TOPOGRAPHİC ANATOMY (Baş-Boyun-Göğüs- epidural anestezi dahil).pdf

TOPOGRAFİK ANATOMİ
(BAŞ-BOYUN-GÖĞÜS -EPİDURAL)
BÖLGELERİ SİNİR UZANIMLARINA
ANESTEZİ
Prof. Dr. İsmail Hakkı NUR
1

Topografik anatominin önemi.
• İsminden de anlaşıldığı üzere topoğrafik anatomi vücut bölgelerindeki
sistematik anatomide öğrenilen anatomik oluşumları hangi sisteme
ait olduklarını dikkat nazarına almadan, katlar hâlinde inceleyen bir
anatomi kolu, başka bir deyimle sistematik anatominin bir uygula-
masıdır. Sistematik anatomide sistemler, aygıtlar, hâlinde öğreni-
lenlerin birbiriyle olan ilişki ve komşuluklarını daha etraflıca, daha iyi
inceler. Bu itibarla topoğrafik anatomi pratik bir bilimdir, ve her
pratisyen hekime kesinlikle gereklidir.

• Normal situs, sayı, ve biçim bilinmeden anormalini ayırt etmek olağan
değildir.
• Topoğrafik anatominin bu önemi, dolayısiyledir ki sistematik anatomi
diseksiyon’ları büyük ölçüde topoğrafik olarak yaptırılmakta ve gene
sistematik anatomi derslerinde anatomik oluşumların ilişkileri üze-
rinde önemle durulmaktadır.

• Tanımı: Canlı vücudunu oluşturan organların normal şekil, yapı, tabi
duruş ve komşu organlarla olan ilişkilerini makroskopik ve subgros
olarak inceleyen bilimdir.
Tıbbi olarak Anatomi Tarifi
• İyi bir cerrah,
• İyi bir dahiliyeci,
• İyi bir doğumcu,
• İyi bir mezbaha veteriner hekimi,
• İyi bir zooteknist.

Öğretimine göre sınıflandırma:
• Anatomia comparativa veterinaria systematica
• Anatomia comparativa veterinaria topographica
• Anatomia comparativa veterinaria chirurgica
• Anatomia comparativa veterinaria artistica et
esthetica
• ------

• Anatomia comparativa veterinaria systematica
• Anatomia comparativa veterinaria topographica
• Anatomia comparativa veterinaria chirurgica
• Anatomia comparativa veterinaria artistica et esthetica

• Dexter; Sağ Sinister; Sol
Anatomik Yönler

• Cranialis; Baş tarafı Caudalis; Kuyruk tarafı.

• Medialis; İç yan, ortaya doğru Lateralis; Dış yan, yan taraf

• Dorsalis; Sırt tarafı, sırta yakın Ventralis; Karın tarafı, karna yakın

• Proximalis; Gövdeye yakın taraf Distalis; Gövdeden uzak tarafı

Axialis; Eksene yakın, eksen içi Abaxialis; Eksenden uzak, eksen dışı

• Palmaris; El ayası
Plantaris; Ayak
tabanı

• Oralis; Ağıza yakın
• Nasalis; Burna yakın
• Rostralis; Rostrum’a yakın
Aboralis; Ağızdan uzak

• Hayvan vücudunu
şekillendiren anatomik
oluşumları içten dışa veya
dıştan içe doğru tabakalar
halinde inceler

Vücut Düzlemleri
: Orta düzlem
: Oksal düzleme paralel
: Yatay düzlemler
• Planum medianum
• Planaparamediana
• Plana horizontalia -
• Plana verticalia Enine-dikine düzlemler
17

Plana transversalia-verticalia-
segmentalia
21

A. Caput (baş)
B. Collum(Boyun)
C. Truncus (Gövde)
D. Membrum thoracicum (Ön bacak-kol)
E- Membrum pelvinum (arka bacak-bacak)
Partes Corporis (Vücut Kısımları)

Partes Corporis (Vücut Kısımları)
A. Caput (baş)
•a-Cranium(kafatası)
•1-Vertex(Tepe)
•2- Sinciput - Frons(Alın)
•3-Occiput(Ense)
•4- Tempora(şakak)
•5- Cornu(Boynuz)
•6- Auris(Kulak)
•b-Facies(yüz)
•7- Oculus (Göz)
•8- Nasus(Burun)
•9- Os(Ağız)
B. Collum (Boyun)
C. Truncus (Gövde)
• 10-Dorsum (Sırt)
• 11-Thorax(Göğüs)
• 12- Abdomen (Karın)
• 13- Pelvis(Leğen)
• 14- Cauda-coccyx (Kuyruk)
E-Membrum pelvinum (arka bacak-bacak)
20 Femur(Uyluk)
21 - Genu(Diz)
22 Crus(Baldır)
23 Pes (Ayak-arkaayak)
D. Membrum thoracicum (Ön bacak-kol)
•15- Axilla (Koltukaltı)
•16- Brachium(kol)
•17- Cubitus(Dirsek)
•18- Antebrachium(Ön kol)
• 19- Manus (El - bnayak)

CAPUT - CEPHAL - BAŞ
• Üzerinde önemli anatomik
yapıları barındırır
• Kemik iskeletin şekli başın
şeklini de belirler

Mesocephalic
German Shepherd, Beagle, Setter
Dolichocephalic
Collie
Brachycephalic
Pekingese

Biyolojik sınıflama ilk olarak M . Ö 14 – 15 . Yüzyıllarda
Mısırlılar tarafından insanların dış görünüşlerine bakılarak
yapılmıştır. Bu sınıflandırmaya göre ; 4 ırkın varlığına
inanılıyordu.
Daha sonra yapılan diğer bir
sınıflandırma da M.Ö 200 yıllarında
Çinliler tarafından yapılmıştır. Bu
sınıflandırmaya göre insanlar 5 gruba
ayırmışlardır:
1) Menekşe rengi
2) Ten rengi
3) Sarı renk
4) Beyazlar
5) Siyahlar

REGİONES
CAPİTİS
• Cranium cerebrale (ossa cranii)
• cranium viscerale (ossa faciei)
• İkisi arasındki sınırı foramen
supraorbitale’den geçirilen transversal
düzlem verir

1 R. Nasi
2 R. dorsalis nasi
3 R. lateralis naşi
4 R. Maxillaris
5 R. Buccalis
6 R. Mandibularis
7 R. labialis superior
8 R. labialis inferior
9 R. Mentalis
10 R. İnfraorbitalis
11 R. Masseterica
12 Angulus mandibularis
13 R. Laryngea
14 R. Parotidea
15 R. Orbitalis
16 R. Articulationis temporomandibularis
17 R.Fossa supraorbitalis
18 R. Zygomatica
19 R. Temporalis
20 R. Frontalis
21 R. Parietalis
REGIONES CRANİİ

REGIONES
CRANII
1- Kafatasının çatısı- Dorsum cranii
2- Kafatasının tabanı- Basis cranii
3- Kafatasının caudal duvarı
4- Kafatasının lateral duvarları

Sinus paranasales
Nedir? Ne işe yayar?

• Os frontale'nin iç ve dış yaprakları arasındadır.
-Equus, Bos ve sus'ta tüm alın kemiği içerisinde.
-Carnivor'da yalnızca kemiğin ön tarafındadır.
-Boynuzlu ruminant'larda boynuzlarının içerisine kadar devam eder.
-Bütün türlerde iki tarafın sinus'u ortada septum sinuum frontalium.
-Sinus boşluğunu bölümlere ayıran ikincil yapraklara lamellae intrasinuales denir
Sinus frontalis

• Sinus frontalis (Rum) Boynuz kırıkları, Boynuz kesimleri,
Oestrus ovis larvaları için Trepenasyon alanlarıdır.

REGİO AURICULARİS
• Muayene ve
operasyonlar
• otoskop ile muayene
• otitis externa
• othematom
• inspeksiyon
• kulak kesimi
• yavaşa uygulaması
• Kulak ablasyonlarında
• Bulla tymphanica’daki
operasyonlarda

REGIONES
FACIEI
• Regio nasalis
• regio oralis
• regio mentalis
• regio orbitalis
• regio zygomatica
• regio infraorbitalis
• regio art. temporomandibularis
• regio masseterica
• regio buccalis
• regio maxillaris
• regio mandibularis
• regio intermandibularis
• regio subhyoidea

REGIO NASALIS
• Atlarda mide
Sondası
uygulaması
• laryngoscop
• trepanasyon
• ostium
nasolacrimale
• nasal planum’lar
• muşet
uygulaması

REGIO ORALIS
• Eq.’lere yavaşa uygulaması
• Rum’larda sonda uygulaması
• Margo interalveolaris
• Dudak subcutis
• Torus linguae

REGIO INFRAORBITALIS
• Nervus
infraorbitalis’in
anestezisi
• sinus maxillaris’in
trepanasyonu

REGIO
MASSETERICA
• Ductus parotideus
• sistiserk muayenesi

Cysticercosis- Sistiserk
• Tenia saginata, Tenia solicum (cestodlarının)’un larvasıdır.
• insan bağırsağında son konak olarak yaşar ve çoğalır. Yeni bir enfeksiyon
durumunda, solucan ilk başta sadece birkaç milimetre boyutundadır ve
zar zor görülebilir. Bununla birlikte, yetişkin sığır tenyalarının uzunluğu
birkaç metreye kadar ulaşabilir.
• Hareketli ve oksjieni çok kullanan organlara yerleşir.
• (intercostal kaslar, Kalp, diyaframa, dil, Masseter, boyun kasları, Akciğer,
Karaciğer, böbrek )
• Beyaz renkte; kistik formu yanında pirinç tanesi benzeri görümündedir

• İnsanların ince bağırsağında yaşar, 3-7 m. Uzunluğundadır
• Her olgun segmentte yaklaşık 100.000 yumurta içerir
• T. saginata proglottidlerini burnundan ve anüsünden çıkarma şeklinde klinik
bulgu veren dört yaşındaki erkek olgu sunuldu.
• (Ayşe Karaaslan ve ark. Nasal Expulsion of Taenia saginata: A Case
Report. . 2017; 28(1): 64-66)
• Et muayenesi: el ayası kadar kasta 2’den fazla ise et imha edilir.
• Sığır eti sadece birkaç dakika 70 ° C'nin üzerine ısıtılırsa, tenyaların yüzgeçleri
güvenilir bir şekilde ölür.

FIGURE 1. A 5- 7-mm, ovoid, yellowish, tense cystic swelling involving the left side of the tongue dorsum (arrow) A, before and
B, after excision. Singh et al. A Case Series of Oral Cysticercosis. J Oral Maxillofac Surg 2018.

Palpebrae (göz kapakları)‘ın Anatomisi
Palpebrasuperior
Palpebra
inferior
Comissura
palpebrarum
lateralis
Comissura palpebrarum
medialis
Rima palpebrarum
Canis /dexter
49

• Üst ve alt göz kapaklan dışarıdan deri, içeriden de konjonktiva ile kaplanmıştır.
Bağdoku kökenli olan tarsus göz kapakları için destek ve biçimlendirme görevi
görür. Göz kapaklarının kirpikleri içeren serbest kenarları tarsus içinde yer alan
gl. tarsalis (Meibomian bezi) tarafından ıslak tutulur.
• Üst göz kapağını yukarı kaldıran kas m. levator palpebrae superior’dur ve n.
oculomotorius (kranial III) tarafından innerve edilir. N. facialis’in paralize olması
bu siniri etkilemez. Gözkapağının diğer kasları m. orbicularis, m. malaris ve m.
levator anguli oculi medialis’tir. Bu kasların tamamı n. facialis (kranial VII)
tarafından innerve edilir.
• Caruncula lacrimalis ve ductus lacrimalis’in iki deliği gözün medial köşesinde
bulunur. Burada ayrıca üçüncü göz kapağı, palpebra tertia, yer alır. Üçüncü göz
kapağının kıkırdağı (cartilago palpebrae tertiae) bezler ile çevrili bir şekilde
orbita derinliğine doğru genişlemiştir. Ductus lacrimalis vasıtasıyla canaliculus
lacrimalis’e doğru akan gözyaşı ventral konjonktiva kesesine, oradan ductus
nasolacrimalis vasıtasıyla vestibulum nasi’ye dökülür.

Bilinmesi gereken temel
yapılar
• Gl. tarsales
• Kaslar
• Limbus palpebra
• Tarsal conjunctiva
18

Anatomi
• A) M.frontalis
• B) M.corrugator superciliaris
• D) M.orbicularis oculi
• E) Preseptal göz kası
• F) Pretarsal göz kası
52
Göz kapaklarının hareketini
sağlar
Orbito palpebral deri kıvrımını oklar göstermektedir
Okların üst kısmı orbital, alt kısmı tarsal kısmı
gösterir

ENTROPİUM
• Entropium; göz kapağının bulbus oculi'ye doğru kıvrılması olgusudur. Daha çok köpeklerde, alt göz
kapağında görülür. Ender olarak iki göz kapağında da rastlanabilir.
• Tek tırnaklı hayvanlarda daha az görülen bu hastalık, genellikle conjunctivitis chronica sonucu gelişir.
Kirpiklerin cornea üzerinde yarattığı devamlı irritasyona bağlı olarak keratitis de meydana gelebilir
• Entropium ya önde deri ile altındaki kas arasındaki uyumsuzluk, yada çok göz kapağı ile m.malaris
arasındaki gerginliklerindeki uyumsuzluk veya arkada tarsoconjuctical dokudaki uyumsuzluk
entropium’a neden olur.
• İyileşme süreci ortalama 4 haftadır. Geç iyileşmesinin nedeni konjuktivadaki Lenf drenajının zayıf olmasıdır.
55

Entropium
• Göz kapaklarının içe doğru kıvrılmasıdır. Blapharospazm olarak da adlandırılır.
• Gözün yaralanmasına, kirpikler ve göz kenarları cornea’da çeşitli irritasyonlara ve ağrıya
neden olur. Ceratitis, cornea ülserlerine conjuctivitis’e neden olur.
• Göz kapaklarından kıvrımın büyüklüğüne göre karpuz dilimi gibi bir dilim alınarak sorun
düzeltilir.
15
Cornea’da keratit olgusu Operasyon geçirmiş göz kapakları

58
Entropium da teknik olarak
lateral kantus’ da ok ucu
biçiminde (Schleich yöntemi)
Yada Pinch (çimdikleme)
yöntemi için uygun ensizyon
yapılır.

Perpalpebral
enjeksiyon
Subkonjunktival
enjeksiyon
60

I- Üst göz kapağında ise
• İlgili göz kapağına infiltrasyon anestezisi uygulanır. Huysuz hayvanlara; daha önce sedatif ve analjezik bir ilaç
enjeksiyonu yapmak tercih edilir.
• Sadece üst gözkapağı veya alt göz kapağında entropionu olanlarda veya her ikisindeki olgularda PİNCH
TEKNİĞİ ile opere edilir.
• Pinch Tekniği ise üst ve alt gözkapağındaki deri eksizyonlarının lateral kantusta birleştirilmesi prensibine
dayanmaktadır .
• Entropionlu alan boyunca pinch tekniğinde göz kapaklarının serbest kapak kenarlarından 2 - 3 mm uzaklıkta
yarım ay şeklinde, 3 - 4 mm genişliğinde derinin (bazen altındaki m. orbikülaris okulinin yüzeyel parçası ile
birlikte) çıkarılması, oluşan ensizyon yarasının basit ayrı dikişlerle kapatılması prensibine dayanmaktadır
• Modifiye Pinch Tekniği ise hem üst hemde alt gözkapağının lateralinde deri eksizyonlarının lateral
kantusta birleştirilmesi olaydır. Yara dudkları basit ayrı dikişler ile kapatılır
61

• Gözü korumak için, göz kapağı içine tahtadan bir spatül de yerleştirmek mümkündür.
Buradan deri ile birlikte, deri altı bağ dokusu ekstirpe edilir. Bazı olgularda, buradaki
musculus orbicularis oculi'den bir parçanın çıkarılıp alınması gerekebilir.
• Eliptik ensizyonun eni ve boyu entropium'un derecesine bağlı olarak saptanabilir.
Ekstirpasyon işleminden sonra deri kenarları karşılıklı olarak yaklaştırılarak, göz
kapağında oluşacak düzelme durumu kontrol edilir. Daha sonra da, deri kenarları ince
ipek iplikle karşılıklı olarak dikilir

II- Alt göz kapağında ise
• Eğer alt göz kapağındaki entropium nedeniyle palpebra içeriye doğru fazla kıvrılmış ve özellikle bu
dönme gözün dış açısında daha belirgin ise, SCHLEİCH yöntemi sıklıkla kullanılır.
• SCHLEİCH YÖNTEMİ: Alt göz kapağında, limbus palpebralis‘ten 2-3 mm uzaklıkta ona paralel
olarak yapılan ensizyon, lateral göz açısına kadar uzatılır. Bu ensizyonun yari uzunluğunda ikinci bir
ensizyon da, üst göz kapağı kenarına paralel olarak devam ettirilir.
• Bu ensizyon uçları ile birleşen ve daha dıştan yapılan ikinci ensizyonlarla MIZRAK UCU ucu şeklinde
bir deri parçası ekstirpe edilir. Operasyon yarası kenarları karşılıklı olarak dikilmek suretiyle entropium
durumu düzeltilmiş olur. 63

• Sadece üst gözkapağı veya alt göz kapağında entropionu olanlarda veya her ikisindeki
olgularda PİNCH TEKNİĞİ ile opere edilir.
• Pinch Tekniği ise üst ve alt gözkapağındaki deri eksizyonlarının lateral kantusta
birleştirilmesi prensibine dayanmaktadır .
• Entropionlu alan boyunca pinch tekniğinde göz kapaklarının serbest kapak
kenarlarından 2 - 3 mm uzaklıkta yarım ay şeklinde, 3 - 4 mm genişliğinde derinin
(bazen altındaki m. orbikülaris okulinin yüzeyel parçası ile birlikte) çıkarılması, oluşan
ensizyon yarasının basit ayrı dikişlerle kapatılması prensibine dayanmaktadır
• Modifiye Pinch Tekniği ise hem üst hemde alt gözkapağının lateralinde deri
eksizyonlarının lateral kantusta birleştirilmesi prensibine dayanmaktadır.
Oluşan yara dudakları 4/0 propilen dikiş materyali kullanılarak basit ayrı dikişler ile
kapatılır
65

Entropion
operasyonu
(Pinch Yöntemi)
66
F

WHEELERlN MODİFİYE ENTROPİUM
OPERASYONU
• Bu teknikte,İçeriye kıvrık olan alt göz kapağı derisine limbus palpebralis'e parelel olarak
yapılan ensizyon yerinde deri altı diseke edilir.
• Bu aralıktan gerçekleştirilen küt diseksiyonla musculus orbicularis oculi açığa çıkarılır.
• M.orbicularis oculi’den 4-5 mm genişliğinde ve 4-5 mm boyunda bir dilim çıkartılır. Kas
uçları dikilerek yara kapatılır. Bu kasın tam ortasından dikey yönde seksiyon yapılarak
serbestleştirilen kas uçları birbiri üzerine “U” dikişi ile dikilir.
67

• Üstteki ilk üç resimde Entropionlu bölgenin derisine bir ensizyon yapılır.
Altındaki m.orbicularis oris’ten yaklaşık 4mm lik bir şerit çıkarılır.
Alttaki resimlerde entropion genişdir.Ensizyon boylu boyunca yapılır. M.orbicularis oculi’den 4-5 mm
genişliğinde ve 4-5 mm boyunda bir dilim çıkartılır. Kas uçları dikilerek yara kapatılır.
31
Wheelerin Modifiye tekniği

WHEELERlN MODİFİYE
ENTROPİUM OPERASYON
69

Ectropium
70
• Göz kapaklarının dışa doğru dönmesi durumuna denir.
• Göz kapakları uzun olan türlerde Saint Bernards, Blood hounds,
Cocker Spaniels ve Basset Hounds gibi köpeklerde çok görülür.
• Bu köpeklerde yüz cildi gevşektir.
• Ektropionların operatif sağaItımında; ençok konjunktival
rezeksiyon, V-Y Tekniği önerilmektedir.
Cocker Spaniels
Blood hounds

• Golden Retriever, İrlanda Setter, Labrador Retriever gibi köpeklerde gün içinde
normal olan gözleri zaman geçtikçe dışarı doğru sarkar ki bu durum fizyolojiktir.
• Operasyonun amacı alt göz kapağında nispeten normal bir uzunluğa sağlamak,
göz kapağını kısaltmak ve güçlendirmektir.
• Tekniğinin seçimi türlere ve şiddeti ve konumuna bağlı olmak üzere değişir.
71

72
Ectropium’lu gözde çeşitli kesiler

TARSORAFİ
• Çeşitli sebeplere bağlı olarak (göz kapaklarının kapatılamaması,
yüz felci vb.) korneanın açık kalması, korneal incelme, ülser,
gözyaşı disfonksiyonu ve nörotropi gibi durumlarda alt ve üst
kapak kenarlarının geçici ya da kalıcı olarak dikilerek korneanın
korunmasıdır
73

Membrana nictitans plastisi
74

Membrana nictitans plastisi ve tarsorrafi
75

Atlar, birçok farklı sebep nedeniyle yemek borusu tıkanıklığına maruz kalabilirler. Kuru ot ve tane yem bu duruma yol
açabileceği gibi elma, pancar küspesi, mısır koçanı gibi besin maddeleri de sebepler arasındadır. Taylar ve küçük boyutlu
atlarda ise sebep genelde talaş yemeye bağlı tıkanıklıktır.
Hayvan sağlığında burun özefagus sondası en fazla tek tırnaklı hayvanlarda kullanılır. Atlarda burun boşluğu Concha
nasalis aracılığı ile üç meatus'a ayrılmıştır. Dorsalde bulunan Meatus nasi dorsalis, kör bir yol olarak son bulur. Ortadaki
Meatus nasi inter medius, sinüslere ve yutağa açılır. Ancak sonda uygulaması için yeterli genişlikte değildir. Altta yer
alan Meatus nasi ventralis, oldukça geniştir.
Bu yol yutağa açılır ve sonda bu yolla yutağa uygulanır. Sonda sağ veya sol burun deliklerinin birinden sokulabilir.
BURUN MERİ SONDA
UYGULAMASI

Sondalamaya başlamadan önce hayvanın kulağına yavaşa takılarak hayvanın zapturabtı yapılır. Uygulayıcı, sonda
genellikle sol burun deliğinden uygulanır. Çünkü sol taraftaki yemek borusundaki seyri dışarıdan izlenebilir. Başta
sondanın ucuna kayganlaştırıcı sürülerek mukoza ile sonda arasındaki sürtünmeyi azaltılır. Sondanın
kayganlaştırılmış ucunu, burun deliği tabanına bastırarak meatus nasi ventralisten içeri sokulur. Bu işlemde sonda
ucunun Meatus nasi ventralise girmesi için, bir elin işaret parmağı ile sondanın ucu üzerine basınç yaparken diğer elle
sonda yavaş yavaş ileriye itilir. Eğer aşağı doğru bastırma işlemi yapılmaz ise sondanın ucu meatus nasi dorsalis’e
yönelebilir ve burun mukozasını kanatabilir, yaralayabilir. Sonda larenkse geldiğinde hayvanın yutkunması beklenir.
Yutkunduğu zaman sonda itilir aksi halde sonda tracheya yönelmiş olur. Tracheaya girmiş sondadan hava gelir ve
kolaylıkla iler. Sondanın dışarıdaki ucunu su dolu kovaya yada kaba batırdığıgımızda hava kabarcıklarının çıkması
sondanın solunum sisteminde olduğunu gösterir. Mideye uygulanacak işlem yapıldıktan sonra yavaşça dışarı alınır.

Merkepte
(a) Üst göz kapağı, (b) medial canthus
(c) medial canthus, (d)lateral canthus,
(e) Alae nasi medialis, (f), laea naşi
lateralis, (g) dorsal nasal commissure
(h) ventral nasal commissure, (nokta
nokta kısım), Nasolacrimal kanalın
kemik içindeki seyri (B) (a) üst göz
kapağı b) alt göz kapağı,(c) medial
canthus (d), lateral canthus (e), üçüncü
göz kapağı ve iki lacrimal puncta. (C)
(a) medial canthus (b), maxillary sinus
ve içinden geçen infraorbital canal (c)
molar diş kökleri (d), dorsal nasal
commissure (e) lacrimal bone (f)
maxilla kemiği (sarı oklar )ductus
nasolacrimal. (D): (a) alae nasi
medialis (b),alae nasi lateralis (c)
commissure nasi dorsalis (kırmızı
ok), ventral nasal commissure (sarı
ok), nasolacrimal delik ve içindeki
iğne.

Burun meri (esophagus)
sondası-
Burun mide sondası-
Nasogastric sonda

N. facialis
• Başın yüzlek kaslarının motor siniridir. Bu kaslar expression (mimik) kaslarıdır.
Bu sinirin bir taraflı felcinde aksi tarafın (sağlam olan taraf) kas tonusu nedeniyle
burun ve dudakları çeker. Hasta olan taraf sarkar.
84
Left-sided facial nerve paralysis. Note the ipsilateral
(left) neurogenic dry nose and dry eye. (Illustration
courtesy J Sansom.)

Ruminantta hem Facial hemde hypoglossal sinir paralysi görülmektedir.
Kulak ve göz kapağında düşüklük. Ağız açık, dil sarkmış baş felçli tarafa
bükülmüş şekilde bulunur. Atta ise sadece facial sinir paralizi mevcut.
85

Horner sendromu
• Horner sendromu, göze ulaşan sempatik yolaktaki bir hasarlanmadır.
• Göz kapaklarının Sempatik sinir iplikleri ggl.cervicalis cranialis’ten gelir.
• Histopatoloji ve klinik belirtiler orta kulaktaki enfeksiyona bağlı olarak kulak
mukozasının iltihaplanmaya yanıt olarak polipleri ürettiği görülmektedir .
Mikroorganizmaların nazofarenksten orta kulağa göç ettiği varsayılmıştır. Bazı
kaynaklar ise poliplerin kökenini nazofarenks, östaki borusu veya orta kulak
mukozası olarak belirtmektedir. Polipler daha sonra östaki borusu (nazofarenkse)
veya kulak zarı (dış kulak kanalına) yoluyla kulak boşluğundan çıkarlar.

• Orta kulağın sempatik iplikleri ggl.cervicale craniale’den orijin alan plexus caroticus interna’
dan çıkar. Nn.caroticotympanici olarak adlandırılan sempatik iplikler n.glossopharyngeus’un
parasempatik dalları tarafından oluşturulan plexus tymphanus’a katılır. Her iki sistem
birlikte yan yana bulunmuş olur. Bulla osteotomide sempatik lifler ameliyat sırasında
görülemedikleri için zarar görebilirler. Anatomik yeri bu nedenle önemlidir.
Bir Spaniel cocker CN III (parasympathetic)
defecti. Minimal strabismus(şaşılık gözün önlenemeyen
kayması), üst göz kapağında düşüklük-ptosis ve
mydriasis. (Copyright 2010 University of Georgia
Research Foundation, Inc.)

The relationship between n.vagus and glossopahryngeus and middle ear is seen. (a) Shows the relation of N.glossopharyngeus
and the plexus tympani. Left ventrodorsal view. (b) Shows the anatomical formations in the promontorium and middle ear cavity.
Left lateral view. 1. Fenestra cochlea, 2. M.tensor tympani, 3. N.glossopahryngeus, 4. N.vagus, 5. Ramus auricularis of n.vagus,
6. Stapes, 7. Ligament of stapedis, 8. N.facialis, 9. Fenestra cochlea, 10. Plexus tympanicus. (Nur, Perez ,König. 2021-Origin
and distribution of facial nerve anatomy in van cats )

• Sympathetic preganglionic pupillodilation neurons C8-T1 segmentinden çıkar.
• Autonomic control of the eye. Compr Physiol. 2015 Jan; 5(1): 439–473.

GÖZ KIRPMA REFLEKSİ
• Tek tırnaklılarda belirttiğimiz birkaç
işaret ile beraber göz kırpma reflexi
olmazsa atta prognoz iyi değildir.
Çünkü n. facialis central (MSS) bir
lezyona sahip demektir.
• Göz kapaklarındaki reflex kaybı
m. orbicularis oculi'nin felci ile olur.
Alt göz kapağı aşağıya düşer, göz yaşı
yüze akar. Sığırda m.orbicularis oculi,
göz kapaklarının birbirine
yaklaşmasını sağlar. Ayrıca m.frontalis
üst göz kapağın medial yarımında
hüzmelenir. üst göz kapağın medial
yarımını kaldırır. N.facialis felç olan
hayvanlarda pitosis oluşturur
Atta ise üst göz kapağını kaldıran kas
m.levator anguli oculi medialis’tir.
N.oculomotirus tarafından innerve
edilir.
• Kedi ve Köpeklerde n. facialis
bozuklukları kulak hastalıkları
ile ilişkilidir. Kulak iltihabı, siniri
irrite eder. Keza göze giden
sympathic iplikler de orta
kulaktan geçerken etkilenir ve
HORNER SENDROMU’nu
oluşturur.
• ( Pupilla'nın constructionu, alt
göz kapağının hafif yükselmesi
fissura palpebralis'in daralması,
üst gözkapağının pitosis'i)
91

93
POLYP’İN İZLEDİĞİ MUHTEMEL YOL

Atlardaki N.facialis’in özelliği
N.BUCCİNATORİUS’UN FELCİ
• Burunun lateral kaslarının felci (bunlar burun deliklerini açar) koşu atlarında
ilk işarettir. Atın burun deliği açılmadıkça rahat nefes almaz, daha doğrusu
at iyi koşamaz.
• Atta vestibulum oris'de gıda toplanması n. buccinatorius'un felcine işarettir.
• Ağızda gıda toplanma yutkunmamaktan olur. Bu da bizi yanlış
teşhis olarak kuduz'a götürür. Köpekte m. orbicularis oris'in paralizi sonucu ağız
commisura'larından aşağıya salya akmasına neden olur.
94

N. vestibulocochlearis ‘in paralizi
• N. vestibulocochlearis'in pars
vestibularis'inde bulunan
ganglion vestibularis'in
nucleus'larındaki bir lezyon
karakteristik bir sendrom
oluşturur.
• Hayvanın dengesi bozulur,
düşer, lezyonun bulunduğu
tarafa doğru yuvarlanır
N. hypoglossus paralizi
• Dil felcini doğurur, dil ağızdan dışarı çıkar. Tek
taraflı felçte
m. genioglossus'u etkiler ve atrofi olur. Felçli
taraf ağzın içine doğru bükülür. Karşı taraftaki
dil ucu uzar.
95

Köpeklerde
Lateral kulak kanalı açmak
• Lateral kulak kanalı kulak kanalının havalandırılmasını iyileştirir. Ayrıca yatay
kanala topikal ajanların yerleştirilmesini kolaylaştırır. Lateral kulak kanalı
rezeksiyonu, kulak kanalı epitelinde minimal hiperplazisi olan veya vertikal kanalın
lateral tarafında küçük neoplastik lezyonları olan hastalarda endikedir.
• Uzun kulaklı hayvanlarda sık görülür.
• Kulak kanalının içe bükülme yeri, kulak kanalına sokulanbir pens yardımıyla
belirlenir.
96

Bölgenin Anatomisi
• Başın iki yanında yer alır. Esasını cartílago auriculae denilen elastik yapıda, tek parçadan ibaret bir kıkırdak
oluşturur. Biri ön diğeri arka iki kenarı vardır. Bu iki kenar yukarıda birleşerek sivri bir uç ile sonlanır. Bu uca
apex auriculae adı verilir. Dış bükey olan dış yüzüne dorsum auriculae denir. İç bükey olan iç yüzünde de
scapha denilen çukur bir alan bulunur.
Auricula'nın serbest dış kenarı kulak deliğinin arka kesimine kıvrılarak crus helicis medíale ve crus helicis
laterale'yi oluşturur. Auricula'nın iki serbest kenarı aşağıda, aralarında belirli bir açıklık bırakacak şekilde
birbirlerine geçerler. Aralarında oluşan açıklığa incisura intertragica adı verilir. Bu açıklığı önden ve arkadan
iki yapı sınırlandırır. Her ikisi de yuvarlak ya da uzunca çıkıntılar olan bu iki oluşumdan öndekine tragus,
arkadakine antitragus denir. At, sığır ve köpekte antitragus'tan iç tabakaya doğru plica antitragica denilen
bir deri dürümü uzanır.
97

• N. Facialis, for.stylomastoideum’dan çıktıktan sonra kulak arkası kaslarına ve kulağın iç yüzüne dallar
verdikten sonra kulağın cartilago anularis’i conveks bir kemerle arkasından öne doğru ilerler ve
parotis bezinin içinden geçerek mandibulanın arka kenarına ulaşır. N.auricularis palpebralis,
n.buccalis dorsalis et ventralis, n.zygomaticus gibi dalları verir.
•

• N.auriculotemporlis’in blokajı (N.mandibularis’in bir dalı)
• 1- Dış kulak kanalını palpe edin (koni şeklindedir ve iltihaplandığında çok serttir)
• 2- Arcus zygomaticus’un caudal yüzünü bulun
• 3- İğneyi, dış kulak kanalı ile arcus zygomaticus arasındaki çöküntüye (bu çöküntü palpe edilebilir) iğneyi dik
olarak batırın.
• 4 -İğnenin ucu kemiğe değene kadar (temporomandibular eklem) mümkün olduğunca ilerletin.
• 5- Dokuların toplam derinliğini bilerek iğneyi yaklaşık yarıya kadar geri çekin.
• 6 -Damar içi enjeksiyonu önlemek için aspire edin
• 7- 0,5–1,5 mL anestezik solüsyon veya kombinasyon (örn. %0,25–0,5 bupivakain) enjekte edin.
Köpeklerde Kulak kepçesinin blokajı
Aurikulotemporal sinirim manipülasyonu
son derece önemlidir. Aşağıdaki alanların
innervasyonunu sağladığını unutmayın:
- Angulus mandibula
- Kulak kepçesinin konkası
- Meatus acusticus externus
- Kulak zarı
- Arka temporal bölge.

N.auricularis magnus’un blokajı (2.Cervical sinirin bir dalı)
1- Dış kulak kanalını palpe edin
2- Atlas omurunun proc.transversus’un (ala atlantis)’in en
kranial noktasını bulun
3 -İğneyi proc.transversus’a paralel olarak batırın yada
Proc.transversus’un en cranial kısmında deri altına yaklaşık
45derecelik bir açıyla iğneyi yönlendirin
4- Sinir çok yüzeyseldir ve cilde çok yakındır. Deri altında
kolaylıkla bloke edilir.
6- Damar içi enjeksiyonu önlemek için enjektörü aspire edin.
0,5–1,5 mL anestezik solüsyon veya kombinasyon (örn. %0,25–
0,5 bupivakain) enjekte edin

• Kulak ablasyonunda iki farklı metod uylanır
• 1- ZEPP yöntemi - Bu metot da dış kulak yolu yatay kulak yoluna kadar (Vertikal )
kısmen yada kemikten kulak yoluna (vertical ve yatay) kadar total ablasyon
şeklinde olabilir.
• 2- HİNZ yöntemi –Yatay kulak yoluna kadar total vertikal ablasyon metodudur.

Vertical kulak kanalı ablasyonu
• İlk 'T' şeklinde veya tragus’un ön ve arka incisuralarından paralel olarak deriye bir kesi yapılır. Kesi, dış
kulak yolunun çevresine, kulak kıkırdağını kesen ancak kulak kepçesinin lateral cilt yüzeyine nüfuz etmez.
Kulak kepçesinin lateral kısmına girmemeye dikkat edilerek kulak kıkırdağının içinden kesi yapılır
• Konkal kıkırdak doku bir forsepsi ile tutulur ve çevresindeki dokulardan dikey kanalı izole etmek üzere
künt ve keskin diseksiyondan yararlanılır. Bu yolla kan damarlarına ve sinirlere (Facial nerve) verilen
iyatrojenik hasarı en aza indireceğinden, diseksiyonun kıkırdağa mümkün olduğunca yakın tutmak
önemlidir
• Ensizyonun alt noktası olan "T"nin tabanı, dış kulak kanalının yatay kısmının seviyesinin hemen altındadır.
'T' çubuğu, büyük antihelixsin tüberkülünün hemen dorsalinde, konkal kıkırdağın medial duvarı boyunca
çevresel bir yol izlenir. Dik kulak kepçesi olan köpeklerde dorsal olarak kavisli bir kesi yapılabilir; bu,
kulak kepçesi için hilal şeklinde bir taban oluşturur ve ameliyat sonrası normal bir taşıyıcının korunmasına
yardımcı olur.

• Eksize edilen kanalın bir drenaj hattı oluşturulmasına izin vermek için yatay kanal seviyesinde koni şeklindeki
kulak kanalı kesilir. sütürlerle tam olarak yatay kanalın kapatmayacak şekilde, bölgedeki darlığı en aza
indirecek şekilde denenir. Bütün ölü boşluğun kapatılmaması ilerde postoperatif ayrılmaya neden olabilir.
• Geçiş modifikasyonu (drenaj için )
• Dikey kanal ablasyonunun dikiş için daha az doku kesilmesi, deri altı dokularda daha az travma, tükürük
bezleri gibi ilişkili yapılarda daha az hasar riski, daha az postoperatif rahatsızlık, daha az dikişler, daha hızlı
iyileşme ve daha az ölü boşluk sayılabilir.
• Dikey kulak kanalı etrafındaki tüm yumuşak doku bağlantılarından kurtulana ve dorsal ensizyon yoluyla kanal
açığa çıkana kadar, makasla künt diseksiyonla kademeli olarak serbest bırakılır. Deri, yatay kanal seviyesinde
palpe edilir ve kulak kanalı kesilerek uzaklaştırılır. Dikey kulak kanalı etrafındaki deriye dikilerek operaston
tamamalanır.
• Yada yatay kanalı seviyesinde, yatay kulak kanalının kabaca bir buçuk katı kadar olan dairesel bir kesi yapılır.
Önceden künt diseksiyonla açığa çıkarılan dikey kanal, daire içinden geçirilerek dışarı alınır. Dışarı çıkartılan
kanal yatay kanal seviyesinin 1.5 cm (0,6 inç) üzerinde delikten geçen parça kesilir. Yukarıda tarif edildiği gibi
bu şekilde bir drenaj plakası oluşturulur ve kulak kanalı etrafına dikilerek ensizyon hattı kapatılır.

Kulak kanalında ekternal
otitisin görünümü
Vertical canal ablation. Vertical kanal
üzerinde deriye 'T' şeklinde bir kesi
yapılır.

Tragustan tutularak kıkırdağın etrafında künt diseksiyon kullanılarak dikey
kulak kanalı yavaş yavaş çevresinden kurtarılır

Yumuşak dokular kulak kanalına mümkün
olduğunda yakın olarak kıkırdaklı kulak
kanalına çevresel diseksiyon yapılır.
Hastalıklı dokunun altında dikey kulak
kanalı, yatay kulak kanalı seviyesinde
kesilir.

Yatay kulak kanalının kıkırdaklı
kısmının açıklığını muhafaza ederek
cilt kapatılır
Kesiğin geri kalanı kapatılarak ölü
boşluğun ortadan kaldırılması sağlanır

Yatay kulak kanalının seviyesi
palpe edilerek yeri tespit edilir.
Yatay kulak kanlı seviyeside deriye bir
ensizyon yapılır.
Bir önceki sılayttan
farklı olarak
Yatay kulak kanalı
seviyeside deriye bir
ensizyon yapılarak
açığa çıkarılmış olan
dikey kulak kıkırdağı
(konik kulak kıkırdağı)
yatay kulak
seviyesinden dışarı
alınarak kendine ait
drenaj yoluda oluş
turularak da ablasyon
tamamlanabilir.

Etrafından serbest hale getirilmiş kulak kanalı yatay seviyede
deriye açılan pencereden sokularak dışarı çıkartılır.
Yatay kulak kanalı seviyeside dışarı
çıkarılan dikey kulak parçası kesilir.

Yatay kulak kanalındaki yapı deriye dikilerek
kapatılır.
Kesi çevresi rutin
kapatılır.

KULAKTA ZEPP YÖNTEMİ
• Vertical kulak kanalına sokulan forceps ile yatay kulak
kanlının yeri belirlenir. Tragus’un ön ve arka kenarından
Vertical kulak kanalının yarısı kadar uzunlukta yatay kulak
kanalının altına kadar deriye paralel iki dikey ensizyon
yapılır. Dilim tarzındaki deri dokusu uzaklaştırılır.
• Dikey kulak kanalının kıkırdak dokusunu küt diseksiyonla
açığa çıkartılır. Yatay kulak yolunun başlangıç seviyesine
kadar makasla açılır. Daha sonra kıkırdak doku içe (yatay)
büküldüğü (dirseklendiği ) Kıvrıma kadarki olan parça
kesilir ancak kopartılmaz.
• Yanlarda yara dudakları birleştirilir. Kulak kanalının
kıvrımdan sonra ki kısmında kesilen kıkırdak parçası
uzaklaştırılmış deri parçasının olduğu yere dikilir.
Fazla kıkırdak parçası uzaklaştırılır. Böylelikle dış
kulak yolu açılmış olur.
Vertical keside makasla deri altındaki doku gevşetilirken
facial sinir fazla yaklaşılmamalıdır.Kulak kanalına yakın
bulunmaya dikkat edilmelidir. Parotis bez kesiğin
ventralinde bulunacağından kesilmemesine dikkat edilir.
Dikey kanal yatay kanal hizasında olmasına dikkat
edilmelidir aksi halde yatay kulak kanalı içinde doku sızıntısı
drene olabilir.
11
5

Kulak kanalının etrafındaki parotis bezi ve
subcutan doku kıkırdaktan uzaklaştırılır.
Vertical kulak kanalının kenarları dikilir.
Şekillendirilen flap ventral’de dikilir ve fazla
kısım kesilerek yara dudakları birleştirilir.

Kulak kanalını ortaya çıkarmak için lateral kulak rezeksiyonu.
A,B, Kulak kanalının yan duvarları, kanal tragus önündeki ve tragus’un arkasındaki kesik çizgiler boyunca kesilir (B'de
noktalı çizgiler). Bu, kulak kanalının dikey kısmını ortaya çıkarır. Bölgeden parotis tükürük bezinin dorsal kenarından
kaçınılması gerekebilir. C,D, Kulak kanalının yan duvarları cilt kenarları dikilir.
1. Dikey kulak kanalı; 2. Parotis tükürük bezi; 3.Yatay kulak kanalının genişliği; 4.Yatay kulak kanalına giriş yeri

• Drenajı yapabilmek için yatay kulak yolu seviyesinde 2cm
kadar fazla bırakacak şekilde kıkırdak kesilir. Çevre
dokulardan başlayarak dikilir.

• operasyondan sonraki görünümü

HİNZ YÖNTENİ
• Dış kulak yolunun total ablasyonudur. Dış kulak yolunun "V"
biçiminde bir doku parçasının çıkarılarak açılması şeklidir.
Dış kulak yolundaki sebaceous adenoma'nın görünümü. 12
1

Lateral bulla osteotomy(LBO)
• Total kanal ablasyonu yapar gibi lateral’den bullaya kadar rahatlıkla
inilir.
• Bullanın ventralinde a.carotis ext. Ve a.maxillaris bulunur. Bu yapılar
korunur. N.facialisin pozisyonu asla unutulmamalıdır. Sinir ekartörle
korunmalıdır. Ekartörün çok gerdirilmesi sinir üzerinde hasar yapacağı
hatırlanmalıdır.
Bullanın rostralinde (retroartiküler veni korumak için) ve bullanın
ventralindeki (karotis arteri, maksiller vene) yapılara dikkat edilmelidir.
Bu nedenle başıboş diseksiyondan kaçınılır.
Kemikli kulak kanalı, LBO sırasında çıkarılacak bullanın en kalın, en
sert kısmıdır. V.retroartiküleris kolayca yırtılabileceğinden kemiği rostral
olarak kırmaya çalışılmaz.
Retroartiküler ven kolayca açığa çıkarılamaz ve genellikle hasar
görmedikçe cerrah tarafından görülmez. Retroartiküler foramenlerin
lateral olarak değil ventral olarak meatus acusticus externus’un
rostralin’de açıldığını unutmayın, bu nedenle forameni doldurmak ve
hemostazı korumak için kemik mumu dorsomedial yönde itilmelidir.
Bulla timpanikanın lateral ve ventral bölümünün çoğu çıkarıldığında
LBO tamamlanır.
122

• Bullanın içi normal olduğunda ince şeffaf bir epitel ile kaplıdır. Dış kulak hastalığı kronikse ve bullada osteitis
belirtileri varsa, kulak boşluğu genellikle (kısmen veya tamamen) yeşilimsi-kahverengi ila koyu kahverengi
hiperplastik epitel dokusu ile kaplıdır. Bu hasta dokular uzaklaştırılır. Boşluk serum fizyolojik ile iyice yıkanır.
Küret ile kulak boşluğunun medial yüzeyinde aşırı (medial) kuvvetten kaçınılmalıdır, çünkü karotis kanalını
kaplayan (a.catrotis interna) kemiğe nüfuz ederek aşırı kanamaya neden olabilir. arayı çevreleyen doku
minimal düzeyde kontamine, iltihaplı veya kanamalıysa ve kulak zarı tamamen boşaltılmışsa, genellikle yara
drenajına gerek yoktur. Deri altı kapatma sırasında ölü dokular uzaklaştırldıktan sonra cilt rutin olarak
kapatılır. Operasyon sonrasında hastalar, derin yara diseksiyonu ve kemik çıkarılmasından kaynaklanan
iltihaplanma ve sinir stimülasyonu nedeniyle sıklıkla aşırı postoperatif ağrı kanıtı göstereceği unutulmamalıdır.

Ventral bulla osteotomy
REGIONAL ANATOMY
12
4
• MAE (meatus acusticus externus)’un kemikten kanalın etrafında kıkırdaktan oluşan bir kulak kanalı
bulunur.
• N.facialis, bullanın arka kısmında proc.mastoideum’un ventral yüzü üzerindeki for.stylomastoideum’dan satin
11 yönü itibariyle çıkar. Bullanın lateral yüzü üzerinde rostral olarak ilerler.
• Cavum tympani’nin hemen ventralinde ise v. maxillaris ve a. carotis ext. bulunur. Bu iki yapı mutlaka
korunmalıdır.
• Bullanın medial yüzünü kürete ederken a.carotis interna ya dikkat edilmelidir. Ayrıca, Ince duvarlı bullanın içi
kürete edilirken sırt üstü yatmış hayvanda tabanda bulunan otonom siteme dikkat edilir.

• Ventrolateral görünüm. V. retroarticularis bullanın ve kulak kanalının önünde bulunur.
İnce bir kemik duvar ile kulak yolundan ayrıldığına dikkat edin.
• Bulla tympanicanın hemen arkasındaki for.stylomastoideum’dan çıkan n.faciais
görülmektedir.
• Mandibulanın proc.angularis’i ile proc.jugularis‘in arasındaki bulla tymphanica
palpasyonla hissedilmelidir.
125

• Kedide Lateral ve Ventral görünümde bulla tympanica kolaylıkla
palpe edilir.
12
6

• Kedilerde Bulla tympanica da bulunan septum, dorsolateral ve
ventromedial olarak ikiye böler..
127

Ventral bulla Osteotomi
VENTRAL BULLA OSTEOTOMY
1. Hayvan sırt üstü yatırılır. İntermandibular bölge operasyona hazırlanır. Ön bacaklar geriye doğru uzatılır.
2. Hayali olarak çeneyi ikiye ayıran median bir çizgi çizilir. Aynı şekilde angulus mandibula'dan geçen transversal
hayali bir çizgi çizilir. Transversal çizginin ortasından Operasyon yapılacak tarafta, median hatta paralel ikinci bir
paramedian bir düzlem belirlenir. Bu arada angulus mandibula’nın 1 cm kadar caudal‘ ine ve meatus acusticus
externus’un 1 cm kadar medialine denk gelecek şekilde (median hatta 2cm kadar yakın) yaklaşık 7-10 cm
(kedilerde 3-5cm) uzunluğunda yukarıda belirtilen para median düzlemde bir ensizyon yapılır. Ensizyon
mandibula’nın açısından (angulus mandibula’dan) atlasın kanadına kadar olmalıdır. Diseksiyon boyunca
makas uzun eksene paralel tutularak işlem yapılır.
3. Kesit hattında Bulla’nın arkasında proc.jugularis palpe edilir. M.digastricus buraya bağlandığı için önemlidir.
Bulla, m.digastricus’dan yaklaşık 0.5 mm medial’de ve 0.5 mm rostral’de dir.
4.Deri, deri altı dokusu ve m.platysma kesilir. V.lingofacialis geri çekilir.
128

5. Lateralde: m.digastricus,
Medialde; m.hypoglossus ve styloglossus kasları olduğundan bu kasların arasından küt diseksiyonla girilir. Kaslar ekartörle
açıldığında bulla kolaylıkla görülür.
a)Eğer tükrük bezi de bölgede var ise oda laterale doğru ekartörle uzaklaştırılır.
b)Hypoglossal kasın lateralinde n.hypoglossus bulunduğu unutulmamalıdır.
6. N.hypoglossus ekartörle uzaklaştırılır. Bulla’nın ventromedial yüzü üzerinde n.vagus ve n.glossopharyngeus, lateral yüzü
üzerinde n.facialis’e dikkat etmek gerekir. Bazı hayvanlarda a.carotis ext. ve v.maxillaris operasyon alanında rahatlıkla görülebilir.
7. Bullanın üzerindeki ince bir kas olan m. jugulohyoideus iplikleri makasla yada periost kazıyıcısı ile uzaklaştırılır.
8. Steinman pimi (3.0 mm) ile bullaya bir delik açılır. Delik daha sonra genişletilerek bullanın 2/3'ü çıkarılır. 7-10 mm
genişliğindeki pencereden bulla’nın içine girilir.
9. Bullanın iç yüzeyi tamamen çıkarılır, ancak dorsomedial yüze (iç kulak, işitsel kemikçikler) dokunulmamalıdır. Dorsal
kısmı iç kulağa giriş yeri olduğu için sakınılır.
10.Kedilerde Bulla köpeklerden daha büyüktür ve iki bölmeli olduğu unutulmamalıdır.
11. Bullanın içi fizyolojik tuzlu su ile yıkanır. Temizlendikten sonra bir enfeksiyon şekillenmesi söz konusu olduğu için bir dren
konur. Yara ve deri kapatılarak korumaya alınır.

130
• Atlasın(W) ala atlantisi ile mandibulanın
proc.angularis’i arasına orta hatta paralale
paramedian bir ensizyon yapılır. Deri altı
gevşetildikten sonra m.digastricus ile m.styloglossus
ve hyoglossus kasları arasından küt diseksiyonla
bullaya ulaşılır. Bulla proc.angularis ile proc.jugularis
arasında bulunur. Bullanın mediali’ndeki
n.hypoglossus korunur.
• LV. lingual ven, FV. Facial ven

• A-Ventral bulla ostetotomy için hayali olarak çeneyi ikiye ayıran hayali median bir çizgi çizilir. Aynı şekilde angulus
mandibula’dan geçen transversal hayali bir çizgi çizilir. Operasyon yapılacak tarafta orta hatta paralel median düzleme 2 cm
kadar yakın yaklaşık7-10 cm (kedilerde 3-5cm) uzunluğunda bir ensizyon yapılır.
(M.digastricus lateral’ de yer alır)
• B- M.platysma kesilir. V.lingofacialis geri çekilir. Lateralde: m.digastricus, medialde; m.hypoglossus ve
styloglossus kasları olacak şekilde aralarından küt diseksiyonla girilir. Kaslar ekartörle açıldığında Bullanın yeri
k o l a y l ı k l a tespit edilir
. 72

• A. Bulla osteotomy yapılacak yerin ventral’den Superficial damarlar, kaslar,tükrük bezleri görülmekte.
• B. Dissection sağda yapılacak ise: önce deri ve platysma sub mandibular tükrük bezinin medialinden v.jugularis’i
ekarte ederek ensizyonu gösterir. Küçük venlere ligatür konur.
• C. M.digastricus ve m.mylohyoideus arası diseke edilir. N.hypoglossus şirurijikal alanın medial yüzünde görülür. Bulla
a.carotis’in «Y» şeklinde çatallaştığı yerde bulunur.
• D. Bulla palpasyonla hissedilir. Dik olarak bulla tympanica delinir
73

Bir köpekte Ventral bulla osteotomy.
M.mylohyoideus,m.digastricus’tan makas ile
küt olarak ayrılır. M.styloglossus ve
hypoglossus’un altında n.hypoglossus
görülür (mavi ok). Ensizyonun caudal
kısmında da hyoid venous arcus (beyaz ok)
görülüyor 82
Ensizyon hattında platysma
ve M.sphincter colli
uzaklaştırıldığında beyaz okla
N.hypoglossus görülmektedir.
Steinmann pin ile delindikten sonraki
kemik parçaları uzaklaştırılmış bir
bulla. Ok ile medial’de ki
n.hypoglossus görülüyor. D’ise
lateraldeki m.digastricus kasıdır.

ÖNEML İ NOT: Kedilerin orta kulağı bir kemik bölme ile ikiye ayrılır. Kemik bölme bullanın cranialin’de bulunur
ve lateral duvarına bağlanır. Ventromedial bölüm bullanın hava ile dolan parçasıdır. Orta kulağın drenajı buradan
yapılır. Craniolateral duvar daha küçüktür ve membrana tympani ile şekillendirilir. Bu kompartmanlar dar bir
aralık ile irtibat halindedir. Bu aralık yakınında post ganglionik sempatik ipliklerin oluşturduğu bir plexus bulunur .
İç kulağın kanallarını bulunduran ve üzerinde plexus bulunan yapıya promontorium adı da verilir. Orta kulağın içini
kürete ederken bu yapı dikkatsizlikten zedelenir ise Operasyon sonrasında Horner sendromuna neden olur.
(Theresa Welch Fossum. 4. ed.2013)
74

Dış kulak yolundan sokulan Forseps ucu
135
• Steinman pin ile delindikten sonra delik dahada büyütülebilir. Bulla 4 tarafından küçük küçük kesilir. İçeri kaçan küçük
kemik parçaları alınır. Kedilerde ortadaki kemik bölme kemik pensleri ile küçük küçük kırılarak alınır. Delik yaklaşık 1
cm genişliğine getirilir. Doku ve kan sızıntısı aspire edilir yada tampone edilir.
• Eğer dış kulak yolu iptal edilecek ise o zaman dış kulak yolundan bulla içine eğri uçlu bir forceps sokulur. Forsepsin açılan
ağzıyla bulla içinden geçecek dren tutulur. Dren dış kulak yolundan çekilerek kulak yolu ve açılan bulla temizlenir. Dış
kulak yolu iptal edilmiyorsa doğrudan bulla içi serum fizyolojikle bol bol yıkanır. Aspire edilerek temizlenir. Basit ayrı
dikişlerle kaslar ve deri kapatılır.
auditory canal ablation ve ventral bulla
osteotomy sonrasında konulan bir dren örneği

Aşağıdaki fotografta kedide orta kulakta beyaz renkli inflamator
polip (mukoza tümörü) görülmektedir.
136

137
• Kedilerde orta kulak iltihaplarının %80 ‘nin de
inflamatuar polip bulunur. Vestibular (denge)
belirtiler zamanla düzelebilir. N.facialis paralizi
nadirdir.
• Sterilizasyona dikkat edilmez ise enfeksiyon
kalıcıdır
• Hastaların % 80 de operasyondan sonra
horner sendromu görülür. Genelde 30 gün içinde
düzelir.
Yukarıdaki fotografta operasyondan sonraki ilk
24 saatte horner sendromu şekillenmiş hasta
görülmektedir.

N. İnfraorbitalis’in Anestezisi
• AMAÇ:
• Üst dudak, burnun yanı, burun delikleri, burun boşluğuna
girmede, sinus maxillaris’e girmede, alt göz kapağı üzerinde ve
İlk üç premolar dişler kısaca üst çene kemikleri üzerinde
yapılacak operasyonlarda kullanılır.
138

KATMANLAR:
• Deri,
• Subcutis,
• M.levator nasolabialis,
• M. malaris,
• M. levator labii maxillaris
• A.malaris,
• A.angularis oculi,
• V
. angularis oculi,
• Os lacrimale,
• Os zygomaticum,
• Os maxilla
139
N. infraorbitalis
N. lingualis

SEÇİM YERİ : AT’da
140
• 1. Yol: Angulus oculi medialis’ten crista facialis’e paralel bir hat çekilir. Crista facialis’in
ön ucundan bu paralel çizgiye bir dikme indirilir. Çizgilerin keşişme noktasının bir parmak
önü ve yukarısı deliğin olduğu yerdir.
• 2. Yol: Crista facialis’in ön ucu olan tuber facia’dan 3 parmak (5 cm) kadar üstü ve 2
parmak önünde (buruna doğru) bulunur.
• 3.Yol: Crista facialis’ten incisura nasoincisiva’ya çekilen hattın orta noktasının bir
parmak arkası ( göze doğru-aborali) for.infraorbitale’nin yeridir.
•Delik; üstten m. levator nasolabialis, alttan m. levator labii superior (maxillaris) tarafından
örtülmüştür
. Kas yukarıya itildiğinde delik tespit edilir.

Seçim Yeri: Sığır’ da
Operasyon yerini 2 ayrı yolla belirlenebilir
• 1.Yol: P1 ‘ in alveol kenarından yaklaşık 2 parmak eni (3 cm)
proximal’de yer alır,
• 2.Yol: Tuber faciei’den buruna bir dikme çekilir. Zgomaticus’tan
(gözün ventral kenarından)buruna paralel ikinci bir hat çekilir. Bu iki
hattın kesişime yerinin bir parmak önü For.infraorbitale’nin yeridir.
• Sığırlarda ; For.infraorbitale, M.depressor labii maxillaris, m.levator
labii maxillaris ve m.caninus ile örtülmüştür.
142

Köpeklerde N.infraorbitalis
3. azı dişinin 1 cmyukarısında bulunur

Sığırlarda Sinus Maxillaris’e
operasyon:
145
• Sınırları:
• Önce N.infraorbitalis anestezi edilir. Sonra operasyon işlemi yapılır
• Sığırlarda sinus maxillaris tek bir boşluktur. Bu nedenle
trepanasyon alanı geniştir.

Ruminantlarda
Trepanasyon alanının anatomik sınırları
• Üstten sınır: Medial göz açısından for.infraorbitalis’e çekilen hat
• Arkadan sınır : 2. molar diş hizasından (medial göz açısının bir parmak kadar önden geçen
dişlere dik transversal hat
• Önden sınır: 3. ön azı dişinden (P3) buruna doğru çekilen dik hat
• Ventral sınır: maxillar molar dişlerin 2 parmak üst tarafı belirler.
• Sınırlar arasındaki yamuk alan üzerinde operasyon yapılır
146

Atlarda sinus maxillaris
147
• N.infraorbitalis anestezi edildikten sonra
• Sınırları:
• Atlarda sinus maxillaris 2 boşluk şeklindedir.
• Caudal’de olan : Caudal sinus maxillaris,
• Cranial’de olan : Rostral sinus maxillaris adını alır.
• Bu nedenle trepanasyon alanı 2 ayrı yerden yapılacağı için
bölgeyi iyi belirlemek gerekir.

At’da
SİNUS MAXİLLARİS’İN ALANLARI
• Üst Sınır: Gözün medial açısından
incisura nasoincisiva’ya çekilen hat
• Ventral sınır: Crista facialis’in kendi oluşum hattı
• Caudal sınır: Medial göz açısından hem alına
hemde crista facialis’ten geçen hat
• Cranial sınır: Tuber facia’den burnun dorsal
sınırından geçen hat.

Cranial ve caudal sinüs alanlarını belirleme
149
• Gözün medial açısından crista facialisi birleştiren hattın orta noktası
bulunur.
• Bu nokta, aynı zamanda her iki sinüsü ortadan ayıran kemik bölmenin geçtiği
hattır.
• Kemik bölme pozisyon olarak eğimini ventral’e doğru verev şeklinde yapar.
Kemik bölme hemen hemen M2. diş hizasına karşılık gelir.
• Her iki boşluk birbirleriyle irtibatlı değildir. Ancak Caudal sinus maxillaris
medial göz açısı seviyesinde sinus frontalis ile irtibatlıdır.

Sinus frontalis, sinus maxillaris ile foramen
frontomaxillaris ile irtibatlı olduğuna dikkat edilmesi
gerekir.

• Maxillar Sinüzitli bir hayvanın tipik görünümü

1- Sinus maxillaris rostralis
2- Sinus maxillaris caudalis
3- Septum sinuummaxillarium
152
3 2
1

• Deride yaklaşık 4x4 büyüklüğünde crista
facialis üzerinde yarım daire şeklinde bir
flap açılır. Operasyon yüzeyindeki periost
mutlaka kaldırılır.
• Altındaki kemik doku ortaya çıkartılır.
• Giriş işlemiyapılır.

157
Trepanasyon yapılmış ve temizlenmiş sinüs
boşluğu ve dren konulmuş görünümü

Crista facialis’in belirginliğine dikkat

• Rostral operasyon yeri:
• Crista facialis’in ön ucunun 2 parmak üst ve ön tarafı
•
• Deri
• Deri altı doku
• A.lateralis nasi, a.v. angularis oculi
• Sinus maxillaris rostralis
•
• Caudal operasyon yeri :
• Alta göz kapağının 2 parmak önü ve crista facialis’in 1 parmak üstü
•
• Deri,
• Deri altı bağdoku
• Periost
• Os zygomaticum
• Sinus maxillaris caudalis

REGİO FRONTALİS
• N.frontalis, n. trigeminus’un bir dalı olan n.ophtalmicus’un dalıdır.
• For. supraorbitalis vasıtasıyla alına geçer. Alını, üst göz kapağını ve
sinus frontalis ‘i innerve eder.
161
Kedi ve köpeklerde frontal trepanasyon
• Kedi ve köpeklerde frontal trepanasyon için; her iki orbitanın üst kemerini
birbirine bağlayan transversal hat ile başın ortasından geçirilen dik ( linea media)
hattın olarak kesiştiği dik açıların ortası en uygun yerdir.
• Ancak köpek ırklarına göre bu seçim yeri biraz üst veya alt yöne kayabilir.
Teknik atlarda, sığırlarda anlatıldığı gibidir.

Bir sığırın maxillary ve frontal sinüsleri görülmektedir. Dorsolateral görünüm. Lacrimal bulla çok ince bir kemik duvarına
sahiptir. Sinus maxillaris’in caudaline kadar uzanır. Sinus maxillaris, lacrimal sinüs ve frontal sinüs ile irtibatlıdır.
• Lacrimal sinus. (d)
• Trepanasyon yerleri : Sinus frontalisteki yerler yuvarlak olarak gösterildi. A: postorbital pozisyon Orbitanın cudal
kenarından yaklaşık 4 cm geride fossa temporalis’in üstü. B: Frontal sinüs’un büyük caudal parçası Tuberculum
intercornuale’nin 4 cm rostral’inden C: Rostral frontal sinus, orta hat ile orbitanın dorsal kenarı arasındaki düzlemin
yaklaşık 2,5 cm medialinden giriş yapılabilir.
Ruminantlarda
Sinus Frontalis’inTrepanasyonu
Kesitleri:
Deri Fascia
M.frontalis
Periosteum
Os frontale
Sinus frontalis

•Başın ileri doğru
uzatılması
• Unilateral durumlarda
hasta tarafa doğru
başın hafif
olarak eğilmesi
• Beden ısısının
yükselmesi
• Nasal akıntı belirtileri
Sinus Trepanasyonu
• Deri ensizyonu
• Periostotomi (rujin ile )
• Trepanasyon
• Kanama kontrolü
• Lastik puvar ile irrigasyon
(yarayı temizleme)

At’da Sinus frontalis
• Atlarda sinus frontalis dorsal
conchal sinus ile irtibatlıdır.
Bu nedenle conchofrontal
sinus yada nasofrontal sinus
olarak da tanımlanır.
• Gözü medial açısını başın
ortasından geçen hatta
birleştiren düzlemin orta
noktası
• Topografisi:
• Deri
• Subcutis
• M.corrugates supercili (M.levator
palpebra superior)
• Os. frontale
167
Trepanasyon yapmadan önce deride
nasofrontal flap açılır. Daha sonra
osteotomy gerçekleştirilir. Lokal
anestezikle deri ve periosteum de
sensitise olurken sinüs mukozası
anesteziden etkilenmez.

Atlarda Sınırları:
• Cranial sınır: For
. infraoarbitalis seviyesinden buruna çekilen
düzlem
• Lateral sınır: Gözün medial açısı hizasında os nasale’ ye çekilen hat
• Caudal sınır: Her iki arcus zygomaticus’un ortasında yada orbita’nın
arka kenarından karşı tarafa çekilen düzlem(mandibular
ekleme bakan kenar yada m.temporalis’le kaplı kenar)
• Üst sınır: Alnı ortadan bölen median hat
168

Lateral göz açısı ile başın medial çizgisi arasına çekilen sanal bir çizgi bu
Frontal sinüsün yerini ortaya çıkartır. Trepanasyon bu çizginin orta
noktasına yapılmalıdır.
Benzer olan fakat medial göz açısından başlayan sanal bir çizgi ise sinüs
conchalis dorsalis’in trepanasyon yerini belirler.

Sinus conchofrontalis'in trepanasyon'unda seçim yeri:

Saatin 12 pozisyonunda
(gözün arka ½ hizasında)
171
Trepanasyon için for. supraorbitalis seviyesinde
N.supraorbitalis bloke edilir.

N.supraorbital palpasyonu (b) A 2.5 cm, 25 numara iğne
for.supraorbitalis’ den içeri batırılarak anestezi maddesi verilir.

Trepanasyon yerleri:
1.YOL: Lateral göz açısından başın median hattına bir
düzlem çekilir. Bu hattın orta noktasından girilebilir
2.YOL: Medial göz açısından başın median hattına bir
düzlem çekilir. Bu hattın orta noktasından girilebilir
3.YOL: İki medial göz açısını birleştiren hattın yaklaşık 1.5 -2
cm önünde ve orta hattın 3-4 cm lateral’inden trepanasyon
yapılabilir
• Topoğrafisi:
• Deri
• Fascia
• Perisoteum
• Os frontale
• Sinus frontalis 137

• Atlarda: Atlarda aşağıdaki şekilde de görüleceği
üzere sinus frontalis, concha nasalis dorsalis ile
iştirak halindedir. Bu nedenle bu sinusa sinus
conchofrontalis de denir.

Chonconasidorsalis ile sinus frontalis’in
irtibatı

N.maxillaris uzamına anestezi
• N.maxillaris’in anestezisi ya for.rotundum/fissura orbitalis seviyesinde yada fossa
pterygopalatina ‘daki for. maxilla seviyesinde blokaj yapılır.
• Bilindiği gibi for. Rotundum/fissura orbitalis; gözün arka 1/3 ü seviyesinde, arcus
zygomaticus’un altında ramus mandibula ile os zygomaticus’un arasındaki boşluk
seviyesinde bulunur. 3 ayrı yol ile sinir blokajı yapılır
178

N. maxillaris uzamına anestezi
I.YOL
• 1.YOL(Arcus zygomaticus hizasında): İğne, gözün 1/3 arka
seviyesinde arcus zygomaticus’un ventral kenarının altından
deriye dik olarak 10 cm uzunluğunda 22 numara bir iğne ile
girilerek for. Rotundum/fissura orbitalis seviyesinde n.maxilla
uzamına blokaj yapılır. Yaklaşık 5 -7 cm kadar mesafede
bulunur.İğne kemiğe temas edinceye kadar itilir.
• For.rotundum yaklaşık 5-6 cm kadar ileridedir. Birkaç mm iğne geri
çekilir ve anastezik madde verilir. Bütün dental dişler ve sinus
maxillaris anestezi edilmiş olur.

For. Rotundum/ fissura orbitalis seviyesinde n.maxillaris
(Arcus zygomaticus hizası-ventralden DİK GİRİŞ - I. yol)
142
Fissura orbitalis’in yerini bulma: iğne bu işlem için gözün arka 1/3 ( temporal kantusundan)’den alına uzanan hayali
bir dik çizgi çizilir. İğne bu çizgi üzerinde cilte dik olarak arcus zigomaticus’un ventralinden sokulur. İğne tam
boyuna veya kemikle temas sağlanıncaya kadar ilerletilir. Anestezik madde verilerek Crista pterygoidea’ nın
for.rotundum seviyesinde N.maxillaris uzamına anestezi gerçekleştirilmiş olur.
• za: arcus zygomaticus
• mt: tuber maxilla
• m: Ramus mandibulanın cranial kenarı

Arcus zygomaticus’un altından N.maxillaris uzamınaanestezi
için for.rotundum seviyesini tespit etme - I. yol
181

For. rotundum’dan çıkan N.maxillaris
uzamına anastezi : I. Yol
• İğne dik olarak os.frontalis’in proc.zygomaticus’un arka kenarı
hizasında, arcus zygomaricus’un alt kenarından arcus zygomaticus’a
dik olarak batırılarak girilir.
182

183
N.maxillaris uzamına anestezi Crista pterygoidea (For. rotundum seviyesi) (I.yol)

Fossa pterygopalatina’da N.maxillaris’uzamına anestezi
II. yol
( For.maxilla seviyesinde)
• II.YOL: I.yola ilaveten gözün dış açısı hizasında yine arcus
arcus zygomaticus’un ventral’inde, kısaca gözün lateral
açısından 2.5 cm kadar ventral’de fossa pterygopalatina’
daki for. maxilla seviyesinde blokaj yapılır. (Diğer metotta
gözün arka 1/3 kısmın hizasından giriliyordu)
• Bu metot da iğne daha geriye düştüğü için iğnenin yönü
bu sefer karşı tarafın crista facialis’in orta noktası na
doğru (yada karşı tarafın 6.molar diş hizasına doğru
rostromedial ve ventrale doğru da ) yönlendirilir.
• İğne yaklaşık 5-6 cm kadar oroventral olarak ilerletilerek
Fossa pterygopalatina’ daki for.maxilla seviyesine ulaşmış
olur.
Anestezik madde verilerek sinir blokajı gerçekleştirilir.
184

• Burada dikkat edilmesi gereken önemli anatomik unsurlar vardır.
Eğer a.maxillaris’i zedelenirse kanamadan dolayı mandibula ile arcus
zigomaticus arasında bir şişkinlik oluşacaktır.
• Bu şişkinlik yaklaşık 3 gün içinde resorbe edilerek kaybolur.
• İğnenin arteri deleceği de düşünülerek ince bir iğne kullanılmasına dikkat
edilir. Arada iğnenin pistonu geri çekilerek kan gelip gelmediğine bakılır.
Eğer kan geliyorsa iğne biraz geri çekilir sonra hafifçe dorsale doğru iğneye
yön verilir.
• Gözün arka tarafı retrobulbar blok olarak etkileneceği için gözün iç kasları
gevşeme riski taşıdığından gözün dışarı doğru fıtıklaşması gerçekleşebilir. Bu
durumda gözün üzerine steril bir tamponla basınç uygulanması yapılabilir.

For. rotundum’seviyesinde n.maxillaris’in VERTİCAL BLOKAJI
(Supraorbital seviyeden- III. yol)
• III. YOL: İğne os frontale’nin proc.zygomaticus’u verdiği ilk kıvrımını
hizasında ( orbitanın arkası- fossa supraorbitalis ) crista frontalis seviyesinde
iğnenin dik olarak yaklaşık 10 cm batırılmasıyla for.rotundum seviyesinde
sinir blokajı yapılır.
186

Kedi köpeklerde for. maxilla seviyesinde
n.maxillaris’in blokajı
• Son azı dişinin hemen üstünde uygulanır. Üst çene dişlerinde, intraoral yumuşak
dokularda, anestezi işleminin uygulandığı taraftaki yumuşak ve sert damak
mukozasında ve kemiklerinde yapılacak işlemlerde kullanılır.
• Üst çenede 2.molar diş hizasında iğne dik olarak yumuşak palatal mukoza ile diş
arasından yaklaşık 05 cm kadar içeri batırılır. Anestezik madde verilir.
187

Ethmoideal sinir blokajı
• Ethmoideal nerve, n.trigeminus’un n.ophtalmicus’un bir dalı olan n.nasociliaris’inden çıkar . Çok
kısa bir seyirden sonra tekrar for.ethmoidale’den girer. Os. ethmoidale;’nin lamina cribrosa’sından
geçerek burun boşluğuna dağılır. Nasal boşluğun caudal kısmını innerve eder.
• Atlarda özellikle facial ağrının belirlenmesinde (n.maxillaris, n.alveolaris mandibularis ‘de
blokajlar uygulanır) çok sık kullanılmasa da uygulanan önemli bir blokajdır. Çift taraflı uygulanır
• Frontal sinüs mukozasını veya etmoid veya dorsal konkal sinüsü desensitize etmek için
kullanılır. 19 ila 22G x 60 ila 90 mm'lik bir spinal iğne, fossa supraorbitaliste temporal kemiğe
yakın olarak hem transversal hem de sagital düzlemlerde ön derinin yüzeyine 110°
yönlendirilmelidir. İğne yaklaşık 5-6 cm ilerletilir ve temporal kemik ile temas ettiğinde 3 ila 5
ml lokal anestezik madde enjekte edilebilir.
Henry Tremaine. 2019.Local analgesia techniques for dental and head procedures in horses.
Clinical Pratice https://doi.org/10.1136/inp.l662
189

• Hayvan aşırı duyarlı ve başını sürekli sallıyor ise,
hayvanın yüzünde bir ağrı var demektir.
• Bunun için teşhiş amacıyla infra orbital anestezi
yanında bilateral (iki taraflı) ethmoideal
(n.ethmoidealis caudalis) sinir blokajı da yapılır.
Ağzı ve burun boşlukları muayene edilir.
• Hayvanın Işığa duyarlılığına engel olmak için
kontrol amaçlı gözler kapatılır.
154

N.ethmodealis’in anastezisi (n.ethomidealis caudalis)
Spinal iğne, fossa supraorbitaliste temporal kemiğe yakın olarak hem transversal hem de
sagital düzlemlerde ön derinin yüzeyine 110° yönlendirilmelidir

GÖZ KÜRESİNİN BLOKAJLARI
(BULBAR BLOK)
• Gözün ekstirpasyonundan, göz üzerinde yapılacak
operasyonlarda, gözün muayenesinde kullanılmak üzere
kullanılan 4 temel metot vardır
• 1-Dört nokta blok
• 2-Retrobulbar blok
• 3-Peterson bloğu
• 4-Arcus zygomaticus’un altından ve üstünden göz küresinin
dibinden yapılan blokaj
193

1-DÖRT NOKTA BLOGU
• GÖZ KAPAKLARININ Lokal muskuler bir bloktur.
• Göz kapaklarının duyarsızlaştırılması demek N.trigeminus’un 4 dalının bloke edilmesi
demektir. Bunlar; frontal, lacrimal, zygomatic ve infratrochlear sinirlerdir.
• N.ophtalmicus: fissura orbitalis üzerinde iken anestezisi yapılır. Bilindiği üzere n.ophtalmicus
n. trigeminus’un bir dalıdır ve fissura orbitalis vasıtasıyla kafayı terk eder.
• N.ophtalmicus; önce 1- n.frontalis, 2-n.lacrimalis (göz yaşı bezini ve üst göz kapağını),
3- nasociliaris (n.ethmoidalis-burun boşluğunu ve infratrochlearis’e) adlı dallara ayrılır.
• N.nasociliaris’de isminden de anlaşılacağı üzere konjuktivayı, 3. göz kapağını, medial göz
açısı, caruncula lacrimalis’i ve göz yaşı kanalını innerve eder.
• N. ophtalmicus’un anastezisi yukarda bildirilen kısımların operasyonlarında kullanılır.
194

• N.İnfratrochlearis:
• N.trigeminus’un bir dalı olan n.ophthalmicus’un bir dalıdır. Gözün medial açısının
duyusunu alır. Membrana nictitans (3. göz kapağı), göz yaşı kanallarının başlangıç seviyesi
ve gözün ön kısmının dışarısındaki derinin duyusunu alır.
• N.lacrimalis: Gözün lateral açısının duyusunu alır. Gözün lateral açısı ile kulağın basisi
arasındaki alanın küçük bir deri kısmı ile üst göz kapağının ¼ lateral yarımının duyusunu
alır.
• N.zygomaticus (zygomaticotempoaralis): Alt göz kapağının 2/3 orta-lateral kısmının
duyusu ile alt göz kapağının altındaki derinin duyusunu da alır
• N.frontalis: N.ophthalmicus’un bu dalı for.supraorbitalis’den çıkar, n.supraorbitalis adını alır.
Alın kısmının derisi ve frontal kasların duyusunu sağlar.
195
N.ophthlamicus’un İnfratrochlear, zygomatic ve
lacrimal sinir uzanımlarının anatomisi

N.ophthalmicus’un deri dalları
• Orbita etrafındaki n.ophthalmicus’un
deri dalları gösterilmeye çalışılmıştır.
Ophthalmik sinir blokajında
n.ophthalmicus fissura orbitalis
seviyesinde blokajı yapılmaz ise dört
nokta sinir blokajından yararlanılırı ve
3.4.5. ve 7. numaralı sinirlerin subcutan
blokajı yapılır.
• I- N.mentalis
• 2-N.infraorbitalis
• 3-N.infratrochlearis
• 4-N.zygomaticus
• 5-N.lacrimalis
• 6-Ramus zygomaticotemporalis
(N.lacrimalis’in dalı)
• 7-N.frontalis
• 8.N.temporalis superficialis
196

Göz etrafındaki duyuyu alan sinirlerin etki alanlarını gösterir
N. frontal (blue),
N. lacrimal (red),
N. zygomatic (yellow),
N. infratrochlear (green)
197

Ophthalmic dalların blokajı
• Bütün bu dalların blokajı ophthalmic aralıktan (göz kapaklarının kenarlarından)
saccus conjunctiva’dan girilerek yapılır.
• Göz muayenesinde bu sinirlerin tek tek blokajları yapılmalıdır.
• İnfratrochlear sinir blok: Gözün medial açısında üst göz kapağının hemen üst lateral’indeki
küçük kemik çıkıntının üzerinde bulunur. Gözün medial kısmında orbita’nın kenarına parmakla
bası yapıldığında düzensiz bir kemik çıkıntısını hissedilir. Kemik çıkıntısının hemen dibinden
rostral yönde deriye iğneyi batırılarak gözüne medial açısı derisi ve 3. göz kapağının sinirsel
blokajı gerçekleşir.
• Lacrimal sinir blok: Üst göz kapağının hemen caudomedial’ine lokalize olmuştur. Gözün
lateral açısının hemen üst medial kısmına orbitanın lateral kenarından dorsomedial
kenarına doğru üst göz kapağının deri altına anestezik madde verilerek blokaj yapılır.
198

Zygomatic sinir blok: Alt göz kapağının hemen medial’ine lokalizedir. Arcus
zygomaticus’un subraorbital kısmına baş parmakla (göze doğru olan kısmına)
parmakla bastırılır. İşaret parmağı ile alt göz kapağı iyice açılır. Alt göz kapağının
orbitanın iç kısmına gelen yerinde, İşaret parmağının içi ile (sclera’yı delmemek için)
göz parmakla korunur. Parmakla kemik arasından yada alt göz kapağının medial
kısmından deri altına anestezik madde verilerek sinirin blokajı yapılır.
Not: Eğer yukarıdaki şemada olduğu gibi sinirlerin lokalizasyonunu
hatırlayamaz isek göz kapaklarının bütün çevresine 1 cm aralıklarla anastezik madde
verilerek yine bütün sinirlerin blokajı yapılabilir.

• a) Supraorbital (Frontal)
• b) Lacrimal
• c) Infratrochlear ,
• d) Zygomatic
• e-f) auriculopalpebral sinirler

N.frontalis, üst göz kapağının orta kısmını,
N.lacrimalis göz kapağının şakak tarafındaki bölümünü,
N.infratrochlearis göz kapaklarının medial birleşim yerini,
N. zygomaticus ise alt gözkapağını innerve eder.

N. lacrimalis blok N.zygomaticus blok
203

N.Supraorbitalis (n.frontalis)’in anestezisi
204
N.suprabitalis, foramen supraorbitalis’ten çıkar. Orbitanın kenarından yaklaşık 1 cm medial’de caudodorsal yönde bulunur.
Parmakla kolaylıkla palpe edilebilir. For. supraorbitalis içine 23-25 numara kısa iğne ile yapılacak enjeksiyonla alnı ve üst göz
kapağının orta üçte ikisini duyarsızlaştırılacaktır. Sinirin göz kapağının orta kısmına duyusal girdi sağlar ancak motor işlevi yoktur.
For.supraorbitalis’i bulmak için birkaç yol kullanılabilir bunlar:
A) baş parmağı orbitanın dorsolateral kenarının altına yerleştirdikten sonra işaret parmak ile orbitanın üzerinde frontal kemikte
belirgin bir çöküntü palpe etmek mümkündür.
B) Lateral göz açısından alına bir dikme çizilir. Orbitanın dorsal kenarı üstünde mercimek büyüklüğünde parmakla kolaylıkla
hissedilebilir.
C) os frontalis’in proc.zygomaticus baş ve orta parmakla rostral ve caudal olarak kavranır. Kemiğin orta noktası İşaret parmağı ile
(Frontal) dorsal yöndeki for.supraorbitalis’ çukurluğun yeri hissedilir.

N.İnfratrochlearis blokajı
205

• Lakrimal sinir bloğunun enjeksiyon bölgesine dikkat edin, iğne’nin ucu ventral yönü
gösteriyor ve sağ el temporal kemiğin orbital kenarını palpe ediliyor.
• Lakrimal blok, dorso-temporal perioküler alanın (sarı alan) duyarsızlaşmasını sağlar,
lakrimal sinir sarı çizgi ile gösterilmiştir. Siyah ok enjeksiyon yerini gösterir.
Lakrimal sinir bloğu

• Zigomatik sinir bloğu, bir çizgi bloğu kullanarak alt göz kapağının çoğunun
duyarsızlaşmasına yol açar. İğne subkutan olarak ventral orbita kenarının üzerine
yerleştirilir. Zigomatik sinir bloğu tarafından sağlanan alt göz kapağının bir kısmının
duyarsızlaştırılmış alanına dikkat edin. Siyah ok, enjeksiyon bölgesini ve sarı çizgi,
zigomatikofasiyal siniri gösterir.
Zigomatik sinir bloğu

• Fotoğraf, dorsal medial orbital kenarda ki palpe edilebilen troklear çentiğe
yakın olarak dışarı çıkan infratroklear sinirin enjeksiyon bölgesi yeşil olarak
görülmektedir. Yeşil alan, infratroklear sinir (sarı çizgiler) bloğunu gösterir ve
siyah ok, enjeksiyon yerini göstermektedir.
infratroklear sinir blokajı

• Aurikülopalpebral sinirin palpebral dalını bloke etmek için crista temporlis’in en
yüksek seviyesinde deri altında bulunan bu sinir palpe edilebilir. Bu bölgeye 1-2 ml
lokal anestezik kullanılarak subkutan olarak sinir bloke edilebilir.
Auriculopalpebral nerve blogu

• Üst göz kapağının bölgesel duyarsızlaştırılması (mavi alan) ve frontal kafatasının bölümleri,
frontal siniri (sarı çizgi) bloke ederek sağlanır, supraorbital foramen daire ile işaretlenir.
Enjeksiyon foramen üzerinden yapılır (siyah ok). For. Supra orbitalis’in yerine dikkat edin.
Orbitanın arka üst kenarında bulunur. Daha önceki slaylarda yer tespitini anlatan kısımlar
tekrar gözden geçirin.
Supraorbital sinir bloğu

Ophthalmic sinirlerin anestezisi
II.yol (Retrobulbar blok)
• İğnenin gözün arka kısmına ulaştırılmasıdır tek bir enjeksiyonla işlem
yapılabildiği gibi 2 yada 4 ayrı noktadan da işlem yapılabilir.
• Cornea da yapılacak operasyonlarda, gözün çıkartılmasında kullanılır. Retrobulbar
blok ile; optic (CN II) and oculomotor (CN III) nerves, abducens nerve (CN VI),
trochlear nerve (CNIV), n.trigeminus’un (CN V) maxillary ve ophthalmic dalları
da bloke edilir.
• Tek enjeksiyonluk işlemde göz küresinin dorsal’e doğru hareket ettiğini
görmek iğnenin ilerletilmesinin duracağı seviye demektir.
211

212
• Retrobulbar blok maxillar sinirin blokajında da kullanılır.
• Retrobulbar blok yapmak için, supraorbital fossa'yı ve os frontalis’in proc.zygomaticus’unu orbitanın
dorsal orbital kenarını posterior yönüne ~0.5 cm kaudal olarak palpe edilir . At aşırı miktarda
supraorbital yağa sahip olmadığı sürece, bu alan tipik olarak supraorbital fossa’ nın en derin yönüdür.
22 gauge, 3.5 inçlik bir spinal iğne daha sonra supraorbital fossa’ nın en derin kısmındaki cilde dik
olarak yerleştirilir, böylece ilerleyen iğne retrobulbar orbital koniye ulaşana kadar iğne ilerletilir. Bu
arada göz hareketlerine dikkat edilir. 5 cm kadar girildiğinde gözün periorabital kaslarına ulaşıldığında
göz yukarı doğru hareket eder. Bu safha iğneyi ilerletmenin son verildiği safhadır. Retrobulbar
aralığa girilmiş demektir. Enjeksiyon sırasında, anestezik maddenin doğru şekilde yerleştirildiğini
gösteren hafif ekzoftalmi oluşur. 10 dk sonra n.opticus, n.oculomotorius ve trigeminus bloke dilmiş
olur. Göz kırpma refleksi ve diğer fonksiyonlar tümden durdurulmuş olur. Yaklaşık 4 saat sonra göz
eski fonksiyonuna döner.
• Retrobulbar blok, genellikle gözün ekstirpasyonunda kullanılan yaygın bir metottur. Gözün
extirpasyonunda mutlaka palpebra tertia ve gl.lacrimalis uzaklaştırılır.
Atlarda retrobulbar blok (Dik giriş)
(N.maxillaris sinirin blokajında kullanılan II.yol dur.

Atlarda, Retrobulbar nerve block
Vertical giriş
213
Atta retrobulbar sinir bloğu. Gözün
dorsalindeki fossa orbitadan
os.frontalis’in proc.zygomaticus’un
caudal kenarından iğne dik olarak
orbital fossanın dibine kadar
ilerletilir

• Tektırnaklılarda vertical olarak tek bir enjeksiyon ile
retrobulbar blok uygulanması pratikte çok kullanılan bir
metot’dur.

Atta retrobulbar sinir bloğu -Sinus maxillaris uzamına
anestezinin I.yolu ile aynıdır-
Lateral yaklaşım
• Atta retrobulbar sinir bloğu. Gözün dorsalindeki fossa orbitadan os.frotalis’in proc.zygomaticus’un hizasında
arcus’un altından iğne dik olarak kemiğe kadar ilerletilir.
• Beyaz çizgi. Crista facialis hattı
• Kısa siyah çizgi. Proc.zygomaticus’un hizası
• Eğri çizgi. Ramus mandibula’nın ön kenarı

• Kedi ve köpeklerde, gözün lateral açısından bükülü bir iğne
girilerek kemiğe kadar ilerletilir. Göz dibine temas ettiğinde
anastezik madde verilerek retrobulbar blok gerçekleştirilir.
Kedi ve köpeklerde retrobulbar sinir bloğu

Ruminantlarda 4 nokta üzerinden retrobulbar blok
• B.ruminantlarda genelde enjeksiyon için lateral ve medial göz açılarından yada üst ve alt göz kapaklarının
altından uygulanır.
• Ancak lateral ve medial göz açıları tercih edilir.Yaklaşık 18 numara 15 cm lik bir iğne kullanılır. İğne
hafifçe bükülebilir.
• Gözün muayenesi için yukarıda tarif edilen 4 nokta blokaj yerlerinden göz küresinin arkasına ulaşılarak
yaplan blokaj söz konusudur. İğne orbita içinden ilerletilir.
• Göz küresi korunarak iğne yavaşça kemik dokuya değinceye kadar itilir ve küçük aralıklarla 15 cc
anestezik madde verilir.
• Hayati en önemli hayati sonuçlar verebilecek hata a.maxillaris içine anestezik madde verilmesidir.
O nedenle işlem yavaş ve dikkatli olunmalıdır. Sık sık enjektörün pistonu çekilerek kan gelip gelmediği
tespit edilmelidir.
• Göz küresi korunarak iğne yavaşca kemik dokuya değinceye kadar itilir ve küçük aralıklarla 15 cc
anestezik madde verilir.
217

• 4 nokta retrobulbar anastezi

• Retrobulbar block. İkinci metod gösterilmektedir. İğne hafif eğik olmalıdır. .
• (a) İğne conjucitiva altından göz küresi parmakla korunarak resimdeki gibi 4 ayrı noktadan
enjeksiyonu yapılır. (4 × 8–10 ml);
• (b) İğne gözün lateral ve medial açılarından (X işaretli noktalar) tercih edilir. İğne conjunctiva
altına gözün apeksine (dip kısmına) 20- 30 ml anestezik madde verilerek yapılır. Bu amaçla 15
cm uzunluğunda 18 numara iğne kullanılır.
• Yavaşca uygulanmalıdır.

• Gözün lateral açısından subconjuctival olarak iğne göz kaslarının arasından doğrudan kemik
dokuya kadar ilerletilir. Kemik dokuya temas hissedilir hissedilmez ilerletme durdurulur
. Çünkü
temas ağrı duyusu oluşturur.
• İğne aspire edilerek damarda olup olmadığı kontrol edilir. çok yavaş olarak anestezik madde
verilir. Bu arada göz küresinin hareketi önemlidir. Göz küresi hareket ediyorsa sclera’nın
delindiğine işarettir. Gözde midriasis görülmesi anestezinin oturduğuna işarettir.

• Bu teknik 4 lü yada 3 lü işlemle de yapılabilir.
• Bunun için Saatin 12, 3, 6, 9 pozisyonlarıkullanılabilir. Enjeksiyonlar göz
kapakları yoluyla da verilebilir. Operatör işaret parmağı ile göz küresini
korumaya çalışmalıdır..
• Enjeksiyon subconjuctiva’ ya yapılır. Erişkin sığırlarda 5-10 ml anastezik
madde verilir.
• Küçük ruminantlarda ve buzağılarda genelde üst ve alt blok tercih edilir
gerekirse saatin 12, 6’ nın yanı sıra 3 veya 9 yönü de kullanılarak 3
noktadan anestezi sağlanır.

• Retrobulbar blokta dikkat edilmez ise:
• - Gözde kanama
• - N.opticus’da hasar
• - Oculocardiac reflex devreye girerek aritmi
• - N.opticus üzerindeki beyin zarlarına batırma riski ile karşı karşıya
kalınabilir.
• Peterson blok
• -Bradycardia
• - Hipotension
• -Asistole
• -Solunumda depression
• -Apne
• - Göz küresini delme
• - İntraorbital veya retrobulbar kanama.
• Bu gibi durumlarda intravenöz dolaşıma 10 mg of Dexamethasone disodium phosphate
(Dexamethasone, Eagle vet. Tech Co. Ltd) ilaçlar verilmelidir.

Ophthalmic sinirlerin anestezisi
(Ruminantlarda-Peterson Blok)
Bu daha çok sığırlarda kulanılan bir metottur.Arcus zygomaticus’un altından
veya üstünden orbita içine anastezik madde vermek demektir.
Sığırlarda çok kullanılan bir tekniktir. Atlarda os frontalis’in
proc.zygomaticus’u verdiği seviyede iğnenin deriye dik olarak batırılması
ile elde edilen blokajla aynıdır.(I ve II. Yol)
Genelde arcus zygomaticus’un üstü tercih edilir. Tek bir enjeksiyon
yeterlidir.
Retrobulbar bloka göre daha dikkatli olmak gerekir. Ancak daha güvenli ve
doğru bir şekilde yapıldığı takdirde daha etkilidir. 224

• Peterson göz bloğunda oculomotor, trochlear, abducens ve trigeminal
sinirler hissizleştirilir.
• Bu tekniğin daha az ödem ve daha az yangı olması artı değerleridir.
• Göz kapakları hariç gözün bütün duyusal ve motor fonksiyonlarını
geçici durdurulur.
• Bu teknikte göz kısa sürelide olsa görme fonksiyonunu kaybeder.
• Göz kapaklarının anestezisi için n.auriculopalpebralis bloku kullanılır.

Peterson blokunda iğnenin yerleştirilmesi
• Cranial’de: Orbitanın arka sınırı (os frontalis’in proc.zygomaticus’u ile
os zygomaticus’un proc.frontalis’i)
• Ventral’de : arcus zygomaticus
• Caudal’de : mandibula’nın proc.coronoideus‘u.
• Bu üç oluşum arasında kalan kısım, uygulama alanıdır.
• Yaklaşık olarak 5 ml lokal anestezi için deri altına enjekte edilir. 22
numara, 2.5 cm uzunluğunda iğne kullanılır.
226

• Daha sonra gözün lateral kenarında orbita dışında arcus zygomaticus’un üstünde 18
numara 10-12 cm uzunluğundaki iğne ile girilir.
• İğne horizontal ve hafifçe caudale doğru önce mandibula’nın proc.coronoideus’a
temas edecek kadar itilir. Coronoid çıkıntıya temastan sonra iğne hafifce öne doğru
orbita içine crista crista pterygoidea’ya doğru yönlendirilir. For.orbitorotundum
seviyesinde kemiğe kadar ilerletilir.
• İğne crista pterygoidea’ nın rostral’ine ulaşılır. Pistonu geri çekerek kanama kontol
edilir.
• Yaklaşık operasyon yerinin 8-10 cm derinlikte olduğu unutmamalıdır. Yaklaşık 15 ml
anastezik madde verilir.

Peterson Blok
N. auriculopalpebralis

• Anestezik maddeyi verdikten sonra 10-15 dk sonra, n.oculomotorius,
n.troclearis, n.abducens ve n.trigeminus’un ophthalmic, maxillar ve
mandibular üç dalı anestezi edilmiş olur.
Her iki anestezide göz kapaklarının kırpma refleksi birkaç saatliğine
kaybolur.
Bu teknikte corne’nın nemli tutulması gerektiği, gerekirse bir göz
merhemi kayganlaştırıcı olarak kullanılacağı unutulmamalıdır.
Göz küresinin çıkarılması yada cornea da yapılacak operasyonlarda
kullanılabilir.

At ve Sığırlarda
N. alveolaris mandibularis’in seçim yeri
• N. alveolaris inferior (mandibularis) ‘un for. mandibulae seviyesindeki anestezi
ile tüm mandibular dişler, alveoller, mandibulae, mentum, labium inferior’da
yapılacak operasyonlarda kullanılır.
• Seçim yeri : Maxillar diş hizasından (os maxillaris’in margo alveolaris hizasından)
caudal’e doğru çekilen hat ile gözün lateral açısından (os frontalis’in proc.zygomaticus‘u
hizası) mandibulae’ya doğru indirilen dik hattın kesişme noktası for. alveolaris
mandibularis’in dışarıdan seçim yerini belirler. İğne belirlenen noktaya mandibula’nın iç
kısmından m.digastricus’un altından ilerletilerek m.pterygoideus medialis’in altına
anestezik maddenin verilmesiyle blokaj sağlanır.
230

N.alveolaris mandibularis’in
anestezi yeri
231

Kedi ve Köpekte
N.alveolaris mandibularis’in anestezisi
• Ramus mandibulanın vertikal (dik) kısmının iç kısmında m.pterygoideus’un
ventral’inde bir çukurluk vardır. Çukurluğun içinde Buradaki For.mandibula
son mandibular azı dişi ile proc.angularis’in arasındaki mesafenin yaklaşık
orta seviyesinde bulunur.
• çukurlukta bulunan sinir for. mandibula’ya girmeden önce parmakla
rahatlıkla palpe edilebilir.
• Seçim yeri:
• Son mandibular molar diş’in 2cm caudomedial’inde ramus mandibulae
boyunca m.digastricus’un ventral kısmı üzerinden anestezik madde verilir.
233

For. Mentale uzamına
• Gıdık da ve alt dudakta yapılacak her türlü operasyonda
N. mentalis’in anestezisinden yararlanılır.
• Büyük hayvanlarda angulus oris hizasında hemen ventral’de kemik üzerinde
bulunur.
• Equidelerde mandibula’nın margo interalveolaris’inde dens caninus ile premolar diş arasındaki
mesafenin arasında bulunur. Canin diş ile P1 arası 3’e bölündüğünde arka 1/3 lük sınırda,
Ruminantlarda ise ön1/3 lük seviyede for. Mentale bulunur.
237

• For.mentale’nin hemen altından m.depressor labii mandibularis ‘in tendosu
geçer.
• Deliği tam hissedebilmek için bu tendoyu ventrale doğru yada biraz nasal (yukarı)
yönde itmek gerekir.
• Köpeklerde 2. premolar diş hizasından For.mentale’ye girilir.
• Topgrafisi:
• Deri
• Subcutis
• M.cutaneus faciei
• Mandibula

•Köpeklerde ortalama 1 cm aralıkla ard arda iki tane for
. mentale
bulunur
. Öndeki daha büyük olup, ramus mandibula’nın lateral
yüzü ortasında yer alır.
•İnce bir kanül kullanılarak, P2.’in ventral’inde alt dudak
aşağıya çekildikten sonra mucosa üzerinden for.mentale’ye
girilir.
For.
mentale

Mental sinir Blok
1 2 3
For. Mentale:
Canin diş ile P1 arasını 3’e bölündüğünde
arka 1/3 lük sınırda bulunur.
Ruminant’larda ise canin diş ile P1 arasını 3’e
bölersek ön 1/3 lük seviyede bulunur
240

• Dernin innervasyon
alanları
• 1) supraorbital
• 2) infratrochlear
• 3) zygomatic
• 4) lacrimal
• 5) infraorbital
• 6) transverse facial nerve

• N.ophtalmicus’un zygomaticotemporal dalıdır. Bu dal boynuza doğru
yönelerek ilerlediğinde n.cornualis olarak adlandırılır.
• Boynuzun lateral ve caudal kısmında sonlanır.
• Boynuz dolaylarında yapılacak operasyonlarda kullanılır. Sinir linea
temporalis kenarı boyunca boynuza ilerler ve boynuzun corium’
unu ve çevresindeki deriyi innerve eder.
• Keçilerde Boynuz hem n.frontalis ile hemde n.cornualis ile innerve
edilmektedir.
242
N.cornualis’in anestezisi

DEHORNİNG (BOYNUZ KESİMİ)
• Boynuz kesiminde boynuz ve derisi, trigeminal sinirin oftalmik
bölümünün bir parçası olan lacrimal veya zygomaticotemporal sinirin
kornual dalı tarafından innerve edilir. Kornual sinir, periorbital
dokulardan dorsal olarak geçer ve linea temporalis boyunca
boynuzların tabanına kadar uzanır.
• Büyük ve iyi gelişmiş boynuzlu hayvanlarda anestesi için ikinci
servikal sinirin subkutan dallarınında desensitize etmek için boynuzun
kaudal yönü boyunca kısmi olarak halka bloğu şeklinde ek anestezik
infiltrasyonu gerektirebilir

Anatomik farklılıklar nedeniyle, keçilerde kornual sinir bloğu, sığırlarda yukarıda
bahsedilen bir bölgeye kıyasla boynuz başına en az iki enjeksiyon bölgesi gerektirir.
Keçilerde kornual sinir, zygomaticotemporal sinirin bir dalıdır ve gözün lateral kantus ile
boynuzun lateral tabanı arasında yarı yolda bulunur. Ayrıca Keçilerde boynuz tabanı da
infratroklear sinirin kornual dalları tarafından da yoğun biçimde innerve edilir.
Gözün medial kantusta veya yakınında yörüngede. Yaygın dallanma nedeniyle, sinir en iyi
gözün medial kantusu ile medial boynuz tabanı arasında bir çizgi sinir bloğu olarak
kullanılır. Enjeksiyon bu hat üzerine yapılır. Alternatif olarak, boynuzun çıkarılması için
anestezi olarak boynuzun tabanının etrafındaki bir halka blok da kullanılabilir.

N.cornualis’in Seçim yeri
• Linea temporalis (os temporalis’in os parietalis ile birleştiği hat) ile göz
arasındaki mesafenin orta noktasından (yada boynuzun basis’inin 2-3 cm
oral yönünde) bir parmak ventral’ine anastezik madde verilir. Çünkü sinirin
yönü linea temporalis’in hizasında caudale (boynuza doğru ) saçak halinde
devam eder. Boynuzun laterocaudal yüzünde dağılarak sonlanır.
• Sığırlarda a.temporalis superficialis’in bir dalı olan a.cornualis’ten de nabız
alınabilir. Arter sinir ile birlikte boynuza girer. Damarlar boynuza girmeden
önce kesilmeli ve bağlanmalıdır.
245

N. cornualis
Linea temporalis
246

a. cornualis
n. cornualis
Caudal yarımının 4 cm ventral’i
Orta noktasının 1 parmak ventral’i
NABIZ
ANESTEZİ
Linea temporalis’in yeri (gözle boynuz arası )
247

Keçilerde Boynuzun ampütasyonu
• Keçilerde boyunuzun innervasyonu hem Lacriamal sinirin
N.cornualis(N.zygomaticotemporalis) dalı hemde infratrochlear sinirin
cornual dalı ile innerve edilir. Bazen n.frontalis de bölgenin
innervasyonununa katılır ancak bu sinirin dalları fossa temporalis yada
boynuzun içine de girdiği için blokajını yapmak çok zordur.
N.İnfratrochlearis’in cornual dalı gözün medial açısından yukarı doğru
kıvrılarak gözün üzerinden boynuza doğru ilerler. Bu nedenle:
• N.infratrochlearis anestezi yeri gözün medial açısı ile boynuz
arasındaki mesafenin orbito üzerine gelen kısımda deri altına
enjeksiyon yapılarak bloke edilir.

Keçilerde Boynuz hem n .infroatrochlearis ‘in cornual dalı hemde
(n.zygomaticotemporalis) n. cornualis ile innerve edilmektedir.
Bu nedenle her iki sinir bloke edilir.

N.Cornualis (N. Zygamaticotemporalis)
•16- 18 No. , 4-5 cm uzunlukta, (iri cüsselilerde 8 cm)
kanül 10 cc enjektör.
Seçim yeri : Göz lateral açısı ve boynuz kaidesi arası
mesafenin orta noktası deri altına ve os frontale’nin
temporal kısmının lateral kenarı.
(A: N. zygomaticotemporalis, B: N.
İnfratrochlearis’in cornual dalı)
KORNUEKTOMİANESTEZİSİ

Erişkinlerde farklı kornuektomi
uygulamaları
• Tel testere
• Yassı-safiha testere
• Elektrikli boynuz testeresi
• Boynuz makası

Küçük ruminantlarda
Boynuzsuz k. ruminant‘ta,
Median hattın 1 cm. lateral'inden,
Boynuzlularda ise;
boynuzun 2 cm cranial'inden yapılır.
253

N.auriculopalpebralis’in anastezisi
• Amaç: Gerek cornea, gerekse saccus conjunctiva’daki
yabancı cisimlerin uzaklaştırılmasında ve alt göz kapağının
anastezisinde kullanılır.
• N.auriculopalpebralis, n.facialis’in bir dalıdır. Sadece motor iplikler
taşır. Perioculer superficial kasları özellikle m.orbicularis oculi üzerinde
etkilidir. Özellikle atlarda göz kapaklarında oluşacak kontraksiyona
karşı bloke edilir.
• Gözün muayenesinde supraorbital sinir ile birlikte bloke edilmesi en
doğrusudur. Çünkü üst göz kapağı n.supraorbitalis (n.frontalis)
tarafından kontrol edilir.
254

Bir sığırda alt göz kapağında carsinoma olgusu

Seçim yeri:
• Kedi köpek ve büyük ruminantlarda sinir arcus zygomaticus’u dorsale doğru
çaprazlarken zedelenmesi çok kolaydır. At ve küçük ruminatlarda
temporomandibular eklemin arkasına düştüğü için mandibula tarafından korunur
pozisyondadır.
• Kulağın basisinin ( kulak kökü) ön kenarında, Atlarda crista temporalis’in en
üst dorsal kenarı üzerinde deri altında bulunur. 18-20 numara iğne ile deri
altına 5-10 ml anestezik madde verilerek blokaj yapılır.
• Yada kulağın önünden deri altına girilen iğne ile arcus zygomaticus boyunca
frontal kemiğin arcus ile birleştiği yere kadar ileri doğru itilerek anestezik madde
verilir..
256

• Sinir ipliği arcus zygomaticus’u geçerken derinin altında palpe
edilebilir.
• M.orbicularis oculi ve m.retractor anguli oculi kaslarını
innerve eder.
N.auriculopalpebralis’in anestezisi
257

• Sinir ipliği; os temporalis’in proc. zygomaticus’un ventralin’de ve
mandibula’nın ramus mandibularis’ inin hemen arkasında bulunur.
Arcus zygomaticus’un en yüksek noktasında deri altına yada en
yüksek noktanın mediali’ne iğne batırılır yaklaşık 10 cc anestezik
madde verilir.
• 3. göz kapağının (membra na nictitans) anestezisi de sağlanmış
olur

• N.cornualis
N.auriculopalpebralis’in yeri
261
Sığırda: Musculus orbicularis oculi’nin motor siniridir
. Kulağın
basi’sinde crista facialis boyunca ilerler.
İğneyi kulağın basisinde rostro-oral olarak arcus zygomaticus’un hem üstünden
hemde iç kısmından anestezik madde verilebildiği gibi ,
art.temporomandibularis’in hemen üstünden de girilerek anestezik madde
verilebilir.

• Diş Tayininde Galvayne Olugu:
• İlk oluk at 10 yaşına geldiğinde damak hizasında dişin tam ortasında oluşur. On
beş yaşına geldiğinde oluk dişin yarısına kadar uzanır. Yirmi yaşında dişi tamamen
Galvayne oluğu ile kaplanırken yirmi yaşından sonra bu oluk dişin üst tarafından
itibaren kaybolmaya başlar.
• Yirmibeş yaşına gelen atın Galvayne oluğu sadece dişin alt kısmında görülür. Otuz
yaşına gelen bir atın dişinde Galvayne oluğu tamamen kaybolmuştur.
15 yaşında
10 yaşında 20 -21 yaşında
266

10 yaşında
15-16 yaşında 20-21 yaşında
25-26 yaşında
30 yaşında
267

Sığır 2 yaş – İlk kalıcı incisive diş çıkmış – (kapak
atma)

R. intermandibularis
• Sağlı sollu iki mandibulae’nın ventral kenarlarının hafif bir çukurluğu sınırlandırması ile oluşan bölge
• Lnn. mandibulares (equide’de klinik öneme sahip ).inc.vasorum facialium seviyesinde at nalı gibi bulunan ve deri
altında kolaylıkla hissedilebilen bir bezdir. RUAM‘ın ilk teşhisinde önemlidir
Gl.parotis
Lnn. mandibulares

• 1 Corpus mandibulae 2 Ramus mandibulae 3 Maxilla 4 Arcus zygomaticus 5 Nackenstrang, Funiculus nuchae 6 M. rhomboideus cervicis 7 M. Splenius 8 M.
serratus ventralis 9 M. Omotransversarius 10–11 M. brachiocephalicus: 10 M. cleidooccipitalis, 11 M. Cleidomastoideus 12–13 M. sternocephalicus: 12 M.
sternomandibularis, kranial parcası 13 M. sternomastoideus, kaudaler 14 M. Sternohyoideus 15–16 M. masseter: 15 dorsal parcası 16 kaudal pacası 17 M.
Mylohyoideus 18 M. Buccinator 19 M. Malaris 20 M. levator nasolabialis 21 Esophagus 22 Ductus parotideus 23 Glandula parotis ve Ductus parotideus 24–24'
Glandula mandibularis (24') ventral parçası ve üstünde Der Ln. mandibularis 25–27 Glandulae buccales: 25 ventrale, 26 kaudodorsale, 27 rostrale 28 Ln.
Mandibularis 29 Ln. parotideus

Lingua – Klinik önemi
• Ruminant’ta gıda alımı
• Temizlenme
• Emme
• Yalama (tuz)
• Mavi Dil
• Dil vena’ları (hızlı ilaç
emilimi)
• Aneztezi

Lingua
Apex lingua
Torus lingua
Fossa lingua
Radix lingua
Corpus lingua

1- Meatus nasi dorsalis,
2- Meatus nasi medius
3- Meatus nasi ventralis.
Her üç yol meatus naşi
communis ile irtibat
halindedir.
(septum naşi
uzaklaştırılmış)

Canis
Sulcus medianuslingue
Frenulumlingue

Papilla mechanicae
papillae filiformes
papillae lentiformes
papillae conicae

N.Lingualis ve N.hypoglossus sinir blokajı
• Lingual sinir(ler) sığır ve manda dilinin duyusal kaynağıdır. Bunlar, V ve IX
kraniyal sinirlerinin lingual dallarını ve VII'nin korda timpanisini içerir. Motor
uyarımları hipoglossal sinirdendir.
• Ağız tabanında submandibuler ve sublingual tükürük bezlerinin kanallarının
tıkanması veya yırtılması sonucunda ortaya çıkan klinik bir durumlarında (ranula),
yabancı cisimlerde, yırtılmalarda kullanılan bir anestezidir.

• Ağız açıldıktan sonra dil tabanından yarı bükülür. Daima dilin her iki tarafından yapılır.
• Atlarda bir taraftan gerek n.lingualis’in gerekse n.hypoglossus ‘un blokajı için tek enjeksiyon yeterlidir. Bu amaçla inter
mandibular bölgede basihyoideum parmakla hissedilir. Basi hyoideum’dan 2-3 parmak önde medial olarak iğne dik bir şekilde
batırılır.
• Ruminantlarda: n.lingualis ve hypoglossus ayrı ayrı bloke edilir.
• Yaklaşık 15 cm uzunluğunda 18 numara bir spinal iğne incisura vasorum facialium’un 2 cm kadar önünde mandibula’nın medial
tarafından corpus mandibula’nın yüksekliği kadar dile dik ve biraz medial olarak batırılır. (Corpus mandibula’nın yüksekliğini
dışarıdan ventral kenardan molar dişlerin başlangıç seviyesi kadar olan mesafe tespit edilebilir). N.lingualis bu bölgede bulunur
ve anestezik madde enjekte edilir. Bu yolla dilin duyu blokajı sağlanır.
• Daha sonra iğne 3-4 cm geri çekilir ve medial yönde bir daha ilerletilir (ilk enjeksiyondan 1-2 cm daha medial).
N.hypoglossus’un daha medialde bulunduğu için ikinci enjeksiyon buraya yapılır. Bu yolla da dilin bütün motor sinir blokajı
sağlanır.

TOPOGRAPHİC ANATOMY (Baş-Boyun-Göğüs- epidural anestezi dahil).pdf

TOPOGRAPHİC ANATOMY (Baş-Boyun-Göğüs- epidural anestezi dahil).pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to TOPOGRAPHİC ANATOMY (Baş-Boyun-Göğüs- epidural anestezi dahil).pdf

Similar to TOPOGRAPHİC ANATOMY (Baş-Boyun-Göğüs- epidural anestezi dahil).pdf (20)

More from Veteriner Fakültesi.Anatomi Anabilim Dalı

More from Veteriner Fakültesi.Anatomi Anabilim Dalı (13)

TOPOGRAPHİC ANATOMY (Baş-Boyun-Göğüs- epidural anestezi dahil).pdf