h¹i. V× thÕ, çc ng©n
hµng còng quan t©m ®Õn viÖc lËp kÕ ho¹ch dù phßng vµ khëi ®éng l¹i ®Ó ®¶m b¶o cã
thÓ cung øng s¶n phÈm vµ dÞch vô trong nh÷ng trêng hîp bÊt tr¾c. Ch¼ng h¹n, nÕu
m¸y chñ chÝnh kh«ng ho¹t ®éng, c¶ hÖ thèng m¹ng cã thÓ ®îc chuyÓn sang mét
m¸y chñ dù phßng ®Æt t¹i vÞ trÝ kh¸c.
1.3. Mét Sè YÕu Tè ¶nh hëng ®Õn Rñi Ro Giao DÞch Khi øng
Dông Internet Banking
Khi sö dông Internet banking ®Ó qu¶n lý tµi kho¶n hay chuyÓn tiÒn, kh¸ch
hµng mong ®îi th«ng ®iÖp ®i ®Õn ®Ých mµ kh«ng bÞ m¾c lçi hay bÞ gi¸n ®o¹n, mong
®îi hÖ thèng an toµn, kh«ng bÞ th©m nhËp bÊt hîp ph¸p hay gi¶ m¹o. Kh¸ch hµng
mong ®îi kh«ng chØ quy tr×nh thùc hiÖn an toµn mµ cßn nh÷ng biÖn ph¸p kiÓm so¸t
®Çy ®ñ ®èi víi çc ph¬ng tiÖn trong Internet banking.
V× thÕ, mét trong nh÷ng th¸ch thøc chÝnh cho çc nhµ cung cÊp dÞch vô qua
Internet banking lµ tÝnh an toµn vµ b¶o mËt d÷ liÖu, c¶ ®èi víi kh¸ch hµng lÉn ng©n
hµng. Do ®Æc trng cña ho¹t ®éng ng©n hµng, lßng tin tuyÖt ®èi vµo tÝnh b¶o mËt vµ
an toµn d÷ liÖu lµ yªu cÇu c¬ b¶n kh«ng chØ cña kh¸ch hµng vµ kiÓm to¸n néi bé mµ
cßn ®èi víi kiÓm to¸n bªn ngoµi vµ çc c¬ quan ph¸p luËt. Qu¶n lý hiÖu qu¶ çc s¶n
phÈm vµ dÞch vô cung cÊp th«ng qua Internet banking nh»m tr¸nh rñi ro giao dÞch lµ
v« cïng quan träng nh»m duy tr× lßng tin cña c«ng chóng kh«ng chØ ®èi víi mét
ng©n hµng mµ ®èi víi c¶ hÖ thèng ng©n hµng.
Lµm thÕ nµo mét ng©n hµng cã thÓ ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu nµy? LÏ dÜ

- Trang 12 -
nhiªn çc ng©n hµng phÇn lín sÏ ph¶i dùa vµo çc chuyªn gia, nh÷ng ngêi ®· vµ
®ang nghiªn cøu çc ph¬ng ph¸p phøc t¹p. Nh÷ng yÕu tè chÝnh trong çc ph¬ng
ph¸p nµy nh»m gióp h¹n chÕ rñi ro giao dÞch, duy tr× lßng tin cña c«ng chóng trong
m«i trêng m¹ng më bao gåm: an toµn, x¸c minh, chøng thùc, b»ng chøng chèng
tho¸i th¸c, b¶o mËt, tÝnh tiÖn lîi vµ liªn tôc.
1.3.1. An toµn th«ng tin (Security)
An toµn th«ng tin mét vÊn ®Ò ph¶i quan t©m trong Internet banking. Çc ng©n
hµng cÇn ®¶m b¶o møc ®é an toµn t¬ng xøng víi ®é nh¹y c¶m cña th«ng tin vµ víi
kh¶ n¨ng chÞu ®ùng rñi ro cña b¶n th©n ng©n hµng.
ViÖc truy cËp vµo hÖ thèng cña ng©n hµng th«ng qua Internet rÊt dÔ bÞ th©m
nhËp vµ thay ®æi. Çc ng©n hµng ph¶i cã hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé thÝch hîp nh»m
ng¨n ngõa, dß t×m vµ s÷a ch÷a ®Ó tr¸nh çc trêng hîp vi ph¹m, ®¶m b¶o an toµn
cho hÖ thèng vµ th«ng tin mµ hÖ thèng ®ã qu¶n lý.
Têng löa (Firewalls) lµ biÖn ph¸p an ninh thêng ®îc sö dông trong
Internet banking ®Ó b¶o vÖ hÖ thèng m¹ng néi bé. Firewalls lµ sù kÕt hîp gi÷a phÇn
cøng vµ phÇn mÒm ®Æt gi÷a 2 hÖ thèng m¹ng mµ giao dÞch ®îc truyÒn qua, bÊt kÓ
híng giao dÞch lµ tõ kh¸ch hµng ®Õn ng©n hµng hay ngîc l¹i. Nã t¹o ra mét cöa
ngâ ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng x©m nhËp bÊt hîp ph¸p vµo hÖ thèng cña ng©n hµng.
Firewall cã thÓ kiÓm tra tÊt c¶ çc truyÒn t¶i d÷ liÖu ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hîp lÖ vµ ®Ó
ng¨n ngõa çc truyÒn t¶i d÷ liÖu ngoµi ý muèn ®i vµo hÖ thèng. Firewall còng cã thÓ
kiÓm tra vµ x¸c ®Þnh liÖu çc truyÒn t¶i d÷ liÖu ®ã cã mang nh÷ng tËp tin (file) ®Ýnh
kÌm bÊt hîp lÖ kh«ng, ch¼n h¹n virus. Firewall ph¶i ®ñ hiÖu lùc ®Ó ng¨n chÆn çc
truyÒn t¶i d÷ liÖu kh«ng hîp lÖ nh»m ng¨n ngõa çc thiÖt h¹i tiÒm tµng ®èi víi hÖ
thèng. ChØ mét m×nh Firewalls th«i th× kh«ng ®ñ ®Ó ®¶m b¶o an toµn vµ Firewalls
kh«ng ph¶i lµ bÊt kh¶ x©m ph¹m. Firewalls ph¶i ®îc thiÕt kÕ thÝch øng víi mét m«i
trêng ho¹t ®éng cô thÓ vµ ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ vµ b¶o tr× thêng xuyªn ®Ó b¶o ®¶m
tÝnh hiÖu qu¶ vµ hiÖu lùc. CÇn cã nh÷ng chuyªn gia ®ñ n¨ng lùc kÜ thuËt ®Ó t¹o ra,
l¾p ®Æt, ®¸nh gi¸ vµ b¶o tr× firewalls. Ng©n hµng còng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p kiÓm
so¸t kh¸c ®i kÌm víi firewall ®Ó ®¶m b¶o an toµn th«ng tin cho hÖ thèn Internet
banking cña m×nh.

- Trang 13 -
1.3.2. X¸c thùc (Authentication)
X¸c thùc còng lµ mét yÕu tè nh»m tr¸nh rñi ro giao dÞch trong Internet
banking. Çc giao dÞch trªn Internet ph¶i ®îc b¶o vÖ ®Ó n©ng cao lßng tin cña c«ng
chóng. Trong m«i trêng m¹ng còng nh trong thÕ giíi h÷u h×nh, kh¸ch hµng, ng©n
hµng vµ çc doanh nghiÖp cÇn ®îc b¶o ®¶m r»ng hä sÏ nhËn ®îc çc s¶n phÈm vµ
dÞch vô nh hä yªu cÇu, vµ r»ng hä biÕt râ nh©n d¹ng cña ngêi ®ang giao dÞch víi
hä. Mét sè gi¶i ph¸p x¸c thùc thêng ®îc sö dông hiÖn nay lµ: x¸c thùc b»ng sè
PIN, m· hãa d÷ liÖu, sö dông çc c«ng cô sinh tr¾c häc.
X¸c thùc b»ng sè PIN: Sè PIN (Personal identification number) lµ m· sè
nhËn d¹ng ç nh©n duy nhÊt cho tõng kh¸ch hµng. Khi truy nhËp vµo tµi kho¶n cña
m×nh, kh¸ch hµng ph¶i nhËp sè PIN, ng©n hµng sÏ kiÓm tra tÝnh thèng nhÊt vÒ tªn,
sè tµi kho¶n cña kh¸ch hµng víi sè PIN kh¸ch hµng võa nhËp vµo. NÕu mäi th«ng
tin ®Òu khíp ®óng, kh¸ch hµng cã thÓ thùc hiÖn giao dÞch víi ng©n hµng. Sè PIN cÇn
®îc gi÷ bÝ mËt.
M· hãa d÷ liÖu: Cã hai ph¬ng thøc m· hãa d÷ liÖu c¬ b¶n lµ m· hãa ®èi
xøng vµ m· hãa bÊt ®èi xøng, ®îc sö dông ®Ó phôc vô cho çc môc ®Ých kh¸c nhau.
Ph¬ng thøc thø nhÊt nh»m môc ®Ých b¶o ®¶m tÝnh bÝ mËt cña th«ng tin, ph¬ng
thøc thø hai ®Ó kiÓm tra danh tÝnh cña çc bªn tham gia giao dÞch. C¶ hai ph¬ng
thøc thêng ®îc dïng chung víi nhau ®Ó b¶o vÖ th«ng ®iÖp d÷ liÖu ®ång thêi x¸c
thùc çc bªn tham gia giao dÞch.
Ph¬ng thøc m· hãa ®èi xøng (Symmetric), cßn gäi lµ ph¬ng thøc m· khãa
sö dông khãa bÝ mËt, ®ßi hái c¶ ngêi nhËn vµ ngêi gëi cã cïng mét khãa. S¬ ®å
díi ®©y cho thÊy quy tr×nh m· hãa ®èi xøng. Ngêi gëi m· hãa th«ng ®iÖp vµ
ngêi nhËn gi¶i m· th«ng ®iÖp b»ng cïng mét khãa.
S¬ ®å 1.1: S¬ ®å ph¬ng thøc m· hãa ®èi xøng

- Trang 14 -
¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p m· hãa ®èi xøng lµ nhanh, an toµn vµ ®îc sö
dông phæ biÕn. Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ sù phøc t¹p trong viÖc qu¶n lý
khãa, ®ßi hái c¶ ngêi gëi lÉn ngêi nhËn cã sù kiÓm so¸t chÆt chÏ trong viÖc trao
®æi c¸c khãa. Ph¬ng ph¸p nµy kh«ng bao gåm c¬ chÕ x¸c thùc riªng vµ kh«ng b¶o
®¶m vÊn ®Ò kh«ng thÓ tho¸i th¸c.
C«ng nghÖ m· hãa kh«ng ®èi xøng dïng hai khãa (mét khãa chung vµ mét
khãa riªng), hai khãa nµy ®îc liªn kÕt vÒ mÆt to¸n häc víi nhau nhng kh«ng thÓ
t¸ch rêi víi nhau. S¬ ®å díi ®©y cho thÊy quy tr×nh m· hãa kh«ng ®èi xøng. §Ó m·
hãa th«ng ®iÖp, ngêi ta dïng khãa chung cña ngêi nhËn, khi gi¶i m· th«ng ®iÖp,
ngêi ta sö dông khãa riªng cña ngêi nhËn.
S¬ ®å 1.2: S¬ ®å ph¬ng thøc m· hãa kh«ng ®èi xøng
¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p m· hãa dïng khãa chung so víi ph¬ng ph¸p m·
hãa dïng khãa bÝ mËt lµ ®¬n gi¶n hãa viÖc qu¶n lý khãa. Ch¼ng h¹n, kh«ng cÇn cã
sù liªn l¹c tríc gi÷a ngêi gëi vµ ngêi nhËn. H¬n n÷a, chiÒu dµi cña khãa cã thÓ
dµi h¬n nhiÒu vµ ph¬ng thøc m· hãa nµy còng ®¸p øng yªu cÇu “kh«ng thÓ tho¸i
D÷ liÖu cha
m· hãa
D÷ liÖu ®îc
m· hãa
D÷ liÖu cha
m· hãa
Ngêi gëi
m· hãa
khãa m· hãa
Ngêi nhËn
gi¶i m·
khãa m· hãa
D÷ liÖu cha m·
hãa
D÷ liÖu ®îc m·
hãa
D÷ liÖu cha m·
hãa
Ngêi gëi
m· hãa
khãa chung cña
ngêi nhËn
Ngêi nhËn
gi¶i m·
Khãa riªng cña
ngêi nhËn

- Trang 15 -
th¸c” (nonrepudiation). Nhîc ®iÓm chÝnh cña ph¬ng thøc nµy lµ tèc ®é chËm, do
®ã, nã thêng ®îc sö dông ®Ó x¸c thùc th«ng ®iÖp h¬n lµ ®Ó m· hãa toµn bé th«ng
®iÖp.
Mét hÖ thèng m· hãa thêng gÆp lµ RSA, sö dông khãa ®Õn 1024 bits. B»ng
çch sö dông kÕt hîp hai d¹ng m· hãa, khãa riªng ®Ó b¶o vÖ th«ng ®iÖp vµ khãa
chung ®Ó x¸c minh ®èi tîng giao dÞch, çc ng©n hµng cã thÓ ®¶m b¶o ®é tin cËy
cao trong viÖc nhËn d¹ng çc bªn tham gia giao dÞch.
Ng©n hµng nªn ¸p dông møc ®é m· hãa phï hîp víi rñi ro cña hÖ thèng
Internet banking. Møc ®é m· hãa cao sÏ lµm gi¶m tèc ®é vµ hiÖu suÊt. Ng©n hµng
do ®ã cÇn ®¸nh gi¸ rñi ro, xem xÐt chi phÝ vµ lîi Ých cña çc hÖ thèng m· hãa kh¸c
nhau vµ quyÕt ®Þnh chän çch m· hãa phï hîp.
C«ng nghÖ b¶o mËt b»ng sinh tr¾c häc ®îc ph¸t triÓn dùa trªn çc ®Æc ®iÓm
sinh häc vµ hµnh vi ®Æc trng cña con ngêi. §©y lµ ph¬ng thøc x¸c thùc tinh vi
h¬n, kh¾c phôc ®îc çc ®iÓm yÕu cña ph¬ng thøc sö dông PIN tuyÒn thèng lµ sè
PIN dÔ bÞ quªn hay bÞ ®¸nh c¾p. Cã nhiÒu c«ng cô sinh tr¾c häc ®· ®îc nghiªn cøu
ph¸t triÓn vµ øng dông nh: ¶nh quÐt vâng m¹c, dÊu v©n tay hay dÊu ngãn tay, tÜnh
m¹ch, ¶nh g¬ng mÆt hoÆc giäng nãi. Mét sè ng©n hµng ®· sö dông c«ng cô nµy
mÆc dï ®©y cha ph¶i lµ xu híng chñ ®¹o. Trong sè çc c«ng nghÖ sinh tr¾c häc
nªu trªn th× c«ng nghÖ x¸c thùc b»ng tÜnh m¹ch lßng bµn tay ®îc ®¸nh gi¸ tèt nhÊt
vÒ ®é chÝnh x¸c, ®é æn ®Þnh, tÝnh tiÖn lîi, kh¶ n¨ng øng dông,… §©y lµ c«ng nghÖ
b¶o mËt sinh tr¾c häc tiªn tiÕn nhÊt hiÖn nay, ®îc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn bëi tËp
®oµn Fujisu lµ mét tËp ®oµn hµng ®Çu vÒ c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng trªn
thÕ giíi. C«ng nghÖ nhËn d¹ng tÜnh m¹ch lßng bµn tay cña Fujisu sö dông mét thiÕt
bÞ nhá cã kh¶ n¨ng quÐt vµ ghi l¹i m¹ch m¸u lßng bµn tay. Sau khi h×nh ¶nh tÜnh
m¹ch ®îc ghi nhËn vµ ®¨ng ký, kh«ng ai kh¸c ngoµi chÝnh b¶n th©n kh¸ch hµng cã
thÓ truy nhËp çc th«ng tin cña hä. S¬ ®å tÜnh m¹ch lµ duy nhÊt, kh«ng cã sù trïng
l¾p gièng nhau kÓ c¶ gi÷a anh em sinh ®«i. ThiÕt bÞ tËn dông nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng
biÖt cña dßng ch¶y huyÕt tè cÇu trong tÜnh m¹ch lßng bµn tay (huyÕt tè cÇu nµy thu
nhËn ¸nh s¸ng tia hång ngo¹i), cho phÐp ghi nhËn nh÷ng g× n»m bªn trong líp da
bªn ngoµi, rÊt khã ®äc hoÆc lÊy c¾p.

- Trang 16 -
1.3.3. Chøng thùc (Trust)
Chøng thùc lµ mét vÊn ®Ò kh¸c trong Internet banking. Nh trªn ®· nãi, hÖ
thèng m· hãa sö dông khãa riªng vµ khãa chung cã thÓ ®îc sö dông ®Ó b¶o vÖ
th«ng tin vµ x¸c minh çc bªn giao dÞch trªn m¹ng. CÇn cã mét bªn thø ba trong quy
tr×nh nµy, ®ã lµ c¬ quan cÊp chøng nhËn.
C¬ quan cÊp chøng nhËn lµ mét bªn thø ba ®ãng vai trß chøng thùc cã tr¸ch
nhiÖm x¸c minh nh©n d¹ng trong m«i trêng m¹ng. XuÊt ph¸t tõ ý tëng c¬ b¶n lµ
mét ng©n hµng hay mét bªn thø ba kh¸c sö dông uy tÝn cña m×nh ®Ó c«ng nhËn çc
bªn tham gia giao dÞch. C¬ quan nµy ®ãng vai trß t¬ng tù nh vai trß cña ng©n hµng
trong th tÝn dông, khi mµ çc bªn mua vµ b¸n kh«ng biÕt vÒ nhau nhng ng©n hµng
l¹i biÕt râ hä.
Çc ng©n hµng còng cÇn cã çch chøng thùc m×nh trong m«i trêng m¹ng v×
®· x¶y ra hiÖn tîng ¨n c¾p nh©n d¹ng. Nh÷ng kÎ x©m nhËp ®· chÐp l¹i trang web
cña çc c«ng ty, ®æi ®Þa chØ liªn hÖ (vµ gëi sÐc), sau ®ã ®Æt trang web gi¶ m¹o ®ã trë
l¹i Internet. Internet banking ngµy cµng ph¸t triÓn, do ®ã, çc ng©n hµng cÇn ph¶i tù
b¶o vÖ m×nh khái çc gian lËn vµ gi¶ m¹o. Mét sù kÕt hîp tèt gi÷a çc biÖn ph¸p
phßng ngõa, dß t×m vµ söa ch÷a sÏ gióp ng©n hµng tr¸nh nh÷ng c¹m bÉy nµy. Chøng
nhËn ®iÖn tö cã thÓ ®ãng vai trß quan träng trong viÖc x¸c thùc çc bªn giao dÞch vµ
nhê ®ã x©y dùng lßng tin vµo Internet banking.
1.3.4. Kh«ng thÓ tho¸i th¸c (Nonrepudiation)
Mét vÊn ®Ò quan träng kh¸c nh»m h¹n chÕ rñi ro giao dÞch trong Internet
banking lµ vÊn ®Ò kh«ng thÓ tho¸i th¸c. §ã lµ chøng cø kh«ng thÓ chèi c·i cho thÊy
c¶ ngêi gëi vµ ngêi nhËn ®· tham gia giao dÞch. V× môc ®Ých t¹o b»ng chøng giao
dÞch, ngêi ta ®· ph¸t triÓn c«ng nghÖ m· hãa dïng khãa chung, ®Ó x¸c minh çc
th«ng ®iÖp ®iÖn tö vµ ng¨n chÆn viÖc ngêi gëi hay ngêi nhËn phñ nhËn giao dÞch.
1.3.5. B¶o mËt th«ng tin ç nh©n (Privacy)
VÊn ®Ò b¶o mËt th«ng tin ç nh©n ngµy cµng trë nªn quan träng. Mèi quan
t©m cña c«ng chóng ®èi víi viÖc thu thËp vµ sö dông çc th«ng tin ç nh©n cã xu
híng gia t¨ng trong thêi ®¹i ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ Internet. Nh÷ng ng©n
hµng chñ ®éng trong viÖc nhËn ra vµ ®¸p øng tèt vÊn ®Ò b¶o mËt th«ng tin cña kh¸ch

- Trang 17 -
hµng sÏ t¹o nªn lîi thÕ cho ng©n hµng còng nh mang l¹i lîi Ých cho kh¸ch hµng cña
m×nh.
1.3.6. TÝnh s½n sµng cña hÖ thèng (Availability)
TÝnh s½n sµng cña hÖ thèng còng lµ mét yÕu tè gióp x©y dùng lßng tin cña
c«ng chóng vµo m«i trêng m¹ng. Nh÷ng yÕu tè nªu trªn ®©y sÏ lµ v« nghÜa nÕu hÖ
thèng m¹ng kh«ng s½n sµng liªn tôc vµ tiÖn lîi cho kh¸ch hµng. Ngêi sö dông lu«n
mong muèn mét hÖ thèng m¹ng s½n sµng 24 giê mét ngµy vµ 7 ngµy mét tuÇn.
Çc ng©n hµng cÇn ch¾c ch¾n r»ng hä cã ®ñ n¨ng lùc vÒ c¶ phÇn cøng lÉn
phÇn mÒm ®Ó cã thÓ cung øng dÞch vô Internet banking cao cÊp. Thªm vµo ®ã, kÜ
thuËt theo dâi qu¸ tr×nh thùc hiÖn sÏ cung cÊp çc th«ng tin nh khèi lîng lu
th«ng, thêi gian giao dÞch, vµ thêi gian kh¸ch hµng ph¶i chê ®îi. ViÖc theo dâi kh¶
n¨ng, thêi gian chÕt, vµ sù thùc hiÖn thêng xuyªn sÏ gióp ®¶m b¶o tÝnh tiÖn lîi vµ
s½n sµng cña hÖ thèng Internet banking.
§¸nh gi¸ çc ®iÓm yÕu cña hÖ thèng m¹ng ®Ó ng¨n ngõa çc gi¸n ®o¹n do
linh kiÖn h háng còng lµ ®iÒu quan träng. C¶ hÖ thèng m¹ng cã thÓ kh«ng ho¹t
®éng chØ v× mét linh kiÖn phÇn cøng hay mét module phÇn mÒm nhá kh«ng ho¹t
®éng. Thêng th× çc ng©n hµng sÏ sö dông phÇn cøng dù tr÷ hay chuyÓn sang çc
®iÓm xö lý dù phßng.
1.4. mét sè kinh nghiÖm h¹n chÕ rñi ro giao dÞch trong ho¹t
®éng internet banking Trªn ThÕ Giíi
Sù ra ®êi cña Internet, sù ph¸t triÓn liªn tôc cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ sù
phæ biÕn cña m¸y tÝnh ç nh©n ®· t¹o ra c¬ héi lín cho Internet banking. Cïng víi
çc øng dông Internet kh¸c, Internet banking ®· ®îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong thËp
kØ qua.
1.4.1. Internet banking t¹i Mü
Website cña çc ng©n hµng xuÊt hiÖn lÇn ®Çu tiªn trªn m¹ng Internet vµo
kho¶ng gi÷a nh÷ng n¨m 1990. HÖ thèng Internet banking ®Çu tiªn xuÊt hiÖn ë Mü.
ý tëng sö dông çc lîi thÕ cña Internet trong cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng tµi
chÝnh ®· dÉn ®Õn sù ra ®êi cña çc ng©n hµng cung cÊp dÞch vô hoµn toµn trªn m¹ng.
Ng©n hµng ®Çu tiªn thuéc lo¹i nµy lµ Security First Network Bank (SFNB) ra ®êi

- Trang 18 -
n¨m 1995. Çc ng©n hµng nh Still Water National Bank-Oklahoma, Southwest
Bankcorp Inc. Hay State National bank-Texas... còng lÇn lît ®a çc dÞch vô ng©n
hµng cña m×nh lªn m¹ng Internet. Theo mét nghiªn cøu cña Stegman chi phÝ trung
b×nh cho viÖc thùc hiÖn mét giao dÞch ng©n hµng bÊt kú trªn Internet thÊp h¬n rÊt
nhiÒu so víi giao dÞch theo kªnh truyÒn thèng, qua çc kªnh ng©n hµng tù ®éng hay
qua trung t©m liªn l¹c kh¸ch hµng (call/contact center). §iÒu nµy chøng tá r»ng çc
giao dÞch dùa trªn c«ng nghÖ Internet ®· trë nªn kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ cho ngµnh ng©n
hµng Mü trong viÖc gi¶m chi phÝ vµ c¶i thiÖn chÊt lîng dÞch vô cho çc kh¸ch hµng
hiÖn t¹i vµ tiÒm n¨ng cña ng©n hµng ë ph¹m vi toµn cÇu. KÕt qu¶ lµ, sö dông Internet
banking t¹i Mü t¨ng nhanh chãng vµ ®Æc biÖt bïng næ trong giai ®o¹n tõ th¸ng
3/2000 ®Õn th¸ng 10/2002 (t¨ng 127%, tõ 15 triÖu ngêi sö dông lªn 34 triÖu ngêi
sö dông), cao h¬n tÊt c¶ çc h×nh thøc giao dÞch trùc tuyÕn kh¸c.
§Ó h¹n chÕ rñi ro giao dÞch trong Internet banking, ngoµi viÖc ®Èy m¹nh hç
trî nghiªn cøu, ph¸t triÓn h¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ th«ng tin, khuyÕn khÝch çc ng©n
hµng t¨ng cêng ®Çu t cho hÖ thèng Internet banking vµ çc gi¶i ph¸p b¶o mËt,
chÝnh phñ Mü cßn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng tuyªn truyÒn nh»m n©ng cao nhËn thøc cña
kh¸ch hµng sö dông Internet banking còng nh çc ng©n hµng. Phßng qu¶n lý tiÒn
tÖ trùc thuéc ng©n hµng trung ¬ng ®a ra çc v¨n b¶n híng dÉn (Internet banking-
Comptroller handbook, Authentication in an Electronic Banking Environment -2001
Guidance…), x©y dùng çc quy t¾c (Final Rule on Electronic Banking) vµ tæ chøc
çc khãa ®µo t¹o gióp cho çc nhµ cung cÊp dÞch vô, çc ®¬n vÞ gia c«ng phÇn mÒm
vµ çc ng©n hµng cã thÓ x©y dùng nh÷ng thñ tôc, quy tr×nh gi¸m s¸t vµ kiÓm tra ho¹t
®éng Internet banking. Çc quy t¾c, v¨n b¶n híng dÉn nµy thêng xuyªn ®îc cËp
nhËt vµ thay ®æi cho phï hîp víi m«i trêng c«ng nghÖ th«ng tin lu«n biÕn ®éng vµ
yªu cÇu kinh doanh thay ®æi.
1.4.2. Internet banking t¹i Singapore
T¹i Singapore, dÞch vô Internet banking ®Çu tiªn ®· xuÊt hiÖn tõ n¨m 1997.
HiÖn t¹i çc ng©n hµng lín t¹i Singapore ®Òu cung cÊp dÞch vô nµy nh Oversea
Union Bank (OUB), DBS Bank, Citibank, Hong Kong’s Bank of East Asia, Oversea-
Chinese Banking Corp. (OCBC).

- Trang 19 -
§Ó t¹o cho ngêi dïng c¶m gi¸c tin cËy khi sö dông Internet banking, ng©n
hµng trung ¬ng Singapore (MAS) ®· nghiªn cøu bèi c¶nh an ninh ë çc quèc gia
kh¸c, x©y dùng tiªu chuÈn phï hîp cho Singapore vµ gióp çc ng©n hµng th¬ng m¹i
triÓn khai ®îc çc tiªu chuÈn ®ã. MÆt kh¸c, MAS gióp çc ng©n hµng th¬ng m¹i
kh«ng bÞ ¶nh hëng ®Õn uy tÝn còng nh h×nh ¶nh cña hä khi bÞ tÊn c«ng, t¹o lßng
tin cña ngêi dïng ®èi víi çc dÞch vô trùc tuyÕn vµ khuyÕn khÝch hä sö dông. Cã
thÕ thÊy vai trß cña chÝnh phñ Singapore lµ x©y dùng, ban hµnh çc tiªu chuÈn, çc
quy ®Þnh, çc ®Þnh híng ®Ó çc ng©n hµng tu©n thñ vµ mét khi hä tu©n thñ th× hÖ
thèng cña hä sÏ ®îc an toµn. Cô thÓ, th¸ng 12/2006, Singapore chÝnh thøc ®a vµo
vËn hµnh hÖ thèng 2FA (Two factor authentication - hÖ thèng x¸c thùc 2 nh©n tè) ®Ó
®¶m b¶o an toµn cho hÖ thèng Internet Banking t¹i quèc gia nµy. §Ó x¸c thùc, hÖ
thèng an toµn th«ng tin nµy sö dông nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau nh: what you have
(çi b¹n cã, ch¼ng h¹n mËt khÈu, token), what you know (çi b¹n biÕt, bao gåm çc
c©u hái) hay what you are (çi b¹n lµm)... HÖ thèng 2FA sö dông 2 nh©n tè x¸c thùc
thuéc hai nhãm kh¸c nhau kÓ trªn ®Ó x¸c thùc gióp t¨ng tÝnh an toµn.
1.4.3. Bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam
Mü vµ Singapore lµ hai trong sè nh÷ng níc ®i ®Çu vÒ c«ng nghÖ vµ trong
ho¹t ®éng Internet banking. Tõ kinh nghiÖm ph¸t triÓn Internet banking vµ h¹n chÕ
rñi ro giao dÞch cña çc níc nµy cho thÊy ngoµi viÖc ®Èy m¹nh ®Çu t cho c«ng
nghÖ, c«ng t¸c n©ng cao nhËn thøc vµ lßng tin cña çc ng©n hµng, çc ç nh©n vµ
çc tæ cã liªn quan lµ v« cïng quan träng. Bªn c¹nh ®ã, thµnh c«ng cña çc níc
trong triÓn khai vµ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn Internet banking mét phÇn lín lµ nhê vai trß
tÝch cùc cña ng©n hµng trung ¬ng vµ çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc trong viÖc ®Þnh
híng vµ ®a ra çc quy t¾c, chuÈn mùc, híng dÉn cô thÓ cho ngµnh ng©n hµng
còng nh çc tæ chøc cã liªn quan. VÒ phÇn m×nh çc ®¬n vÞ cung cÊp vµ tham gia
ho¹t ®éng Internet banking còng rÊt tÝch cùc trong viÖc tu©n thñ vµ ¸p dông çc quy
t¾c, çc chuÈn mùc ®· ®Ò ra.
T¹i ViÖt Nam nhËn thøc cña c«ng chóng vÒ rñi ro giao dÞch cßn rÊt thÊp, vÊn
®Ò n©ng cao nhËn thøc vµ lßng tin vÉn cha ®îc quan t©m ®óng møc, ng©n hµng
trung ¬ng vµ çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÉn cha thÓ hiÖn ®îc vai trß ®Þnh

- Trang 20 -
híng cña m×nh. V× thÕ, ®Ó h¹n chÕ rñi ro giao dÞch, tõ ®ã thóc ®Èy Internet banking
ph¸t triÓn, cÇn thiÕt ph¶i dùa trªn kinh nghiÖm cña çc níc, tõ ®ã ®a ra çc gi¶i
ph¸p nh»m n©ng cao nhËn thøc cña x· héi, t¨ng cêng vai trß cña çc c¬ quan qu¶n
lý còng nh khuyÕn khÝch çc ng©n hµng, çc tæ chøc cung cÊp dÞch vô qua Internet
tu©n thñ vµ ¸p dông çc chuÈn mùc, çc híng dÉn do çc c¬ quan qu¶n lý ®a ra.
1.5. Sù CÇn ThiÕt H¹n ChÕ Rñi Ro Giao DÞch TRONG HO¹T §éNG
Internet Banking T¹I Çc Ng©n Hµng Th¬ng M¹i ë ViÖt Nam
1.5.1. TÝnh u viÖt cña Internet banking
Internet banking gióp çc ng©n hµng ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n nhê viÖc gi¶m
chi phÝ do cã thÓ kh«ng ph¶i giao dÞch trùc tiÕp víi kh¸ch hµng, cÇn Ýt chi phÝ ®i l¹i
h¬n ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc, gi¶m bít çc c«ng ®o¹n gièng nhau ph¶i thùc hiÖn ®i
thùc hiÖn l¹i trong mét giao dÞch. B¶ng díi ®©y cho thÊy chi phÝ giao dÞch cña çc
ph¬ng thøc giao dÞch kh¸c nhau, trong ®ã, giao dÞch qua Internet banking cã chi
phÝ thÊp nhÊt, thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi çc ph¬ng thøc giao dÞch kh¸c.
§å thÞ 1.3: Chi phÝ giao dÞch qua çc kªnh kh¸c nhau t¹i Mü
Nguån: Vignesen Perumal & Bala Shanmugam, Internet Banking: Boon or
Bane? (2004), http://www.arraydev.com/commerce/JIBC/2004-12/Perumal.HTM
Internet banking gióp çc ng©n hµng gi¶m bít g¸nh nÆng vÒ çc thñ tôc hµnh
USD trªn mét
giao dÞch

- Trang 21 -
chÝnh vµ vËn hµnh, mang l¹i cho ng©n hµng n¨ng suÊt cao, sù tù ®éng ho¸. Çc ng©n
hµng sö dông Internet banking sÏ c¾t gi¶m ®îc c«ng viÖc giÊy tê, gi¶m chi phÝ
ho¹t ®éng vµ t¨ng tèc ®é giao dÞch. Ng©n hµng còng cã thÓ gi¶m bít nh©n lùc ë çc
quÇy giao dÞch, gi¶m bít sai sãt thao t¸c vµ sö dông çn bé h÷u hiÖu h¬n.
Internet banking gióp t¨ng kh¶ n¨ng ch¨m sãc vµ thu hót kh¸ch hµng.
ChÝnh sù tiÖn Ých cã ®îc tõ c«ng nghÖ øng dông, tõ phÇn mÒm, tõ nhµ cung cÊp
dÞch vô m¹ng, dÞch vô Internet ®· thu hót vµ gi÷ kh¸ch hµng sö dông, quan hÖ giao
dÞch víi ng©n hµng, trë thµnh kh¸ch hµng truyÒn thèng cña ng©n hµng. Víi m« h×nh
ng©n hµng hiÖn ®¹i, kinh doanh ®a n¨ng th× kh¶ n¨ng ph¸t triÓn, cung øng çc dÞch
vô cho nhiÒu ®èi tîng kh¸ch hµng, nhiÒu lÜnh vùc kinh doanh cña Internet banking
lµ rÊt cao.
Mét ®iÓm ®Æc biÖt cña Internet banking lµ cã thÓ cung cÊp dÞch vô trän gãi.
Theo ®ã çc ng©n hµng cã thÓ liªn kÕt víi çc c«ng ty b¶o hiÓm, c«ng ty chøng
kho¸n, c«ng ty tµi chÝnh kh¸c ®Ó ®a ra çc s¶n phÈm tiÖn Ých ®ång bé nh»m ®¸p
øng c¨n b¶n çc nhu cÇu cña mét kh¸ch hµng hoÆc mét nhãm kh¸ch hµng vÒ çc
dÞch vô liªn quan tíi ng©n hµng, b¶o hiÓm, ®Çu t, chøng kho¸n... Víi Internet
banking çc ng©n hµng còng cã thÓ cung cÊp cho kh¸ch hµng mäi th«ng tin cÇn thiÕt
vÒ ng©n hµng vµ cã thÓ thùc hiÖn dÔ dµng çc ch¬ng tr×nh giíi thiÖu s¶n phÈm dÞch
vô míi hoÆc çc ch¬ng tr×nh khuÕch tr¬ng, khuyÕn m¹i.
Internet banking gióp ng©n hµng më réng ph¹m vi ho¹t ®éng, t¨ng kh¶ n¨ng
c¹nh tranh. Internet banking lµ mét gi¶i ph¸p cña ng©n hµng th¬ng m¹i ®Ó n©ng cao
chÊt lîng dÞch vô vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, qua ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
ng©n hµng th¬ng m¹i. §iÒu quan träng h¬n lµ Internet banking cßn gióp ng©n
hµng th¬ng m¹i thùc hiÖn chiÕn lîc “toµn cÇu hãa” mµ kh«ng cÇn më thªm chi
nh¸nh ë trong níc còng nh ë níc ngoµi.
Internet banking cßn gióp ng©n hµng h©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. XÐt vÒ
mÆt kinh doanh cña ng©n hµng, Internet banking sÏ gióp n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông
vèn. Th«ng qua kªnh ph©n phèi nµy, çc lÖnh vÒ chi tr¶, nhê thu cña kh¸ch hµng
®îc thùc hiÖn nhanh chãng, t¹o ®iÒu kiÖn cho vèn tiÒn tÖ chu chuyÓn nhanh, thùc
hiÖn tèt quan hÖ giao dÞch, trao ®æi tiÒn - hµng. Qua ®ã ®Èy nhanh tèc ®é lu th«ng

- Trang 22 -
hµng ho¸, tiÒn tÖ, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn.
Kh¸ch hµng cña ng©n hµng còng cã thÓ thu ®îc nhiÒu lîi Ých tõ Internet
banking nhê tiÕt kiÖm thêi gian vµ thùc hiÖn çc giao dÞch thuËn tiÖn h¬n. Internet
banking cßn gióp kh¸ch hµng tiÕt kiÖm chi phÝ còng nh qu¶n lý çc tµi kho¶n cña
m×nh dÔ dµng vµ hiÖu qu¶.
1.5.2. Yªu cÇu ph¸t triÓn Internet banking ®èi víi çc ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt
Nam.
1.5.2.1. Yªu cÇu kh¸ch quan
Yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ: Çc dÞch vô thanh to¸n ®iÖn tö tiªn tiÕn trong ®ã cã
Internet banking sÏ gióp cho chu chuyÓn vèn trªn thÞ trêng trong níc t¨ng nhanh
vµ ®¸p øng tèt h¬n çc nhu cÇu thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc ®ang thay ®æi
nhanh chãng. Çc ng©n hµng u tiªn ph¸t triÓn Internet banking lµ ®· gãp phÇn ph¸t
triÓn kinh tÕ ®Êt níc. H¬n n÷a, khi nÒn kinh tÕ ®· ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt
®Þnh th× ®ßi hái çc ng©n hµng còng ph¶i ph¸t triÓn t¬ng øng, nÕu kh«ng sÏ kh«ng
thÓ hßa nhËp vµo nÒn kinh tÕ ®ã.
Yªu cÇu ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö: Ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö ®ang lµ
u tiªn hµng ®Çu cña trung ¬ng vµ nhiÒu ®Þa ph¬ng, nh»m ®a nÒn kinh tÕ níc ta
nhanh chãng héi nhËp vµo kinh tÕ thÕ giíi. Internet banking lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ
thiÕu trong th¬ng m¹i ®iÖn tö. Thµnh c«ng cña giao dÞch th¬ng m¹i ®iÖn tö phô
thuéc rÊt nhiÒu vµo çc dÞch vô thanh to¸n ®iÖn tö trong ®ã cã Internet banking.
Th¬ng m¹i ®iÖn tö kh«ng thÓ ph¸t huy hÕt lîi thÕ nÕu kh«ng cã sù hç trî cña dÞch
vô nµy.
KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng: Çc
dÞch vô vµ s¶n phÈm dùa trªn c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng cña çc ng©n
hµng trªn thÕ giíi còng nh trong níc ®· ®îc kiÓm nghiÖm lµ hiÖu qu¶ vµ mang
l¹i sù c¶i thiÖn cã ý nghÜa vÒ n¨ng suÊt vµ chÊt lîng dÞch vô cña ng©n hµng. Ngµy
nay, tÊt c¶ çc ng©n hµng dï lín hay nhá ®Òu cã xu híng tÝch cùc øng dông c«ng
nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng vµo ho¹t ®éng cña m×nh ®Ó kh«ng bÞ tôt hËu. Internet
banking còng lµ mét kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh øng dông ®ã, v× vËy trong t¬ng lai çc
ng©n hµng th¬ng m¹i sÏ kh«ng thÓ thiÕu dÞch vô nµy.

- Trang 23 -
Yªu cÇu héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi: NÒn kinh tÕ níc ta ®ang trong giai
®o¹n héi nhËp m¹nh mÏ víi khu vùc vµ thÕ giíi. Mét trong nh÷ng lÜnh vùc cã tèc ®é
héi nhËp cao nhÊt hiÖn nay lµ ngµnh tµi chÝnh ng©n hµng. Qu¸ tr×nh héi nhËp ®ßi hái
sù t¬ng ®ång vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ còng nh çc dÞch vô gi÷a çc ng©n hµng trong
níc vµ trªn thÕ giíi. §Ó thu hÑp kho¶ng çch so víi çc níc kh¸c, çc ng©n hµng
trong níc ch¾c ch¾n ph¶i ¸p dông Internet banking v× ph¬ng thøc giao dÞch nµy ®·
vµ ®ang ®îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ trªn ph¹m vi toµn cÇu.
1.5.2.2. Yªu cÇu chñ quan
Sù c¹nh tranh: Çc nghiªn cøu cho thÊy ¸p lùc c¹nh tranh lµ ®éng lùc chÝnh
thóc ®Èy viÖc øng dông Internet banking, trªn c¶ ¸p lùc gi¶m chi phÝ vµ t¨ng lîi
nhuËn. C¹nh tranh trong lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng ngµy cµng gay g¾t. Çc ng©n
hµng xem ph¸t triÓn Internet banking lµ mét çch ®Ó gi÷ kh¸ch hµng cò vµ thu hót
kh¸ch hµng míi. Kh¶o s¸t cña h·ng Keynote System (Mü) cho thÊy Internet banking
lµ yÕu tè quan träng thø 3 (sau dÞch vô chi phiÕu miÔn phÝ vµ møc phÝ) ®èi víi kh¸ch
hµng trong viÖc lùa chän sö dông mét ng©n hµng. Trªn 56% sè ngêi ®îc kh¶o s¸t
cho biÕt ng©n hµng trùc tuyÕn vµ çc dÞch vô thanh to¸n hãa ®¬n qua m¹ng cßn quan
träng h¬n c¶ sè lîng vµ ®Þa ®iÓm çc chi nh¸nh vµ m¸y ATM cña mçi tæ chøc tµi
chÝnh.
Nhu cÇu gi¶m chi phÝ: Çc ng©n hµng, còng nh mäi doanh nghiÖp kh¸c,
ho¹t ®éng v× môc tiªu cuèi cïng lµ lîi nhuËn. Gi¶m chi phÝ ®Ó tèi ®a hãa lîi nhuËn
lu«n lµ mét trong nh÷ng u tiªn hµng ®Çu cña çc ng©n hµng. HiÖn thêi, Internet
banking lµ kªnh giao dÞch cã chi phÝ thÊp nhÊt, thÊp h¬n nhiÒu so víi çch giao dÞch
truyÒn thèng còng nh çc dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö kh¸c.
Nhu cÇu më réng ph¹m vi kh¸ch hµng: Çc ng©n hµng th¬ng m¹i ngoµi
cñng cè mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng hiÖn t¹i, cßn ph¶i quan t©m ®Õn viÖc më réng
ph¹m vi kh¸ch hµng, thu hót çc kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Víi Internet banking, ng©n
hµng sÏ cã thÓ v¬n tíi çc kh¸ch hµng ë bÊt cø ®©u, xa hay gÇn, trong hay ngoµi
níc. Cung cÊp dÞch vô nµy sÏ gióp çc ng©n hµng më réng ph¹m vi kh¸ch hµng vÒ
mÆt ®Þa lý.
Mét sè kh¸ch hµng muèn giao dÞch theo kªnh truyÒn thèng t¹i çc chi nh¸nh.

- Trang 24 -
Víi hä, ®©y lµ ph¬ng thøc giao dÞch tiÖn lîi nhÊt. §ã lµ nh÷ng ngêi thÝch giao
dÞch th«ng qua gÆp gì trùc tiÕp. Mét sè kh¸ch hµng kh¸c l¹i a sö dông c«ng nghÖ,
hä thÝch sö dông m¸y tÝnh vµ Internet banking h¬n. Internet banking gióp ng©n hµng
më réng c¬ héi lùa chän, ®¸p øng tèt çc së thÝch cña kh¸ch hµng, tõ ®ã më réng
diÖn kh¸ch hµng.
Nhu cÇu t¹o th¬ng hiÖu: Th¬ng hiÖu lµ mét vÊn ®Ò ®ang ngµy cµng ®îc x·
héi quan t©m. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, çc ng©n hµng ch¾c ch¾n cÇn ph¶i
t¹o cho m×nh mét th¬ng hiÖu v÷ng m¹nh. Do ®ã, x©y dùng th¬ng hiÖu lu«n lµ vÊn
®Ò u tiªn cã tÝnh chiÕn lîc ®èi víi çc ng©n hµng th¬ng m¹i. C«ng nghÖ vµ s¶n
phÈm Internet banking t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng dÔ dµng tiÕp cËn nhiÒu s¶n
phÈm vµ dÞch vô, gióp çc ng©n hµng duy tr× vµ ph¸t triÓn quan hÖ víi kh¸ch hµng,
tõ ®ã t¹o dùng uy tÝn vµ th¬ng hiÖu cho çc ng©n hµng.
1.5.3. T¸c h¹i cña rñi ro giao dÞch lµm ¶nh hëng ®Õn viÖc ph¸t triÓn Internet
banking
Víi nh÷ng tÝnh n¨ng u viÖt cña m×nh, Internet banking ®ang ngµy cµng thu
hót sù chó ý cña kh¸ch hµng còng nh cña çc ng©n hµng th¬ng m¹i. Râ rµng viÖc
ph¸t triÓn Internet banking lµ xu thÕ tÊt yÕu, høa hÑn sÏ ®em l¹i lîi Ých lín lao cho
çc bªn tham gia dÞch vô. Tuy nhiªn, dÞch vô nµy vÉn cha thÓ ph¸t triÓn m¹nh mÏ
vµ ph¸t huy hÕt lîi thÕ cña m×nh. §Æc biÖt ë ViÖt Nam Internet banking chØ míi ph¸t
triÓn ë giai ®o¹n s¬ khai. Trë ng¹i lín nhÊt cho viÖc ph¸t triÓn Internet banking hiÖn
nay lµ vÊn ®Ò rñi ro giao dÞch vÉn cha thÓ kh¾c phôc mµ h¬n n÷a l¹i cßn cã xu
híng gia t¨ng do téi ph¹m trªn Internet ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu vµ tinh vi h¬n.
§èi víi çc ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam, trë ng¹i nµy cµng lín h¬n do nh÷ng
h¹n chÕ vÒ vèn, tr×nh ®é nhËn thøc, c«ng nghÖ vµ nh©n lùc.
Rñi ro giao dÞch cã thÓ dÉn ®Õn viÖc th«ng tin ç nh©n bÞ ®¸nh c¾p vµ sö dông
vµo môc ®Ých xÊu. Kh¸ch hµng cã kh¶ n¨ng bÞ mÊt mËt khÈu truy nhËp tµi kho¶n tõ
lóc nµo mµ m×nh ch¼ng hay biÕt do bÞ “Hacker” ¨n c¾p b»ng c«ng nghÖ cao. KÎ tÊn
c«ng còng cã thÓ th©m nhËp vµo m¹ng néi bé cña ng©n hµng hoÆc thay ®æi néi dung
çc th«ng ®iÖp giao dÞch ®Ó ®¸nh c¾p tiÒn trong tµi kho¶n cña ç nh©n hay cña ng©n
hµng, g©y thiÖt h¹i lín vÒ tµi s¶n. MÆt kh¸c, nÕu hÖ thèng m¹ng kh«ng liªn tôc vµ

- Trang 25 -
s½n sµng th× sÏ lµm chËm hoÆc gi¸n ®o¹n çc giao dÞch g©y mÊt thêi gian, c¬ héi vµ
chi phÝ cho kh¸ch hµng. Th«ng tin truyÒn ®i kh«ng chÝnh x¸c cã kh¶ n¨ng g©y thiÖt
h¹i kh«ng nhá cho c¶ kh¸ch hµng lÉn ng©n hµng. Rñi ro giao dÞch còng cã thÓ lµm
gi¶m uy tÝn cña ng©n hµng, tõ ®ã, ®¸nh mÊt lîi thÕ c¹nh tranh cña ng©n hµng so víi
çc ng©n hµng kh¸c.
T©m lý lo sî rñi ro giao dÞch, v× thÕ vÉn kh«ng thÓ lo¹i bá vµ ®· lµm cho
kh¸ch hµng còng nh çc ng©n hµng th¬ng m¹i e ng¹i khi ®Õn víi Internet banking.
ThËm chÝ cã nh÷ng kh¸ch hµng mÆc dï ®· lµm quen víi Internet banking nhng l¹i
ngng viÖc giao dÞch do lo sî rñi ro nµy. Lo¹i bá hoµn toµn rñi ro giao dÞch lµ ®iÒu
kh«ng thÓ v× c«ng nghÖ cµng ph¸t triÓn th× viÖc vËn hµnh cµng phøc t¹p vµ møc ®é
tinh vi cña nh÷ng cuéc tÊn c«ng trªn m¹ng còng ph¸t triÓn theo. Do ®ã, h¹n chÕ rñi
ro giao dÞch lµ vÊn ®Ò võa cÊp thiÕt võa l©u dµi, nh»m ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ tæn thÊt,
®em l¹i lßng tin cho kh¸ch hµng còng nh çc ng©n hµng th¬ng m¹i vµo Internet
banking, t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy m¹nh ph¸t triÓn dÞch vô nµy.
1.5.4. Sù cÇn thiÕt h¹n chÕ rñi ro giao dÞch trong Internet banking t¹i çc ng©n hµng
th¬ng m¹i ë ViÖt Nam.
Ngµy nay, tÊt c¶ çc ng©n hµng dï lín hay nhá ®Òu tÝch cùc øng dông c«ng
nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng vµo ho¹t ®éng cña m×nh nh»m n©ng cao tÝnh c¹nh
tranh. Internet banking lµ mét s¶n phÈm c«ng nghÖ ®ang ngµy cµng ®îc ph¸t triÓn
vµ øng dông m¹nh mÏ trªn thÕ giíi nh lµ mét c«ng cô ®Ó t¹o nªn lîi thÕ c¹nh tranh
cho çc ng©n hµng th¬ng m¹i. Thùc tÕ øng dông ®· cho thÊy tÝnh u viÖt cña
Internet banking còng nh nh÷ng lîi Ých to lín mµ dÞch vô nµy ®em l¹i cho çc ng©n
hµng còng nh kh¸ch hµng cña hä. Tr×nh ®é kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam hiÖn nay
®· vµ ®ang ®¸p øng ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn Internet banking, thÓ hiÖn ë
møc sèng vµ sù nhËn thøc cña c«ng chóng vÒ Internet banking ngµy cµng ®uîc n©ng
cao (kÕt qu¶ kh¶o s¸t trªn 56 nh©n viªn v¨n phßng cã tµi kho¶n t¹i çc ng©n hµng
th¬ng m¹i cho thÊy chØ cã 16,1% cha sö dông Internet banking v× cha biÕt ®Õn
dÞch vô nµy); kÕt cÊu h¹ tÇng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng ®ang ph¸t
triÓn; chÊt lîng nguån nh©n lùc ®îc c¶i thiÖn; hÖ thèng cung øng vµ thanh to¸n
trùc tuyÕn ®· h×nh thµnh; khu«n khæ ph¸p lý vµ çc chuÈn mùc cho Internet banking

- Trang 26 -
®ang dÇn hoµn thiÖn. H¬n n÷a, ®ang tån t¹i nh÷ng yªu cÇu kh¸ch quan vµ chñ quan
thóc ®Èy çc ng©n hµng xóc tiÕn Internet banking. Râ rµng viÖc ph¸t triÓn dÞch vô
nµy lµ v« cïng cÇn thiÕt.
Tuy nhiªn, hiÖn nay Internet banking chØ míi ®îc ¸p dông t¹i mét sè Ýt çc
ng©n hµng trong níc vµ cßn ë møc ®é rÊt s¬ khai. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n
chÝnh t¹o nªn sù bÊt cËp nµy lµ t©m lý e ng¹i rñi ro giao dÞch - rñi ro ®Æc trng cña
Internet banking. Trong sè 56 nh©n viªn v¨n phßng cã tµi kho¶n t¹i çc ng©n hµng
th¬ng m¹i ®îc kh¶o s¸t, cã 24 ngêi cha sö dông Internet banking, trong sè nµy
cã ®Õn 33,3% kh«ng sö dông dÞch vô nµy v× lý do kh«ng c¶m thÊy an toµn. Trong 32
ngêi cßn l¹i cã sö dông Internet banking th× chØ cã 5 ngêi (chiÕm 15,6%) c¶m
thÊy an toµn víi Internet banking cña ng©n hµng m×nh chän. Kh¶o s¸t còng cho thÊy
cã rÊt nhiÒu kh¸ch hµng tuy ®· sö dông dÞch vô nµy nhng vÉn e ng¹i vÒ çc rñi ro
trong giao dÞch vµ míi chØ sö dông tiÖn Ých sao kª tµi kho¶n (90,6%) chø cha m¹nh
d¹n sö dông çc tiÖn Ých thanh to¸n (21,9%) vµ chuyÓn kho¶n (34,4%). §Ó cã thÓ
thu hót kh¸ch hµng ®Õn víi Internet banking nh»m ph¸t huy lîi thÕ c¹nh tranh còng
nh ®Ó h¹n chÕ thiÖt h¹i cho chÝnh b¶n th©n ng©n hµng, çc ng©n hµng trong níc
cÇn ph¶i quan t©m ®óng møc ®Õn vÊn ®Ò rñi ro giao dÞch vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p phï
hîp h¹n chÕ rñi ro nµy.
KÕt luËn ch¬ng I
Ch¬ng 1 ®· nªu kh¸i qu¸t nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ Internet banking vµ
rñi ro giao dÞch cña dÞch vô nµy còng nh ®a ra bøc tranh tæng thÓ sù ph¸t triÓn
Internet banking trªn thÕ giíi. Nh÷ng ph©n tÝch vÒ tÝnh u viÖt, yªu cÇu ph¸t triÓn vµ
nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó ph¸t triÓn Internet banking ®· cho thÊy tiÒm n¨ng còng nh
sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn dÞch vô nµy trong çc ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam.
Tuy nhiªn, viÖc ph¸t triÓn Internet banking vÉn cßn mét sè trë ng¹i mµ mét trong
nh÷ng trë ng¹i lín nhÊt chÝnh lµ rñi ro giao dÞch. V× thÕ, h¹n chÕ rñi ro giao dÞch lµ
v« cïng cÇn thiÕt ®èi víi çc ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam nh»m ph¸t triÓn dÞch
Internet banking, t¹o nªn lîi thÕ cho m×nh trong m«i trêng kinh doanh ®ang ngµy
cµng c¹nh tranh gay g¾t.

- Trang 27 -
Ch¬ng 2: Thùc Tr¹ng Rñi Ro Giao DÞch Vµ Qu¶n Lý
Rñi Ro giao dÞch trong ho¹t ®éng Internet
Banking T¹i Çc Ng©n Hµng Th¬ng M¹i ViÖt Nam
2.1. ®iÒu KiÖn Ph¸t TriÓn Internet Banking T¹i ViÖt Nam
2.1.1 C¬ së ph¸p lý
2.1.1. 1. HÖ thèng çc v¨n b¶n luËt
Tríc n¨m 2000, Th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ Internet banking cßn lµ mét thuËt
ng÷ rÊt míi. HÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam cã quy ®Þnh nhng cha thÓ hiÖn ®îc
hÕt b¶n chÊt vµ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng nµy. Trong thêi gian nµy, Bé Th¬ng
m¹i, Bé T ph¸p còng ®· cã mét sè nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt x©y dùng chÝnh s¸ch vµ
ph¸p luËt lªn ChÝnh phñ. Tuy nhiªn, cha cã v¨n b¶n ph¸p quy nµo cña ChÝnh phñ
hoÆc Thñ Tíng ChÝnh phñ ®îc ban hµnh vµ trë thµnh nÒn t¶ng ph¸p lý hç trî cho
sù ph¸t triÓn cña Th¬ng m¹i ®iÖn tö, bao gåm Internet banking. QuyÕt ®Þnh
196/TTg ngµy 1/4/1997 vµ QuyÕt ®Þnh 44/2002/TTg ngµy 21/3/2002 cña Thñ tíng
ChÝnh phñ cho phÐp sö dông chøng tõ ®iÖn tö vµ ch÷ ký ®iÖn tö trong nghiÖp vô kÕ
to¸n vµ thanh to¸n ng©n hµng cã thÓ coi lµ nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý ®Çu tiªn liªn quan
®Õn giao dÞch Internet banking t¹i ViÖt Nam.
Trong giai ®o¹n 2000-2005, mét sè v¨n b¶n díi luËt trong lÜnh vùc ng©n
hµng ®· cã nh÷ng quy ®Þnh kh¸ cô thÓ vÒ giao dÞch ®iÖn tö. Tuy nhiªn, do nhËn thøc
cha toµn diÖn vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö, çc chÕ ®Þnh ph¸p lý trªn cßn thiÕu c¬ së ph¸p
lý cô thÓ, v× vËy dÉn tíi viÖc khã ¸p dông trªn thùc tÕ.
Ngµy 1/3/2006, LuËt Giao dÞch ®iÖn tö chÝnh thøc cã hiÖu lùc, më ra mét giai
®o¹n míi cho Internet banking khi çc giao dÞch ®iÖn tö ®· ®îc ph¸p luËt ViÖt Nam
thõa nhËn vµ b¶o hé. §ång thêi, th¸ng 6 n¨m 2006 Quèc Héi ®· th«ng qua LuËt
C«ng nghÖ th«ng tin, LuËt cã hiÖu lùc vµo th¸ng 1 n¨m 2007.
Trong khi viÖc x©y dùng vµ ban hµnh LuËt Giao dÞch ®iÖn tö vµ LuËt C«ng
nghÖ th«ng tin diÔn ra kh¸ nhanh so víi çc LuËt kh¸c, qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ban
hµnh çc nghÞ ®Þnh híng dÉn thi hµnh çc LuËt nµy l¹i chËm ch¹p. §Õn cuèi n¨m

- Trang 28 -
2006, ChÝnh phñ míi ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 57/2006/N§-CP ngµy 9 th¸ng 6 n¨m
2006 vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö. §©y lµ nghÞ ®Þnh ®Çu tiªn híng dÉn LuËt giao dÞch
®iÖn tö, ®¸nh dÊu mét bíc tiÕn lín trong viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn khung ph¸p lý vÒ
th¬ng m¹i ®iÖn tö. NghÞ ®Þnh nµy thõa nhËn gi¸ trÞ ph¸p lý cña chøng tõ ®iÖn tö
trong çc ho¹t ®éng liªn quan tíi th¬ng m¹i. §©y lµ c¬ së ®Ó çc doanh nghiÖp vµ
kh¸ch hµng yªn t©m tiÕn hµnh giao dÞch th¬ng m¹i ®iÖn tö trong ®ã cã Internet
banking. Trong giai ®o¹n nµy, cßn cã mét sè v¨n b¶n díi luËt kh¸c chi phèi ho¹t
®éng Internet banking nh:
_ QuyÕt ®Þnh sè 04/2006/Q§-NHNN ban hµnh Quy chÕ an toµn, b¶o mËt hÖ
thèng c«ng nghÖ th«ng tin trong ngµnh Ng©n hµng.
_ QuyÕt ®Þnh sè 35/2006/Q§-NHNN ban hµnh Quy ®Þnh vÒ çc nguyªn t¾c
qu¶n lý rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng ®iÖn tö.
_ QuyÕt ®Þnh sè 376/2003/Q§-NHNN Quy ®Þnh vÒ b¶o qu¶n, lu tr÷ chøng
tõ ®iÖn tö ®· sö dông ®Ó h¹ch to¸n vµ thanh to¸n vèn cña çc tæ chøc cung øng dÞch
vô thanh to¸n.
_ QuyÕt ®Þnh sè 308/1997/Q§-NH2 ban hµnh Quy chÕ vÒ lËp, sö dông, kiÓm
so¸t, xö lý, b¶o qu¶n vµ lu tr÷ chøng tõ ®iÖn tö cña çc Ng©n hµng vµ Tæ chøc tÝn
dông.
Víi sù ra ®êi cña NghÞ ®Þnh sè 35/2007/N§-CP ngµy 8/3/2007 vÒ Giao dÞch
®iÖn tö trong ho¹t ®éng ng©n hµng, khung ph¸p lý cho lÜnh vùc nµy ®· c¬ b¶n ®îc
hoµn thµnh, ®Æt nÒn mãng cho qu¸ tr×nh më réng triÓn khai vµ ph¸t triÓn Internet
banking trong ho¹t ®éng ng©n hµng.
Trong n¨m 2007, mét lo¹t çc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt híng dÉn LuËt
Giao dÞch ®iÖn tö vµ LuËt C«ng nghÖ th«ng tin ®îc ban hµnh:
_ NghÞ ®Þnh sè 26/2007/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt Giao dÞch
®iÖn tö vÒ Ch÷ ký sè vµ DÞch vô chøng thùc ch÷ ký sè.
_ NghÞ ®Þnh sè 63/2007/N§-CP quy ®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong
lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin.
_ Çc QuyÕt ®Þnh cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ níc vÒ Quy chÕ cÊp ph¸t,
qu¶n lý vµ sö dông ch÷ ký sè vµ chøng thùc ch÷ ký ®iÖn tö trong ngµnh ng©n hµng;

- Trang 29 -
Quy tr×nh cÊp ph¸t, qu¶n lý vµ sö dông chøng chØ sè cña Ng©n hµng Nhµ níc.
Çc v¨n b¶n trªn cïng nhiÒu v¨n b¶n liªn quan tíi th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ
c«ng nghÖ th«ng tin kh¸c ®îc ban hµnh trong n¨m 2007 ®· gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ
thèng ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö nãi chung vµ Internet banking nãi riªng.
2.1.1.2. Néi dung çc nghÞ ®Þnh vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö
2.1.1.2.1. NghÞ ®Þnh cña chÝnh phñ sè 57/2006/N§-CP vÒ th¬ng m¹i §iÖn tö.
Néi dung c¬ b¶n cña NghÞ ®Þnh nµy lµ chøng tõ ®iÖn tö cã gi¸ trÞ ph¸p lý
t¬ng ®¬ng chøng tõ truyÒn thèng trong mäi ho¹t ®éng th¬ng m¹i, tõ chµo hµng,
chÊp nhËn chµo hµng, giao kÕt hîp ®ång, thùc hiÖn hîp ®ång, v.v... NghÞ ®Þnh vÒ
Th¬ng m¹i ®iÖn tö ®¸nh dÊu mét bíc tiÕn lín trong viÖc t¹o hµnh lang ph¸p lý ®Ó
çc doanh nghiÖp yªn t©m tiÕn hµnh giao dÞch th¬ng m¹i ®iÖn tö, khuyÕn khÝch
th¬ng m¹i ®iÖn tö ph¸t triÓn, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña çc bªn tham gia, ®ång
thêi còng lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó xÐt xö khi cã tranh chÊp liªn quan ®Õn ho¹t ®éng
th¬ng m¹i ®iÖn tö. NghÞ ®Þnh vÒ Th¬ng m¹i ®iÖn tö ®îc x©y dùng dùa trªn mét
sè quan ®iÓm vµ môc tiªu: b¸m s¸t çc quy ®Þnh t¹i LuËt Th¬ng m¹i, Bé luËt D©n
sù vµ LuËt Giao dÞch ®iÖn tö; hç trî tèi ®a ho¹t ®éng kinh doanh hîp ph¸p cña
doanh nghiÖp vµ ç nh©n trong x· héi; bao qu¸t çc lo¹i h×nh th¬ng m¹i ®iÖn tö
diÔn ra trong thùc tÕ, ®ång thêi cã tÝnh ®Õn sù thay ®æi, ph¸t triÓn nhanh chãng cña
nh÷ng lo¹i h×nh giao dÞch míi. NghÞ ®Þnh còng ®¶m b¶o sù t¬ng thÝch víi luËt ph¸p
quèc tÕ, ®ång thêi phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam.
NghÞ ®Þnh gåm 5 ch¬ng, 19 ®iÒu víi nh÷ng néi dung chÝnh nh sau:
- Ch¬ng I: Nh÷ng quy ®Þnh chung (tõ §iÒu 1 ®Õn §iÒu 6) nªu lªn ph¹m vi
®iÒu chØnh, ®èi tîng ¸p dông, gi¶i thÝch mét sè thuËt ng÷, x¸c ®Þnh néi dung qu¶n
lý nhµ níc vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ c¬ quan thùc hiÖn nhiÖm vô nµy.
- Ch¬ng II: Gi¸ trÞ ph¸p lý cña chøng tõ ®iÖn tö (tõ §iÒu 7 ®Õn §iÒu 10)
kh¼ng ®Þnh nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ thõa nhËn gi¸ trÞ ph¸p lý cña chøng tõ ®iÖn tö
trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i.
- Ch¬ng III: Chøng tõ ®iÖn tö trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i (tõ §iÒu 11 ®Õn
§iÒu 15) quy ®Þnh chi tiÕt mét sè ®iÒu kho¶n vÒ sö dông chøng tõ ®iÖn tö trong ho¹t
®éng th¬ng m¹i nh thêi ®iÓm, ®Þa ®iÓm nhËn vµ göi chøng tõ ®iÖn tö, th«ng b¸o vÒ

- Trang 30 -
®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång, sö dông hÖ thèng th«ng tin tù ®éng ®Ó giao kÕt hîp ®ång,
lçi nhËp th«ng tin trong chøng tõ ®iÖn tö.
- Ch¬ng IV: Xö lý vi ph¹m (§iÒu 16, 17) vµ Ch¬ng V: §iÒu kho¶n thi hµnh
(§iÒu 18, 19) quy ®Þnh çc hµnh vi bÞ coi lµ vi ph¹m ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i ®iÖn
tö, h×nh thøc xö lý vi ph¹m, thêi ®iÓm hiÖu lùc cña NghÞ ®Þnh vµ çc c¬ quan chÞu
tr¸ch nhiÖm thi hµnh.
2.1.1.2.2. NghÞ ®Þnh sè 35/2007/N§-CP ngµy 8/3/2007 vÒ giao dÞch ®iÖn tö trong
ho¹t ®éng ng©n hµng
NghÞ ®Þnh nµy tËp trung híng dÉn viÖc ¸p dông LuËt Giao dÞch ®iÖn tö cho
çc ho¹t ®éng ng©n hµng cô thÓ, b¶o ®¶m nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vÒ m«i trêng
ph¸p lý ®Ó cñng cè, ph¸t triÓn çc giao dÞch ®iÖn tö an toµn vµ hiÖu qu¶ ®èi víi hÖ
thèng ng©n hµng. NghÞ ®Þnh gåm 5 ch¬ng, 29 ®iÒu, víi hai néi dung ®iÒu chØnh
chÝnh nh sau:
+ Giao dÞch ®iÖn tö trong ho¹t ®éng ng©n hµng (Ch¬ng 2): x¸c ®Þnh ph¹m vi
çc giao dÞch ®iÖn tö trong ho¹t ®éng ng©n hµng; quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn giao dÞch
®iÖn tö; quy ®Þnh çc lo¹i ch÷ ký ®iÖn tö sö dông trong ho¹t ®éng ng©n hµng vµ tæ
chøc cung cÊp dÞch vô chøng thùc ch÷ ký ®iÖn tö.
+ Chøng tõ ®iÖn tö trong ho¹t ®éng ng©n hµng (Ch¬ng 3): híng dÉn bæ
sung, lµm râ nh÷ng quy ®Þnh vÒ néi dung, tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ, ®Þnh d¹ng cña
chøng tõ ®iÖn tö; nguyªn t¾c lËp, kiÓm so¸t, xö lý, sö dông, chuyÓn ®æi, lu tr÷, b¶o
qu¶n chøng tõ ®iÖn tö trong giao dÞch ®iÖn tö ng©n hµng; viÖc ký vµ gi¸ trÞ cña ch÷
ký ®iÖn tö trªn chøng tõ ®iÖn tö.
Nh vËy, vÒ mÆt ph¸p lý ë ViÖt Nam ®· x©y dùng ®îc mét khung ph¸p lý
t¬ng ®èi toµn diÖn cho giao dÞch Internet banking còng nh çc giao dÞch th¬ng
m¹i ®iÖn tö kh¸c. Tuy nhiªn vÊn ®Ò b¶o mËt th«ng tin trong çc giao dÞch Internet
banking vÉn cha ®îc quan t©m ®óng møc. ViÖt Nam hiÖn vÉn cha cã mét v¨n
b¶n quy ph¹m ph¸p luËt nµo nh»m ®iÒu chØnh çc hµnh vi liªn quan ®Õn b¶o vÖ d÷
liÖu ç nh©n mang tÝnh hÖ thèng. Çc quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy ®îc thÓ hiÖn qua
nh÷ng quy ®Þnh riªng rÏ trong tõng m¶ng néi dung kh¸c nhau. Cô thÓ, trong LuËt
Giao dÞch ®iÖn tö cã mét ®iÒu quy ®Þnh vÒ “B¶o mËt th«ng tin trong giao dÞch ®iÖn

- Trang 31 -
tö” (§iÒu 46) vµ LuËt C«ng nghÖ th«ng tin còng cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ th«ng
tin c¸ nh©n trong m«i trêng ®iÖn tö t¹i §iÒu 21 vµ §iÒu 22.
2.1.2. C¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ
2.1.2.1. T×nh h×nh phæ cËp Internet ë ViÖt Nam
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ vµ nhËn thøc x· héi, møc ®é
phæ cËp Internet ngµy cµng gia t¨ng nhanh chãng. Tû lÖ ngêi dïng Internet t¹i ViÖt
Nam tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2008 ®· vît møc trung b×nh cña thÕ giíi (24,2%). Tæng sè
thuª bao b¨ng th«ng réng (ADSL) vµo cuèi n¨m 2008 ®¹t gÇn 2 triÖu, gÊp 10 lÇn so
víi thêi ®iÓm th¸ng 12/2005 (0,21 triÖu thuª bao).
§å thÞ 2.1 : Tèc ®é ph¸t triÓn ngêi dïng Internet ë ViÖt Nam
Số lượng người dùng Internet
1.00 1.30
3.10
6.35
10.71
14.68
18.55
21.10
0.00
5.00
10.00
15.00
20.00
25.00
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Năm
Tri
ệời
Nguån: B¸o c¸o th¬ng m¹i ®iÖn tö ViÖt Nam 2007,
http://www.moit.gov.vn/web/guest/tulieu/
BiÓu ®å trªn cho thÊy sè ngêi dïng Internet t¨ng nhanh chãng. Tõ n¨m 2001
®Õn hÕt 2008, chØ qua 8 n¨m, sè ngêi dïng Internet ®· t¨ng ®Õn h¬n 21 lÇn. §Õn
cuèi n¨m 2008, ë ViÖt Nam cã kho¶ng 90.200 website cã tªn miÒn .vn. Sè ngêi cã

- Trang 32 -
tµi kho¶n thÎ t¹i ng©n hµng lµ 10 triÖu. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ tiÒm n¨ng sö dông c«ng
cô thanh to¸n qua Internet lµ rÊt lín. Ngoµi ra, xu híng héi tô c«ng nghÖ gi÷a dÞch
vô viÔn th«ng, truyÒn th«ng vµ Internet còng ®ang gãp phÇn ®Èy nhanh tèc ®é phæ
cËp Internet trong x· héi. §©y lµ tiÒn ®Ò tèt cho viÖc ph¸t triÓn Internet banking.
2.1.2.2. Thùc tr¹ng h¹ tÇng thanh to¸n
§Ó phôc vô cho hÖ thèng thanh to¸n qua m¹ng Internet, nhiÒu nhµ cung cÊp
®· giíi thiÖu çc cæng thanh to¸n trùc tuyÕn t¹i ViÖt Nam nh cæng thanh to¸n
VASC Payment cña c«ng ty VASC, Paygate cña Intercom, OnePay cña c«ng ty
OnePay, Smarklink-Master card cña c«ng ty cæ phÇn dÞch vô thÎ Smartlink vµ tæ
chøc thÎ quèc tÕ MasterCard... Çc cæng thanh to¸n nµy sö dông nguyªn lý cña hÖ
thèng thanh to¸n trùc tuyÕn tËp trung kÕt hîp víi hÖ thèng t¸c nghiÖp cña nhiÒu
ng©n hµng, phôc vô tÊt c¶ kh¸ch hµng cã nhu cÇu giao dÞch qua m¹ng Internet.
VÒ phÝa çc ng©n hµng th¬ng m¹i còng ngµy cµng quan t©m ®Õn ®Çu t cho
c«ng nghÖ. NhiÒu ng©n hµng ®· thùc hiÖn n©ng cÊp hÖ thèng ng©n hµng lâi (core
banking), mét sè core banking cho phÐp thùc hiÖn ®Õn 1000 giao dÞch / gi©y, cïng
lóc cho phÐp 110.000 ngêi truy cËp vµ qu¶n trÞ ®Õn 50 triÖu tµi kho¶n. Tríc ®©y
khi çc ng©n hµng cha ®Çu t vµo core banking, viÖc qu¶n lý kh¸ch hµng thùc hiÖn
r¶i r¸c t¹i çc chi nh¸nh cña m×nh, kh¸ch hµng më tµi kho¶n ë chi nh¸nh nµo th×
ph¶i giao dÞch t¹i chi nh¸nh ®ã mÆc dï çc chi nh¸nh nµy cïng mét hÖ thèng ng©n
hµng. Víi viÖc ®Çu t vµo core banking, ng©n hµng cã thÓ qu¶n lý th«ng tin kh¸ch
hµng tËp trung, cËp nhËt çc giao dÞch tøc thêi, ®iÒu nµy cho phÐp triÓn khai s¶n
phÈm Internet banking thuËn lîi h¬n.
2.2. T×nh H×nh øng Dông Internet Banking T¹i Çc Ng©n Hµng
Th¬ng M¹i ViÖt Nam
2.2.1. Sè lîng çc ng©n hµng triÓn khai Internet banking
Internet banking lµ mét kh¸i niÖm b¾t ®Çu phæ biÕn trong vµi n¨m gÇn ®©y
khi sè lîng ng©n hµng cung cÊp dÞch vô nµy t¨ng m¹nh tõ n¨m 2004.

- Trang 33 -
B¶ng 2.1. Sè lîng ng©n hµng triÓn khai Internet banking t¹i ViÖt Nam
Năm Số lượng ngân hàng
2004 3
2005 5
2007 18
2008 21
Nguån: B¸o ço th¬ng m¹i ®iÖn tö ViÖt Nam 2007, 2008
http://www.moit.gov.vn/web/guest/tulieu
Tèc ®é ph¸t triÓn cña Internet banking lµ mét minh chøng râ rµng cho nç lùc
¸p dông khoa häc c«ng nghÖ tõ phÝa çc ng©n hµng nh»m phôc vô tèt h¬n nhu cÇu
cña ngêi tiªu dïng. Cho ®Õn n¨m 2008, ®· cã Ýt nhÊt 20 ng©n hµng cung cÊp dÞch
vô qua Internet banking. Ngoµi mét sè ng©n hµng míi tiÕn hµnh cung cÊp dÞch vô
nµy, çc ng©n hµng cò còng t¨ng cêng ®Çu t, gia t¨ng çc tiÖn Ých cho Internet
banking nh VIB Bank ®· triÓn khai hÖ thèng Internet banking víi tªn gäi VIB4U
cho phÐp truy vÊn çc giao dÞch cña kh¸ch hµng víi ng©n hµng, thanh to¸n, chuyÓn
kho¶n trong hÖ thèng VIB Bank tíi çc ng©n hµng trong níc vµ níc ngoµi.
B¶ng 2.2. Çc ng©n hµng ®· triÓn khai Internet banking t¹i ViÖt Nam
STT Ngân hàng
Tiện ích cung cấp
thông tin
Tiện ích thanh toán
Thông
tin TK
In sao
kê
Thông
tin
ngân
hàng
Chuyển
khoản
Thanh
toán
hoá
đơn
Dịch
vụ
khác
1 NH Ngoại Thương Việt Nam x x x x x x
2 NH Quốc tế VIBank x x x x
3 NH Nhà ở Hà Nội x x
4 NH Công Thương Việt Nam x x x x
5 NH Phương Nam x x
6 NH Hàng Hải x x x
7 NH Quân Đội x x x
8 NH Kỹ Thương x x x x x x

- Trang 34 -
9 NH Sài Gòn - Hà Nôị x x x
10 NH TMCP Sài Gòn x x x
11 NH Đông Á x x x x x x
12 NH Sài Gòn Công Thương x x
13 NH Citi Bank x x x x x
14 NH ANZ x x
15 NH Indovina x x x x x
16 NH Xuất Nhập Khẩu x x x x
17 NH ACB x x x x x x
18 NH An Bình x x x
19 NH HSBC x x x x x x
20 NH Tiên Phong x x x x x x
Nguån: B¸o ço th¬ng m¹i ®iÖn tö ViÖt Nam 2007, 2008
http://www.moit.gov.vn/web/guest/tulieu
Ng©n hµng hiÖn ®îc coi lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc dÞch vô ph¸t triÓn
nhanh, víi sù tham gia n¨ng ®éng cña doanh nghiÖp trong vµ ngoµi níc. Cïng víi
tiÕn bé cña c«ng nghÖ th«ng tin, çc ng©n hµng khã cã thÓ bá qua çc øng dông
c«ng nghÖ trong viÖc n©ng cÊp dÞch vô cña m×nh. §iÒu nµy ®îc minh chøng râ nÐt
qua tèc ®é gia t¨ng sè lîng ng©n hµng cung cÊp Internet banking trong thêi gian
qua.
2.2.2. TÝnh n¨ng cña hÖ thèng Internet banking trong çc ng©n hµng th¬ng m¹i
ViÖt Nam
Nh×n chung, çc ng©n hµng th¬ng m¹i t¹i ViÖt Nam vÉn ®ang thËn träng vµ
dÌ dÆt trong viÖc cung øng Internet banking. HÇu hÕt çc ng©n hµng chØ míi dõng
l¹i ë viÖc thiÕt lËp çc trang web, chñ yÕu ®Ó giíi thiÖu ng©n hµng vµ cung cÊp th«ng
tin dÞch vô. Çc website cung cÊp dÞch vô qua Internet banking t¹i ViÖt Nam cã
nhiÒu ®iÓm t¬ng ®ång. Çc website ®Òu cã cÊu tróc hîp lý, ®¬n gi¶n vµ híng dÉn
cô thÓ ®Ó kh¸ch hµng dÔ dµng truy cËp vµ thao t¸c thùc hiÖn yªu cÇu cña m×nh. Mét

Han che rui ro giao dich ngan hang dien tu

Han che rui ro giao dich ngan hang dien tu

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (16)

Viewers also liked

Viewers also liked (17)

Similar to Han che rui ro giao dich ngan hang dien tu

Similar to Han che rui ro giao dich ngan hang dien tu (20)

Han che rui ro giao dich ngan hang dien tu