Opdracht rond het mottekasteel 'De Hoge Wal'

1. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Een belevenis in het Mottekasteel
1. Plaats - adres
Mottekasteel Hoge Wal, Evergem
2. Geolocatie / geolokalisatie
Geef de correcte coördinaten! Exact te bepalen via GoogleMaps (instructiefilmpje te bekijken via Canvas).
51°10'15.5"N 3°44'27.1"E
3. Korte omschrijving
Vooraf (de leerlingen zitten aan het WERO – thema middeleeuwen) : De leerlingen luisteren naar een
verhaal over het Mottekasteel. Er wordt inlichting gegeven over de namiddag, samen worden er afspraken
gemaakt die de leerlingen zullen moeten opvolgen tijdens de uitstap.
Onderweg : Aan het Mottekasteel komen de leerlingen te weten dat er in 1970 opgravingen zijn geweest en
vondsten zijn gevonden. Deze vondsten kunt u gaan bekijken in het Administratief Centrum Ertvelde. Dit
Centrum ligt op de terugweg van onze activiteit en hier maken we een tussenstop om de vondsten te gaan bezichtigen.
Aan het Mottekasteel zelf : De leerlingen krijgen een plattegrond van het Mottekasteel ‘Hoge Wal’. Op deze
plattegrond staan nummers genoteerd. De leerlingen moeten zich kunnen oriënteren en moeten in de
werkelijkheid op zoek gaan naar de nummers op hun plattegrond. De leerlingen zijn opgedeeld in groepen
van 4. Elk krijgen ze een volgorde mee van hoe ze de nummers moeten vinden, dit om de organisatie niet
chaotisch te laten verlopen. Op de plek van de nummers gaan de leerlingen in werkelijkheid enveloppen
vinden met opdrachten in. Het is de bedoeling dat de leerlingen zoveel mogelijk opdrachten af krijgen binnen
de tijd.
4. Doelgroep
3de
graad – 5de
en 6de
leerjaar
5. Tijdsduur
Voorkennis activeren : 30 minuten
Wandeling heen en terug : 60 minuten
Activiteit op verplaatsing en afronding : 90 minuten
6. Eindtermen

2. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Eindterm – Nederlands
3.1De leerlingen kunnen (verwerkingsniveau = beschrijven) de informatie achterhalen in: voor hen bestemde
instructies voor handelingen van gevarieerde aard.
Eindterm – Wiskunde
3.7 De leerlingen zijn in staat: zich ruimtelijk te oriënteren op basis van plattegronden, kaarten,
foto’s en gegevens over afstanden richting; zich in de ruimte mentaal te verplaatsen en te
verwoorden wat ze dan zien.
Eindterm – wetenschappen en techniek
1.1.De leerlingen kunnen gericht waarnemen met alle zintuigen en kunnen waarnemingen op een
systematische wijze noteren:
Eindtermen – Mens en maatschappij
4.16.°De leerlingen tonen zich in hun gedrag bereid rekening te houden met andere weggebruikers.
7. Leerinhoud
- Je kan je oriënteren aan de hand van een kaart en oriëntatiepunten in de werkelijkheid.
- Het mottekasteel bestaat uit 3 delen : Een opperhof, een neerhof en een wal.
- Het mottekasteel zag er vroeger niet zo uit als nu
- Het mottekasteel dateert uit de middeleeuwen (vooraf zien ze dit)
- aan de hand van determinatie tabellen kan je te weten komen welke bomen er zich bevinden in de
omgeving.
- Zaken waarnemen doe je niet enkel door te kijken, maar ook door te luisteren.
- Aan de hand van foto’s te weten komen welk perspectief een fotograaf innam en dus weten waar hij stond.
8. Lesdoelen
1. Zich aan de hand van een luchtfoto kunnen oriënteren in de ruimte.
2. Aan de hand van getrokken foto’s achterhalen waar een fotograaf stond in de werkelijkheid.
3. Kunnen aangeven en aanduiden dat het Mottekasteel bestaat uit 3 belangrijke zaken : opperhof, neerhof
en wal.
4. Noteren van visuele observaties. (verschil nu-vroeger)
5. Noteren van auditieve observaties. (omgevingsgeluid)
6. Gaan langs de kant voor andere weggebruikers en houden zich aan de regels.

3. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
9. Materiaal
- Enveloppen (A4)
- Opdracht fiches + bijhorende bijlagen
- Plattegronden
- Eventueel ook een schrijf plankje, om gemakkelijker te noteren.
- Iedereen krijgt een niet ingevulde plattegrond en een cursusblad.
10.Organisatie
- De kinderen zitten aan het thema middeleeuwen : op voorhand wordt er in de klas een voorleesverhaal
gelezen om voorkennis te activeren. De kinderen zitten hierbij klassikaal in de klas.
- De kinderen worden opgedeeld in groepen per 4 leerlingen, ze krijgen hiervoor een sticker op hun jas
geplakt.
- Tijdens de wandeling naar de hoge wal lopen de kinderen per 2. Via een fluitje kan ik ze laten weten
wanneer ze per 1 moeten lopen op die manier gebeurt de verplaatsing veilig. De kinderen hebben elk een
fluohesje aan.
11.Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…
- Opdrachtfiches = zie bijlage 1
12.Oplossingen - sleutel
- oplossing = zie bijlage 1
13.Bronnen
https://www.evergem.be/mottekasteel Geraadpleegd op 17/03/2020
https://issuu.com/letterhoofd/docs/wat-een-berg Geraadpleegd 17/03/2020
https://vimeo.com/11055790 Geraadpleegd op 17/03/2020
14.Achtergrondinformatie voor de leerkracht
Het Mottekasteel is herbouwd. Dat wil zeggen dat wat men nu ziet niet de werkelijkheid is van vroeger. Er
worden door de gemeente ook uitstappen georganiseerd voor klassen dus dit kan je uiteraard ook
raadplegen.
15.(optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking
Het voorleesboek en het filmpje over het Mottekasteel Hoge Wal kan je zowel vooraf als achteraf gebruiken.
Vooraf als oproepen van voorkennis of achteraf ter herhaling in de les.

4. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Bijlage 1 : Opdrachtfiches en in het rood oplossing
Er staan hier allerlei mooie bomen rond en op dit terrein. Vraag jij je soms ook niet af welke bomen er allemaal
zijn?
Stap 1 : Kijk eens goed naar de grote boom waar je deze envelop hebt gevonden.
Stap 2 : Overleg in je groepje welke soort boom je denkt te zien en waarom.
Stap 3 : Gebruik de determinatie tabellen net zoals in de klas om deze boom te kunnen determineren.
Als er nog geen blaadjes aan de boom zijn gebruik je determinatie tabel 1 , zijn er wel al blaadjes aan de boom
dan gebruik je determinatie tabel 2
Stap 4 : Noteer op je blaadje de naam van de boom die je bekwam. Zomereik
Stap 5 : Stop alles terug in de envelop, laat de envelop achter waar je hem vond en ga vervolgens naar de juf om
jullie antwoorden te controleren.
Wauw, wat zijn jullie hoog geraakt. Benieuwd wat hier te doen valt? Kijk gauw verder en volg de stappen!
Stap 1 : Stap samen met je groepje op het houten platform en bewonder het uitzicht langs alle kanten.
Stap 2 : Bekijk de foto’s die in de envelop zitten.
Stap 3 : De foto’s zijn getrokken op deze hoge berg, maar waar stond de fotograaf die deze foto’s trok? Loop
samen met jouw groepje rond op de berg en probeer hetgeen wat je ziet op de foto’s te vinden in de
werkelijkheid
Stap 4 : Weet je waar de fotograaf stond toen hij de foto’s trok? Probeer dit aan te duiden in de gele hokjes op je
planning. TIP : bekijk de gebouwen goed op de planning zodat je jouw kan oriënteren met de werkelijkheid
Zie plattegrond
Stap 5: Stop alles terug in de envelop, laat de envelop achter waar je hem vond en ga vervolgens naar de juf om
jullie antwoorden te controleren.
Opdracht fiche 1 : BOOM WAT BENT U?
Opdracht fiche 2 : WAT EEN HOGE BERG, KIJK DAT UITZICHT!

5. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Wat je nu ziet op dit terrein is slecht een deeltje van hoe het mottekasteel er vroeger uitzag. Het mottekasteel
is namelijk gerestaureerd, dat wil zeggen dat hij opnieuw gebouwd werd nadat hij verwoest werd. Bekijk wat je
moet doen en volg de stappen. SUCCES ONTDEKKERS!
Stap 1 : Bekijk de foto’s bij deze envelop. De foto’s zijn genummerd. De eerste foto weergeeft hoe het
mottekasteel er vroeger uitzag. De andere foto weergeeft hoe het mottekasteel er nu uitziet. Zien jullie de
verschillen?
Stap 2 : bespreek in je groepje de foto’s, welke dingen zijn veranderd en welke zijn nog hetzelfde?
Stap 3 : Lees onderstaande tekst in jullie groepje en kom te weten hoe het leven in een mottekasteel er vroeger
uitzag.
Een mottekasteel bestaat uit een opperhof, en een neerhof met een gracht errond.
1. Een opperhof is een grote kunstmatige heuvel, deze heuvel is meestal beschermd door doornstruiken en
een houten omheining. Op deze grote heuvel stond in het midden meestal een gebouw die een militaire
functie had.
2. Op het neerhof speelde zich het dagelijkse leven af. Er was er een boerderij, een kapel en allerlei andere
gebouwen. Heel vaak woonde er ook een heer.
3. Rond het opperhof en het neerhof vond je ten slotte nog een gracht, ook wel een verdedigingswal
genoemd. Deze was vroeger ongetwijfeld breder. Op historische kaarten is de achtvormige lusstructuur
wel nog herkenbaar. De wal kon op één plaats worden overgestoken via een aarden dam.
Stap 4 : Jullie hebben allerlei informatie gelezen over 1. het opperhof, 2. het neerhof en 3. de gracht.
Kijk naar de plattegrond van het mottekasteel ‘de Hoge Wal’ en probeer in de witten hokjes de nummers te
plaatsen op de juiste plaats. Je moet dus bepalen waar het opperhof, het neerfhof en de gracht is.
Zie plattegrond
Stap 5 : Stop alles terug in de envelop, laat de envelop achter waar je hem vond en ga vervolgens naar de juf om
jullie antwoorden te controleren.
Opdracht fiche 3 : Een motte kasteel, hoe zag dat er nu écht uit?

6. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Ik zie, ik zie wat jij niet ziet en het is… HOREN.
Stap 1 : Sluit jullie ogen 1 minuut lang en luister naar wat je hoort. Probeer zoveel mogelijk zaken te onthouden!
Na 1 minuut mag je alles opschrijven wat jullie in groep gehoord hebben.
Stap 2 : Schrijf alles neer wat je hoorde. Eigen waarneming
Stap 3 : Loop naar het bord waar je informatie vindt over de hoge wal.
Stap 4 : Kijk naar de achterkant van het bord. Hierop staan allerlei organismen die kunnen voorkomen rond dit
domein. Zijn er een aantal zaken hiervan die jullie al gezien hebben op dit domein? Neem even de tijd om te
kijken of je ergens deze organismen kunt waarnemen.
LET OP ! Houd je aan de afspraken, loop niet verder dan het terrein wat we afgesproken hebben.
Stap 5 : Ga naar de juf en vraag naar welk nummer jullie nu op zoek moeten gaan.
Opdracht fiche 4 : Hoor jij wat ik hoor?

7. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Bijlage : foto’s bij bijhorende fiche
Fiche 1 :

8. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Fiche 2 : foto’s waar staat de fotograaf
A.
B.

9. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
C.

10. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Fiche 2 en 3 : ingevulde plattegrond en lege plattegrond

11. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Fiche 3 : oude foto mottekasteel