Khoa luan tot nghiep

Hµng rµo kü thuËt trong Th¬ng m¹i cña NhËt B¶n vµ gi¶i ph¸p vît qua cña hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam
Môc lôc
Môc
lôc.....................................................................................................Trang
01
Danh môc nh÷ng tõ viÕt
t¾t................................................................................03
Lêi më
®Çu...........................................................................................................0
4
Ch¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ quan hÖ Th¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt
B¶n..............06
I. §Êt níc vµ con ngêi NhËt
B¶n.............................................................06
1. §iÒu kiÖn tù
nhiªn..................................................................................06
2. §iÒu kiÖn x·
héi.....................................................................................07
3. ThÞ trêng vµ ngêi tiªu dïng NhËt
B¶n................................................09
II. Quan hÖ Th¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt
B¶n..............................................12
1. Nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy quan hÖ Th¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt
B¶n................................................................................................
.......12
2. Thùc tr¹ng quan hÖ Th¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt
B¶n.........................17
Trang 1

3. TÇm quan träng cña thÞ trêng NhËt B¶n ®èi víi ho¹t ®éng Th-
¬ng m¹i Quèc tÕ cña ViÖt
Nam..........................................................................19
Ch¬ng II: Çc rµo c¶n kü thuËt trong Th¬ng m¹i cña NhËt
B¶n..............................................................................................................
.........23
I. Çc rµo c¶n kü
thuËt.................................................................................23
1. Kh¸i niÖm
chung...................................................................................23
2. Rµo
c¶n.................................................................................................
23
2.1 QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ NhËt
B¶n.......................................................23
2.2 Çc tiªu chuÈn liªn quan ®Õn chÊt l-
îng.......................................26
2.3 DÊu tiªu chuÈn m«i trêng
Ecomark.............................................30
2.4 LuËt tr¸ch nhiÖm s¶n
phÈm............................................................31
2.5 LuËt vÖ sinh thùc
phÈm...................................................................31
2.6 HÖ thèng ph©n
phèi........................................................................31
II. §¸nh gi¸ vÒ kh¶ n¨ng ®¸p øng çc rµo c¶n kü thuËt trong th¬ng m¹i
NhËt B¶n cña hµng xuÊt khÈu ViÖt
Nam................................................32
Trang 2

1. Kim ng¹ch, c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam-NhËt
B¶n......................33
2. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ®¸p øng çc rµo c¶n kü thuËt cña hµng xuÊt
khÈu ViÖt
Nam...............................................................................................
41
Ch¬ng III. Çc gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng vît qua hµng rµo kü thuËt
trong th¬ng m¹i cña NhËt B¶n cña hµng xuÊt khÈu ViÖt
Nam....................50
I. Çc ®Þnh híng chiÕn lîc xuÊt khÈu vµo thÞ trêng NhËt B¶n ®Õn
2010....................................................................................................
.......50
1. Quy m« vµ tèc ®é t¨ng trëng
chung....................................................50
2. §Þnh híng c¬ cÊu hµng hãa xuÊt
khÈu...............................................51
3. §Þnh híng xuÊt khÈu vµo thÞ trêng NhËt B¶n ®Õn
2010...................51
II. Çc gi¶i
ph¸p............................................................................................56
1. VÒ phÝa nhµ n-
íc..................................................................................56
1.1 Nhãm gi¶i ph¸p ph¸t triÓn quan hÖ Th¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt
B¶n...............................................................................................
........56
1.2 Çc biÖn ph¸p hç trî cho doanh
nghiÖp..............................................65
Trang 3

2. VÒ phÝa doanh nghiÖp ViÖt
Nam...........................................................68
2.1 N©ng cao chÊt lîng s¶n
phÈm...........................................................68
2.2 X©y dùng vµ ¸p dông c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr-
êng.............................69
2.3 B¶o hé quyÒn së h÷u c«ng
nghiÖp.......................................................70
2.4 N¾m v÷ng th«ng tin thÞ trêng vµ ngêi tiªu dïng NhËt
B¶n...............................................................................................
........74
KÕt
luËn.............................................................................................................
.. 78
Tµi liÖu tham
kh¶o..............................................................................................80
Phô
lôc................................................................................................................
.82
Danh môc nh÷ng tõ viÕt t¾t
Chñ nghÜa x· héi
CNXH
Trang 4

§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi FDI
HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch
GATT
(General Agreement on Tariffs and Trade)
HiÖp héi c¸c níc §«ng Nam ¸ ASEAN
Kim ng¹ch xuÊt khÈu KNXK
Kim ng¹ch nhËp khÈu KNNK
Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu KNXNK
Së h÷u c«ng nghiÖp SHCN
Tiªu chuÈn c«ng nghiÖp NhËt B¶n JIS
Tiªu chuÈn n«ng nghiÖp NhËt B¶n JAS
Tiªu chuÈn ViÖt Nam TCVN
Tèi huÖ quèc (Most favored nation)
MFN
Tæng thu nhËp quèc d©n
GDP
ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc
ODA
X· héi chñ nghÜa XHCN
Lêi më ®Çu
Trang 5

Trong nh÷ng bíc ®i ®Çu tiªn cña qóa tr×nh më cöa vµ héi nhËp cña
ViÖt nam, ChÝnh phñ NhËt B¶n ®· dµnh cho ViÖt nam sù gióp ®ì qói b¸u
trªn ph¬ng diÖn tµi chÝnh vµ kü thuËt. Çc Doanh nh©n NhËt B¶n ®· lµ
nh÷ng ngêi ®i tiªn phong hîp t¸c ®Çu t vµ kinh doanh víi çc ®èi t¸c ViÖt
nam. Víi d©n sè trªn 120 triÖu ngêi vµ lµ níc cã thu nhËp b×nh qu©n
®Çu ngêi cao trªn thÕ giíi-NhËt B¶n ®îc xem nh mét thÞ trêng m¬ íc ®èi
víi çc Doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.
MÆc dï kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®èi víi NhËt B¶n ®·
t¨ng ®Òu hµng n¨m víi møc b×nh qu©n kh¸ cao lµ trªn 20% kÓ tõ n¨m
1990 ®Õn nay, trong ®ã t¨ng cao nhÊt lµ 25% trong n¨m 1999 (®¹t 1,8 tû
USD). Song ®Õn nay ViÖt Nam vÉn lµ mét b¹n hµng xuÊt khÈu nhá bÐ
cña NhËt B¶n. Tû träng cña ViÖt Nam trong kim ng¹ch xuÊt khÈu cña
NhËt B¶n n¨m 1998 míi kho¶ng 0,5%; trong khi tû träng cña Trung Quèc
lµ 13,2%; cña Singapo lµ 2,9%; Malaysia lµ 2,7%; Th¸i Lan lµ 2,6%;
Indonesia lµ 2,3% vµ thÊp nhÊt lµ Philippin còng ®¹t tíi 1,7%, cßn cao
h¬n ViÖt nam 3,4 lÇn.
Bªn c¹nh nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan do ¶nh hëng cña thêi kú
suy tho¸i kinh tÕ, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc,
do NhËt B¶n vÉn cha ký kÕt hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i víi ViÖt Nam vµ çc
vÊn ®Ò bÊt cËp kh¸c tõ phÝa chÝnh phñ ViÖt Nam th× mét nguyªn
nh©n c¬ b¶n lµ çc doanh nghiÖp ViÖt nam cha n¾m v÷ng thÞ trêng
NhËt B¶n tõ thÞ hiÕu, nhu cÇu, çc yªu cÇu vÒ chÊt lîng, mÉu m·, phong
çch kinh doanh, v.v.. §©y chÝnh lµ hµng rµo kü thuËt trong th¬ng m¹i,
chóng lu«n lµ nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt
Nam, ®ßi hái çc doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i lu«n ®Çu t nghiªn cøu,
cËp nhËt th«ng tin, hiÓu râ thÞ trêng NhËt ®Ó tõ ®ã t×m ra çc biÖn
ph¸p, çch thøc tèi u nh»m vît qua rµo c¶n, ®a çc s¶n phÈm Made in
Viet nam th©m nhËp vµo thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng nµy.
Trang 6

Gãp phÇn luËn gi¶i vÊn ®Ò nªu trªn, em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi:
“Hµng rµo kü thuËt trong Th¬ng m¹i cña NhËt B¶n vµ gi¶i ph¸p vît qua
cña hµng xuÊt khÈu ViÖt nam” lµm träng t©m nghiªn cøu trong Kho¸
luËn tèt nghiÖp cña m×nh.
Bµi viÕt ®îc hoµn thµnh trªn c¬ së tæng hîp çc th«ng tin, ph©n tÝch, so
s¸nh vµ ®¸nh gi¸; cã tham kh¶o nhËn ®Þnh cña çc chuyªn gia kinh tÕ,
çc nhµ khoa häc ë lÜnh vùc cã liªn quan. Néi dung nghiªn cøu ®îc chia
lµm 3 phÇn nh sau:
Ch¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ quan hÖ Th¬ng m¹i ViÖt Nam - NhËt B¶n
Ch¬ng II: Çc rµo c¶n kü thuËt trong Th¬ng m¹i cña NhËt B¶n
Ch¬ng III: Çc gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng vît qua hµng rµo kü thuËt
trong Th¬ng m¹i cña NhËt B¶n cña hµng xuÊt khÈu ViÖt nam
Do nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh vÒ kh«ng gian vµ thêi gian, nhÊt lµ
vÒ t liÖu, cho nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt
mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña çc ThÇy, C« gi¸o vµ çc
b¹n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n çc ThÇy, C« gi¸o Khoa Kinh tÕ Ngo¹i Th¬ng
- Trêng §¹i häc Ngo¹i Th¬ng ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ ®Æc biÖt
lµ C« gi¸o - Th¹c sÜ NguyÔn Thanh B×nh - gi¶ng viªn bé m«n Marketing -
ngêi ®· tËn t×nh híng dÉn ®Ó em hoµn thµnh Khãa luËn Tèt nghiÖp
nµy.
Trang 7

Ch¬ng I
Kh¸i qu¸t vÒ Quan hÖ Th¬ng m¹i ViÖt nam-NhËt b¶n
I. §Êt níc vµ con ngêi NhËt b¶n
1. §iÒu kiÖn tù nhiªn
1.1 VÎ ®Ñp thiªn thiªn
NhËt B¶n lµ mét ®¶o quèc n»m ë cùc ®«ng Ch©u ¸ tr¶i dµi tõ B¾c
xuèng Nam trªn mét kho¶ng dµi 3800 km (2360 dÆm) gåm h¬n 6800
®¶o, ®a sè rÊt nhá, chØ cã 340 ®¶o cã diÖn tÝch lín h¬n 1 km2
, trong
®ã ®¶o H«-kai-®« ë phÝa b¾c chiÕm 22%, ®¶o Si-k«-ku vµ Ky-u-su ë
phÝa nam chiÕm 5% vµ 11% tæng diÖn tÝch NhËt B¶n. Riªng ®¶o gi÷a
H«n-su chiÕm 61% tæng diÖn tÝch vµ 80% d©n sè. QuÇn ®¶o Ry-u-ky-
u (trong ®ã cã ®¶o ¤-ki-na-oa) n»m ë phÝa nam 4 ®¶o chÝnh nµy vµ
ph©n bè r¶i r¸c ®Õn tËn §µi Loan. GÇn 3/4 l·nh thæ NhËt B¶n lµ nói. Nói
®åi vµ s«ng ngßi chiÕm 84% diÖn tÝch, 16% cßn l¹i lµ ®ång b»ng. C¸c
®ång b»ng ven biÓn, n¬i tËp trung d©n c ®«ng ®óc, cã diÖn tÝch kh«ng
lín. C¸c vïng ®Êt thÊp chÝnh lµ vïng Kan-to bao quanh T«-ky-«, vïng N«-
bi bao quanh Na-g«-y-a vµ ®ång b»ng Sen-®ai ë phÝa b¾c ®¶o H«n-su.
§Ønh nói cao nhÊt lµ ngän nói löa ®· t¾t Fu-di-y-a-ma, cao 3.776m.
NhËt B¶n hiÖn cã h¬n 60 nói löa ®ang ho¹t ®éng, v× vËy ®éng ®Êt th-
êng x¶y ra.
1.2 KhÝ hËu
Trang 8

NhËt B¶n næi lªn víi nói Phò SÜ ®îc coi lµ biÓu tîng cña ®Êt níc.
Ngoµi ra NhËt B¶n cßn cã rÊt nhiÒu s«ng, hå cïng víi biÓn NhËt B¶n vµ
Th¸i B×nh D¬ng bao bäc xung quanh. Gi÷a çc vïng cña NhËt B¶n cã sù
chªnh lÖch lín vÒ khÝ hËu: miÒn b¾c cã mïa ®«ng dµi, l¹nh vµ cã tuyÕt,
miÒn nam cã mïa hÌ nãng vµ mïa ®«ng «n hßa. Lîng ma t¬ng ®èi cao,
mïa hÌ thêng cã ma to vµ b·o. Tuy vËy, nh×n chung khÝ hËu níc NhËt
Êm ¸p víi bèn mïa râ rÖt: phong c¶nh t¬i ®Ñp, mu«n h×nh mu«n d¹ng víi
hoa anh ®µo në ré vµo mïa xu©n. Mïa thu lµ mïa l¸ ®æ vµ rÊt nhiÒu
c¶nh ®Ñp thiªn nhiªn kh¸c kh«ng g× thay thÕ ®îc quanh n¨m ®· ®em l¹i
sù b×nh yªn vµ m·n nguyÖn trong tiÒm thøc cña ngêi d©n níc nµy. VÎ
®Ñp thiªn nhiªn vÉn ®îc coi lµ nÒn t¶ng cña ®Êt níc vµ con ngêi NhËt
B¶n trong suèt 2000 n¨m qua.
2. §iÒu kiÖn x· héi
2.1 D©n c, ng«n ng÷ vµ cuéc sèng cña ngêi NhËt B¶n
D©n sè NhËt b¶n lµ 126,7 triÖu ngêi (2000), lµm viÖc trong nhiÒu
ngµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ th¬ng m¹i. TiÕng NhËt ®îc sö dông
phæ biÕn vµ ®îc gi¶ng d¹y trong hÖ thèng gi¸o dôc tõ tiÓu häc ®Õn ®¹i
häc. 90% ngêi NhËt coi m×nh thuéc tÇng líp trung lu. Ngêi NhËt cè g¾ng
duy tr× ®Þa vÞ bËc trung cña m×nh mÆc dï ë NhËt gi¸ sinh ho¹t ®¾t ®á
vµ nhµ cöa rÊt thiÕu thèn. Lèi sèng cña ngêi NhËt ®· bÞ ¢u ho¸, song çc
phßng ë nhá cã tr¶i chiÕu Tatami vÉn cã thÓ thÊy ë hÇu hÕt trong çc
gia ®×nh cña ngêi NhËt. MÉu gia ®×nh ®iÓn h×nh cña ngêi NhËt hiÖn
nay lµ mét gia ®×nh gåm cã bè mÑ vµ tõ mét ®Õn hai con, sèng trong
trong c¨n nhµ 3-4 phßng. Víi viÖc gi¶m sè con trong mçi gia ®×nh, ngêi
NhËt ngµy nay cµng cã ®iÒu kiÖn quan t©m h¬n ®Õn gi¸o dôc con çi,
cho nªn ngµy nay kinh doanh vÒ ngµnh gi¸o dôc rÊt ph¸t triÓn. Nhê sù
ph¸t triÓn nhanh chãng cña çc ®å ®iÖn dïng trong gia ®×nh vµ çc siªu
thÞ nªn phô n÷ NhËt ngµy nay cã nhiÒu thêi gian dµnh cho nghØ ng¬i,
Trang 9

gi¶i trÝ. Cuéc sèng ®îc c¶i thiÖn, sù ph¸t triÓn cña y tÕ ®· lµm cho NhËt
b¶n trë thµnh mét trong nh÷ng níc ®øng ®Çu thÕ giíi cã tuæi thä trung
b×nh cao nhÊt.
2.2 Lµm viÖc
N¨m 1992 tæng sè ngêi lµm viÖc ë NhËt vµo kho¶ng 64 triÖu. Sè
ngêi lµm çc c«ng viÖc vÒ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ nghÒ ç ®ang
gi¶m xuèng, trong khi ®ã th× sè ngêi lµm trong çc c«ng nghiÖp lu th«ng
ph©n phèi vµ s¶n xuÊt chÕ biÕn l¹i tiÕp tôc t¨ng tíi con sè 58 triÖu ngêi.
Çc h·ng, c«ng ty NhËt thêng cã truyÒn thèng thuª ngêi lµm viÖc cho
h·ng hoÆc c«ng ty cña m×nh suèt ®êi, nhng hiÖn nay viÖc tuyÓn dông
ngêi lµm viÖc theo chÕ ®é nh vËy ngµy cµng trë nªn khã kh¨n v× lùc lîng
lao ®éng trÎ gÇn ®©y bÞ gi¶m sót vµ sè lîng c«ng nh©n muèn cã chÕ
®é lµm viÖc linh ho¹t vµ tù do h¬n ngµy cµng t¨ng. Do ®ã, sè lîng c«ng
nh©n lµm viÖc kh«ng cè ®Þnh vµ t¹m thêi ®ang t¨ng lªn. Mét sù thay
®æi quan träng kh¸c lµ sè lîng lao ®éng n÷ ngµy cµng t¨ng. ViÖc sö dông
çc nh©n c«ng giµ tiÕp tôc ë l¹i lµm viÖc lµ mét vÊn ®Ò quan träng,
®iÒu nµy nãi lªn x· héi NhËt b¶n ®ang trë nªn giµ cçi. HiÖn nay ngêi ta
®ang khuyÕn khÝch gi¶m giê lµm viÖc xuèng cßn 7 giê mét ngµy vµ 5
ngµy lµm viÖc trong mét tuÇn, nhng viÖc ¸p dông vÉn cßn h¹n chÕ.
2.3 C«ng nghÖ vµ çc s¶n phÈm tuyÖt h¶o
C«ng nghÖ tiªn tiÕn cña níc NhËt hiÖn ®¹i ®ang s¶n xuÊt ra mét
lo¹t çc s¶n phÈm, kÓ c¶ «t«, çc thiÕt bÞ chÝnh x¸c, hãa chÊt, m¸y tÝnh,
çc s¶n phÈm ®iÖn tö vµ b¸n dÉn kh¸c. HÇu nh kh«ng cã nguån tµi
nguyªn thiªn nhiªn nµo, cho nªn NhËt b¶n ®· ph¶i bï ®¾p cho sù thiÕu
hôt vÒ tµi nguyªn b»ng c«ng nghÖ ®Ó s¶n suÊt ra çc thiÕt bÞ cao cÊp,
nhá, dÔ sö dông. Hai cuéc khñng ho¶ng n¨ng lîng trong nh÷ng n¨m 1970
®· buéc çc c«ng ty NhËt b¶n ph¶i tån t¹i b»ng çch ph©n phèi hîp lý, dù
tr÷ n¨ng lîng vµ c¶i tiÕn kü thuËt h¬n n÷a. Trong nh÷ng n¨m 1980 çc s¶n
Trang 10

phÈm NhËt b¶n víi chÊt lîng cao, gi¸ thµnh h¹ ®· næi tiÕng trªn toµn thÕ
giíi. XuÊt khÈu cña NhËt vÒ «t«, ®å ®iÖn, m¸y mãc vµ çc s¶n phÈm
kh¸c ngµy cµng t¨ng. §©y lµ thêi kú ph¸t triÓn m¹nh cña çc ngµnh c«ng
nghiÖp NhËt b¶n. Ngµy nay çc s¶n phÈm NhËt b¶n ®ang ®îc sö dông
réng r·i ë hÇu hÕt çc níc. Mét cuéc s¨n lïng c«ng nghÖ tiªn tiÕn h¬n ®·
lµm cho çc ngµnh c«ng nghiÖp cao cÊp cña NhËt ngµy cµng ph¸t triÓn.
C«ng nghÖ tiªn tiÕn nµy ®· lµm cho níc NhËt trë thµnh x· héi cã lîng
th«ng tin cao.
2.4 Çc dÞch vô hç trî x· héi hiÖn ®¹i
Çc m¹ng líi giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c ®îc trang bÞ hiÖn
®¹i v« cïng thiÕt yÕu ®èi víi mét x· héi hiÖn ®¹i. N¨m 1964, NhËt b¶n lµ
níc ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ®a vµo sö dông tÇu háa siªu tèc mang tªn
SHINKANSEN. T¹i çc thµnh thÞ NhËt b¶n, hÖ thèng xe kh¸ch vµ tÇu
®iÖn ngÇm ®iÒu khiÓn b»ng m¸y tÝnh t¹o thµnh mét m¹ng líi ho¹t ®éng
rÊt hiÖu qu¶. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, lu lîng sö dông çc ph¬ng tiÖn
giao th«ng chë hµng, chë kh¸ch qu¸ nhiÒu ®· lµm cho viÖc duy tr× b¶o d-
ìng, më réng hÖ thèng ®êng bé vµ çc ®êng kh¸c trë thµnh mét vÊn ®Ò
cÊp b¸ch. VËn chuyÓn hµng ho¸, hµnh kh¸ch b»ng ®êng hµng kh«ng
còng ®· ®îc sö dông ®Õn møc tèi ®a. Trong lÜnh vùc th«ng tin liªn l¹c,
NhËt b¶n cã tû lÖ sö dông ph¬ng tiÖn th«ng tin b»ng ®iÖn tho¹i cao nhÊt
thÕ giíi, mét phÇn do viÖc sö dông réng r·i m¸y ®iÖn tho¹i nhá cÇm tay.
Tõ mét gãc phè ngêi ta cã thÓ gäi ®iÖn tho¹i ra níc ngoµi mét çch dÔ
dµng. TruyÒn fax vµ çc d÷ liÖu còng ®îc sö dông réng r·i. ë NhËt b¶n
hiÖn cã tíi 125 tê b¸o hµng ngµy ®îc xuÊt b¶n vµ ®îc ph¸t tíi tËn nhµ
nh÷ng ngêi ®Æt mua. NhËt b¶n ®ang bíc vµo kû nguyªn mçi ngêi d©n
NhËt cã mét m¸y truyÒn h×nh mµu. TruyÒn h×nh b»ng vÖ tinh hiÖn nay
®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp hoµn chØnh.
3. ThÞ trêng vµ ngêi tiªu dïng NhËt B¶n
Trang 11

NhËt B¶n ngµy nay lµ mét thÞ trêng më, quy m« lín ®èi víi çc nhµ
®Çu t vµ hµng hãa níc ngoµi víi kho¶ng 125,9 triÖu d©n cã møc sèng
kh¸ cao (GDP cña NhËt B¶n n¨m 2002-theo íc tÝnh-lµ 35.039 USD mét
ngêi). N¨m 2002 tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña NhËt B¶n lµ 387 tû
USD. Ngêi tiªu dïng NhËt B¶n ®¸nh gi¸ çc s¶n phÈm néi ®Þa vµ níc
ngoµi theo tiªu chÝ chÊt lîng. Hä s½n sµng tr¶ gi¸ cao h¬n mét chót cho
nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng tèt. NhËt B¶n còng lµ thÞ trêng c¹nh tranh
cao do lîng hµng nhËp khÈu nhiÒu vµ xuÊt xø kh¸c nhau.
3.1 Nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt x· héi
Sù sôp ®æ cña nÒn “kinh tÕ bong bãng” dÉn ®Õn sù suy tho¸i cña
nÒn kinh tÕ NhËt B¶n trong nh÷ng n¨m 90. Lóc ®ã ë NhËt, vËt gi¸ cao
vµo lo¹i nhÊt thÕ giíi. §ång thêi, sù v¬n lªn ®ßi quyÒn b×nh ®¼ng cña
phô n÷ nhÊt lµ phô n÷ trÎ ®· kh¸ râ rÖt. Giê ®©y, hä kh«ng chØ ë nhµ lo
viÖc néi trî mµ nhiÒu ngêi cßn ®i lµm ë çc c«ng së hoÆc tham gia c«ng
viÖc x· héi. X· héi NhËt B¶n tiÕp nhËn ¶nh hëng cña lèi sèng Mü vµ
Ch©u ¢u du nhËp v.v.. §ã lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm dÉn ®Õn nh÷ng thay
®æi vÒ mÆt x· héi cña NhËt B¶n díi ®©y:
- TiÒn c«ng cho ngêi cã tuæi ngµy cµng gi¶m dÇn
- Phô n÷ ngµy cµng cã ¶nh hëng ®Õn nh÷ng thay ®æi x· héi
- C¬ cÊu d©n sè thay ®æi do sè ngêi trÎ tuæi kh«ng muèn kÕt
h«n ngµy cµng t¨ng, b×nh qu©n sè con trong mét gia ®×nh gi¶m
dÉn ®Õn sè ngêi giµ ®ang ngµy mét t¨ng, dù kiÕn n¨m 2005
d©n sè NhËt B¶n lµ h¬n 129 triÖu ngêi trong ®ã sè ngêi giµ trªn
65 tuæi kho¶ng 25 triÖu chiÕm h¬n 19% d©n sè, sè ngêi tõ 15
®Õn 64 tuæi kho¶ng 84 triÖu chiÕm 65% d©n sè.
3.2 Ngêi tiªu dïng NhËt B¶n
Ngêi tiªu dïng NhËt B¶n nh×n chung cã ®é thÈm mü cao, tinh tÕ.
§Æc tÝnh cña ngêi tiªu dïng NhËt B¶n lµ tÝnh ®ång nhÊt, 90% ngêi tiªu
Trang 12

dïng cho r»ng hä thuéc vÒ tÇng líp trung lu. PhÇn lín çc hé gia ®×nh
ngêi NhËt ®· ®îc trang bÞ nh÷ng thiÕt bÞ së h÷u l©u dµi nh m¸y giÆt, tñ
l¹nh, TV mµu, m¸y hót bôi, ®Çu video (95%), dµn m¸y nghe nh¹c, lß vi
sãng, m¸y ®iÒu hoµ (50-60%).
Ngêi NhËt lµ ngêi tiªu dïng cã yªu cÇu kh¾t khe nhÊt. Sèng trong
m«i trêng cã møc sèng cao nªn ngêi tiªu dïng NhËt B¶n ®Æt ra nh÷ng
tiªu chuÈn ®Æc biÖt chÝnh x¸c vÒ chÊt lîng, ®é bÒn, ®é tin cËy vµ sù
tiÖn dông cña s¶n phÈm. Hä s½n sµng tr¶ gi¸ cao h¬n mét chót cho
nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng tèt. Yªu cÇu nµy cßn bao gåm dÞch vô
hËu m·i nh sù ph©n phèi kÞp thêi cña nhµ s¶n xuÊt khi mét s¶n phÈm
bÞ trôc trÆc, kh¶ n¨ng vµ thêi gian söa ch÷a çc s¶n phÈm ®ã. Nh÷ng
vÕt xíc nhá, mÉu chØ c¾t cßn xãt l¹i trªn mÆt s¶n phÈm, bao b× x«
lÖch v.v.., nh÷ng lçi nhá do s¬ ý trong vËn chuyÓn, hay kh©u hoµn thiÖn
s¶n phÈm còng cã thÓ dÉn ®Õn t¸c h¹i lín lµ lµm l« hµng khã b¸n, ¶nh h-
ëng ®Õn kÕ ho¹ch xuÊt khÈu l©u dµi. Bëi vËy cÇn ph¶i cã sù quan t©m
®óng møc tíi kh©u hoµn thiÖn, vÖ sinh s¶n phÈm, bao gãi vµ vËn
chuyÓn hµng. Ngêi tiªu dïng NhËt B¶n kh«ng chØ yªu cÇu hµng chÊt l-
îng cao, bao b× ®¶m b¶o, dÞch vô b¸n hµng vµ sau b¸n hµng tèt mµ cßn
muèn gi¸ c¶ hîp lý, ®Æc biÖt lµ tõ sau khi nÒn “kinh tÕ bong bãng” sôp
®æ. Nh÷ng n¨m 80, ngêi NhËt s½n sµng mua s¶n phÈm ®¾t tiÒn cho
nh÷ng hµng cao cÊp cã nh·n m¸c næi tiÕng, nhng tõ sau n¨m 92 vµ 93,
nhu cÇu s¶n phÈm rÎ h¬n ®· t¨ng lªn. Tuy nhiªn ngêi tiªu dïng NhËt B¶n
vÉn cã thÓ tr¶ tiÒn cho nh÷ng s¶n phÈm s¸ng t¹o, chÊt lîng tèt mang
tÝnh thêi thîng hay lo¹i hµng ®îc gäi lµ ‘hµng xÞn”. T©m lý nµy vÉn
kh«ng thay ®æi.
Ngêi tiªu dïng NhËt B¶n nh¹y c¶m víi gi¸ c¶ tiªu dïng hµng ngµy. Çc
bµ néi trî ®i chî hµng ngµy lµ lùc lîng quan träng ¶nh hëng ®Õn thÞ hiÕu
tiªu dïng, hä hay ®Ó ý ®Õn biÕn ®éng gi¸ vµ çc mÉu m· míi.
Trang 13

Ngêi NhËt rÊt nh¹y c¶m víi nh÷ng thay ®æi theo mïa: NhËt B¶n cã
4 mïa râ rÖt: xu©n, h¹, thu, ®«ng. Mïa hÌ nãng vµ Èm ít, mïa ®«ng l¹nh
gi¸ vµ kh«. §Æc ®iÓm khÝ hËu t¸c ®éng ®Õn khuynh híng tiªu dïng.
QuÇn ¸o, ®å dïng trong nhµ, thùc phÈm lµ nh÷ng mÆt hµng tiªu dïng cã
¶nh hëng theo mïa. ViÖc bao gãi s¶n phÈm còng ph¶i ®¶m b¶o b¶o vÖ
®îc s¶n phÈm trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh¾c nghiÖt nhÊt. Cïng
víi t¸c ®éng cña khÝ hËu, yÕu tè tËp qu¸n tiªu dïng còng cÇn ph¶i ®îc
nghiªn cøu tham kh¶o trong kÕ ho¹ch khuyÕch tr¬ng thÞ trêng t¹i NhËt
B¶n. VÝ dô hÇu nh çc gia ®×nh ngêi NhËt kh«ng cã hÖ thèng sëi trung
t©m vµ ®Ó b¶o vÖ m«i trêng. NhiÖt ®é ®iÒu hoµ trong nhµ lu«n ®îc
khuyÕn khÝch kh«ng ®Ó ë møc qóa Êm (nhiÖt ®é cao) hoÆc qu¸ m¸t.
Bëi vËy quÇn ¸o trong nhµ mïa ®«ng cña ngêi NhËt ph¶i dÇy h¬n ¸o dïng
trªn thÞ trêng Mü, hoÆc ¸o cã lãt lµ kh«ng phï hîp trong mïa hÌ.
Ngêi tiªu dïng NhËt B¶n a chuéng sù ®a d¹ng cña s¶n phÈm: hµng
hãa cã mÉu m· ®a d¹ng phong phó thu hót ®îc ngêi tiªu dïng NhËt B¶n.
Vµo mét siªu thÞ cña NhËt B¶n míi h×nh dung ®îc tÝnh ®a d¹ng cña s¶n
phÈm ®· phæ biÕn ®Õn møc nµo ë NhËt. VÝ dô mét mÆt hµng dÇu géi
®Çu nhng b¹n kh«ng thÓ ®Õm xuÓ ®îc çc chñng lo¹i: kh¸c nhau do
thµnh phÇn, mµu s¾c, h¬ng th¬m,... Bëi vËy nh·n hiÖu hµng cã kÌm theo
nh÷ng th«ng tin híng dÉn tiªu dïng lµ rÊt quan träng ®Ó ®a hµng cña b¹n
tíi ngêi tiªu dïng.
3.3 Ph©n phèi hµng hãa vµ thiÕt lËp quan hÖ kinh doanh
Hµng hãa vµo thÞ trêng NhËt B¶n ph¶i qua nhiÒu kh©u ph©n phèi
lu th«ng nªn ®Õn tay ngêi tiªu dïng cã gi¸ c¶ rÊt cao so víi gi¸ nhËp khÈu.
Çc kh©u ph©n phèi cña NhËt tõ s¶n xuÊt ®Õn b¸n bu«n, b¸n lÎ cã nh÷ng
yªu cÇu kh¸c nhau. Yªu cÇu ®èi víi nhµ s¶n xuÊt lµ ®¶m b¶o ®¸p øng
®óng yªu cÇu cña ngêi tiªu dïng vµ chµo hµng víi gi¸ c¶ hîp lý (kh«ng bÞ
lÖ thuéc vµo th«ng tin vÒ gi¸ b¸n lÎ ë NhËt).
Trang 14

TÊt c¶ çc hµng hãa b¸n trªn thÞ trêng NhËt B¶n hiÖn nay ®Òu
ph¶i chÞu møc thuÕ tiªu thô lµ 5% (cho tíi n¨m 1997 lµ 3%) vµ hµng
nhËp khÈu còng chÞu chung quy ®Þnh nµy.
Tin tëng vµ hiÓu biÕt lÉn nhau lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh thµnh c«ng
trong quan hÖ víi c«ng ty NhËt B¶n. Bëi vËy viÖc cung cÊp nh÷ng th«ng
tin cÇn thiÕt cho kh¸ch hµng lµ rÊt quan träng. Bao gåm viÖc giíi thiÖu
vÒ c«ng ty, catalogue giíi thiÖu s¶n phÈm (ghi gi¸ nÕu cã thÓ), mÉu
hµng, b¶ng gi¸, yªu cÇu vÒ lîng hµng cho l« tèi thiÓu, ®iÒu kiÖn giao
hµng, kh¶ n¨ng cung cÊp v.v...
CÇn ph¶i qu¶n lý chÊt lîng nghiªm ngÆt v× chÊt lîng lµ yªu cÇu c¬
b¶n ®Ó duy tr× quan hÖ kinh doanh.
Thêi gian giao hµng: ®óng h¹n, kÞp thêi vµ æn ®Þnh.
S¶n phÈm phong phó vÒ mÉu m·, ®Ñp vÒ kiÓu d¸ng, sè lîng nhá
vµ vßng ®êi ng¾n. Do møc sèng cao nªn ngêi tiªu dïng kh«ng ®ßi hái tÊt
c¶ çc s¶n phÈm nhÊt thiÕt ph¶i cã ®é bÒn l©u n¨m. S¶n phÈm cã vßng
®êi ng¾n nhng chÊt lîng tèt, kiÓu d¸ng ®Ñp, hoµn h¶o, tiÖn dông lµ phï
hîp víi yªu cÇu cña ngêi tiªu dïng NhËt B¶n hiÖn nay.
II. Quan hÖ Th¬ng m¹i ViÖt Nam - NhËt B¶n
1. Nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy quan hÖ Th¬ng m¹i ViÖt Nam - NhËt B¶n
1.1 Xu híng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ khu vùc ho¸
Xu híng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ diÔn ra m¹nh mÏ, ®Æc biÖt lµ tõ ®Çu
nh÷ng n¨m 1990 ®Õn nay ®· cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn quan hÖ kinh tÕ
®èi ngo¹i cña hÇu hÕt çc níc, trong ®ã cã quan hÖ kinh tÕ ViÖt nam-
NhËt b¶n.
Bíc vµo thËp kû 90, xu thÕ hoµ b×nh hîp t¸c vµ ph¸t triÓn ®· trë
thµnh chñ ®Ò chÝnh cña thêi ®¹i. H×nh thøc chñ yÕu cña c¹nh tranh
quèc tÕ ®· chuyÓn tõ ch¹y ®ua vò trang thêi kú chiÕn tranh l¹nh sang
c¹nh tranh kinh tÕ. Cã thÓ nãi r»ng kÓ tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø
Trang 15

hai, díi t¸c ®éng cña quèc tÕ hãa s¶n xuÊt vµ çch m¹ng khoa häc kü
thuËt kh«ng ngõng ph¸t triÓn, tÝnh tuú thuéc vµo nhau, bæ xung cho
nhau cña nÒn kinh tÕ çc níc vèn ®· kh¸ ph¸t triÓn l¹i cµng gia t¨ng m¹nh
mÏ trong xu thÕ cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay. ChÝnh qu¸ tr×nh
toµn cÇu ho¸, sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a çc nÒn kinh tÕ ngµy cµng
chÆt chÏ ®· lµm cho çc ho¹t ®éng hîp t¸c vµ c¹nh tranh gi÷a çc quèc gia
còng nh çc c«ng ty trªn thÕ giíi ngµy cµng phøc t¹p, ®a d¹ng. §Æc biÖt
lµ xu híng tù do ho¸ vÒ th¬ng m¹i vµ ®Çu t ®· trë thµnh ®Æc trng cña sù
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong nhng n¨m gÇn ®©y. Xu híng nµy
lµm cho çc ho¹t ®éng th¬ng m¹i, ®Çu t cña çc quèc gia vµ çc c«ng ty
trong khu vùc còng ngµy cµng mang tÝnh quy ®Þnh, bæ sung cho nhau
nh mét chØnh thÓ thèng nhÊt. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ ngêi ta thêng
cho r»ng çc trung t©m kinh tÕ lín cña thÕ giíi nh Mü, NhËt b¶n vµ EU
®ang dÉn d¾t tiÕn tr×nh tù do ho¸-toµn cÇu ho¸ hiÖn nay; ®Æc biÖt lµ
trong viÖc chi phèi Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng thÕ giíi (WB),
Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)...
Cïng víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, qu¸ tr×nh khu vùc ho¸ còng ®ang
diÔn ra m¹nh mÏ trong thêi ®¹i ngµy nay. Môc tiªu cña toµn cÇu ho¸ kinh
tÕ lµ lu th«ng tù do hµng ho¸ vµ yÕu tè s¶n xuÊt trªn ph¹m vi toµn cÇu;
nhng trong t¬ng lai gÇn, môc tiªu nµy cha ®îc thùc hiÖn mét çch thèng
nhÊt. ChÝnh v× vËy, viÖc tõng nhãm níc liªn kÕt l¹i víi nhau, cïng nhau
®a ra nh÷ng u huÖ cao h¬n nh÷ng u huÖ quèc tÕ hiÖn hµnh, lo¹i bá çc
hµng rµo ng¨n çch lu th«ng hµng ho¸ vµ çc yÕu tè s¶n xuÊt gi÷a çc níc,
t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc lu th«ng tù do mét vµi lo¹i hoÆc toµn bé çc yÕu
tè s¶n xuÊt gi÷a çc níc lµ mét kh©u quan träng ®Æt nÒn mãng cho qu¸
tr×nh toµn cÇu ho¸ vÒ kinh tÕ. Tõ ®ã cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, khu vùc
ho¸ vµ hîp t¸c kinh tÕ toµn cÇu kh«ng m©u thuÉn víi nhau, mµ thóc ®Èy
lÉn nhau, bæ trî cho nhau. Khu vùc ho¸ chØ n¶y sinh trong bèi c¶nh toµn
Trang 16

cÇu ho¸ kinh tÕ ®· ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh trong khi
tr×nh ®é hîp t¸c cña khu vùc ho¸ l¹i cao h¬n so víi toµn cÇu ho¸ kinh tÕ.
Khu vùc ho¸ ph¸t triÓn réng r·i trªn toµn thÕ giíi sÏ l¹i gióp cho hîp t¸c kinh
tÕ toµn cÇu ph¸t triÓn ngµy cµng s©u s¾c h¬n.
Lµ mét níc thµnh viªn cña ASEAN, çc quan hÖ kinh tÕ cña ViÖt
nam víi NhËt b¶n võa chÞu sù chi phèi cña nh÷ng nguyªn t¾c chung
trong hîp t¸c kinh tÕ cña HiÖp héi víi çc níc vµ çc khu vùc kh¸c, võa
n»m trong bèi c¶nh chung vµ chÞu sù chi phèi cña çc chÝnh s¸ch kinh
tÕ ®èi ngo¹i cña NhËt b¶n víi çc níc trong khu vùc nµy. Thµnh c«ng cña
héi nghÞ cÊp cao çc níc ASEAN lÇn thø 6 t¹i Hµ néi còng nh çc cuéc
gÆp víi ba níc ®èi tho¹i trong khu vùc chøng tá ASEAN tiÕp tôc lµ mét
tæ chøc cã søc sèng m¹nh mÏ, trong khã kh¨n thö th¸ch cµng th¾t chÆt
®oµn kÕt, tranh thñ ®îc lßng tin cña céng ®ång quèc tÕ còng nh sù hîp
t¸c cña çc níc ®èi tho¹i, trong ®ã NhËt b¶n lµ mét ®èi t¸c quan träng. Vµ,
thµnh c«ng cña Héi nghÞ nµy cïng víi çc cuéc viÕng th¨m chÝnh thøc
ViÖt nam cña Thñ tíng NhËt b¶n, Tæng thèng Hµn quèc vµ Phã chñ tÞch
níc Céng hoµ nh©n d©n Trung hoa ®· mét lÇn n÷a chøng tá vÞ trÝ cña
ViÖt nam trªn trêng quèc tÕ ngµy cµng ®îc n©ng cao vµ quan hÖ hîp t¸c
kinh tÕ cña níc ta víi çc níc trong khu vùc, ®Æc biÖt lµ víi NhËt b¶n,
ngµy cµng ®îc cñng cè vµ ph¸t triÓn.
1.2 Sù ®iÒu chØnh trong chiÕn lîc kinh tÕ ®èi ngo¹i cña NhËt b¶n híng
vÒ Ch©u ¸
XÐt vÒ ®éng lùc t¨ng trëng, khu vùc §«ng vµ §«ng Nam ¸ lµ n¬i
®ang diÔn ra nh÷ng biÕn ®éng quan träng, hay cßn ®îc mÖnh danh lµ
trung t©m cña çc cuéc çch m¹ng s«i ®éng vÒ kinh tÕ mµ träng t©m lµ
cuéc çch m¹ng vÒ vèn. Th«ng qua ®ã, ngêi ta thùc hiÖn çc biÖn ph¸p
kÕt hîp ®Ó huy ®éng tèi ®a çc nguån vèn trong níc vµ níc ngoµi, thùc
hiÖn chÕ ®é tµi chÝnh chÆt chÏ. Çch ®©y kh«ng l©u, c«ng nghiÖp
Trang 17

dÞch vô, ®Æc biÖt lµ ngµnh du lÞch trong khu vùc cha ph¸t triÓn. Song
trong nh÷ng n¨m 1990, c«ng nghiÖp dÞch vô nãi chung, ngµnh du lÞch
nãi riªng ë çc níc trong khu vùc ®· thµnh ngµnh quan träng, chiÕm trung
b×nh tõ 25% ®Õn 30% GDP. Cuéc çch m¹ng vÒ viÔn th«ng ®ang diÔn
ra m¹nh mÏ còng ®îc tËp trung nhiÒu vµo çc ngµnh dÞch vô thanh to¸n,
du lÞch vµ hiÖn ®ang ®îc coi lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp quan träng
trong çc níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn Ch©u ¸. Cuéc çch m¹ng khoa häc
c«ng nghÖ ®· lµm thay ®æi mét çch c¬ b¶n çc nÒn kinh tÕ l¹c hËu vµ
phô thuéc cña Ch©u ¸. G¾n víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu vµ tù do
ho¸ th¬ng m¹i, khu vùc Ch©u ¸ hiÖn nay ®ang tiÕn hµnh mét cuéc çch
m¹ng th¬ng m¹i. Nã gia t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¶ hµng ho¸ lÉn dÞch vô
víi sè lîng ngµy cµng t¨ng vµ chÊt lîng ngµy cµng cao sang çc thÞ trêng
thÕ giíi.
Cïng víi sù t¸c ®éng cña nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n trong m«i trêng
kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc ®Õn çc ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña tÊt
c¶ çc níc-trong ®ã cã NhËt B¶n th× sù ®æi míi trong chÝnh s¸ch kinh tÕ
®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh bµnh tríng kinh tÕ ra níc ngoµi cña NhËt B¶n trong
nh÷ng n¨m 1990, ®Æc biÖt lµ vµo çc níc trong khu vùc Ch©u ¸-Th¸i
B×nh D¬ng, cßn xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nh©n tè mang ®Æc thï NhËt B¶n nh
sau:
Thø nhÊt, nÒn kinh tÕ NhËt b¶n cã ®Æc trng lµ mét nÒn kinh tÕ
híng ngo¹i. ViÖc thiÕt lËp çc quan hÖ trao ®æi kinh tÕ víi níc ngoµi lµ
®iÒu kiÖn quan träng cho sù t¨ng trëng kinh tÕ v÷ng ch¾c cña NhËt
B¶n.
Thø hai, ®Çu t trùc tiÕp cña NhËt B¶n b¾t ®Çu t¨ng m¹nh tõ gi÷a
thËp niªn 1980 chñ yÕu lµ do ®ång yªn t¨ng gi¸ nhanh kÓ tõ sau HiÖp íc
Plaza, th¸ng 9-1985.
Trang 18

Thø ba, ®éng lùc ®Ó çc c«ng ty NhËt B¶n chuyÓn ®æi chiÕn lîc
sang Ch©u ¸ cßn do hä muèn thùc hiÖn tèt sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu thÞ
trêng vµ c«ng nghÖ sang çc níc ®ang theo ®uæi chÝnh s¸ch c«ng
nghiÖp ho¸ híng vÒ xuÊt khÈu nh»m t¹o dùng m« h×nh “§µn nh¹n bay”
mµ NhËt B¶n lµ con chim nh¹n ®Çu ®µn, cã vÞ trÝ ngµy cµng chi phèi
tÊt c¶ çc nÒn kinh tÕ Ch©u ¸ kh¸c.
Thø t, çch thøc tæ chøc vµ qu¶n lý cña çc c«ng ty NhËt B¶n
mang phong çch ¸ §«ng mµ ®Æc trng cña nã lµ chñ nghÜa phêng héi vµ
quan hÖ th©n téc lµ nh÷ng thuéc tÝnh rÊt dÔ ®îc çc níc trong khu vùc
chÊp nhËn.
Tõ nh÷ng ®Æc thï ®ã ta cã thÓ thÊy triÓn väng hîp t¸c ph¸t triÓn
kinh tÕ ViÖt Nam-NhËt B¶n lµ v« cïng kh¶ quan, ch¾c ch¾n trong t¬ng
lai gÇn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña hai níc sÏ ®îc ®Èy lªn mét bíc míi;
xøng ®¸ng víi mèi quan hÖ l©u bÒn vÒ v¨n ho¸, lÞch sö cña hai d©n téc.
1.3 Sù ®æi míi trong chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, x©y dùng vµ ph¸t
triÓn mét nÒn kinh tÕ më cña ViÖt nam
*. ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i g¾n liÒn vµ phôc vô cho viÖc x©y dùng
vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ më
§Ó héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ vµ khu vùc, nhµ níc ta ®· tiÕn hµnh
hµng lo¹t çc biÖn ph¸p tÝch cùc. §ã lµ viÖc xo¸ bá tû gi¸ kÕt to¸n néi bé,
xo¸ bá bao cÊp vµ bï lç cho kinh doanh xuÊt-nhËp khÈu. Ng©n hµng
Ngo¹i th¬ng ®îc kinh doanh mua b¸n ngo¹i tÖ víi mäi ®èi tîng thuéc çc
thµnh phÇn kinh tÕ. Nhµ níc më réng quyÒn xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp
cho çc c¬ së lµm hµng xuÊt khÈu thuéc çc thµnh phÇn kinh tÕ. §ång
thêi t×nh tr¹ng ®éc quyÒn, tÝnh cöa quyÒn trong s¶n xuÊt kinh doanh
xuÊt-nhËp khÈu ®îc xo¸ bá. ChÝnh phñ còng t¨ng cêng sù qu¶n lý thèng
nhÊt, chÆt chÏ ®èi víi mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i b»ng luËt ph¸p vµ
chÝnh s¸ch.
Trang 19

§ång thêi ChÝnh phñ còng t¨ng cêng, khuyÕn khÝch vµ thu hót vèn
®Çu t níc ngoµi (FDI) vµ viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) b»ng
nh÷ng biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch thÝch hîp. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy, chóng
ta ®· chñ tr¬ng x©y dùng mét m«i trêng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, thuËn
lîi cã çc chÝnh s¸ch, luËt lÖ, quy chÕ râ rµng vµ nhÊt qu¸n, thùc hiÖn
nghiªm minh ®Ó mäi ngêi yªn t©m ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ kinh
doanh. Nhµ níc cÇn ®¬n gi¶n ho¸ çc thñ tôc hµnh chÝnh trong viÖc xin
phÐp ®Çu t, ®¨ng ký kinh doanh, thuÕ ®Êt, gi¶i phãng mÆt b»ng, l¾p
®iÖn, níc, nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ cho s¶n xuÊt...
ViÖt nam tÝch cùc chuÈn bÞ vµ chñ ®éng tõng bíc tham gia tiÕn
tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi theo
nguyªn t¾c gi÷ v÷ng ®éc lËp chñ quyÒn. Chóng ta chñ tr¬ng héi nhËp
tõng bíc v÷ng ch¾c, khai th¸c tèt çc nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi;
tËn dông çc tiÒm n¨ng cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ çc ®iÒu
kiÖn quèc tÕ thuËn lîi phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸, ph¸t triÓn ®Êt níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, hîp t¸c b×nh
®¼ng vµ cïng cã lîi.
Víi sù ®æi míi trong chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i nh trªn, m«i trêng
®Çu t sÏ thuËn lîi h¬n, ViÖt Nam sÏ thu hót ®îc nhiÒu h¬n ®Çu t trùc tiÕp
cña çc khu vùc, ®Æc biÖt lµ tõ mét níc giµu tiÒm lùc kinh tÕ nh NhËt
B¶n. Chóng ta tin tëng r»ng th¬ng nh©n NhËt sÏ ®Õn víi ViÖt Nam kh«ng
chØ ®Ó t×m hiÓu vÒ mét nÒn v¨n ho¸ truyÒn thèng giµu b¶n s¾c mµ
cßn v× nh÷ng lîi Ých kinh tÕ l©u dµi.
2. Thùc tr¹ng quan hÖ Th¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n
2.1 Kim ng¹ch xuÊt, nhËp khÈu ViÖt Nam-NhËt B¶n
Quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a hai níc tríc n¨m 1992 vÉn cßn ë quy m«
nhá, nhiÒu hîp ®ång lµm ¨n bu«n b¸n t¹m thêi bÞ ho·n l¹i vµ hoµn toµn
cha ph¶n ¸nh ®óng tiÒm n¨ng kinh tÕ cña hai quèc gia. Tõ n¨m 1992 gi¸
Trang 20

trÞ bu«n b¸n Viªt-NhËt ®· t¨ng m¹nh vµ liªn tôc, ®¹t 1.321 triÖu USD vµ
lªn ®Õn 2.637 triÖu USD vµo n¨m 1995, sau ®ã lµ 3.230 triÖu USD n¨m
1998; 4.871 triÖu USD n¨m 2000; 4.724 triÖu USD n¨m 2001 vµ 4.947
triÖu USD vµo n¨m 2002 võa qua. Trong quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt
Nam-NhËt B¶n th× çn c©n th¬ng m¹i ngµy cµng cã lîi cho ViÖt Nam.
NÕu tõ n¨m 1992 ®Õn 1995 NhËt B¶n xuÊt siªu sang ViÖt Nam th× tõ
n¨m 1997 ®Õn nay, ViÖt Nam l¹i xuÊt siªu sang NhËt B¶n. N¨m 1997,
ViÖt Nam xuÊt siªu so víi NhËt B¶n lµ 900 triÖu USD, vµ n¨m 1998, do
t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng nªn møc xuÊt siªu cña ta sang NhËt B¶n
cã h¹ xuèng nhng vÉn ®¹t 400 triÖu USD. N¨m 2001 ViÖt Nam còng ®¹t
møc xuÊt siªu gÇn 300 triÖu USD. Tõ n¨m 1993 ®Õn 1998, gi¸ trÞ xuÊt
khÈu cña ViÖt Nam sang NhËt B¶n trung b×nh t¨ng 40% vµ nhËp khÈu
tõ NhËt B¶n t¨ng trung b×nh chØ cã 5%.
B¶ng 1
Kim ng¹ch mËu dÞch ViÖt Nam-NhËt B¶n 2001-2002
2000 2001 2002
- XuÊt khÈu sang NhËt 2.621 2.509 2.438
- NhËp khÈu tõ NhËt 2.250 2.215 2.509
Çn c©n mËu dÞch 371 294 -71
Tæng kim ng¹ch 4.871 4.724 4.947
Nguån: H¶i quan ViÖt Nam, §¬n vÞ: triÖu USD
2.2 §Çu t trùc tiÕp (FDI) cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam
TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002, NhËt b¶n ®· ®Çu t vµo ViÖt nam 369 dù
¸n, víi tæng sè vèn ®Çu t 4,285 tû USD, trong ®ã vèn ®· thùc hiÖn ®¹t
3,125 tû USD, ®øng thø 3 trong danh s¸ch çc níc vµ vïng l·nh thæ ®Çu
t vµo ViÖt Nam vµ lµ níc cã tû lÖ vèn ®· thùc hiÖn cao nhÊt (®¹t xÊp xØ
73%).
Nh×n chung çc dù ¸n ®Çu t cña NhËt triÓn khai tèt, nhiÒu dù ¸n
ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cao, cã nh÷ng s¶n phÈm thay thÕ ®îc hµng nhËp
khÈu vµ tham gia xuÊt khÈu. Qui m« vèn trung b×nh cña çc dù ¸n ®Çu
Trang 21

t cña NhËt lµ 10,4 triÖu USD/dù ¸n, xÊp xØ qui m« trung b×nh cña çc dù
¸n ®Çu t níc ngoµi nãi chung.
B¶ng 2
FDI cña NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam 1996-8/2002
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Sè vèn 687 620 199 50 77 159 150
Sè dù ¸n 62 55 19 10 23 39 39
Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t; §¬n vÞ: triÖu USD
Theo ®Þa bµn, çc nhµ ®Çu t NhËt b¶n cã mÆt ë 31 tØnh vµ
thµnh phè t¹i ViÖt nam nhng tËp trung chñ yÕu ë 3 ®Þa ph¬ng lín lµ Hµ
néi (66 dù ¸n/ 948 triÖu USD). TP.Hå ChÝ Minh (134 dù ¸n/ 708 triÖu
USD), §ång Nai (33 dù ¸n/ 558 triÖu USD).
Theo lÜnh vùc, çc c«ng ty NhËt B¶n tham gia vµo nhiÒu lÜnh vùc
nhng tËp trung vµo c«ng nghiÖp (21 dù ¸n/ 2,01 tû USD), x©y dùng (26
dù ¸n/ 541 triÖu USD), giao th«ng-viÔn th«ng (22 dù ¸n/ 432 triÖu USD).
2.3 ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) cña NhËt cho ViÖt nam
KÓ tõ khi nèi l¹i viÖn trî cho ViÖt nam (th¸ng 11/1992), NhËt b¶n
lu«n lµ nhµ tµi trî lín nhÊt cho ViÖt nam. TÝnh ®Õn nay, tæng ODA cam
kÕt cña NhËt cho ViÖt nam ®¹t xÊp xØ 8 tû USD.
ViÖn trî ODA cña NhËt b¶n dµnh cho ViÖt nam gåm 3 lo¹i: ViÖn trî
cã hoµn l¹i dµnh cho dù ¸n, ViÖn trî cã hoµn l¹i phi dù ¸n vµ ViÖn trî
kh«ng hoµn l¹i. ViÖc thùc hiÖn çc ch¬ng tr×nh, dù ¸n vay tÝn dông ODA
NhËt b¶n ®· cã tiÕn bé qua çc n¨m, tû lÖ gi¶i ng©n cña ViÖt nam trong
tµi kho¸ 1999 ®¹t 20,3%, tµi kho¸ 2000 lµ 17,1%, cao h¬n tû lÖ gi¶i ng©n
trung b×nh cña çc níc tiÕp nhËn tÝn dông ODA NhËt b¶n t¹i çc n¨m tµi
chÝnh t¬ng øng (kho¶ng 14-15%).
B¶ng 3
Quy m« ODA chÝnh phñ NhËt B¶n ®· cam kÕt dµnh cho ViÖt Nam
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
ViÖn trî kh«ng hoµn
l¹i
110 99 106 87 157 140 47
Trang 22

ViÖn trî cã hoµn l¹i 744 702 672 886 769 611 710
Tæng sè 854 801 778 973 926 751 757
Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, §¬n vÞ triÖu USD
ODA NhËt b¶n tËp trung hç trî ViÖt Nam ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ,
tríc hÕt lµ giao th«ng vËn t¶i biÓn, ®iÖn. ChÝnh phñ NhËt hiÖn dµnh u
tiªn cao cho çc ho¹t ®éng hîp t¸c, hç trî ph¸t triÓn khu vùc, ®Æc biÖt lµ
khu vùc lu vùc s«ng Mªk«ng, trong ®ã cã s¸ng kiÕn hîp t¸c c¶ ViÖt Nam
trong khu«n khæ hîp t¸c ASEAN “Ph¸t triÓn çc vïng nghÌo thuéc hµnh
lang §«ng-T©y”. Do vËy, ta cÇn tham gia tÝch cùc vµ th«ng qua çc diÔn
®µn hîp t¸c khu vùc ®Ó tranh thñ sù hç trî cña NhËt b¶n cho khu vùc
trong mét sè lÜnh vùc nh: ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn c«ng nghÖ
th«ng tin, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo...
3. TÇm quan träng cña thÞ trêng NhËt b¶n ®èi víi ho¹t ®éng Th¬ng m¹i
Quèc tÕ cña VN
*. Quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt nam - NhËt B¶n gãp phÇn tÝch cùc vµo sù
ph¸t triÓn cña ngo¹i th¬ng ViÖt nam
Quan hÖ th¬ng m¹i víi NhËt B¶n tõ l©u ®· gi÷ mét vÞ trÝ quan
träng hµng ®Çu trong quan hÖ th¬ng m¹i cña níc ta víi thÕ giíi. §ãng gãp
vµo kÕt qu¶, thµnh tùu ph¸t triÓn chung cña ngo¹i th¬ng ViÖt nam trªn
®©y ch¾c ch¾n cã vai trß kh«ng nhá cña ngo¹i th¬ng NhËt B¶n víi vÞ
trÝ lµ b¹n hµng thø nhÊt trong sè 8 b¹n hµng lín nhÊt cña ViÖt nam trong
nh÷ng n¨m võa qua (1995-2002). Tèc ®é t¨ng trëng th¬ng m¹i b×nh qu©n
gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n lµ 30%; trong ®ã t¨ng trëng xuÊt khÈu lµ
33,2% vµ nhËp khÈu lµ 38,9%, ®Òu t¨ng nhanh h¬n so víi tèc ®é t¨ng tr-
ëng chung cña ngo¹i th¬ng ViÖt Nam kÓ c¶ xuÊt vµ nhËp khÈu. N¨m
2002, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt-NhËt ®¹t 4.947 triÖu USD chiÕm
gÇn 20% tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam.
Víi sù t¨ng trëng liªn tôc cña çc ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu trªn
®©y cho thÊy râ rµng lµ quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt-NhËt
Trang 23

trong nh÷ng n¨m võa qua ®· ngµy cµng kh¼ng ®Þnh h¬n vÞ trÝ, vai trß
quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ViÖt Nam. Kim
ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu tõ n¨m 1992 ®Õn nay ®· liªn tôc t¨ng vÒ quy
m« gi¸ trÞ kÓ c¶ KNXK vµ KNNK, trong ®ã tèc ®é t¨ng cña xuÊt khÈu
lu«n t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng cña nhËp khÈu. §¸ng lu ý trong çc mÆt
hµng xuÊt khÈu, cã t«m ®«ng l¹nh vµ mùc, hµng may mÆc, cµ phª, than
®¸ ®ang lµ nh÷ng mÆt hµng cã tèc ®é xuÊt khÈu t¨ng nhanh nhÊt. T«m
®«ng l¹nh ViÖt Nam chiÕm tû phÇn xÊp xØ 10% thÞ phÇn nhËp khÈu
cña NhËt B¶n. NhËt B¶n còng ®· trë thµnh thÞ trêng lín nhÊt ®èi víi hµng
may mÆc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, l¹i lµ thÞ trêng phi h¹n ng¹ch nªn
tiÒm n¨ng cña thÞ trêng nµy cho hµng may mÆc cña ViÖt Nam lµ rÊt lín.
Than ®¸ ViÖt Nam xuÊt sang thÞ trêng NhËt gÇn ®©y ®¹t møc cao kû
lôc tíi h¬n triÖu tÊn/n¨m. ThÞ trêng cµ phª, giÇy dÐp cña NhËt B¶n còng
høa hÑn nhiÒu triÓn väng ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Cã mét
sè mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong vµi n¨m gÇn ®©y ®· cã
tÝnh c¹nh tranh cao c¶ vÒ chÊt lîng vµ gi¸ c¶, ®¸ng chó ý lµ hµng may
mÆc, kh¨n lau tay, mét sè hµng thuû s¶n nh t«m vµ mùc. N¨m 1998, ViÖt
nam ®· v¬n tíi vÞ trÝ mét trong bèn níc xuÊt khÈu hµng ®Çu sang NhËt
vÒ mét sè mÆt hµng nh than ®¸ (®øng thø hai), mùc (thø hai), t«m (thø
t), s¬ mi nam lµm tõ sîi tæng hîp hoÆc nh©n t¹o (thø t).... PhÇn lín ®èi
thñ c¹nh tranh çc mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam t¹i thÞ trêng NhËt B¶n lµ
çc níc Ch©u ¸ nh Trung Quèc, Hµn Quèc, Th¸i Lan, Malaixia, In®«nªxia,
Philippin, Ên §é...Râ rµng lµ hµng ho¸ ViÖt Nam ®· tõng bíc chiÕm lÜnh
thÞ trêng NhËt B¶n, mét thÞ trêng cã søc tiªu thô rÊt m¹nh nhng còng ®·
tõng næi tiÕng lµ khã tÝnh. Kh«ng nh÷ng thÕ, nh×n vÒ triÓn väng, xuÊt
khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang NhËt B¶n cßn cã kh¶ n¨ng tiÕp tôc ph¸t
triÓn kh¶ quan h¬n n÷a, khi mµ nÒn kinh tÕ NhËt B¶n kÓ tõ n¨m 1999
b¾t ®Çu ®îc phôc håi trë l¹i. Nhu cÇu tiªu dïng cña ngêi NhËt ®èi víi çc
Trang 24

hµng ho¸ tiªu dïng ViÖt Nam sÏ ngµy cµng t¨ng h¬n, nÕu hä quen sö
dông. Cßn ®èi víi çc hµng ho¸ tiªu dïng cho s¶n xuÊt cña ViÖt Nam vÉn
xuÊt sang NhËt nh dÇu th«, than ®¸, s¾t thÐp... th× thùc tiÔn ®· cho
thÊy ®ã lµ nh÷ng hµng ho¸ nguyªn liÖu thiÕt yÕu dïng cho s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp mµ nÒn kinh tÕ NhËt B¶n lu«n lu«n cÇn ®Õn. Nh ý kiÕn
cña çc chuyªn gia Bé Th¬ng M¹i ViÖt Nam, mÆc dï n¨m 1998 lµ thêi
gian mµ nÒ kinh tÕ NhËt B¶n ®· ch¹m tíi “®¸y” cña sù suy tho¸i, víi tèc
®é t¨ng trëng –1,8%, ®¹t “kû lôc” cha tõng cã kÓ tõ 5 thËp niªn l¹i ®©y.
Song trong quan hÖ th¬ng m¹i víi níc ta khi ®ã, NhËt B¶n vÉn lµ thÞ tr-
êng tiªu thô chñ yÕu, chiÕm tíi 60-70% tæng doanh thu xuÊt khÈu çc
s¶n phÈm dÇu th«, than ®¸ vµ hµng may mÆc, hµng thñy h¶i s¶n cña ta.
Ho¹t ®éng nhËp khÈu hµng ho¸ tõ NhËt B¶n vµo ViÖt Nam, tuy vÒ
quy m« gi¸ trÞ còng nh tèc ®é t¨ng trëng hµng n¨m kh«ng m¹nh mÏ, s«i
®éng b»ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ tõ ViÖt Nam sang NhËt B¶n
song l¹i cã t¸c dông ®ßn bÈy rÊt quan träng trong viÖc thóc ®Èy nhanh
qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ, mµ trùc tiÕp lµ çc
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh híng vÒ xuÊt khÈu. Ngoµi çc m¸y mãc
thiÕt bÞ d©y chuyÒn s¶n xuÊt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, çc nguyªn liÖu vËt
t kü thuËt cao ®· nhËp vµo níc ta th«ng qua con ®êng thùc thi çc dù ¸n
liªn doanh ®Çu t ViÖt-NhËt (®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh trong
nhiÒu ngµnh hµng kh¸c nhau nh xi m¨ng, «t«, xe m¸y, ®iÖn tö...) hoÆc
th«ng qua con ®êng viÖc trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (nh»m x©y dùng çc
c¬ së h¹ tÇng, çc c«ng tr×nh kinh tÕ-kü thuËt träng ®iÓm vÒ ®êng giao
th«ng, cÇu c¶ng, hÖ thèng cÊp tho¸t níc, çc nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn, thñy
®iÖn...) cã gi¸ trÞ nhiÒu tû ®«la, th× hµng n¨m, chóng ta ®· nhËp khÈu
tõ NhËt nhiÒu mÆt hµng quan träng cã ý nghÜa chiÕn lîc ®èi víi sù ph¸t
triÓn kinh tÕ níc ta, ®ã lµ çc lo¹i ph©n bãn ho¸ häc (trªn 150 ngµn
tÊn/n¨m), x¨ng dÇu (150 ngµn tÊn/n¨m). Ngoµi ra, cÇn nãi thªm r»ng, do
Trang 25

chñ tr¬ng cña ta nªn nh÷ng n¨m qua viÖc nhËp khÈu çc hµng tiªu dïng
tõ NhËt B¶n chiÕm tû lÖ kh«ng cao, kho¶ng 3%. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ,
cã thÓ thÊy r»ng kh«ng Ýt gia ®×nh, nhÊt lµ çc gia ®×nh cã møc sèng
trung lu trë lªn ®· cã thãi quen sö dông hµng NhËt. NhiÒu lo¹i hµng tiªu
dïng cña NhËt ®· cã mÆt trªn thÞ trêng ViÖt Nam qua nhiÒu con ®êng
phi mËu dÞch kh¸c nhau mµ Nhµ níc ta kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®îc hÕt.
NÕu lo¹i trõ çc yÕu tè tiªu cùc nh nhËp lËu, nhËp trèn thuÕ... th× ph¶i
thõa nhËn r»ng do cã giao lu më cöa dÔ dµng, kinh tÕ ViÖt Nam t¨ng tr-
ëng, thu nhËp cña nh©n d©n kh¸ lªn nhiÒu nªn møc sèng thùc tÕ, trong
®ã cã nhu cÇu tiªu dïng hµng ngo¹i ®· ®îc t¨ng lªn. §ã l¹i lµ khÝa c¹nh
tÝch cùc cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ ®¬ng nhiªn t¬ng lai kh«ng xa
trong quan hÖ th¬ng m¹i hai níc ViÖt-NhËt víi chøc n¨ng lu th«ng, trao
®æi hµng ho¸ quèc tÕ ®Ó më réng kh¶ n¨ng tiªu dïng cho çc tÇng líp
d©n c ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n còng ph¶i gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy
xu thÕ nµy. §¬ng nhiªn, ®ã lµ t¬ng lai tiÕn tíi, v× thùc tÕ níc ta hiÖn nay
do cßn lµ níc nghÌo nªn cÇn ph¶i tiÕt kiÖm tiªu dïng, nhÊt lµ ®èi víi viÖc
tiªu dïng çc lo¹i hµng xa xØ phÈm cña níc ngoµi th× vÉn cÇn ph¶i h¹n
chÕ tèi ®a míi cã ®iÒu kiÖn tÝch lòy vèn tõ chÝnh néi lùc cña nh©n
d©n, cña ®Êt níc ®Ó t¨ng cêng cho ®Çu t ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, trong
®ã cã u tiªn ®Çu t cho ph¸t triÓn m¹nh çc ngµnh hµng s¶n xuÊt ®Ó xuÊt
khÈu.
Trong t¬ng lai, víi u thÕ lµ mét trong nh÷ng nÒn kinh tÕ hµng ®Çu
thÕ giíi, cã vÞ trÝ ®Þa lý gÇn ViÖt Nam, cã c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp cho
hîp t¸c kinh tÕ, trao ®æi hµng ho¸ cña ta, cã tiÒm n¨ng lín vÒ kü thuËt vµ
vèn, NhËt B¶n sÏ tiÕp tôc gi÷ vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu trong quan hÖ
th¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam.
Trang 26

Ch¬ng II
Çc rµo c¶n kü thuËt trong th¬ng m¹i cña NhËt B¶n
I. Çc rµo c¶n kü thuËt
1. Kh¸i niÖm chung
Lµ hÖ thèng çc chØ tiªu, quy ®Þnh manh tÝnh kü thuËt cña mét
quèc gia, h¹n chÕ sù th©m nhËp cña hµng hãa níc ngoµi vµo thÞ trêng
néi ®Þa, nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong níc.
2. Rµo c¶n
2.1 QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ NhËt B¶n
HiÖn t¹i, quyÒn nµy ®îc chia lµm hai phÇn: Çc ®èi tîng së h÷u trÝ
tuÖ vµ LuËt b»ng s¸ng chÕ nh·n hiÖu hµng ho¸ kinh doanh.
Çc LuËt m« h×nh h÷u dông, LuËt thiÕt kÕ, LuËt B¶n quyÒn ®îc
xÕp vµo lo¹i së h÷u trÝ tuÖ. LuËt Nh·n hiÖu hµng ho¸, LuËt ng¨n chÆn
c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh vµ çc luËt t¬ng tù ®îc xÕp vµo lo¹i ®îc b¶o
hé bëi LuËt B»ng s¸ng chÕ nh·n hiÖu hµng hãa kinh doanh.
Thêi h¹n ®èi víi ph¸t minh s¸ng chÕ lµ 20 n¨m kÓ tõ ngµy ®îc ¸p
dông vµ thêi h¹n ®èi víi b¶n quyÒn lµ 50 n¨m sau khi t¸c gi¶ qua ®êi.
2.1.1 LuËt míi vÒ QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ
Ph¹m vi cña LuËt míi (1995) vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®· ®îc më
réng nh»m ®¸p øng sù ®a d¹ng cña ngµnh c«ng nghiÖp vµ c«ng nghÖ
cïng víi sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng m¸y vi tÝnh vµ sù cÇn thiÕt ph¶i chó ý
®Õn çc s¶n phÈm míi cña ngµnh c«ng nghÖ sinh häc. V× vËy, nh÷ng
®èi tîng míi kh«ng n»m trong diÖn ®îc b¶o hé cña luËt Së h÷u trÝ tuÖ
Trang 27

hoÆc LuËt B¶n quyÒn hiÖn t¹i cÇn ®îc ®Ò cËp ®Õn trong luËt míi. Díi
®©y lµ mét sè néi dung cña LuËt Së h÷u trÝ tuÖ míi.
- B¶o hé m« h×nh kinh doanh
“Ph¸t minh m« h×nh kinh doanh” lµ viÖc ®a ra mét h×nh mÉu kinh
doanh kiÓu míi b»ng çch sö dông çc ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ c«ng nghÖ
nh hÖ thèng hoÆc m¹ng líi xö lý th«ng tin.
V× ý tëng kinh doanh, m« h×nh kinh doanh hay ph¬ng ph¸p kinh doanh
kh«ng ph¶i lµ mét ý tëng kü thuËt nªn nã kh«ng thÓ lµ ®èi tîng ®îc cÊp
b»ng s¸ng chÕ. Tuy nhiªn nã cã thÓ ®îc cÊp b»ng s¸ng chÕ nÕu nh ý t-
ëng kinh doanh ®ã thùc tÕ cã sö dông m¹ng vi tÝnh hoÆc t¬ng tù.
- B¶o hé çc s¶n phÈm phÇn mÒm
PhÇn quan träng nhÊt trong m¸y tÝnh lµ s¶n phÈm phÇn mÒm v×
thÕ viÖc b¶o hé nã trë thµnh mét vÊn ®Ò quan träng. ë NhËt B¶n, Trung
t©m Th«ng tin PhÇn mÒm ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn phÇn mÒm tõ n¨m
1987. Theo ®¨ng ký nµy ph¶i x¸c ®Þnh râ tªn cña ngêi gi÷ b¶n quyÒn,
ngµy t¹o lËp vµ néi dung cña nã. Thêi h¹n b¶n hé çc s¶n phÈm phÇn
mÒm b¾t ®Çu tõ ngµy t¹o lËp vµ kÐo dµi cho tíi khi t¸c gi¶ cña s¶n
phÈm ®ã qua ®êi ®îc 50 n¨m.
- B¶o hé chÝp b¸n dÉn
LuËt b¶o hé chÝp b¸n dÉn cßn ®îc gäi lµ “LuËt chÝp b¸n dÉn”.
LuËt nµy ra ®êi vµo n¨m 1985. Thêi h¹n bµo hé chÝp b¸n dÉn lµ 10 n¨m.
- B¶o hé gièng c©y trång míi
N©ng cao chÊt lîng gièng c©y trång b»ng çch ¸p dông c«ng nghÖ
sinh häc, c«ng nghÖ gen ngµy cµng trë nªn phæ biÕn. Cã 2 ph¬ng ph¸p
b¶o hé gièng c©y trång míi: Ph¬ng ph¸p thø nhÊt lµ ®¨ng ký gièng c©y
trång míi theo LuËt H¹t gièng vµ c©y gièng. Ph¬ng ph¸p thø hai lµ b¶o hé
theo LuËt b»ng s¸ng chÕ.
Trang 28

LuËt h¹t gièng vµ c©y gièng ®îc ¸p dông ®Ó ®¨ng ký ®èi víi lo¹i
gièng c©y trång míi thuéc ngµnh N«ng, L©m, Ng nghiÖp... vµ thêi gian
b¶o hé lµ 15 n¨m (®èi víi lo¹i c©y l©u n¨m thêi gian b¶o hé lµ 18 n¨m).
2.1.2 T¸c ®éng cña QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®èi víi chiÕn lîc cña c«ng ty
NhËt
Ngµy nay chiÕn lîc qu¶n lý c«ng ty cña NhËt B¶n ®· thay ®æi theo
híng chó träng ®Õn vai trß cña QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ trong viÖc kiÓm
so¸t chiÕn lîc cña c«ng ty.
- Tõ tríc tíi nay hÇu hÕt çc c«ng ty NhËt B¶n sö dông c«ng nghÖ
c¨n b¶n cña Mü vµ cho ra çc s¶n phÈm trµn ngËp thÕ giíi b»ng çch sö
dông kü thuËt s¶n xuÊt c¶i tiÕn, hÖ thèng s¶n xuÊt hiÖu qu¶ vµ n©ng
cao chÊt lîng.
Ngµy nay NhËt B¶n ®ang chuyÓn dÞch çc c¬ së s¶n xuÊt cña
m×nh ra níc ngoµi. Cã thÓ nãi r»ng çc nhµ s¶n xuÊt NhËt B¶n ®ang bíc
vµo mét giai ®o¹n míi trong ®ã viÖc sö dông së h÷u trÝ tuÖ ®îc coi lµ rÊt
quan träng kh«ng chØ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng ho¸.
- N©ng cao hiÖu qu¶ b»ng viÖc vi tÝnh ho¸, tæng hîp ho¸ së h÷u
trÝ tuÖ
HÇu hÕt çc c«ng ty lín cña NhËt B¶n ®Òu tiÕn hµnh tæ chøc l¹i phßng
s¸ng chÕ thµnh phßng së h÷u trÝ tuÖ kh«ng chØ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng
vÊn ®Ò vÒ ph¸t minh s¸ng chÕ mµ cßn gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò vÒ thiÕt
kÕ, phÇn mÒm, bÝ mËt th¬ng m¹i vµ çc vÊn ®Ò cã liªn quan kh¸c.
Çc c«ng viÖc vÒ giíi thiÖu c«ng nghiÖp, cung cÊp c«ng nghÖ...
dÇn dÇn ®îc chuyÓn sang phßng kinh doanh ®¶m nhiÖm. Phßng së
h÷u trÝ tuÖ ®îc ®Æt díi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Chñ tÞch C«ng ty v×
thÕ çc kÕ ho¹ch chiÕn lîc, çc quyÕt ®Þnh mang tÝnh ®êng lèi... ®îc
thùc hiÖn mang néi dung khÝa c¹nh cña së h÷u trÝ tuÖ.
Trang 29

Nh÷ng ho¹t ®éng cÇn chó ý trong bé phËn së h÷u trÝ tuÖ cña C«ng ty
NhËt B¶n gåm nh÷ng vÊn ®Ò sau:
- Quan t©m ®Õn ph¸t minh s¸ng chÕ cña c«ng ty m×nh vµ çc c«ng
ty kh¸c.
- TÝch cùc t×m kiÕm nh÷ng ph¸t minh s¸ng chÕ cã hiÖu qu¶ mang
tÝnh chÊt chiÕn lîc.
- KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ph¸t minh s¸ng chÕ.
- Gi¸o dôc nh©n viªn liªn quan ®Õn QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ kÓ c¶
çc nhµ nghiªn cøu (Phô lôc)
Trong nh÷ng vÊn ®Ò lu ý trªn th× sù trao ®æi vÒ nh©n sù vµ th«ng
tin (nghiªn cøu kü thuËt, th«ng tin néi bé c¬ quan) liªn quan ®Õn ph¸t
minh s¸ng chÕ lµ vÊn ®Ò chung nhÊt; ë ViÖt Nam “kh¸m ph¸” cã thÓ ®îc
b¶o hé t¬ng tù nh mét ph¸t minh, theo LuËt B»ng s¸ng chÕ, nhng ë NhËt
“kh¸m ph¸” kh«ng ®îc LuËt B»ng s¸ng chÕ b¶o hé.
2.2 Çc tiªu chuÈn liªn quan ®Õn chÊt lîng
2.2.1 Tiªu chuÈn c«ng nghiÖp NhËt B¶n - JIS
- Tiªu chuÈn c«ng nghiÖp NhËt B¶n JIS lµ mét trong nh÷ng tiªu
chuÈn ®îc sö dông réng r·i ë NhËt. Tiªu chuÈn nµy dùa trªn “LuËt Tiªu
chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp” ®îc ban hµnh vµo th¸ng 6 n¨m 1949 vµ thêng ®-
îc biÕt díi çi tªn “dÊu chøng nhËn tiªu chuÈn c«ng nghiÖp NhËt B¶n”
hay JIS. HÖ thèng tiªu chuÈn JIS ®· gãp phÇn vµo viÖc më réng tiªu
chuÈn ho¸ trªn ph¹m vi toµn bé nÒn c«ng nghiÖp NhËt. Theo quy ®Þnh
cña ®iÒu 26 trong LuËt Tiªu chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp, tÊt c¶ çc c¬ quan
cña ChÝnh phñ ph¶i u tiªn ®èi víi çc s¶n phÈm ®îc ®ãng dÊu chÊt lîng
JIS khi mua hµng ho¸ ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng cña çc c¬ quan nµy.
- HÖ thèng tiªu chuÈn JIS ¸p dông ®èi víi tÊt c¶ çc s¶n phÈm c«ng
nghiÖp vµ kho¸ng s¶n, trõ nh÷ng s¶n phÈm ®îc ¸p dông çc tiªu chuÈn
chuyªn ngµnh nh dîc phÈm, ph©n ho¸ häc, sîi t¬ t»m vµ çc s¶n phÈm
Trang 30

n«ng nghiÖp kh¸c ®îc quy ®Þnh trong LuËt VÒ tiªu chuÈn ho¸ vµ d¸n
nh·n çc c«ng ty l©m s¶n. DÊu nµy lóc ®Çu ®îc ¸p dông ®Ó t¹o ra mét
chuÈn mùc cho çc s¶n phÈm xuÊt khÈu khi NhËt b¾t ®Çu b¸n s¶n
phÈm ra níc ngoµi. Do ®ã, khi kiÓm tra çc s¶n phÈm nµy chØ cÇn kiÓm
tra dÊu chÊt lîng tiªu chuÈn JIS lµ ®ñ ®Ó x¸c nhËn chÊt lîng cña chóng.
- Çc tiªu chuÈn JIS ®îc söa ®æi, bæ sung ®Þnh kú ®Ó phï hîp víi
tiÕn bé c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, tÊt c¶ çc tiªu chuÈn JIS ®Òu ®îc bæ
sung Ýt nhÊt 5 n¨m mét lÇn kÓ tõ ngµy ban hµnh. Môc ®Ých cña viÖc
söa ®æi, bæ sung nh»m ®¶m b¶o cho çc tiªu chuÈn lu«n hîp lý, phï hîp
víi thùc tÕ.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ngo¹i th¬ng quèc tÕ vÒ çc s¶n phÈm
c«ng nghiÖp, viÖc thèng nhÊt çc tiªu chuÈn trªn ph¹m vi quèc tÕ vµ ¸p
dông hÖ thèng chÊp nhËn chÊt lîng ®èi víi hµng hãa xuÊt nhËp khÈu
ngµy cµng trë nªn quan träng. V× vËy, th¸ng 4 n¨m 1980, NhËt ®· söa
®æi LuËt tiªu chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp. Theo luËt söa ®æi nµy, th× çc
nhµ s¶n xuÊt níc ngoµi còng cã thÓ ®îc cÊp giÊy chøng nhËn JIS trªn
s¶n phÈm cña hä. ViÖc söa ®æi LuËt tiªu chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp lµ kÕt
qu¶ cña viÖc NhËt tham gia ký kÕt “HiÖp ®Þnh vÒ çc hµng rµo kü
thuËt ®èi víi ngo¹i th¬ng” cña GATT. Theo HiÖp ®Þnh nµy th× hÖ thèng
chøng nhËn chÊt lîng cña çc níc ph¶i ®îc ¸p dông cho s¶n phÈm tõ çc
níc thµnh viªn kh¸c cña HiÖp ®Þnh.
HiÖp ®Þnh vÒ hµng rµo kü thuËt ®èi víi ngo¹i th¬ng lµ bíc tiÕn
quan träng trong qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ vÒ tiªu chuÈn çc s¶n phÈm c«ng
nghiÖp. Qu¸ tr×nh nµy còng ®Æc biÖt quan träng ®èi víi NhËt B¶n, mét
níc cã nÒn kinh tÕ dùa trªn ngo¹i th¬ng quèc tÕ.
- Çc nhµ s¶n xuÊt trong níc hay níc ngoµi muèn ®îc cÊp dÊu
chøng nhËn JIS ph¶i lµm ®¬n cÊp giÊy chøng nhËn nµy. Bé C«ng
nghiÖp vµ Th¬ng m¹i sau khi nhËn ®îc ®¬n (®¬n ®îc nhËn qua phßng
Trang 31

tiªu chuÈn, Côc Khoa häc vµ C«ng nghÖ, Bé C«ng nghiÖp vµ Th¬ng
m¹i) sÏ tiÕn hµnh ®iÒu tra s¬ bé dùa trªn hå s¬, sau ®ã cö çc thanh tra
cña Bé tíi gi¸m ®Þnh t¹i nhµ m¸y cña ngêi nép ®¬n. §èi víi çc nhµ s¶n
xuÊt níc ngoµi, çc sè liÖu gi¸m ®Þnh do çc tæ chøc gi¸m ®Þnh níc
ngoµi, do Bé trëng Bé C«ng nghiÖp vµ Th¬ng m¹i NhËt B¶n chØ ®Þnh,
cã thÓ ®îc chÊp nhËn. Theo LuËt tiªu chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp, kÕt qu¶
gi¸m ®Þnh t¹i nhµ m¸y ph¶i ®îc tr×nh lªn Héi ®ång thÈm ®Þnh gåm çc
chuyªn gia cña Bé C«ng nghiÖp vµ Th¬ng m¹i ®Ó ®¸nh gi¸. Bé trëng Bé
C«ng nghiÖp vµ Th¬ng m¹i cã phª duyÖt ®¬n xin phÐp cÊp JIS cho nhµ
s¶n xuÊt hay kh«ng dùa trªn kÕt luËn cña Héi ®ång thÈm ®Þnh. QuyÕt
®Þnh cña Bé trëng sÏ ®îc th«ng b¸o cho ngêi nép ®¬n. NÕu ®¬n xin
phÐp cÊp JIS ®îc phª duyÖt th× th«ng b¸o cña Bé trëng sÏ ®îc ®¨ng trªn
c«ng b¸o. Thêi gian cÇn thiÕt kÓ tõ khi nép ®¬n cho ®Õn lóc nhËn ®îc
quyÕt ®Þnh vµ th«ng b¸o lµ 3 th¸ng.
Nh÷ng ai cè t×nh ®ãng dÊu chÊt lîng JIS lªn hµng ho¸ mµ kh«ng
ph¶i lµ nhµ s¶n xuÊt ®· ®îc Bé trëng Bé c«ng nghiÖp vµ Th¬ng m¹i cÊp
giÊy phÐp sÏ ph¶i chÞu ¸n tï tíi 1 n¨m hoÆc nép ph¹t tíi 500.000 Yªn.
2.2.2 Tiªu chuÈn n«ng nghiÖp NhËt B¶n - JAS
LuËt tiªu chuÈn n«ng nghiÖp NhËt B¶n (LuËt JAS) ®îc ban hµnh
vµo th¸ng 5 n¨m 1970. LuËt nµy quy ®Þnh çc tiªu chuÈn vÒ chÊt lîng, ®-
a ra çc quy t¾c vÒ viÖc ghi nh·n chÊt lîng vµ ®ãng dÊu chÊt lîng tiªu
chuÈn JAS. Ngµy nay hÖ thèng JAS ®· trë thµnh c¬ së cho ngêi tiªu dïng
trong viÖc lùa chän çc thùc phÈm chÕ biÕn.
Danh s¸ch çc s¶n phÈm ®îc ®iÒu chØnh bëi LuËt JAS gåm: §å
uèng, thùc phÈm chÕ biÕn, dÇu ¨n, mì, çc n«ng l©m s¶n chÕ biÕn. Tuy
hiÖn nay kh«ng ph¶i tÊt c¶ çc s¶n phÈm ®Òu ®îc liÖt kª trong danh
s¸ch çc s¶n phÈm do LuËt JAS ®iÒu chØnh nhng çc tiªu chuÈn JAS
bao qu¸t c¶ çc s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt trong níc vµ çc s¶n phÈm nhËp
Trang 32

khÈu. Çc nhµ s¶n xuÊt muèn ®îc d¸n nh·n hiÖu chÊt lîng JAS lªn çc
s¶n phÈm cña hä th× ph¶i th«ng qua çc tæ chøc gi¸m ®Þnh ®Ó ®¸nh gi¸
chÊt lîng cña hµng hãa ®ã. ViÖc gi¸m ®Þnh chÊt lîng ®Ó cÊp giÊy
chøng nhËn phÈm chÊt JAS ë NhËt B¶n cã thÓ do 3 lo¹i tæ chøc sau
thùc hiÖn:
1-Çc tæ chøc gi¸m ®Þnh thuéc Bé n«ng, L©m, Ng nghiÖp
2-Çc tæ chøc gi¸m ®Þnh cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng
3-Çc tæ chøc gi¸m ®Þnh JAS kh¸c.
LuËt JAS ®îc söa dæi vµo n¨m 1983, çc nhµ s¶n xuÊt níc ngoµi
còng cã thÓ ®îc cÊp giÊy chøng nhËn phÈm chÊt JAS, nÕu s¶n phÈm
cña hä ®¹t çc tiªu chuÈn do JAS ®Ò ra. §Ó bao qu¸t c¶ çc nhµ s¶n xuÊt
níc ngoµi, hÖ thèng tiªu chuÈn JAS ®· cã nh÷ng thay ®æi thÝch hîp vµo
th¸ng 3 n¨m 1986, theo ®ã çc tæ chøc gi¸m ®Þnh chÊt lîng NhËt B¶n cã
thÓ sö dông çc kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh cña çc tæ chøc gi¸m ®Þnh níc
ngoµi do bé trëng Bé N«ng, L©m, Ng nghiÖp chØ ®Þnh.
§a sè çc s¶n phÈm nh thùc phÈm ®ãng hép, níc hoa qu¶, çc s¶n
phÈm chÕ biÕn tõ cµ chua, dÊm bçng, thÞt lîn hun khãi ®îc s¶n xuÊt t¹i
NhËt ®Òu mang dÊu chÊt lîng JAS.
ViÖc sö dông dÊu chøng nhËn phÈm chÊt JAS trªn nh·n hiÖu s¶n
phÈm lµ tù nguyÖn vµ çc nhµ s¶n xuÊt còng nh çc nhµ b¸n lÎ kh«ng bÞ
buéc ph¶i s¶n xuÊt hay kinh doanh çc s¶n phÈm cã chÊt lîng tiªu chuÈn
JAS. Tuy nhiªn, çc quy ®Þnh vÒ viÖc ghi nh·n s¶n phÈm lµ b¾t buéc víi
nh÷ng s¶n phÈm do Bé N«ng, L©m, Ng nghiÖp quy ®Þnh.
Mét s¶n phÈm bÞ buéc ph¶i tu©n theo çc quy ®Þnh vÒ nh·n chÊt
lîng JAS khi cã ®Çy ®ñ çc ®iÒu kiÖn sau:
- S¶n phÈm ph¶i lµ mét n«ng s¶n hoÆc lµ n«ng s¶n mµ ®· cã hoÆc
trong mét t¬ng lai gÇn sÏ cã mét tiªu chuÈn JAS ®îc quy ®Þnh cho nã.
- S¶n phÈm ®ã ph¶i lµ mét s¶n phÈm cã chÊt lîng khã x¸c ®Þnh.
Trang 33

- Lµ s¶n phÈm mµ ngêi tiªu dïng cÇn biÕt ®îc chÊt lîng cña nã tríc
khi quyÕt ®Þnh mua.
Bé N«ng, L©m, Ng nghiÖp ®Æt ra çc tiªu chuÈn vÒ viÖc ghi nh·n
chÊt lîng vµ buéc tÊt c¶ çc nhµ s¶n xuÊt ph¶i tu©n thñ çc tiªu chuÈn
®ã, çc quy ®Þnh nµy ®îc ¸p dông ®èi víi c¶ çc s¶n phÈm nhËp khÈu.
Ngêi tiªu dïng NhËt B¶n rÊt tin tëng ®èi víi chÊt lîng cña çc s¶n phÈm ®-
îc ®ãng dÊu JAS. V× vËy, çc nhµ s¶n xuÊt níc ngoµi khi xuÊt khÈu
hµng hãa vµo NhËt B¶n cã ®îc dÊu chøng nhËn chÊt lîng JAS sÏ t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiªu thô hµng hãa cña m×nh t¹i ®©y.
2.2.3 Çc dÊu chøng nhËn chÊt lîng kh¸c
Ngoµi tiªu chuÈn JIS vµ JAS cßn cã nhiÒu lo¹i dÊu chÊt lîng kh¸c
®îc sö dông ë NhËt.
B¶ng 4
ý nghÜa dÊu ch÷ liªn quan ®Õn chÊt lîng vµ ®é an toµn
ý nghÜa Ph¹m vi sö dông
DÊu Q: ChÊt lîng vµ ®é ®ång
nhÊt cña s¶n phÈm
Dïng cho çc lo¹i s¶n phÈm dÖt bao gåm: quÇn ¸o
trÎ con vµ çc lo¹i quÇn ¸o kh¸c, kh¨n tr¶i giêng.
DÊu G: ThiÕt kÕ, dÞch vô,
sau khi b¸n vµ chÊt lîng
Dïng cho çc s¶n phÈm nh m¸y ¶nh, m¸y mãc thiÕt
bÞ, ®å thñy tinh, ®å gèm, ®å v¨n phßng, s¶n
phÈm may mÆc vµ néi thÊt.
DÊu S: §é an toµn Dïng cho nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸ dµnh cho trÎ
con, ®å dïng gia dông, dông cô thÓ thao.
DÊu S.G: §é an toµn (b¾t
buéc)
Xe tËp ®i, xe ®Èy, nåi ¸p xuÊt, mò ®i xe ®¹p vµ
mò bãng chÇy vµ çc hµng ho¸ kh¸c.
DÊu Len Dïng cho sîi len nguyªn chÊt, quÇn ¸o len nguyªn
chÊt, ®å len ®an, th¶m, hµng dÖt kim, cã trªn 99%
len míi.
DÊu SIF: Çc hµng may mÆc
cã chÊt lîng tèt
Hµng may mÆc nh quÇn ¸o nam, n÷, «, ¸o kho¸c,
bal« vµ çc s¶n phÈm phôc vô cho thÓ thao.
Nguån: Phßng Th¬ng m¹i vµ C«ng NghiÖp ViÖt Nam
2.2.4 Çc quy ®Þnh vÒ ghi nh·n s¶n phÈm
§èi víi mét sè s¶n phÈm quy ®Þnh vÒ ghi nh·n s¶n phÈm lµ b¾t
buéc. Çc s¶n phÈm ph¶i buéc d¸n nh·n ®îc chia thµnh 4 nhãm: S¶n
phÈm dÖt, s¶n phÈm nhùa, ®å ®iÖn, thiÕt bÞ ®iÖn vµ nhiÒu lo¹i s¶n
Trang 34

phÈm kh¸c nh «, kÝnh r©m. HiÖn nay theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã
kho¶ng 100 mÆt hµng bÞ buéc ph¶i d¸n nh·n chÊt lîng.
- Çc s¶n phÈm dÖt gåm: v¶i, quÇn, v¸y, ¸o nØ, ¸o s¬ mi, ¸o ma, ca
v¸t, kh¨n tr¶i giêng, m¸y hót bôi, qu¹t, tivi.
- S¶n phÈm nhùa gåm: b¸t, ®Üa, chËu giÆt.
Trong çc s¶n phÈm kh¸c th× bét giÆt, g¨ng tay da, bµn ch¶i ®¸nh r¨ng lµ
çc s¶n phÈm ph¶i d¸n nh·n chÊt lîng.
Çc nh·n chÊt lîng ®îc d¸n lªn s¶n phÈm gia dông gióp cho ngêi tiªu
dïng®îc biÕt çc th«ng tin vÒ chÊt lîng s¶n phÈm vµ lu ý khi sö dông.
2.3 DÊu tiªu chuÈn m«i trêng Ecomark
VÊn ®Ò m«i trêng ®ang ®îc sù quan t©m cña ngêi tiªu dïng NhËt
B¶n. Côc m«i trêng cña NhËt ®ang khuyÕn khÝch ngêi tiªu dïng sö dông
çc s¶n phÈm kh«ng lµm h¹i sinh th¸i (kÓ c¶ çc s¶n phÈm trong níc còng
nh nhËp khÈu), çc s¶n phÈm nµy ®îc ®ãng dÊu “Ecomark”.
§Ó ®îc ®ãng dÊu Ecomark, s¶n phÈm ph¶i ®¹t ®îc Ýt nhÊt mét trong çc
tiªu chuÈn sau:
- ViÖc sö dông s¶n phÈm ®ã kh«ng g©y « nhiÔm tíi m«i trêng
hoÆc cã nhng Ýt.
- ViÖc sö dông s¶n phÈm ®ã mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho m«i trêng.
- ChÊt th¶i sau khi sö dông kh«ng g©y h¹i cho m«i trêng hoÆc
g©y h¹i rÊt Ýt.
- S¶n phÈm ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc b¶o vÖ m«i trêng ngoµi
çc çch kÓ trªn.
Ecomark kh«ng ®a ra çc tiªu chuÈn vµ còng kh«ng nãi lªn chÊt l-
îng hay tÝnh an toµn cña s¶n phÈm. Ecomark ra ®êi n¨m 1989, ®Õn nay
dÊu nµy ®îc rÊt nhiÒu ngêi NhËt biÕt ®Õn. Çc c«ng ty níc ngoµi cã thÓ
xin dÊu chøng nhËn Ecomark th«ng qua çc nhµ nhËp khÈu.
2.4 LuËt tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm
Trang 35

LuËt tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm ®· ®îc ban hµnh vµo th¸ng 7-1995 ®Ó
b¶o vÖ ngêi tiªu dïng. LuËt nµy quy ®Þnh r»ng nÕu nh mét s¶n phÈm cã
khuyÕt tËt g©y ra “th¬ng tÝch cho ngêi hoÆc thiÖt h¹i vÒ cña c¶i” th×
n¹n nh©n cã thÓ ®ßi ngêi s¶n xuÊt båi thêng cho çc thiÖt h¹i x¶y ra liªn
quan ®Õn s¶n phÈm cã khuyÕt tËt vµ cã quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a thiÖt
h¹i vµ khuyÕt tËt cña s¶n phÈm. LuËt tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm còng ®îc ¸p
dông ®èi víi çc s¶n phÈm nhËp khÈu.
2.5 LuËt vÖ sinh thùc phÈm
LuËt vÖ sinh thùc phÈm quy ®Þnh cho tÊt c¶ çc thùc phÈm vµ ®å
uèng tiªu dïng ë NhËt B¶n. Hµng s¶n xuÊt trong níc vµ hµng ngo¹i ®Òu
chÞu quy ®Þnh gièng nhau theo luËt vµ ®îc chia thµnh nhiÒu nhãm: çc
gia vÞ thùc phÈm, çc m¸y mãc dïng ®Ó s¶n xuÊt chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n
thùc phÈm, çc dông cô ®ùng vµ bao b× cho çc gia vÞ còng nh cho thùc
phÈm, ®å ch¬i trÎ em vµ çc chÊt tÈy röa dïng cho viÖc lµm s¹ch thùc
phÈm vµ ®å ¨n. Çc lo¹i hµng nµy khi ®a vµo sö dông ph¶i cã giÊy phÐp
cña Bé Y tÕ vµ phóc lîi NhËt B¶n.
Bé luËt VÖ sinh thùc phÈm ¸p dông cho c¶ hµng néi, hµng nhËp
khÈu, cÇn ph¶i hiÓu ®óng chÕ ®é qu¶n lý vÒ sinh thùc phÈm ®Ó cã
thÓ kinh doanh thµnh c«ng ë NhËt B¶n.
2.6 HÖ thèng ph©n phèi
Chøc n¨ng cña hÖ thèng ph©n phèi ë NhËt B¶n kh«ng cã g× kh¸c
biÖt l¾m so víi çc níc kh¸c. Nã gióp cho viÖc di chuyÓn hµng hãa tõ
s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng. Nã ®ång thêi ®ãng vai trß lµ kªnh b¸n hµng cho
nhµ s¶n xuÊt vµ kªnh mua hµng cho ngêi tiªu dïng. HÖ thèng ph©n phèi
cña NhËt bao gåm hai cÊp, ®ã lµ çc kh©u, mèi quan hÖ gi÷a çc nhµ
s¶n xuÊt (nhµ xuÊt khÈu), çc c«ng ty th¬ng m¹i, çc nhµ b¸n bu«n vµ çc
nhµ b¸n lÎ (cöa hµng b¸ch ho¸, siªu thÞ, çc cöa hµng tiÖn dông, çc cöa
hµng b¸n lÎ chuyªn doanh, çc trung t©m bu«n b¸n ë çc khu phè cã nhiÒu
Trang 36

cöa hµng b¸n lÎ, hoÆc çc dÞch vô b¸n hµng qua hÖ thèng th«ng tin,
truyÒn h×nh phôc vô tËn ®Þa chØ ngêi tiªu dïng).
Çc kªnh ph©n phèi hµng nhËp khÈu thay ®æi tuú theo tõng lo¹i
s¶n phÈm, m¹ng líi b¸n bu«n vµ çc c«ng ty tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy.
ë NhËt b¶n, ho¹t ®éng vµ chøc n¨ng cña c«ng ty ngo¹i th¬ng gi÷
mét vai trß quan träng trong viÖc xuÊt khÈu cña çc nhµ s¶n xuÊt níc
ngoµi vµo thÞ trêng NhËt B¶n. Çc c«ng ty ngo¹i th¬ng cã hai chøc n¨ng.
Thø nhÊt lµ thóc ®Èy b¸n bu«n víi chøc n¨ng lµ nh÷ng nhµ trung gian.
Thø hai lµ çc c«ng ty ngo¹i th¬ng thùc hiÖn hµng lo¹t çc c«ng viÖc nh:
cung cÊp vèn, g¸nh chÞu rñi ro, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, bu«n b¸n, tæ
chøc vµ ®Çu t. Ngoµi ra, çc c«ng ty ngo¹i th¬ng cßn thùc hiÖn chøc
n¨ng cung cÊp th«ng tin.
Cã thÓ nãi hÖ thèng ph©n phèi ë NhËt B¶n rÊt phøc t¹p vµ cã çc
®Æc ®iÓm chñ yÕu sau:
• Cã rÊt nhiÒu cöa hµng b¸n lÎ. Nãi çch kh¸c, mËt ®é cöa hµng
b¸n lÎ rÊt ®«ng.
• Gi÷a çc nhµ chÕ t¹o vµ çc nhµ b¸n lÎ tån t¹i rÊt nhiÒu cÊp ph©n
phèi trung gian
• Tån t¹i hÖ thèng duy tr× bÝa b¸n lÎ.
Gi÷a çc nhµ s¶n xuÊt vµ b¸n lÎ cã sù liªn kÕt rÊt chÆt chÏ, thÓ
hiÖn ë chç çc nhµ s¶n xuÊt cung cÊp vèn cho çc nhµ b¸n bu«n; çc nhµ
b¸n bu«n l¹i cung cÊp tµi chÝnh cho çc nhµ b¸n lÎ. Çc nhµ s¶n xuÊt thùc
hiÖn chÕ ®é chiÕt khÊu hoa hång thêng xuyªn vµ réng r·i, s½n sµng
mua l¹i hµng nÕu kh«ng b¸n ®îc, çc nhµ b¸n lÎ thêng chØ kinh doanh
mét sè hµng hãa cña çc nhµ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh ë trong níc. Mèi quan
hÖ gi÷a çc nhµ s¶n xuÊt vµ çc nhµ ph©n phèi, b¸n lÎ rÊt kh¨ng khÝt,
bÒn v÷ng khiÕn cho hµng hãa níc ngoµi rÊt khã kh¨n th©m nhËp thÞ tr-
êng NhËt B¶n, më réng ®¹i lý tiªu thô.
Trang 37

II. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt nhËp khÈu ViÖt-NhËt vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng
çc rµo c¶n kü thuËt cña Doanh nghiÖp ViÖt Nam
1. Kim ng¹ch, c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu ViÖt-NhËt
1.1 Kim ng¹ch
DiÔn biÕn cña ®éng th¸i cÊu thµnh gi¸ trÞ xuÊt nhËp khÈu ViÖt-
NhËt tõ ®Çu thËp kû 90 ®Õn nay x¶y ra theo chiÒu híng: phÝa ViÖt
Nam chñ yÕu lµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu trong khi phÝa NhËt B¶n th× chñ yÕu
lµ gi¸ trÞ nhËp khÈu. Do ®ã dÉn ®Õn t×nh h×nh lµ çn c©n th¬ng m¹i
ViÖt-NhËt ngµy cµng xuÊt siªu lín h¬n vÒ phÝa ViÖt Nam. Cô thÓ, nÕu
n¨m 1988 lµ n¨m ®Çu tiªn ViÖt Nam xuÊt siªu sang NhËt chØ cã 2 triÖu
USD th× n¨m sau ®ã, n¨m 1989 ®· xuÊt siªu 178 triÖu USD, çc n¨m tiÕp
theo ®Òu t¨ng liªn tôc, n¨m 1990 lµ 381 triÖu USD, n¨m 1992 lµ 419 triÖu
USD... n¨m 1995 lµ 795 triÖu USD vµ n¨m 1997 ®· lªn ®Õn 915 triÖu
USD, gÊp 2,2 lÇn so víi n¨m 1992 vµ gÊp 457,5 lÇn so víi n¨m 1988.
ChÝnh v× xuÊt siªu cña ViÖt Nam sang NhËt ®· diÔn ra liªn tôc hµng
n¨m vµ n¨m sau ®Òu cao h¬n n¨m tríc ®· khiÕn cho t¨ng trëng xuÊt khÈu
cña ViÖt Nam sang NhËt lu«n lu«n cao h¬n so víi t¨ng trëng cña nhËp
khÈu tõ NhËt sang ViÖt Nam. Cô thÓ, tÝnh chung cho c¶ 10 n¨m (1988-
1997), kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt-NhËt ®¹t 16.895 triÖu USD, trong
®ã xuÊt khÈu lµ 11.023 triÖu USD vµ nhËp khÈu lµ 5.872 triÖu USD.
Tèc ®é t¨ng trëng th¬ng m¹i b×nh qu©n hµng n¨m gi÷a ViÖt Nam vµ
NhËt B¶n lµ 28,5%, trong ®ã t¨ng trëng xuÊt khÈu lµ 32,7% vµ nhËp
khÈu lµ 27,2%. TÝnh chung cho c¶ 10 n¨m ®ã, ViÖt Nam ®· xuÊt siªu
sang NhËt 5.151 triÖu USD, chiÕm 46,7% tæng KNXK vµ 30,5% tæng
KNXNK. Trong ®ã, nÕu lµm phÐp ph©n tÝch so s¸nh sè liÖu tæng céng
xuÊt siªu cña 5 n¨m sau (1993-1997) víi tæng céng xuÊt siªu cña 5 n¨m
tríc (1988-1992) ta thÊy 5 n¨m sau ®¹t xuÊt siªu tæng céng lµ 3.726 triÖu
Trang 38

USD t¨ng gÊp 2,6 lÇn so víi tæng céng xuÊt siªu cña 5 n¨m tríc ®· ®¹t ®îc
lµ 1.426 triÖu USD.
Nh vËy, cho ®Õn kÕt thóc n¨m 1997, trong quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a
ViÖt Nam vµ NhËt B¶n, ta thÊy ®éng th¸i tiÕn triÓn KNXNK nãi chung vµ
KNXK nãi riªng vÒ phÝa ViÖt Nam lµ lu«n trong xu thÕ ph¸t triÓn kh¶
quan kÓ c¶ vÒ tèc ®é t¨ng trëng vµ quy m« gi¸ trÞ ®· ®¹t ®îc. Bíc sang
n¨m 1998 vµ tiÕp sau ®ã lµ n¨m 1999, cã mét t×nh h×nh lµ bøc tranh
bu«n b¸n ®ã ®· kh¸c tríc. C¨n cø vµo c¸c kÕt qu¶ tæng hîp sè liÖu thèng
kª cña Tæng côc thuÕ Bé Tµi chÝnh, Bé C«ng th¬ng NhËt B¶n vµ Héi
MËu dÞch NhËt-ViÖt ta thÊy c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai níc
®Òu ch÷ng l¹i, thËm chÝ ®· cã sù suy gi¶m h¬n tríc (tuy cha nhiÒu) c¶
vÒ tèc ®é t¨ng trëng vµ quy m« gi¸ trÞ. NÕu nh n¨m 1997 KNXNK ®¹t ®îc
vÒ phÝa ViÖt Nam lµ 419,37 tû yªn, t¨ng h¬n 22,1% so víi n¨m 1996; th×
sang n¨m 1998 víi KNXNK ®¹t ®îc 402,73 tû yªn ®· bÞ gi¶m 4% so víi
n¨m 1997. Vµ n¨m 1999, tÝnh ®Õn 7/1999, ta ®· ®¹t ®îc KNXNK lµ
215,84 tû yªn, bÞ gi¶m 6,1% so víi 7 th¸ng cïng kú n¨m 1998. NÕu tÝnh
riªng ho¹t ®éng xuÊt khÈu ta thÊy, KNXK ®¹t ®îc cña n¨m 1997 lµ 264,47
tû yªn, t¨ng h¬n 20,5% so víi n¨m 1996, thÕ nhng sang n¨m 1998 víi
228,93 tû yªn, KNXK ®· bÞ gi¶m tíi 13,4% so víi n¨m 1997, cßn trong 7
th¸ng ®Çu n¨m 1998, ta ®· ®¹t LNXK lµ 119,3 tû yªn nÕu so víi 7 th¸ng
cïng kú n¨m tríc lµ ®· bÞ gi¶m 9,9%. T×nh h×nh suy gi¶m còng x¶y ra t-
¬ng tù víi ho¹t ®éng nhËp khÈu: n¨m 1998 ®· ®¹t ®îc KNNK lµ 173,8 tû
yªn, chØ t¨ng cã 12,2% so víi n¨m 1997 (trong khi n¨m 1997 ®· t¨ng tíi
24,9% so víi n¨m 1996)l vµ 7 th¸ng ®Çu n¨m 1999 ®· ®¹t KNNK lµ 96,53
tû yªn, so víi 7 th¸ng ®Çu n¨m 1998 ®· gi¶m 0,9%.
Trong mÊy n¨m gÇn ®©y kim ng¹ch 2 chiÒu lu«n ë møc 4,7 tû-4,8
tû USD, trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang NhËt ë møc
2,5 tû- 2,6 tû USD. Mét ®iÒu ®¸ng chó ý lµ ViÖt nam lu«n xuÊt siªu ®èi
Trang 39

víi NhËt b¶n trong h¬n 10 n¨m qua (riªng n¨m 2001 lµ kh¶ng 300 triÖu
USD).
Trong n¨m 2002, xuÊt khÈu ®¹t 2,43 tû USD, gi¶m nhÑ so víi n¨m
2001 (gi¶m 2,8%). Nh vËy ®©y lµ n¨m thø 3 liªn tiÕp xuÊt khÈu cña ta
sang thÞ trêng NhËt B¶n gi¶m. NhËp khÈu l¹i t¨ng m¹nh (2,5tû USD) so
víi n¨m 2001(t¨ng 13,12%) dÉn tíi nhËp siªu 71 triÖu USD. Tuy con sè
nµy kh«ng lín nhng ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn ta nhËp siªu tõ NhËt sau h¬n 10
n¨m liªn tiÕp xuÊt siªu sang thÞ trêng nµy.
B¶ng 5
Gi¸ trÞ xuÊt nhËp khÈu hµng hãa ViÖt-NhËt
N¨m XuÊt
(TriÖ
u
USD)
NhËp
(TriÖu
USD)
Kim ng¹ch
xuÊt nhËp
khÈu ViÖt-
NhËt
(TriÖu USD)
Tæng kim ng¹ch
xuÊt nhËp khÈu
cña ViÖt Nam
(TriÖu USD)
Tû träng (%) bu«n
b¸n ViÖt-NhËt so víi
bu«n b¸n cña ViÖt
Nam víi thÕ giíi
1990 14 95 809 4.289 18,9
1991 217 662 879 4.438 19,8
1992 451 870 1.321 5.512 25,8
1993 639 1.069 1.708 6.904 24,7
1994 644 1.351 1.994 9.880 20,2
1995 921 1.716 2.638 12.700 20,8
1997 2.193 1.293 3.481 20.105 17,3
1998 1.850 1.380 3.230 20.855 16,0
1999 1.950 1.450 3.400 21.250 16,5
2000 2.621 2.250 4.871 25.530 18,4
2001 2.509 2.215 4.724 25.615 18,2
2002 2.438 2.509 4.947 26.854 19,0
Nguån: Bé Th¬ng M¹i ViÖt Nam
Nh vËy lµ nh÷ng ph©n tÝch, lý gi¶i trªn ®©y vÒ diÔn biÕn ®éng
th¸i tèc ®é t¨ng trëng vµ quy m« gi¸ trÞ bu«n b¸n ViÖt-NhËt thÓ hiÖn ë
KNXNK, KNXK trong nh÷ng n¨m võa qua vÒ c¬ b¶n ®· cho thÊy kim
ng¹ch bu«n b¸n ViÖt-NhËt kÓ c¶ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu ®Òu ®· t¨ng
nhanh, t¬ng ®èi æn ®Þnh. Thùc tiÔn cho thÊy thÞ trêng NhËt B¶n ®·
chÊp nhËn hµng hãa ViÖt Nam, triÓn väng sÏ cßn t¨ng nhanh h¬n n÷a
Trang 40

trong thêi gian tíi khi mµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ khu vùc
qua ®i cïng víi viÖc kinh tÕ NhËt B¶n dÇn phôc håi trë l¹i. Ngoµi ra, trêng
hîp ngîc l¹i ®èi víi hµng NhËt B¶n xuÊt khÈu sang thÞ trêng ViÖt Nam,
thùc tiÔn ph¸t triÓn còng ®· cho thÊy kÓ tõ ®Çu thËp niªn 90 ®Õn nay,
KNNK cña ViÖt Nam ®èi víi hµng hãa xuÊt tõ thÞ trêng NhËt B¶n còng
®· t¨ng nhanh mÆc dï cßn nhiÒu khã kh¨n x¶y ra lµm cho ho¹t ®éng
nhËp khÈu ®· bÞ gi¶m m¹nh h¬n so víi sù gi¶m cña ho¹t ®éng xuÊt
khÈu. Song nh×n vµo xu thÕ ph¸t triÓn, chóng ta vÉn cã thÓ hy väng
r»ng nhê cã ®Èy m¹nh t¨ng cêng xuÊt khÈu, chóng ta sÏ cã ®Çy ®ñ kh¶
n¨ng ®Ó t¨ng nhanh nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng cÇn thiÕt cho sù thóc
®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
1.2 C¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu cña VN - NhËt B¶n
1.2.1 C¬ cÊu çc s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ yÕu
Xem xÐt tû träng gi¸ trÞ xuÊt khÈu tõng lo¹i hµng trong tæng gi¸ trÞ
xuÊt khÈu hµng n¨m, ®· cã diÔn biÕn nh sau (%):
B¶NG 6
1990 1992 1995 1997 1999 2001 2002
DÇu th« 64,4 60 35,5 27,6 28,3 20,2 13,6
S¾t vôn 3,3
Gç 5,3 7
T«m ®«ng l¹nh 16,4 12,1 11,1 11
Mùc kh« 1,6 2,2 4
Hµng dÖt may 3,3 4,8 4,5 5,2 31,1 26,7
GiÇy dÐp 3,6 3,5
Than kh«ng
khãi
2,3 3,3 3,1 3
D©y vµ çp
®iÖn
7,6 9,5
H¶i s¶n 12 25 30,3
Nguån: H¶i Quan ViÖt Nam
Trªn ®©y lµ danh môc çc mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu chiÕm tû
träng lín nhÊt trong tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu tõng n¨m cña níc ta. Cã thÓ
thÊy r»ng c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang NhËt b¶n vÉn cha cã
Trang 41

thay ®æi g× lín. §iÒu ®ã cã nghÜa cho ®Õn nay, c¬ cÊu hµng xuÊt
khÈu cña ta vÉn cßn ®¬n gi¶n. DiÖn mÆt hµng xuÊt khÈu, nhÊt lµ çc
mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cßn kh¸ hÑp, cha cã thay ®æi nhiÒu so víi
nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 90. MÆc dï, nÕu xÐt riªng vÒ viÖc phÊn ®Êu
gi¶m tû träng xuÊt çc s¶n phÈm th«, t¨ng tû träng xuÊt çc s¶n phÈm ®·
qua c«ng nghiÖp chÕ biÕn th× ta còng ®· cã nhiÒu tiÕn bé. Cô thÓ,
nÕu nh nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 90, hµng xuÊt sang NhËt b¶n cña ta
chñ yÕu lµ nguyªn liÖu th« vµ s¶n phÈm s¬ chÕ, chiÕm ®Õn 90%
KNXK, trong ®ã riªng dÇu th« ®· chiÕm ®Õn 60%, th× hiÖn nay ®· gi¶m
xuèng nhiÒu, nhng vÉn cßn tíi trªn 50% lµ nguyªn liÖu th« vµ s¶n phÈm
s¬ chÕ. MÆt hµng chñ yÕu cña ta xuÊt sang NhËt ®Õn nay vÉn lµ dÇu
th«, h¶i s¶n, dÖt may, than ®¸, giÇy dÐp, cµ phª vµ mét sè mÆt hµng
n«ng s¶n kh¸c, ngoµi ra lµ hµng tiªu dïng trong gia ®×nh nh dông cô gia
®×nh, vali, cÆp tói, x¾c çc lo¹i...
VÒ xuÊt khÈu: KNXK gi¶m chñ yÕu lµ do mÆt hµng dÇu th« tríc
®©y chiÕm tû träng lín trong xuÊt khÈu cña ta sang NhËt, nay sôt gi¶m
vÒ c¶ sè lîng lÉn kim ng¹ch. Trong khi çc mÆt hµng chñ lùc ngoµi dÇu
th« hÇu hÕt ®Òu t¨ng so víi n¨m 2001. Bªn c¹nh çc mÆt hµng chñ lùc
truyÒn thång nh dÇu th«, cµ phª, chÌ, g¹o, hµng dÖt may, h¶i s¶n... ®·
xuÊt hiÖn mét sè mÆt hµng míi vµo thÞ trêng, nhng ®· ®¹t kim ng¹ch
®¸ng khÝch lÖ vµ kh«ng ngõng t¨ng trëng lµ d©y ®iÖn vµ çp ®iÖn 174
triÖu USD, rau qu¶ 14 triÖu USD, cao su kho¶ng trªn 10 triÖu USD, h¹t
®iÒu 5 triÖu USD, dÇu ¨n vµ chÌ ®Òu ®¹t kho¶ng 3 triÖu USD.
B¶ng 7
10 MÆt hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang NhËt cã kim ng¹ch lín nhÊt n¨m 2001 vµ
2002
2001 2002
Sè TT Tªn hµng TrÞ gi¸
(triÖu
Tªn hµng TrÞ gi¸
(triÖu
Trang 42

USD) USD)
01 Hµng dÖt may 591,50 H¶i s¶n 555,44
02 H¶i s¶n 474,76 Hµng dÖt may 489,95
03 DÇu th« 384,69 DÇu th« 249,85
04 D©y ®iÖn vµ çp ®iÖn 145,66 D©y ®iÖn vµ çp ®iÖn 174,10
05 S¶n phÈm gç 100,39 S¶n phÈm gç 128,39
06 GiÇy dÐp 64,40 M¸y tÝnh& linh kiÖn 57,11
07 M¸y tÝnh& linh kiÖn 50,82 GiÇy dÐp 53,92
08 Than ®¸ 35,59 Than ®¸ 48,50
09 S¶n phÈm nhùa 28,27 Thñ c«ng mü nghÖ 43,17
10 Thñ c«ng mü nghÖ 25,16 S¶n phÈm nhùa 30,16
Nguån: H¶i quan ViÖt Nam
1.2.2 VÒ c¬ cÊu s¶n phÈm nhËp khÈu chñ yÕu
Còng theo çch xem xÐt nh ®èi víi c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ
yÕu, c¬ cÊu hµng nhËp khÈu chñ yÕu tõ NhËt B¶n sang níc ta cã ®éng
th¸i tiÕn triÓn nh sau (%):
B¶ng 8
1990 1992 1995 1997 1999 2001 2002
Tivi 12,8 17,2
Xe m¸y 12,3 11,8 4,6 4,9 2,3 3,3
« t« 9,6 15 9,2 3,8 3,5 7,4 9,5
S¾t thÐp èng 2,9 2,9 2 2,2
M¸y quay video 6,9
M¹ng ®iÖn tho¹i 4,9
DÇu nhÑ 2,1 2,4
ThÐp hîp kim 3,1 2,2 2 2,2
M¹ch ®iÖn tö 7,4 7,8 14,8 13,6
Sîi tæng hîp 2 1,8
M¸y kh©u 1,9 1,7
M¸y x©y dùng 2,3 2,8 38,5 42,2
Hµng v¶i dÖt 2 1,8
S¾t thÐp çc lo¹i 11,6 17,3
ChÊt dÎo 3,4 3,5
Nguån: H¶i Quan ViÖt Nam
N¨m 1990 mÆt hµng «t« bÞ gi¶m xuèng so víi n¨m 1989 lµ do chñ tr¬ng
h¹n chÕ cña Nhµ níc, nhng sang ®Õn ®Çu n¨m 1991 th× «t« nhËp vµo
ViÖt nam l¹i t¨ng ®ét biÕn, ®Æc biÖt lµ sè «t« t¸i xuÊt qua biªn giíi ViÖt-
Trung kh«ng thÓ tÝnh chÝnh x¸c ®îc.
Trang 43

N¨m 1995 tivi kh«ng nhËp lµ do Nhµ níc ban hµnh v¨n b¶n cÊm nhËp
khÈu t¹m thêi mÆt hµng nµy ®Ó hç trî cho ngµnh s¶n xuÊt tivi trong níc
cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. N¨m 2002, do tèc ®é ®« thÞ hãa, x©y dùng lín
nªn nhu cÇu vÒ m¸y mãc x©y dùng t¨ng ®ét biÕn.
Trªn ®©y lµ ®éng th¸i tiÕn triÓn cña c¬ cÊu çc mÆt hµng nhËp khÈu tõ
NhËt B¶n theo çc n¨m. Theo ®ã, ta cã thÓ thÊy r»ng çc hµng ho¸ nhËp
khÈu tõ NhËt B¶n vÉn kh¸ ®a d¹ng nh çc n¨m tríc vµ chñ yÕu vÉn tËp
trung vµo mét sè lo¹i nh m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghiÖp vµ x©y dùng
(t¨ng ®ét biÕn trong 2 n¨m 2001 vµ 2002), nguyªn nhiªn liÖu, hµng ®iÖn
tö, «t« vµ xe m¸y.
B¶ng 9
10 MÆt hµng ViÖt Nam nhËp khÈu tõ NhËt cã kim ng¹ch lín nhÊt n¨m 2001 vµ 2002:
2001 2002
Sè TT Tªn hµng TrÞ gi¸
(triÖu
USD)
Tªn hµng TrÞ gi¸
(triÖu
USD)
01 M¸y mãc thiÕt bÞ phô
tïng
580,53 M¸y mãc thiÕt bÞ phô
tïng
702,88
02 Linh kiÖn vi tÝnh &
®iÖn tö
299,00 S¾t thÐp çc lo¹i 287,94
03 NPL dÖt may da 221,91 Linh kiÖn vi tÝnh &
®iÖn tö
226,99
04 S¾t thÐp çc lo¹i 175,08 ¤ t« d¹ng CKD,SKD 158,29
05 ¤ t« d¹ng CKD,SKD 111,61 NPL dÖt may da 149,74
06 ChÊt dÎo nguyªn liÖu 49,23 ChÊt dÎo nguyªn liÖu 44,54
07 Xe m¸y d¹ng CKD,IKD 22,70 Xe m¸y d¹ng CKD,IKD 40,70
08 Ph©n bãn çc lo¹i 19,30 Ph©n bãn çc lo¹i 24,85
09 T©n dîc 14,54 ¤ t« nguyªn chiÕc çc
lo¹i
20,14
10 ¤ t« nguyªn chiÕc çc
lo¹i
12,94 T©n dîc 7,46
Nguån: H¶i quan ViÖt Nam
Trang 44

Tãm l¹i, cã thÓ rót ra mét sè nhËn ®Þnh c¬ b¶n sau khi ®· xem xÐt thùc
tr¹ng ®éng th¸i tiÕn triÓn c¬ cÊu çc s¶n phÈm xuÊt nhËp khÈu ViÖt -
NhËt nh sau:
Tríc vµ trong thËp kû 90, ViÖt nam xuÊt khÈu sang NhËt b¶n chñ yÕu
(®Õn 90%) lµ çc s¶n phÈm th«, trong ®ã dÇu th« ®· lµ s¶n phÈm xuÊt
khÈu chñ lùc sè 1 kÓ tõ n¨m 1988. Tõ n¨m 1995 ®Õn nay ViÖt nam ngµy
cµng gia t¨ng khèi lîng hµng xuÊt khÈu ®· qua chÕ biÕn (kho¶ng 30%),
tuy nhiªn míi chØ qua s¬ chÕ, cha cã chÕ biÕn s©u vµ tinh.
VÒ nhËp khÈu n¨m 2002: kh¸c so víi çc n¨m tríc, nhËp khÈu t¨ng
m¹nh. Chñ yÕu lµ ë nhãm mÆt hµng m¸y mãc, thiÕt bÞ (t¨ng 21% so víi
n¨m 2001), ¤t« d¹ng CKD, SKD (t¨ng 41%), xe m¸y d¹ng CKD IKD (t¨ng
79%). Sù gia t¨ng nhãm hµng m¸y mãc thiÕt bÞ ph¶n ¸nh sù gia t¨ng trë
l¹i cña FDI NhËt B¶n vµo ViÖt Nam vµ lµ sù gia t¨ng mang tÝnh tÝch cùc.
Bªn c¹nh ®ã, thÞ trêng l¾p r¸p «t«, xe m¸y ViÖt Nam trong n¨m 2002 ph¸t
triÓn m¹nh kÐo theo nhu cÇu nhËp khÈu linh kiÖn. Dù kiÕn trong n¨m
nay, do sù qu¶n lý chÆt chÏ cña Nhµ níc, nhãm mÆt hµng «t«, xe m¸y
d¹ng linh kiÖn nhËp khÈu sÏ gi¶m.
Çc mÆt hµng nhËp khÈu ®a d¹ng tõ t©n dîc, linh kiÖn vi tÝnh vµ
®iÖn tö, m¸y mãc thiÕt bÞ phô tïng ®Õn nguyªn, phô liÖu dÖt may, da,
«t« d¹ng CKD-SKD vµ nguyªn chiÕc, xe m¸y d¹ng CKD-SKD-IKD, s¾t
thÐp, x¨ng dÇu, ph©n bãn, v.v...
Çc mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt nam sang NhËt ®·
ngµy cµng ®a d¹ng ho¸ h¬n ®Ó kÞp thêi phô hîp víi lîi thÕ so s¸nh s½n
cã cña ®Êt níc vµ ®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu dïng cña thÞ trêng NhËt B¶n.
Tuy nhiªn sù tiÕn bé ®ã vÉn chËm. MÆt hµng ®· cã sù thay ®æi (tríc
n¨m 1988 lµ than ®¸, cao su, g¹o... nhng hiÖn nay ®· lµ dÇu th«, thñy h¶i
s¶n, hµng may mÆc) nhng lo¹i hµng cßn chËm thay ®æi, vÉn chñ yÕu
lµ çc s¶n phÈm th«, nhiÒu chÊt lµ nguyªn liÖu, kho¸ng s¶n, hµng n«ng-
Trang 45

l©m-ng nghiÖp, cha cã hµng c«ng nghiÖp kü thuËt cao do chÝnh ViÖt
Nam chÕ t¹o.
C¬ cÊu hµng nhËp khÈu tõ NhËt b¶n cña ViÖt nam hÇu nh Ýt thay
®æi, vÉn lµ hµng chÕ t¹o vµ nguyªn vËt liÖu xong cã xu híng ngµy cµng
®a d¹ng h¬n vÒ lo¹i hµng. Hµng tiªu dïng gi¶m dÇn vÒ tû träng. Hµng
m¸y mãc, thiÕt bÞ kü thuËt, nguyªn vËt liÖu t¨ng tû träng lªn dÇn nhng
®Õn nay ViÖt nam vÉn cha nhËp ®îc nh÷ng d©y chuyÒn c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i bËc nhÊt.
Víi mét c¬ cÊu çc s¶n phÈm nhËp khÈu nh hiÖn nay lµ ph¶n ¸nh
®óng thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ hai níc; cô thÓ lµ ph¶n ¸nh ®óng tr×nh ®é
ph¸t triÓn, lîi thÕ so s¸nh vµ nhu cÇu mua-b¸n, trao ®æi mËu dÞch cña
mçi níc. ChÝnh v× thÕ quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt-NhËt, nhÊt lµ tõ n¨m
1992 ®Õn nay, ®· ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ, s«i ®éng. §iÒu nµy
xuÊt ph¸t tríc hÕt tõ nhu cÇu, lîi Ých kinh tÕ ®«i bªn cïng gÆp nhau, sau
®ã míi ®Õn çc lý do chñ quan vÒ nhu cÇu chÝnh trÞ, ngo¹i giao vµ çc
®iÒu kiÖn thuËn lîi kh¸ch quan cña m«i trêng chÝnh trÞ, kinh tÕ quèc tÕ.
MÆt kh¸c, còng víi mét c¬ cÊu çc s¶n phÈm xuÊt nhËp khÈu ViÖt-
NhËt nh hiÖn nay ®· ph¶n ¸nh ®óng thùc tr¹ng tr×nh ®é ph¸t triÓn, lîi thÕ
so s¸nh vµ nhu cÇu mua-b¸n, trao ®æi mËu dÞch. V× thÕ hiÖn tîng ViÖt
Nam ngµy cµng xuÊt siªu sang NhËt lµ b×nh thêng, kh«ng ph¶n ¸nh ®ã
lµ “thÕ m¹nh” cña ViÖt Nam hoÆc “thÕ yÕu” cña NhËt b¶n trong ho¹t
®éng ngo¹i th¬ng. Tuy nhiªn, hiÖn tîng nµy sÏ trë thµnh bÊt b×nh thêng,
mang l¹i thua thiÖt cho kinh tÕ ViÖt Nam ngµy cµng lín nÕu nh cø kÐo
dµi m·i t×nh h×nh xuÊt siªu çc s¶n phÈm th« cha qua chÕ t¹o, chÕ biÕn,
hoÆc míi chØ s¬ chÕ. VÊn ®Ò nµy gi¶i quyÕt thÕ nµo cho hiÖu qu¶, do
®ã cÇn thiÕt cã mét chiÕn lîc ph¸t triÓn m¹nh xuÊt khÈu víi viÖc ho¹ch
®Þnh, thùc thi khÈn tr¬ng mét chÝnh s¸ch c¬ cÊu çc s¶n phÈm xuÊt
Trang 46

khÈu n¨ng ®éng, hîp lý. Theo ®ã, hµng lîng chÊt x¸m ngµy cµng t¨ng h¬n
vµ çc s¶n phÈm th« ngµy cµng gi¶m ®i.
2. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ®¸p øng çc rµo c¶n kü thuËt cña hµng xuÊt khÈu
ViÖt Nam
2.1 ChÊt lîng hµng hãa xuÊt khÈu
2.1.1 Tiªu chuÈn chÊt lîng c«ng nghiÖp NhËt B¶n-JIS
§©y lµ mét tiªu chuÈn rÊt míi mÎ ®èi víi çc doanh nghiÖp ViÖt
Nam. ChØ cã mét sè Ýt çc doanh nghiÖp th¬ng m¹i (bao gåm c¶ c«ng ty
liªn doanh vµ quèc doanh) tham gia kinh doanh xuÊt nhËp khÈu çc mÆt
hµng nh s¾t, thÐp, kim lo¹i mÇu hoÆc çc ngµnh c¬ khÝ chÝnh x¸c... víi
NhËt B¶n lµ ¸p dông tiªu chuÈn nµy. H¬n n÷a, ViÖt Nam cha cã quy chÕ
b¾t buéc ¸p dông JIS cho çc s¶n phÈm cña m×nh. Mµ thay vµo ®ã, HÖ
thèng chÊt lîng theo TCVN ®îc hÇu hÕt çc doanh nghiÖp ViÖt Nam
quan t©m ¸p dông. Do vËy chØ cã doanh nghiÖp ®¬n lÎ nµo muèn s¶n
phÈm cña m×nh th©m nhËp ®îc vµo thÞ trêng NhËt B¶n sÏ cè g¾ng cã
®îc giÊy chøng nhËn JIS do Bé trëng Bé Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp
NhËt B¶n cÊp.
KÓ tõ n¨m 1996 ®Õn nay, ViÖt Nam ®· tÝch cùc ¸p dông HÖ thèng
qu¶n lý chÊt lîng theo Tiªu chuÈn Quèc tÕ ISO 9000, HÖ thèng qu¶n lý
m«i trêng ISO 14000, hÖ thèng HACCP, GMP vµ SQF 2000... Song
®iÒu bÊt cËp lµ NhËt B¶n l¹i sö dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng kh¸c
h¼n so víi thÕ giíi, ®ã lµ hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng toµn bé (TQM-Total
Quality Management) vµ nã kh«ng chÞu sù chi phèi cña hÖ thèng qu¶n
lý chÊt lîng theo tiªu chuÈn Quèc tÕ ISO bëi tÝnh u viÖt vµ ®éc lËp.
§iÒu nµy mét phÇn gi¶i thÝch t¹i sao hµng ho¸ cña ViÖt Nam l¹i gÆp rÊt
nhiÒu khã kh¨n trong viÖc x©m nhËp thÞ trêng NhËt B¶n.
2.1.2 Tiªu chuÈn chÊt lîng n«ng nghiÖp NhËt B¶n-JAS
Trang 47

Còng gièng nh tiªu chuÈn JIS, çc doanh nghiÖp ViÖt Nam trong
lÜnh vùc n«ng nghiÖp hÇu hÕt cha hiÓu JAS lµ g×. Çc s¶n phÈm n«ng
nghiÖp ViÖt Nam ®îc chÕ biÕn trªn çc d©y chuyÒn c«ng nghÖ l¹c hËu.
HÖ thèng qu¶n lý tiªu chuÈn con gièng, c©y gièng hoµn toµn ¸p dông hÖ
thèng TCVN. Trªn thùc tÕ còng cha cã mét c¬ quan cã thÈm quyÒn nµo
cña ViÖt Nam tiÕn hµnh tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ tiªu chuÈn JAS cho çc
doanh nghiÖp thuéc lÜnh vùc cã liªn quan hiÓu vµ ¸p dông mµ chØ cã
nh÷ng doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®¬n lÎ cã hµng hãa thuéc lÜnh vùc n«ng
nghiÖp, xuÊt khÈu sang NhËt B¶n tù t×m cho m×nh gi¶i ph¸p ®Ó lµm
sao xin ®îc giÊy chøng nhËn JAS cña Bé N«ng, L©m vµ Ng nghiÖp
NhËt B¶n.
2.1.3 Çc tiªu chuÈn chÊt lîng kh¸c
Ph¶i thõa nhËn r»ng chóng ta ®· cã rÊt nhiÒu cè g¾ng trong viÖc
n©ng cao chÊt lîng hµng hãa, v× thÕ cµng ngµy trong danh môc hµng
xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cµng cã thªm nh÷ng mÆt hµng chiÕm ®îc uy
tÝn cao vÒ chÊt lîng. Ho¹t ®éng ®¨ng ký chÊt lîng hµng hãa ®îc tiÕn
hµnh liªn tôc tõ n¨m 1996 ®Õn 2000 víi kho¶ng 50.000 s¶n phÈm ®îc
®¨ng ký hµng n¨m. Cho ®Õn nay, trªn 22.000 s¶n phÈm cña trªn 7.500
doanh nghiÖp ®· ®îc c«ng bè tiªu chuÈn chÊt lîng vµ cã 235 s¶n phÈm
cña 69 doanh nghiÖp ®îc c«ng bè phï hîp Tiªu chuÈn ViÖt Nam. ViÖt
Nam lµ mét trong nh÷ng quèc gia ®Çu tiªn c«ng bè ¸p dông HÖ thèng
Qu¶n lý ChÊt lîng theo Tiªu chuÈn Quèc tÕ ISO 9000. KÓ tõ doanh
nghiÖp ®Çu tiªn ®îc chøng nhËn HÖ thèng Qu¶n lý chÊt lîng theo ISO
9000 n¨m 1996, ®Õn nay ®· cã trªn 900 doanh nghiÖp ®îc nhËn chøng
chØ ISO 9000 vµ 20 doanh nghiÖp ®îc nhËn chøng chØ ¸p dông HÖ
thèng Qu¶n lý M«i trêng theo ISO 14000. Ngoµi ra, cßn cã hµng chôc
doanh nghiÖp ®îc nhËn chøng chØ vÒ hÖ thèng HACCP ¸p dông cho
çc c¬ së s¶n xuÊt thùc phÈm vµ GMP ¸p dông cho doanh nghiÖp dîc
Trang 48

phÈm. §Ò tµi cÊp nhµ níc nghiªn cøu ¸p dông çc hÖ thèng chÊt lîng, çc
biÖn ph¸p kÝch thÝch n©ng cao n¨ng suÊt chÊt lîng hoµ nhËp víi quèc
tÕ vµ khu vùc ®· ®îc triÓn khai tõ n¨m 1997 vµ kÕt thóc vµo n¨m 1999 ®·
cã t¸c ®éng m¹nh mÏ trong viÖc ®a çc hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng tiªn
tiÕn cña thÕ giíi vµo ¸p dông t¹i ViÖt Nam.
Phong trµo chÊt lîng cña ViÖt Nam ®· ®îc ph¸t triÓn réng r·i trong
c¶ níc. Phong trµo nµy ®îc ®¸nh dÊu b»ng çc Héi nghÞ ChÊt lîng ViÖt
Nam lÇn thø nhÊt (8/1995 - Hµ Néi), lÇn thø 2 (9/1997 - CÇn Th¬), lÇn
thø 3 (11/1999 - TP.HCM) vµ lÇn thø 4 (11/2001 - Hµ Néi) víi sù tham gia
cña ®«ng ®¶o doanh nghiÖp, çc c¬ quan nghiªn cøu, qu¶n lý; çc
chuyªn gia vµ çc tæ chøc quèc tÕ vÒ chÊt lîng.
Ho¹t ®éng kiÓm tra chÊt lîng hµng hãa xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng c¶i
tiÕn theo tinh thÇn NghÞ ®Þnh 86/CP cña ChÝnh Phñ. Danh môc hµng
hãa ph¶i kiÓm tra ®· cã thªm c¶ hµng xuÊt khÈu (chñ yÕu lµ thñy s¶n)
vµ ®îc ®iÒu chØnh hµng n¨m; tËp trung vµo b¶o ®¶m an toµn, søc khoÎ,
vÖ sinh vµ b¶o vÖ m«i trêng.
Míi ®©y, ngµy 26/01/2000, trong buæi täa ®µm víi h¬n 100 doanh
nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÒ chñ ®Ò “®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng
ViÖt Nam sang thÞ trêng NhËt B¶n” do V¨n phßng ®¹i diÖn JETRO t¹i Hµ
néi tæ chøc, «ng Masumoto-cè vÊn ph¸t triÓn th¬ng m¹i cña JETRO ®·
cã sù ®¸nh gi¸ vÒ chÊt lîng çc s¶n phÈm ViÖt Nam xuÊt khÈu sang
NhËt B¶n. ¤ng cho biÕt, nÕu dùa vµo thang ®iÓm tõ 0 ®Õn 100 ®iÓm
th× ViÖt Nam ®· cã mét sè hµng ®¹t chÊt lîng cao nh: hµng may mÆc ®-
îc trªn 80 ®iÓm, hµng thùc phÈm h¶i s¶n ®å ¨n uèng kh¸c ®îc xÕp thø
20 trong tæng sè 120 níc. §Æc biÖt t«m, mùc, b¹ch tuéc chiÕm vÞ trÝ
rÊt tèt-®øng thø 5, da chuét muèi ®øng thø hai sau Trung Quèc, gõng
muèi ®øng thø 4. Çc mÆt hµng ®· ®îc xÕp lo¹i trªn ®Òu ®îc ®¸nh gi¸
Trang 49

Khoa luan tot nghiep

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (15)

Viewers also liked

Viewers also liked (12)

Similar to Khoa luan tot nghiep

Similar to Khoa luan tot nghiep (20)

More from Trần Đức Anh

More from Trần Đức Anh (20)

Khoa luan tot nghiep