Parkinson hastalığı genel özellikleri,motor olmayan semtomların sıklığının araştırılması. İLVİİR YAYRYAYS

1. Erken Evre Parkinson Hastalığında
Motor Olmayan Semptomların
Değerlendirilmesi
Stj.Dr.Oğuzhan Fatih AY
DOI:10.4274/Tnd.58672

2. Giriş
• PH, esas olarak nigrostriyatal
dopaminerjik nöronların harabiyeti
sonucu gelişmektedir. Nigrostriyatal
dopaminerjik nöronların tutulumu hastalığın
motor belirtileri ile ilişkilidir ve bu
belirtilerin en sık görülenleri istirahat
tremoru, bradikinezi, rijidite ve denge
bozukluğudur (postural insitabilite) .

3. Giriş
• PH’nın motor belirtileri kliniğe hakim olsa da,
çoğu Parkinson hastası motor olmayan olarak
isimlendirilen şikayetlere sahiptir .Bu motor
olmayan belirtiler (MOB); halsizlik,
depresyon, anksiyete, kognitif kapasitede
azalma, uyku bozuklukları, kabızlık,
mesane disfonksiyonu, diğer otonomik
bozukluklar (cinsel, gastrointestinal) ve
duyusal şikayetlerdir .

4. Giriş
• PH’nın motor olmayan semptomları sadece
ileri evrede değil hastalığın erken
evrelerinde de görülür ve koku alma kaybı,
kabızlık, REM (rapid eye movement) uyku
davranış bozukluğu ve depresyonun motor
semptomların ortaya çıkmasından yıllar
(on yıldan daha uzun süre) önce dahi
görülebileceği bildirilmiştir

5. Giriş
• Son dönemlerdeki çalışmalar, bu belirtilerin
oldukça sık görüldüğünü ve özellikle
hastalığın ileri dönemlerinde hastanın yaşam
kalitesi üzerindeki ciddi etki yaptığını
göstermiştir.
• Bu çalışmada erken evre PH’da motor
olmayan semptomların sıklığını
araştırmak ve hastalığın morbiditesi üzerine
etkisinin tartışılması amaçlanmıştır.

6. Gereç ve Yöntem
• Çalışmaya Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi
Nöroloji polikliniğinde takip edilmekte olan; United
Kingdom Beyin Bankası Parkinson Hastalığı tanı
kriterlerine göre Parkinson Hastalığı tanısı almış ve Hoehn
Yahr klinik evrelemesine göre Evre 1 ve 2 olan 80
hasta alındı. Klinik derecelendirmesi için ise Birleşik
Parkinson Hastalığı Değerlendirme Ölçeği (BPHDÖ)
kullanıldı.
• Motor olmayan semtomların değerlendirilmesinde motor
olmayan ölçek (non-motor scale: NMS scale) ve
motor olmayan soru formu (non-motor
questionnaire: NMS Quest) ölçeği kullanıldı.
Depresyon tanısı için Beck depresyon ölçeği kullanıldı.
Kognitif fonksiyonların değerlendirilmesi amacı ile
Mini mental durum değerlendirme testi uygulandı.

7. Bulgular
• Çalışmaya alınan olguların
demografik özellikleri

8. Bulgular
• Olguların motor olmayan
semptomları;
 Nöropsikiyatrik
 Kognitif Disfonksiyon
 Duyusal Semptomlar
 Otonomik disfonksiyon
 Cinsel işlev Bozukluğu
 Uyku bozuklukları
 Gastrointestinal bozukluklar

9. Tartışma
• PH’nın motor olmayan semptomları
;sadece ilerlemiş evrede değil, hastalığın
erken evrelerinde de görülür ve koku
alamama, kabızlık, REM uyku davranış
bozukluğu ve depresyon, motor
semptomlar ortaya çıkmadan on yıldan
fazla bir süre öncede görülebilir

10. Tartışma
• Motor PH teşhisi konmadan önce motor
olmayan semptomların görülmesinin, PH’da
Lewy patolojisinin ilerlemesiyle güçlü bir
bağlantısı vardır
• Lewy cisimciği birikimi ve nöron disfonksiyonunun
olfaktör bulbus ve medullanın alt
bölümünde başladığı, ancak PH’nın motor
belirtilerinin substantia nigranın pars
kompaktasında dopaminerjik nöron kaybı
oluşana kadar belirgin hale gelmediği
bilinmektedir

11. Tartışma
• Beyindeki temel dopaminerjik alanlar
olan substantia nigra pars kompaktası, ventral
tegmental alan ve hipotalamustan çıkan
aksonlar, dört ana yol oluşturmak üzere
projeksiyon yapmaktadır:
mezokortikal, mezolimbik, nigrostriatal ve
tuberoinfundibular yollar.
• Bu yollar kognisyon, uyku ve ağrı gibi birkaç
motor olmayan semptomun gelişmesinde rol
oynamaktadır

12. Tartışma
• Nöropsikiyatrik semptomları
değerlendirmek için yapılan çalışmalarda
anksiyeteden depresyona hatta demansa
kadar geniş bir yelpazede motor olmayan
semptomlar görülmektedir.
• Depresyon, PH’da önemli bir nöropsikiyatrik
bir semptomdur ve vakaların %45’e varan
oranında görülebilmektedir

13. Tartışma
• Parkinson hastalığındaki depresyon hafif
şiddette olup kendini suçlama, suçluluk ve
başarısızlık hissi azken kendine güven
kaybı, anksiyete ve irritabilite belirgin
olabilir.
• Limbik sistemdeki dopaminerjik, serotoninerjik
ve noradrenerjik yolların bileşkesinin
disfonksiyonuna bağlı olabileceği söylenmiştir

14. Tartışma
• Çalışmada depresyon tanılı 33 olgunun 30’u minör
depresyon kriterlerine uymaktaydı.
• Anksiyete bozukluğu daha çok depresif hastalarda ve
motor dalgalanmalarla birlikte bulunmaktadır .
• Çalışmada 26 (%32,5) hastada anksiyete bozukluğu
gözlendi ve bunların 21 (%87) tanesi depresyon ile
birlikte bulunmaktaydı.
• Apati, depresyon veya anksiyete bozukluğu ile birlikte
görülebilir ancak tek başına da
bulunabilmektedir.Çalışma 3 (%3,75) hastada apati
bulguları saptadı ve major depresyonu ve anksiyete
bozukluğu olan hastalarımızda gözlemledik

16. Tartışma
• PH’da uyku bozuklukları
sık görülen motor olmayan
semptomlardandır.
Uykusuzluk ;uykuya
dalmada zorluk veya uyku
bölünmesi şeklinde
olabilir. Uykusuzluk, özellikle
uyku bölünmesi hastalar
arasında oldukça yaygındır
(>%50)
• İnsomni; uykuya başlangıç
insomnisi (uykuya dalma
güçlüğü) ve uykuyu sürdürme
zorluğu şeklinde
görülmektedir.
• Uykuya başlangıç
insomnisi; PH’nın kendisi
ve uyku üzerindeki etkisi
ile ilişkili olmasına karşın
uykuyu sürdürme zorluğu
insomnisi noktürnal
akinezi ve off durumları
ile ilişkili motor olmayan
semptomlardır

17. Tartışma
• PH’da huzursuz bacak sendromu ve
periyodik ekstremite hareketleri dopaminle
yakından bağlantılı semptomlardır ve
uyku bozukluğunun sık görülen
nedenlerindendir .
• REM uyku davranış bozukluğu, canlı,
olağanüstü korkutucu rüyalar ya da kabuslar ile
nitelenen bir parasomniadır

18. Tartışma
• PH’da otonom fonksiyon bozuklukları da
sık görülen motor olmayan semptomlardır
• Bir çalışmada hastaların %47’sinde otonom
işlev bozukluğu olduğu bildirilmiştir .Bunlardan
birisi mesane fonksiyon bozukluğudur.
Dopaminerjik sistemin pontin miksiyon merkezi
üzerinde inhibe ve aktive edici etkileri
bulunmaktadır

19. Tatışma
• PH’da aşırı detrüsör aktivitesi sık görülmekte
olup yetersiz D1 aktivitesi veya artmış D2
aktivitesi ile ilişkilidir ve sıkışma tipi üriner
inkontinans şeklinde kendini gösterir.
• PH’da cinsel işlev bozukluğu da sık görülmekte
olup erektil işlev bozukluğu, libido kaybı ya da
hiperseksüalite şeklinde ortaya çıkabilmektedir
• Özellikle dopaminerjik ilaçların kullanımına bağlı
hiperseksüalite ya da anormal cinsel davranış
(dopamin disregülasyon sendromu) vakaları
bildirilmektedir

20. Tartışma
• Ciltte yağlanma ciltteki yağ bezlerinin işlevinin
artmasına bağlı olabilir ve kızarıklık, kaşıntı veya
pullanmaya “seboreik dermatit” yol açabilir.
• Terleme artışı, ter bezlerinin kontrolünün
zayıflaması ya da Parkinson tedavisinin
yetersizliği sonucu olabilir.
• Kabızlık, PH’nın sık görülen non-motor fonksiyon
bozukluklarından biridir ve hem merkezi hem de
kolondaki dopaminerjik nöronlarda ağır kayıplara
sekonder olduğu düşünülmektedir

21. Tartışma
• PH’da duyusal semptomlar da sık
izlenmektedir
• Ağrı en sık görülen semptomdur. Dopamin
ağrıyı, omurilik, talamus, periakuaduktal gri
madde, bazal ganglionlar ve singulat korteks
dahil olmak üzere sinir sisteminin birkaç
düzeyinde modüle edebilmektedir

22. Tartışma
• Parkinson Hastalığı'nda ağrının en önemli
nedeni dopaminerjik tedaviye ikincil motor
dalgalanmalar ve diskineziler neden
olmaktadır. Ayrıca PH vakalarında ağrı merkezi
ağrı, orofasial ağrı, ekstremite ağrısı ya da
musküloskeletal ağrı şeklinde de görülebilmektedir.
Karakter olarak kramp benzeri, nevraljik ya
da yanma, acıma, üşüme, sızlama (nöropatik
ağrı) şeklinde ortaya çıkabilir .
• PH’da gastrointestinal sistem bozukluklarına
da rastlanmaktadır. Gastroparezi ve yutma
güçlüğü ileri evre olgularda izlenmektedir.

23. Tartışma
• Evre 2 olgularda evre 1 olgulara göre depresyon,
anksiyete bozukluğu daha sık görülmekteydi. Major
depresyon teşhisi konulan hastaların 2’sini evre
2 olgular oluşturmaktaydı.
• Evre 2 olgularda ve BPHDÖ skoru arttıkça kramp tarzı
ağrılar artmaktaydı. Aynı şekilde uykuya dalma
bozukluğu insomnisi de daha sık görülmekteydi. Bu da
hastalığın şiddeti arttıkça hastanın muhtemel
kas ağrılarının artmasına neden olduğu ve bu
nedenle de uykuya dalamama şikayetine neden olduğunu
düşündürtmektedir. Diğer motor olmayan
semptomlar açısından değerlendirildiğinde ise
gruplar arasında fark olmaması dikkat çekiciydi.

24. Tartışma
• PH’da görülen MOB’ların tanısı esas olarak
klinik özelliklere dayanır. Bunun da ilk
basamağı öyküde bu belirtilerin
sorgulanmasıdır. Çünkü hastalar bu
belirtilerin PH ile olan ilişkisini
anlamayabilir ya da bu belirtileri anlatmanın
gerekliliğini kavrayamayabilirler. Bu nedenle bu
belirtilerin sorgulanması hastanın kontrol
başvurularında da tekrarlanmalıdır.

25. TEŞEKKÜRLER