szkolenie sportowe

1. SYSTEM SZKOLENIA
I
ETAPY SZKOLENIA SPORTOWEGO

2. Sport ma na celu przekształcanie rzeczywistości,
dlatego musi być rozpatrywany w sposób systemowy.
Szkolenie sportowe jest zatem zorganizowaną
i celowo uporządkowaną działalnością, której celem jest
przygotowanie zawodników do uzyskiwania
maksymalnych wyników na bazie optymalnego
poziomu sprawności ogólnej i specjalnej. Jest ono
bardzo złożonym, wieloczynnikowym procesem,
a o końcowym sukcesie decyduje doskonałość całości
działań, funkcja wielu składowych oraz procedur.

3. Wszystkie składowe są ściśle ze sobą powiązane, a
centralne miejsce zajmuje podsystem treningu,
zawodów i odnowy.
System szkolenia sportowego funkcjonuje zawsze w
konkretnym środowisku społecznym, które wywiera
wpływ na jego przebieg, stwarzając określone
ułatwienia i przeszkody, zgłaszając potrzeby, formułując
opinie i oceny.
Efektem mierzalnym sprawnie funkcjonującego systemu
jest wynik sportowy.

4. Podsystem prognozowania:
Rozwoju dyscyplin sportowych
Rozwoju wyników sportowych
Rozwoju i modelowania karier sportowych oraz warunków nieodzownych
do osiągania określonych wyników
Podsystem treningu
zawodów
(współzawodnictwa
) i odnowy
Podsystem kwalifikacji do sportu, dobór i
selekcja
Podsystem infrastruktury
zabezpieczenia szkolenia sportowego
(materialne warunki treningu, zawodów,
odnowy, badań naukowych)
Podsystem poziomu wiedzy kadry
szkoleniowej (nauczycieli wf,
instruktorów i trenerów)
WYNIK SPORTOWY

5. PROGNOZOWANIE
Sposób postępowania, umożliwiający przewidywanie
rozwoju zjawiska, opierając się na poznanych
i racjonalnych prawidłowościach przy zastosowaniu
systemowej analizy problemu.
Analiza ta pozwala opisywać kierunki oraz tempo
rozwoju sportu w zakresie wyników, wzorcowych cech
zawodnika (model mistrza) oraz specjalistycznej
techniki w obrębie danej dyscypliny.
Prognozy wyznaczają zadania dla treningu.

6. TRENING
zorganizowany proces, mający na celu uzyskanie jak najlepszego
wyniku sportowego.
ZAWODY SPORTOWE
środek kontroli poziomu przygotowania jak również atrakcyjny i
skuteczny środek treningowy.
ODNOWA
odwrócenie zjawisk zmęczenia. Złożony i aktywny proces mający
doprowadzić do odbudowy ubytków potencjału energetycznego,
przywrócić sprawność wszystkich narządów oraz zapewnić
równowagę funkcjonalną ustroju.
Dla treningu sportowego istotne znaczenie posiada zjawisko
superkompensacji, czyli odbudowy z nadmiarem.

7. ODNOWA BIOLOGICZNA
Świadome i celowe działanie różnymi środkami
zewnętrznymi na ustrój, mające na celu przyspieszenie
i wzmożenie procesów wypoczynkowych z poprawą
jego zdrowia i wydolności.

8. ODNOWA BIOLOGICZNA - ZADANIA:
• aktywizacja procesów wypoczynkowych,
• profilaktyka i zmniejszanie skutków przeciążeń
(mikrourazów),
• hartowanie (podnoszenie odporności).

9. METODY I ŚRODKI ODNOWY
• środki biochemiczne (podawanie substancji energetycznych,
budulcowych oraz regenerujących przemiany
wewnątrzustrojowe oraz stymulatorów fizjologicznych i
farmakologicznych, substancji katalizujących i regulujących
przemiany węglowodanowe, substancji zawierające makro i
mikroelementy); suplementacja.
• metody fizykoterapeutyczne (masaż, sauna, kąpiele cieplne,
solankowe i mineralne, jontoforeza, wykorzystanie światła i
prądu, a także krioterapia).
• metody psychologiczne (trening psychoregulujący, autogenny,
ćwiczenia rozluźniające, atrakcyjność ćwiczeń, muzykoterapia,
stosunki w grupie).
• środki specjalne (trening wysokogórski, z niedotlenieniem, w
wilgotnym tropiku, elektrostymulacja).

10. SELEKCJA SPORTOWA
Działanie, które na podstawie testów kwalifikuje
do poszczególnych etapów szkolenia sportowego.

11. MATERIALNE ZABEZPIECZENIE
SZKOLENIA
Zapewnia prawidłowy i płynny przebieg procesu
szkolenia sportowego, które wymaga określonej
infrastruktury technicznej i materialnej niezbędnej dla
treningu i towarzyszących mu działań.
Stanowi niezbędny warunek funkcjonowania systemu.

12. KADRA SZKOLENIOWA
Prowadzący kieruje całokształtem przygotowań
wychowanka do zawodów, to główny organizator,
kierownik i wykonawca podstawowych działań w
sporcie.
Świadectwem jakości pracy jest rezultat sportowy
osiągany przez wychowanków.

13. ETAPY SZKOLENIA SPORTOWEGO
 Etap szkolenia wszechstronnego
 Etap szkolenia ukierunkowanego
 Etap szkolenia specjalistycznego

14. ETAP SZKOLENIA WSZECHSTRONNEGO
 Rozwijanie potencjału ruchowego.
 Wyposażenie wychowanka w bogaty zasób
umiejętności ruchowych.
 Rozpoznanie uzdolnień i zainteresowań.

15. ETAP SZKOLENIA UKIERUNKOWANEGO
 Kierunkowe rozwijanie sprawności fizycznej.
 Kształtowanie i rozpoznanie specjalnych
zainteresowań i predyspozycji.
 Profilowanie potencjału jako funkcjonalnej bazy
prognozowanej specjalizacji.

16. ETAP SZKOLENIA SPECJALISTYCZNEGO
 Kształtowanie i doskonalenie mistrzostwa
sportowego w danej specjalizacji ruchowej
(dyscyplinie, konkurencji).
 W tym etapie wyróżnia się fazy specjalnego treningu
bazowego, rozwoju maksymalnych możliwości
oraz stabilizacji osiągnięć.

17. Etap szkolenia
wszechstronnego:
Rozwijanie
zainteresowań;
Zabawa i radość;
Nabywanie
podstawowych
umiejętności
ruchowych;
Wszechstronność;
Etap szkolenia
ukierunkowanego:
Opanowanie
właściwej techniki;
Przygotowanie do
progresywnego
treningu;
Etap szkolenia
specjalistycznego:
Progresywny trening;
Trening specjalny;
Więcej startów;
Właściwy trening
specjalizacja;

19. Etapy szkolenia sportowego
na przykładzie JUDO

20. Głównym celem szkolenia sportowego powinno być zapewnienie
wszechstronnego przygotowania sprawnościowego,
doskonalenie poziomu wytrenowania (bazującego na wysokim
ogólnym i ukierunkowanym przygotowaniu sprawnościowym),
organizacja systematycznej pracy wychowawczej,
uwzględniającej: zasady moralne, wpajanie nawyków
przestrzegania etyki sportowej, dyscypliny, wzmocnienie
zdrowia, przestrzeganie higieny osobistej, higieny treningu a
także dokładnej organizacji kontroli medycznej oraz
systematyczne uczestnictwo w zawodach sportowych.
Pomyślna realizacja przedstawionych zadań zapewnia
wzmocnienie stanu zdrowia, harmonijny rozwój fizyczny, wysoki
poziom przygotowania techniczno-taktycznego, psychicznego,
intelektualnego i teoretycznego.

21. Skuteczność wieloletniego szkolenia sportowego w judo
zależy od treści i przebiegu trzech podstawowych
etapów szkoleniowych:
– Etap szkolenia wszechstronnego
– Etap szkolenia ukierunkowanego
– Etap szkolenia specjalnego:
• Faza wstępna
• Faza maksymalnej realizacji możliwości
indywidualnych
• Faza stabilizacji osiągnięć

22. ETAP I – SZKOLENIE WSZECHSTRONNE
• Czas trwania etapu szkolenia: od 1 do 3 lat i jest
uzależniony od wieku rozpoczęcia zajęć:
- 7-8 r. ż. – 3 lata
- 11-12 r. ż. – 1-1,5 roku
• Długość treningu: 30-60 min. / 3-4x w tyg.
• Etap szkolenia powinien trwać do ukończenia ok. 14-
15 lat i jest w znacznym stopniu uwarunkowany
poziomem rozwoju fizycznego nowicjusza.

23. PODSTAWOWE CELE/ZADANIA
TRENINGOWE:
• Wszechstronny, zdrowotny charakter
(opanowanie elementarnych nawyków ruchowych z zakresu
podstawowych dyscyplin sportu takich jak: sportowe gry
zespołowe, lekkoatletyka, gimnastyka, pływanie, sporty
zimowe i inne).
Bardzo ważne ćwiczenia gimnastyczne i akrobatyczne –
pomagają rozwinąć zdolności zachowania równowagi oraz
zwiększają możliwości koordynacyjne.
• Stymulacja rozwoju fizycznego.
• Kształtowanie stałych zainteresowań sportem.
• Nauka jak największej liczby umiejętności ruchowych oraz
nawyków z uwzględnieniem elementarnych wymogów
technicznych i funkcjonalnych.
• Kształtowanie pozytywnych cech osobowych.

24. ETAP II – SZKOLENIE UKIERUNKOWANE
• Czas trwania etapu szkolenia: ok. 4-5 lat
• Długość treningu: 90 min. / 4-5x w tyg.
• Etap szkolenia powinien trwać do ukończenia ok. 19 roku życia
jednak jest to również uwarunkowane poziomem rozwoju
fizycznego oraz postępem jakiego dokonała osoba trenująca
• Rozkład czasowy jednostki treningowej:
- 45% czasu -> ćwiczenia sprawności wszechstronnej
- 45% czasu-> ćwiczenia sprawności ukierunkowanej
- 10% czasu -> rozwijanie i doskonalenie sprawności specjalnej

25. PODSTAWOWE CELE/ZADANIA
TRENINGOWE:
• Zwiększenie zakresu i natężenia ćwiczeń kształtujących sprawność
ukierunkowaną (na potrzeby przyszłej specjalizacji) kosztem
zmniejszenia zakresu ćwiczeń wszechstronnych m.in. zmniejszenie
udziału gier i zabaw.
• Wprowadzenie i utrwalenie indywidualnego zakresu działań
techniczno-taktycznych.
W rozwijaniu indywidualnych zdolności doskonałą bazę stanowi
solidne, wcześniejsze przygotowanie wszechstronne.
• Wprowadzenie zasady samokontroli i samooceny = dostrzeganie
przez zawodników istoty popełnianych błędów, a co za tym idzie
próby podejmowania ich poprawienia.
• Nauka podstaw walki z wykorzystaniem kombinacji.

26. PODSTAWOWE CELE/ZADANIA
TRENINGOWE (c.d.):
• Dalsze nauczanie techniki oraz doskonalenie poznanych już działań
–> trwałe przygotowanie techniczne.
• Wzmocnienie stanu zdrowia.
• Ukierunkowane kształtowanie rozwoju fizycznego.
Szczególną uwagę należy zwracać na kształtowanie takich cech
fizycznych jak:
- szybkość,
- gibkość,
- doskonalenie koordynacji,
mając na celu poprawę elementów czucia głębokiego oraz
zwiększenie możliwości aerobowych.
• Utrwalenie zainteresowania systematycznie prowadzonym
treningiem.

27. ETAP III – SZKOLENIE SPECJALNE
• Czas trwania etapu szkolenia: indywidualnie dobierany
do każdego zawodnika.
• Etap szkolenia trwa od ok. 20 roku życia, jednak jest to
również uwarunkowane poziomem rozwoju fizycznego
oraz postępem, jakiego dokonała osoba trenująca; może
on nastąpić wcześniej bądź później.
• Rozkład czasowy jednostki treningowej:
- 20% czasu -> ćwiczenia sprawności wszechstronnej,
- 80% czasu-> nauczanie i doskonalenie technik.

28. FAZA WSTĘPNA –
PODSTAWOWE CELE/ZADANIA TRENINGOWE:
• Trwa ok. 2-3 lata
• Długość treningu: 90 min. / 5-6x w tyg.
• Uzupełnienie ewentualnych braków oraz zbudowanie
bazy dla wyjątkowo intensywnego przygotowania jakie
nastąpi w kolejnej fazie.
• Na początku dominuje trening wszechstronny i
ukierunkowany, następnie przyjmuje coraz bardziej
specjalistyczną formę.
• Opanowanie umiejętności wykonywania nawyków
ruchowych na coraz wyższym poziomie.
• Wzrasta znaczenie przygotowania taktycznego.
• Motywowanie do osiągania wysokich rezultatów.

29. FAZA MAKSYMALNEJ REALIZACJI MOŻLIWOŚCI
INDYWIDUALNYCH –
PODSTAWOWE CELE/ZADANIA TRENINGOWE:
• Czas trwania jest bardzo zindywidualizowany (ok. 2-3 m-ce)
• Długość treningu: 90 min. / 6 -7x w tyg.
• Głównym zadaniem okresu startowego powinno być
podwyższenie osiągniętego poziomu przygotowania
specjalnego i pełne jego wykorzystanie na zawodach – rozwój
maksymalnych osiągnięć zawodnika.
• Nie powinno się całkowicie rezygnować z kształtowania
wszechstronnych i ukierunkowanych zdolności wysiłkowych,
gdyż są one niezbędne przez cały rok.
• Wzrost intensywności zajęć, którego maksimum powinno
przypadać na 2-3 tygodnie przed głównymi zawodami.

30. FAZA STABILIZACJI OSIĄGNIĘĆ –
PODSTAWOWE CELE/ZADANIA TRENINGOWE:
• Jest niezbędna
• Trwa zwykle 3-8 tygodni i zależy od wielu czynników
• Długość treningu: 60 min. / 2-3x w tyg.
• Zapewnia warunki do odnowy biologicznej i wypoczynku,
zapobiegając negatywnym skutkom stosowanych obciążeń
treningowych i startowych
• Zaleca się zmniejszanie obciążeń treningowych oraz stosowanie
ćwiczeń o charakterze kompleksowym
• Dominują środki z grupy wszechstronnych
• Treningi prowadzone w różnych miejscach np. boisko, teren,
pływalnia, co ma na celu m.in. intensyfikację procesów
regeneracji i podniesienie komfortu psychicznego czynnego
wypoczynku

31. W judo przygotowanie sportowe oparte jest w dużej mierze
na programie wychowania fizycznego.
Poprzez treningi kształtowane są następujące elementy:
• Procesy wolicjonalne
• Charakter i wytrzymałość
• Sumienność
• Przestrzeganie norm współżycia społecznego

32. Bibliografia:
• Raczek J., 1991. Podstawy szkolenia sportowego dzieci
i młodzieży. Biblioteka Trenera. RCMSKFiS. Warszawa
• Kruczlak E., 1999. Teoretyczne i metodyczne podstawy
treningu sportowego w lekkoatletycznych biegach krótkich.
AWF Kraków.
• Sozański H. 1987. Szkolenie sportowe dzieci i młodzieży.
Warszawa
• Sozański H. 1994. Sport dzieci i młodzieży, Vademecum
trenera. Warszawa
• Kuźmicki S. 2011. Judo historia i metodyka nauczania. AWF
Warszawa