Pomiar sprawności fizycznej

1. Sprawność fizyczna i metody jejSprawność fizyczna i metody jej
pomiarupomiaru

2. Sprawność fizycznaSprawność fizyczna
- to aktualna możliwość wykonywania czynności
ruchowych wymagających zaangażowania siły,
szybkości, wytrzymałości, koordynacji ruchowej,
gibkości.
Do oceny jej poziomu, niezależnie od testów
ruchowych – przeprowadza się często ocenę
właściwości psychofizycznych cech budowy ciała.

3. Zdolności motoryczneZdolności motoryczne
- to możliwości motoryczne człowieka rozumiane jako
utrwalone właściwości organizmu oraz możliwość
wykonania czynności ruchowej.

4. • zdolności kondycyjnezdolności kondycyjne, uwarunkowane głównie
procesami energetycznymi,
• zdolności koordynacyjnezdolności koordynacyjne, zdeterminowane głównie
procesami sterowania i regulacji ruchu.
Zdolności motoryczneZdolności motoryczne

5. Zdolności kondycyjneZdolności kondycyjne
• Siła
• Szybkość
• Wytrzymałość

6. Zdolności koordynacyjneZdolności koordynacyjne
• zdolność orientacji przestrzennej,
• szybkość reakcji,
• zdolność różnicowania ruchu,
• równowagę,
• poczucie rytmu,
• zdolność łączenia ruchu (sprzężenie ruchu),
• zdolność dostosowania i przestawienia ruchowego,
• wysoka częstotliwość ruchów.

7. Zdolności hybrydoweZdolności hybrydowe -- uwarunkowane procesami
energetycznymi oraz procesami sterowania i
regulacji ruchu.
•zwinność,
•szybkość (?).
Zdolności anatomiczne -- zdeterminowane budową
anatomiczną ciała
•gibkość.

8. Czynniki wpływające na sprawnośćCzynniki wpływające na sprawność
fizycznąfizyczną
• Genetyczne
• Zewnętrzne
czynniki środowiskowe,
czynniki społeczno-ekonomiczne,
styl życia człowieka (w tym także aktywność
ruchowa).

9. Testy sprawności fizycznejTesty sprawności fizycznej
Testy umożliwiają dokonywanie oceny
reprezentatywnych próbek czynności w ujednoliconych
warunkach, ułatwiając tym samym pomiar danej cechy
lub funkcji.
Wynik badania, zwykle ujęty w liczbach, jest przydatny
w różnorakich formach nauczania i treningu oraz
stanowi podstawę formułowania wskazań, porad lub
zaleceń terapeutycznych.

10. UwarunkowaniaUwarunkowania dobrego testudobrego testu
• Na podstawie analizy kształtowania się poziomu
sprawności fizycznej można wyciągnąć wnioski
odnośnie kierunku, obciążenia i intensywności
prowadzonych form pracy.
• Każdy wybrany do oceny sposób pomiaru sprawności
fizycznej powinien odpowiadać kryteriom:
obiektywności, trafności, rzetelności standaryzacji
i normalizacji.

11. Obiektywność
• Test powinien być tak skonstruowany, aby dwie
różne osoby, prowadzące niezależne od siebie
badania tej samej osoby, dochodziły do identycznego
lub zbliżonego rezultatu.
• Ocena powinna być całkowicie bezstronna, wolna od
uprzedzeń i przesądów.
• Niektórzy autorzy uważają obiektywność za
szczegółowy aspekt rzetelności testu.

12. Trafność
• Trafność testu polega na mierzeniu oczekiwanej
właściwości. Ważne jest wykluczenie udziału w
próbie innych komponentów, które zniekształcają
poziom natężenia danej zdolności.
• Zwykle za miarę trafności przyjmuje się współczynnik
korelacji z przyjętym kryterium.
• Trafność nie jest zatem wewnętrzną cechą testu jak
np. rzetelność, ale wyraża relacje testu do kryterium
przyjętej miary tego, co ma podlegać w testowaniu.

13. Rzetelność
• Rzetelność (ang. reliability) próby informuje o wielkości błędu
pomiaru. Oznacza to tyle, że powtórzenie pomiaru w tych
samych warunkach powinno dać te same rezultaty.
• W badaniach nad rzetelnością testów motorycznych
człowieka najczęściej wykorzystywana jest metoda
powtarzania pomiaru.
• Sposoby zwiększania rzetelności testu:
– rygorystyczna standaryzacja;
– zwiększanie liczby próby;
– zwiększanie liczby oceniających i podnoszenie ich umiejętności
w różnicowaniu zjawisk;
– wprowadzenie ekwiwalentnych testów;
• powiększanie motywacji badanych. [Zaciorski 1979]

14. Standaryzacja
Ujednolicony sposób posługiwania się testem.
W instrukcji (integralna część testu) powinny się znaleźć
wszystkie wyjaśnienia dotyczące sposobu i warunków
przeprowadzenia pomiaru.
• Instrukcja powinna w szczególności precyzować:
– miejsce wykonania próby,
– sprzęt i pomoce,
– formę ruchu,
– sposób oceny,
– liczbę i kolejność powtórzeń,
– metodę rozgrzewki,
– strój sportowy.

15. Normalizacja
• Test jest znormalizowany, jeżeli został stworzony
układ odniesienia (np. skala T, siatka centylowa, skala
wartości unormowanych), który pozwala ocenić,
jakie miejsce ze względu na daną cechę zajmuje
badana osoba w całej populacji.
• Normy testowe uzyskuje się z badań empirycznych
grupy osób reprezentacyjnej dla danej populacji.

16. Podział testówPodział testów
1) metody oceny stanu ogólnej sprawności fizycznej,
2) metody oceny poziomu różnych zdolności
motorycznych,
3) metody oceny stanu specjalnej – technicznej
sprawności w poszczególnych dyscyplinach
sportowych (np. piłka nożna, koszykówka).

17. TESTY SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJTESTY SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ
Testy zagraniczneTesty zagraniczne
• Międzynarodowy Test Sprawności Fizycznej,
• EUROFIT – Europejski Test Sprawności Fizycznej,
• Test Minimalnej Sprawności Fizycznej Krausa –
Webera,
• Test Sprawności Fizycznej Dzieci i Młodzieży YMCA

18. Test do oceny uzdolnień ruchowych:Test do oceny uzdolnień ruchowych:
• test uzdolnień ruchowych Brace’a,
• bateria testów McCloya,
• zestaw prób wg M. Sottiaux.
Testy oceniające wydolność fizyczną:Testy oceniające wydolność fizyczną:
•próba Cramptona,
• próba Ruffiera,
• próba harwardzka (zmodyfikowana próba harwardzka),
• test 12-minutowy K. H. Coopera.

19. Testy polskie:Testy polskie:
• Indeks Sprawności Fizycznej K. Zuchory,
• Test Chromińskego,
• Miernik Trześniowskiego,
• Test Sprawności Motorycznej Denisiuka,
• Wrocławski Test Sprawności Fizycznej dla Dzieci w
wieku 3-7 lat (Sekity),
• i inne.

20. Europejski test sprawności fizycznej EUROFITEuropejski test sprawności fizycznej EUROFIT
Próba I: postawa równoważna na jednej nodze
•Sprzęt i pomoce. Belka metalowa lub drewniana listwa o wymiarach
wysokość 4cm i szerokość 3cm, pokryta cienkim materiałem o grubości nie
większej nie 5 mm. Dwie podpórki zapewniające stabilność listwy
umieszczone pod jej końcami prostopadle do niej, o wymiarach ok. 15 cm
długości i ok. 2 cm szerokości. Czasomierz - stoper.
•Sposób wykonania. Próba polega na utrzymaniu równowagi przez Jedną
minutę, stojąc na listwie wzdłuż jej osi z uchwytem za stopę drugiej nogi
ugiętej w kolanie (jak na rysunku powyżej). Przy rozpoczęciu można wolną
ręką przytrzymać się osoby mierzącej czas, a potem użyć tej ręki do
utrzymania równowagi. Próba liczy się od momentu puszczenia osoby
towarzyszącej. Po każdej utracie równowagi, tzn. gdy puści sic trzymaną
nogę, lub gdy dotknie sic podłogi dowolną częścią ciała, należy powtórzyć
próbę, aż upłynie minuta. Przed przystąpieniem do pomiaru badany może
wykonać jedną próbę wstępną.
•Wyniki. Określamy liczbę prób (wejść na listwę, nie spadnięć z listwy)
potrzebnych do utrzymania równowagi w staniu na belce przez pełną minutę,
jeżeli badany spadnie z belki 15 razy w ciągu pierwszych 30 sekund, próba
kończy się wynikiem zerowym.

21. Europejski test sprawności fizycznej EUROFITEuropejski test sprawności fizycznej EUROFIT
Próba II – szybkość ruchów kończyny górnej
•Sprzęt i pomoce. Stół z regulowaną wysokością lub skrzynia gimnastyczna
sięgająca do pępka badanego. Dwa tekturowe lub plastikowe krążki o
średnicy 20 cm poziomo przymocowane trwale do stołu (skrzyni) w odległości
od siebie ich środków o 80 cm (odległość między ich brzegami powinna
wynosić 60cm). Płytka prostokątna o wymiarach 10 x 20 cm naklejona
pośrodku między krążkami. Stoper.
•Sposób wykonania. Próba polega na szybkim dotykaniu na przemian dwóch
odpowiednio rozstawionych krążków sprawniejszą ręką. Dłoń mniej sprawna
znajduje się, podczas próby na prostokątnej płytce. Przed rozpoczęciem dłoń
ręki sprawniejszej należy ułożyć skrzyżnie na przeciwległym krążku. Stukanie
w krążki odbywa się poprzez jak najszybsze przestawianie ręki sprawniejszej z
jednego krążka na drugi ponad ręką unieruchomioną na prostokątnej płytce
pośrodku. Na komendę "gotów... start!" badany wykonuje 25 dotknięć
każdego krążka (w sumie 50 ruchów) najszybciej jak potrafi.
Przeprowadzający próbę głośno liczy dotknięcia krążków.
•Wynik. Mierzy się czas potrzebny do wykonania próby. Przyjmując że badany
rozpoczął próbę od lewego krążka, należy zatrzymać stoper wtedy, gdy
badany dotknie ten krążek po raz 25, wtedy łączna liczba dotknięć wyniesie
50. Jeżeli badany nie dotknie krążka, doliczany jest dodatkowy ruch do
wymaganych 25 cykli. Próbę należy wykonać dwa razy, liczy się wynik lepszy.

22. Europejski test sprawności fizycznej EUROFITEuropejski test sprawności fizycznej EUROFIT
Próba III – gibkość tułowia (skłon w przód w siadzie)
•Sprzęt i pomoce. Stół lub skrzynka o wymiarach: długość 35cm, szerokość
45cm, wysokość 32cm. Blat stołu (skrzynki) powinien mieć wymiary: długość
55 cm, szerokość 45cm. Blat ten wystaje na 15cm do przodu przed ściankę
służącą do opierania stóp. Na środku blatu równolegle do osi podłużnej
wyrysowana jest Skala centymetrowa od -15 do 50cm tak, by
0 (zero) znajdowało się na wysokości oparcia stóp. Wartości od zera w stronę
badanego są ujemne. Na blacie leży luźno, prostopadle do centymetrowej
skali, linijka lub drewniana listewka o długości ok. 30cm i grubości ok. 1cm.
•Sposób wykonania. Badany w siadzie płaskim opiera bose stopy o boczną
ściankę stołu. W tej pozycji, przy wyprostowanych kolanach, pochyla tułów w
przód i sięga rękami najdalej jak może, posuwając końcami palców linijkę po
centymetrowej skali narysowanej na powierzchni blatu. Po osiągnięciu
najdalszej pozycji pozostaje nieruchomo przez ok. 2 sekundy. Stopy cały czas
muszą być razem, nogi przy ziemi, kolana wyprostowane.
•Wynik. Rezultat odczytuje sic ze skali centymetrowej. Badany, który sięgnął
końcami palców do poziomu oparcia stóp uzyskuje wynik 0. Ten, który sięgnął
7cm poza oparcie stóp uzyskuje wynik +7. Jeżeli brak mu było 3cm do linii
oparcia stóp, otrzymuje wynik —3. Jeżeli końce palców obydwu rąk nie
osiągną tej same odległości, należy uznać za wynik średnią odległość dla
obydwu rąk, to znaczy środkowy punkt przesuwanej linijki. Próbę wykonuje się
dwukrotnie i zalicza wynik lepszy.

23. Europejski test sprawności fizycznej EUROFITEuropejski test sprawności fizycznej EUROFIT
Próba IV – skoczność (skok w dal z miejsca)
•Sprzęt i pomoce. Skocznia z piachem i belką do odbicia, taśma
miernicza. Można też próbę przeprowadzić w sali, wtedy potrzebne
jest nie śliskie podłoże i dwa nieruchomo połączone wzdłuż materace
do lądowania. Na materacach należy wyrysować co 10cm linie
prostopadle do kierunku skoku.
•Sposób wykonania. Badany staje w małym rozkroku z ustawionymi
równolegle stopami przed linią odbicia, następnie pochyla tułów, ugina
nogi w kolanach (półprzysiad) z równoczesnym zamachem obu rąk
dołem w tył, po czym wykonuje wymach rąk w przód i energicznie
odbijając się jednocześnie obunóż skacze jak najdalej.
•Wynik. Długość skoku mierzy się od wyznaczonej linii odbicia (belki)
do najbliższego śladu pozostawionego przez piętę skaczącego. Jeżeli
badany po wykonania skoku przewróci się do tylu, wówczas skok
powtarza. Z dwóch wykonanych skoków mierzy się dłuższy z
dokładnością do 1cm.

24. Europejski test sprawności fizycznej EUROFITEuropejski test sprawności fizycznej EUROFIT
Próba V – siła ręki (dynamometria dłoniowa)
•Sprzęt i pomoce. Sprawdzony dynamometr dłoniowy.
Wskazane jest używanie dynamometru ze zmienną szerokością
uchwytu, regulowaną do wielkości dłoni badanego.
•Sposób wykonania. Badany obejmuje dynamometr wygodnie,
palce i cala dłoń powinny doń ściśle przylegać, następnie
opuszcza rękę wzdłuż tułowia i w niewielkiej odległości od ciała
tak, aby ręka nie dotykała uda, ściska dynamometr z
maksymalną siłą. W czasie próby badany stoi w małym rozkroku,
a druga ręka jest swobodnie opuszczona. Pomiar należy
przeprowadzać w warunkach zapewniających pełną
koncentrację uwagi.
•Wynik. Wykonuje się dwie próby ręką silniejszą. Zalicza się
wynik lepszy z dokładnością do 1kG.

25. Próba VI – siła tułowia (siady z leżenia)
•Sprzęt i pomoce. Twardy materac lub karimata. Stoper.
•Sposób wykonania. Badany kładzie się na plecach na twardym
podłożu, uginając w kolanach nogi pod kątem 90 stopni i opierając się
o podłoże podeszwami stóp. Ręce trzyma splecione na karku. Partner
klęka obok leżącego i przyciska jego stopy tak, aby całą podeszwą
dotykały podłoża. Na sygnał "start!" badany przechodzi z leżenia do
siadu i dotyka łokciami kolan, a następnie jak najszybciej powraca do
leżenia na plecach dotykając grzbietami splecionych dłoni do podłoża, i
znowu wykonuje siad. Czynność tę powtarza jak najszybciej w czasie
30 sekund. Za każdym razem plecy
i splecione dłonie w pozycji leżenia muszą dotykać podłoża. Badani
ćwiczą parami. Po wykonania zadania przez pierwszego ćwiczącego
następuje zmiana ról.
•Wynik. Próbę, wykonuje się jeden raz. Po komendzie "start!" liczy się
wykonywane skłony w czasie 30 sekund. Np. 16 poprawnych siadów
daje wynik 16.
Europejski test sprawności fizycznej EUROFITEuropejski test sprawności fizycznej EUROFIT

26. Europejski test sprawności fizycznej EUROFITEuropejski test sprawności fizycznej EUROFIT
Próba VII – zwis na ramionach ugiętych
•Sprzęt i pomoce. Drążek poziomy lub niezbyt gruba, lecz mocna żerdź
zawieszona poziomo na wysokości dosiężnej. Materac pod drążkiem.
Stoper. Magnezja lub talk do rąk.
•Sposób wykonania. Próba polega na wytrzymaniu zwisu na drążku o
ramionach ugiętych w stawach łokciowych tak, żeby broda znajdowała
się ponad drążkiem. Badany staje pod drążkiem, chwyta go
nachwytem zamkniętym (palcami od góry i kciukiem od dołu) na
szerokość barków. Prowadzący Próbę pomaga unieść w górę ciało
badanego tak, aby jego broda znalazła się powyżej drążka. Próba
kończy się, kiedy badany opada i jego oczy znajdą się poniżej drążka -
wtedy zamyka się Stoper. Badany powinien być lekko ubrany, najlepiej
boso. Próbę wykonuje się jeden raz.
•Wynik. Mierzy się czas zwisu z dokładnością do jednej sekundy.

27. Próba VIII – zwinność (bieg wahadłowy 10 x 5m)
•Sprzęt i pomoce. Na równym i nie niskim podłożu (np. na podłodze,
jeżeli badani są w gumowym obuwiu) wyrysowane są dwie równolegle
linie w odległości od siebie o 5m. Długość linii wynosi 1,20cm zaś ich
końce powinny być oznaczone gumowymi stożkami lub
chorągiewkami. Stoper.
•Sposób wykonania. Badany staje w pozycji startowej wysokiej, obie
jego stopy znajdują się przed linią. Po komendzie "start!" biegnie
najszybciej jak potrafi do drugiej linii, przekracza ją obiema stopami i
wraca z powrotem. Taki podwójny kurs wykonuje sic pięć razy. Nie
należy zwalniać pod koniec biegu, co często zdarza się u dzieci. Podczas
biegu, szczególnie zwrotów, nie wolno podpierać się rękami o podłogę.
Należy zapobiec wszelkim poślizgom. Próbę, wykonuje się jeden raz.
•Wynik. Czas potrzebny do pokonania pełnych pięciu cykli (14cznie
50m) stanowi wynik mierzony z dokładnością do 0,1 sekundy. Mierzący
czas głośno liczy kolejne cykle.
Europejski test sprawności fizycznej EUROFITEuropejski test sprawności fizycznej EUROFIT

28. Próba IX – wahadłowy bieg wytrzymałościowy
•Sprzęt i pomoce. Sala gimnastyczna lub szeroki korytarz o długości ponad 20m
z wyrysowanymi na podłodze dwiema równoległymi liniami oddalonymi od
siebie o 20m. Magnetofon z taśmą, na której są nagrane sygnały dźwiękowe
dyktujące czas przebiegnięcia jednego odcinka. Próba może być także
wykonana na równym podłożu trawiastym.
•Sposób wykonania. Badany wraz z partnerami biegu staje przed linią w pozycji
startowej wysokiej. Test polega na przebiegnięciu w tempie dyktowanym
głosem z taśmy jak największej liczby odcinków 20 metrowych. Próba
rozpoczyna sic wolnym "truchtem" a kończy szybkim biegiem. W ciągu całego
testu badani poruszają się między liniami odległymi o 20m, za każdym zwrotem
przekraczając je obunóż. Szybkość biegu jest regulowana sygnałami z
magnetofonu, z każdą minutą częstszymi. Badani biegnąc takim tempem, aby w
momencie usłyszenia sygnału z taśmy znajdować sic na końcu 20 metrowego
odcinka biegu (wystarczająca jest dokładność do dwóch kroków). Zadaniem
badanego jest utrzymanie podawanego przez magnetofon rytmu biegu tak
długo, jak potrafi. Badany przerywa próbę, jeżeli nie może już dostosować sic
do dyktowanego rytmu biegu lub czuje się zbyt zmęczony, aby dokończyć
kolejny odcinek. Kończąc próbę powinien zapamiętać liczbę przebiegniętych 20
metrowych odcinków, każdorazowo podawaną przez magnetofon. Próbę
wykonuję się jeden raz.
•Wynik. Wynikiem testu jest liczba przebiegniętych odcinków 20 metrowych.
Europejski test sprawności fizycznej EUROFITEuropejski test sprawności fizycznej EUROFIT

29. Bibliografia
• H. Grabowski, J. Szopa, EUROFIT Europejski Test
Sprawności Fizycznej, AWF im. Bronisława Czecha,
Kraków 1991
• R. Stupnicki, R. Przewęda, K. Milde, Centylowe siatki
sprawności fizycznej polskiej młodzieży wg testów
EUROFIT, AWF im. Józefa Piłsudzkiego, Warszawa
2003