kontrola procesu szkolenia sportowego

1. KKoonnttrroollaa pprroocceessuu sszzkkoolleenniiaa

2. W celu oceny etapowych efektów treningowych stosuje
się systematyczną kontrolę dostarczającą informacji
wykorzystywanych do analizy i określenia stanu
adaptacji organizmu zawodników do stosowanych
obciążeń psychofizycznych oraz rezultatów ich
działalności startowej. Dzięki systematycznej kontroli
można modelować trening, a także określać
skuteczność stosowanych metod i środków
treningowych.

3. • Współczesny trening sportowy wymaga kontroli.
Kontroli opartej na mierzalnych faktach, a nie
polegający na intuicji zawodnika czy trenera.
• Kontrola jest ważną składową organizacji treningu.
Punktem wyjścia do precyzowania celów i
opracowania następnego cyklu treningu.

4. PPrrzzeebbiieegg kkoonnttrroollii ttrreenniinngguu
Rozumiany jest dwojako :
 ppoopprrzzeezz kkoonnttrroollęę wwyykkoonnaanniiaa ii ssppoossoobbuu rreeaalliizzaaccjjii =>
obciążenia (liczba jednostek treningowych, łączny
czas ich trwania, częstotliwość treningu,
intensywność pracy, środki, metody, formy zajęć
• oraz kkoonnttrroollęę eeffeekkttóóww ppoo ttrreenniinnggoowwyycchh=> stan
organizmu i kontrola osiągnięć

5. KKoonnttrroollaa oobbeejjmmuujjee::
• Ustalenie stanu rzeczywistego.
• Porównanie stanu rzeczywistego ze stanem
zamierzonym.
• Określenie przyczyn stwierdzonych niezgodności miedzy
stanami.
• Określenie sposobów usunięcia stwierdzonych
niezgodności między stanami.
• Wprowadzenie korekt.

6. WWiieellooppoozziioommoowwoośśćć kkoonnttrroollii
ww ffuunnkkccjjii cczzaassuu
• Uwzględnia się tu czas konieczny na wypracowanie
różnorodnych efektów adaptacyjnych.
• Czas nieodzowny dla przejścia z jednego stanu
funkcjonalnego do innego.
Da się w ten sposób wyróżnić:
 ssttaannyy bbiieeżżąąccee – ulegające zmianom w wyniku serii ćw. czy danej
jednostki treningowej
 ssttaannyy ooppeerraaccyyjjnnee - zmieniające się w toku krótkich cykli czy
nawet kilku jednostek treningowych (niekiedy konkretnej
jednostki)
 ssttaannyy ttrrwwaałłee – utrzymujące się przez dłuższy czas,
charakteryzujące tzw. Adaptację długotrwałą

7. Schemat
kompleksowej
oceny efektów
potreningowych

8. RRooddzzaajjee kkoonnttrroollii
 Kontrola bieżąca
 Kontrola operacyjna
 Kontrola okresowa

9. KKoonnttrroollaa bbiieeżżąąccaa ((eeffeekkttyy bbeezzppoośśrreeddnniiee))
Ocena na podstawie bezpośredniej analizy danych
pomiarowych i odniesienie ich do wskaźników
charakteryzujących dotychczasowe reakcje na dane
obciążenia.
W wyniku tego postępowania możemy korygować
rodzaj, intensywność, objętość i jakość ćwiczeń
realizowanych w jednostce treningowej.

10. KKoonnttrroollaa ooppeerraaccyyjjnnaa
((eeffeekkttyy pprrzzeeddłłuużżoonnee))
Określenie poprzez analizę wskaźników
charakteryzujących reaktywność ustroju w stosunku do
planowanej krzywej obciążeń
w mikro i mezocyklu.
W wyniku takiego postępowania możemy dokonać
modyfikacji struktury i wielkości obciążeń w ramach
mikro i mezocyklu.

11. KKoonnttrroollaa ookkrreessoowwaa
((eeffeekkttyy kkuummuullaattyywwnnee))
Ocena sumarycznych efektów treningowych.

12. SScchheemmaatt kkoonnttrroollii pprroocceessuu ttrreenniinngguu::

13. WWppłłyyww kkoonnttrroollii nnaa kkoorreekkttęę ppllaannuu
ttrreenniinnggoowweeggoo
• Konsekwencją wykorzystania informacji kontrolnych
jest korekta planów treningowych.
• Korekty są działaniem, które mają zlikwidować
różnicę między stanem rzeczywistym zawodnika,
a zamierzonym.

14. Cykl kkiieerroowwaanniiaa ii kkoorreekkccjjii pprroocceessuu
ttrreenniinngguu

15. NNaajjwwaażżnniieejjsszzee ww pprroocceessiiee kkiieerroowwaanniiaa
ttrreenniinnggiieemm jjeesstt::
ZBIERANIE INFORMACJI:
 o stanie zawodników (pod względem fizycznym,
technicznym, taktycznym, psychicznym, wydolnościowym);
 reakcji organizmu na obciążenia treningowe i startowe;
 o treści procesu treningu.
ANALIZA INFORMACJI

16. Sprzężenie zzwwrroottnnee ww pprroocceessiiee kkiieerroowwaanniiaa::

17. KKOONNTTRROOLLAA KKOOMMPPLLEEKKSSOOWWAA
• TRENERSKA,
• MEDYCZNO – BIOLOGICZNA,
• PSYCHOPEDAGOGICZNA,
• ETAPOWA,
• OPERACYJNA,
• BIEŻĄCA,
• POGŁĘBIONA (pozwala dokonać wszechstronnej oceny stanu ustroju
zawodnika, określić odpowiednie normy dla głównych układów
funkcjonalnych),
• WYBIÓRCZA (jest ukierunkowana na ocenę stanu i funkcji głównych
układów organizmu i poziom przygotowania w zależności od specyfiki
wymogów danej specializacji),
• LOKALNA (daje obraz stanu jednego z wybranych komponentów
funkcjonalnych).

18. Wskaźniki wwyykkoorrzzyyssttyywwaannee ww kkoonnttrroollii
pprroocceessuu ttrreenniinngguu
• Metodyczno – biologiczne (obejmują dane
anatomomorfologiczne, fizjologiczne i biochemiczne)
• Psychologiczne (charakteryzujące siłę i ruchliwość
procesów nerwowych, zdolność do opanowania i
opracowania informacji.
• Pedagogiczne (trenerskie – charakteryzują one stopień
przygotowania sprawnościowego, technicznego,
taktycznego, dynamikę wyników sportowych, stan
funkcji ruchowych i parametry obciążeń treningowych)

19. BBaaddaanniiee sspprraawwnnoośśccii ooggóóllnneejj
zzaawwooddnniikkaa
Obejmuje ono ocenę (za pomocą testów) siły, szybkości
i wytrzymałości oraz koordynacyjnych zdolności
motorycznych. Badaniu podlega także gibkość jako
anatomiczno-funkcjonalna właściwość układu ruchu.

20. Badanie sspprraawwnnoośśccii ssppeeccjjaallnneejj ii ppoozziioommuu
zzaaaawwaannssoowwaanniiaa tteecchhnniicczznneeggoo zzaawwooddnniikkaa
Ocenie poddawany jest poziom umiejętności technicznych oraz
specjalnej sprawności motorycznej. Realizuje się te badania
poprzez biomechaniczne metody oceny najskuteczniejszych w
zawodach elementów technicznych, subiektywne oraz testowe
badanie sprawności technicznej, a także próby specjalnej siły
oraz wytrzymałości. Dla oceny używa się testów syntetycznych
(tory przeszkód) oraz analitycznych (zestaw prób).
W zestawieniu z wynikami prób sprawności ogólnej i rezultatami
sportowymi otrzymuje się szereg wskaźników
charakteryzujących poziom wyszkolenia badanych sportowców
np. „współczynnik efektywności sportowo-technicznej” czy
„współczynnik użyteczności zawodnika”.

21. BBaaddaanniiee ii aannaalliizzaa oobbcciiąążżeeńń
ttrreenniinnggoowwyycchh ii ssttaarrttoowwyycchh
Obrazują wysiłek wykonywany przez zawodnika w aspekcie
energetycznym i psychicznym. Można je podzielić na obciążenia
zewnętrzne (utożsamiane z wysiłkiem fizycznym) i wewnętrzne
(rozumiane jako indywidualne reakcje organizmu na wysiłek).
O skuteczności obciążenia zewnętrznego decyduje objętość
i intensywność wysiłku.

22. Objętość wyraża ilościowy składnik pracy mierzony czasem,
odległością, masą lub liczbą powtórzeń.
Intensywność z kolei jest jakościową składową pracy wynikającą
z szybkości wykonania ćwiczenia, liczby powtórzeń w jednostce
czasu itp.
Wyraża się ona stosunkiem mocy rozwijanej do mocy
maksymalnej, możliwej do osiągnięcia w danym ćwiczeniu przez
konkretnego zawodnika. Zwiększanie obciążeń treningowych
jest nieodzownym warunkiem skuteczności treningu.
Możliwość oceny obciążeń treningowych stanowi podstawowe
narzędzie kontroli trenerskiej w kierowaniu procesem
szkoleniowym.

23. Badanie i aannaalliizzaa wwaallkkii ssppoorrttoowweejj
Do najczęściej stosowanych metod należą: obserwacja (opis
walki sportowej, ankieta-kwestionariusz, arkusze obiektywnych
obserwacji) analiza oficjalnych dokumentów z zawodów
sportowych (protokoły sędziowskie, sprawozdania, regulamin
zawodów), technika filmowa – video, analiza komputerowa.
Zadaniem takich działań jest określenie technicznych i
końcowych rezultatów starcia, porównanie uzyskiwanych
bieżąco i historycznie wyników, ocena przebiegu walki sportowej
w zakresie struktury czasowej oraz rzeczowej.
Dzięki tego typu zabiegom można ponadto: zaobserwować i
ocenić współdziałanie miedzy partnerami w dyscyplinach
zespołowych, kontrolować zmiany i rozwój dyscypliny (co
pozwala na odpowiednią do potrzeb modyfikację procesu
szkoleniowego).

24. Analiza walki sportowej pozwala na wweerryyffiikkaaccjjęę ii mmooddyyffiikkaaccjjęę
nnaassttęęppuujjąąccyycchh eelleemmeennttóóww pprroocceessuu ttrreenniinnggoowweeggoo::
•skuteczność oddziaływania różnych metod stosowanych w treningu,
walce i odnowie,
•plany szkoleniowe,
•strategię treningu i taktykę walki sportowej,
•badanie zmian wyników,
•rozwój wyników w sezonie,
•zmiany w rozwoju różnych grup zawodników,
•modyfikacja procesu treningowego w kierunku konkretnych zawodów
lub wybranego przeciwnika,
•tworzenie indywidualnych charakterystyk zawodników,
•stawianie konkretnych zadań treningowych poprzez symulację zachowań
potencjalnych przeciwników w walce,
•dobór czasu wysiłku i przerw w treningu interwałowym,
•opracowywanie wzorców technicznych wyznaczających kierunek
szkolenia w klubach sportowych.

25. PPrrzzyykkłłaaddyy ddzziiaałłaańń kkoonnttrroollnnyycchh
• badania wydolnościowe
• zastosowanie sport – testera na kontroli bieżącej
• wybiórcze określenie stężenia kwasu mlekowego,
hemoglobiny i glukozy po wybranych
specjalistycznych obciążeniach
• rejestrację i analizę wielkości i struktury, dynamiki
obciążeń treningowych i startowych
• obserwacja walki sportowej

26. Uzyskiwanie nniieezzwwłłoocczznneejj iinnffoorrmmaaccjjii
ww ttrreenniinngguu ssppoorrttoowwyymm
Polega ono na wykorzystaniu takich metod badania, które
umożliwiają uzyskanie danych o charakterze ruchu sportowca
w bardzo krótkim czasie po zakończeniu ćwiczenia.
W takim przypadku trener może przekazać niezbędne wskazania
podopiecznemu przy nauczaniu i korygowaniu zadań technicznych,
stając się dzięki temu swoistym sprzężeniem zwrotnym na linii
trener-zawodnik.
Można to zadanie realizować bardzo prostymi sposobami (taśma
miernicza, stoper) oraz skomplikowanymi (urządzenia
elektroniczne) zarówno w dyscyplinach o stereotypowym
charakterze ruchu jak i w złożonych warunkach startu.