Edgard Eeckman (Doctor in Media and Communication Studies) used these slides for his presentation during the public defence on October 10, 2018 of his doctoral thesis on "Power to the patient? Power to the patient? Studying the balance of power between patient and GP in relation to Web health information". All information on 'patient empowerment' and his analysis on https://www.patientempowerment.be. (Copyright of cartoons: Edgard Eeckman)

4. “De cultuur van afhankelijkheid van medische
experts begint af te brokkelen. Het Web
vermindert de afhankelijkheid van de patiënt
van artsen voor hun informatie en oordeel”
Weed and Weed, 2013
Waarom?

5. Het Web als “power equalizer”

6. De centrale probleemstelling
Power to the patient?
Studying the power balance
between patient and general practitioner
in relation to Web health information.
2-12-2018 | 6

7. De centrale probleemstelling
Power to the patient?
De studie van de machtsbalans
tussen patiënt en huisarts in relatie tot
gezondheidsinformatie via het Web.
2-12-2018 | 7

8. De centrale probleemstelling
De studie van de machtsbalans
tussen patiënt en huisarts / in relatie tot
gezondheidsinformatie / via het Web
2-12-2018 | 8
①
② ③

9. Drie onderzoeksvragen / Drie grote hoofdstukken
① De
machtsbasis
• Wat is de machtsbasis
van de patiënt-huisartsrelatie?
② Het concept
(gezondheids)
“informatie"
• Welke rol speelt (gezondheids) “informatie”
in de machtsbasis tussen patiënt en huisarts?
③ Het Web
• Welke rol speelt (gezondheids)
“informatie” via het Web
in de machtsbasis
tussen patiënt en huisarts?

10. Afbakenen van het onderwerp
 Belgen
 Nederlandstalig
 Volwassenen
 Huisartsen
 Gezondheidsinformatie via het Web
2-12-2018 | 10

11. Een gemengde onderzoeksaanpak
• Literatuur-
onderzoek
Dec 2009-Juni 2018
• Web enquête
Okt 2012-Juli 2013
• Observaties
Sept-Dec 2013
Follow-up interviews
met patiënten
Sept-Dec 2013
Follow-up interviews
met huisartsen
Okt 2013-Jan 2014
Focusgroepen
met patiënten
& burgers
Nov 2014
Discussiegroepen
met huisartsen
Maart 2015

12. Een gemengde onderzoeksaanpak
• Literatuur-
onderzoek
Dec 2009-Juni 2018
• Web enquête
Okt 2012-Juli 2013
• Observaties
Sept-Dec 2013
Follow-up interviews
met patiënten
Sept-Dec 2013
Follow-up interviews
met huisartsen
Okt 2013-Jan 2014
Focusgroepen
met patiënten
& burgers
Nov 2014
Discussiegroepen
met huisartsen
Maart 2015

13. Uitgebreid literatuuronderzoek
Macht?

15. Macht door
kennis &
vaardigheden
van de arts
2-12-2018 | 15

16. De traditionele visie op macht:
een machtsbalans in het voordeel van de arts

17. “De kans van een mens of een aantal mensen
om hun eigen wil te realiseren
in een gezamenlijke actie
zelfs tegen de weerstand in van anderen
die deelnemen aan de actie”
Weber, 1967
De traditionele definitie van macht
2-12-2018 | 17

18. De traditionele definitie van macht
Dominatie/Dwang –
Intentie - Controle over een persoon/groep

19. De gemiddelde patiënt-huisartsrelatie
Dominatie/Dwang –
Intentie - Controle over een persoon/groep

20. Waar komt de sociale macht vandaan?

21. De “resource dependency theory”
“Een groep of persoon A heeft macht
als A over een “resource” beschikt
waarvan B afhankelijk is,
en waarvoor B geen alternatief heeft
buiten A”
Emerson, 1962 - Overbeck, 2010

22. De afhankelijkheid
van een “resource”
vormt de machtsbasis
De “resource dependency theory”
De waarde en de beschikbaarheid
van de “resource” bepalen de mate van afhankelijkheid

23. Factoren kunnen de afhankelijkheid nog versterken …
• Op een directe manier:
onzekerheid, gepercipieerd risico,
gepercipieerde ernst en vertrouwen
• Op een indirecte manier:
gelegitimeerde autoriteit en charisma
2-12-2018 | 23

24. Wederzijdse afhankelijkheid: een zaak van balanceren

25. Wederzijdes afhankelijkheids“resources” van patiënt en huisarts
Van de patiënt
• Informatie
• Kennis
• Tijd
• Affectie
• Aanhankelijkheid
• Vaardigheden
Van de huisarts
• Informatie
• Tijd
• Affectie
• Economisch (reputatie)
2-12-2018 | 25
 Kwetsbaar

26. Een onevenwicht in afhankelijkheid van “resources”

27. Het belang
Controleverlies
 Kan hulpeloosheid creëren & ziek maken
 Kan weerstand en boosheid creëren
 Patiënten (de samenleving!)
vragen om betrokken te worden
2-12-2018 | 27

28. Macht uitoefenen creëert weerstand
• Symbolische weerstand
• Reële weerstand
2-12-2018 | 28

29. Afhankelijkheids“resources” op meso en macro niveau + Weerstand
Micro
Interpersoonlijk
Meso
Gezondheidszorg
Macro
Samenleving
2-12-2018 | 29

30. Afhankelijkheids“resources” om meso en macro niveau

31. Afhankelijkheids“resources” om meso en macro niveau
Meso
(De patiënt)
• Het recht van de arts
om te labelen
• Het recht van de arts
om de rol van zieke toe
te kennen
Macro
(De patiënt en de huisarts)
• Bureaucratie
• Technologie
2-12-2018 | 31

33. Besluiten - kort

34. Besluiten - kort

35. 3 onderzoeksvragen
1. De
machtsbasis
• Wat is de machtsbasis
van de patiënt-huisartsrelatie?
2. Het concept
(gezondheids)
“informatie"
• Welke rol speelt (gezondheids) “informatie”
in de machtsbasis tussen patiënt en huisarts?
3. Het Web
• Welke rol speelt (gezondheids)
“informatie” via het Web
in de machtsbasis
tussen patiënt en huisarts?
2-12-2018 | 35

36. Wederzijdse afhankelijkheid: beiden hebben macht
Een zaak van “balancing operations”

37. De huisarts heeft meer macht dan de patiënt

38. Informatie is slechts één resource
waarvan de patiënt afhankelijk is 1
Van de patiënt
• Informatie
• Kennis
• Tijd
• Affectie
• Aanhankelijkheid
• Vaardigheden
Van de huisarts
• Informatie
• Tijd
• Affectie
• Economisch (reputatie)
2-12-2018 | 38
Meso – De gezondheidszorg:
de wettelijke macht van de artsen

39. De patiënt
blijft (het meest) afhankelijk

40. Macht uitoefenen = de afhankelijkheid expliciet maken
De huisarts
“Als u het toch allemaal beter weet,
wat komt u hier dan doen?”
De patiënt
“Ik heb dit opgezocht,
en dat is het medicament dat ik wil”.
2-12-2018 | 40

41. Macht uitoefenen verbreekt vertrouwen
2-12-2018 | 41

42. Het machtsoverwicht hebben ≠ Macht uitoefenen
Macht hebben ꞊ Een opportuniteit
2-12-2018 | 42
Het machtsoverwicht hebben

43. De afhankelijkheid hoeft niet voelbaar te zijn

44. Patiënt en huisarts moeten in de communicatie modus blijven
2-12-2018 | 44

45. Patient empowerment 1
Informatie geven en controle overdragen
zijn twee verschillende dingen
2-12-2018 | 45

46. Patient empowerment 2
“Een empowerde patiënt
heeft controle over het management
van zijn conditie
in het dagelijks leven”
EPF, 2015
2-12-2018 | 46

47. Patient empowerment 3
“Professionals moeten
afleren om controle te hebben”
Patient empowerment in theory and practice: Polysemy or cacophony?
Isabelle Aujoulat et al, 2006
47
Het initiatief van controleoverdracht ligt bij de huisarts

48. Patient empowerment 4
Is er voldoende
“shared decision-making”?
 Passieve patiënten!

49. Het gebruik van het Web is voorwaardelijk

50. Het Web …
• Het Web doet dienst als informatie “leveler”.
Het kan van de patiënt een bron van informatie maken.
Het maakt van de huisarts één van de informatiebronnen
van de patiënt.
• Het Web beïnvloedt de communicatie tijdens de consultatie.
• Het Web helpt de patiënt meer invloed uit te oefenen
tijdens de consultatie.
• Het Web kan een consultatie onnodig maken.
• Het Web kan de patiënt helpen invloed en controle af te dwingen.
2-12-2018 | 50

51. Het Web creëert een “aanjaageffect”
2-12-2018 | 51
“Ik ben voorzichtiger als ik een patiënt informeer
omdat een vastberaden uitspraak door de arts
gemakkelijker gecheckt en verworpen kan worden”
Een huisarts

52. Het Web verandert het machtsonevenwicht niet fundamenteel

53. Het Web verandert het machtsonevenwicht niet fundamenteel

54. Het Web verandert het machtsonevenwicht niet fundamenteel

55. In communicatiemodus blijven: niemand aan de macht
2-12-2018 | 55

59. Power to the patient?
De studie van de machtsbalans
tussen patiënt en huisarts
in relatie tot gezondheidsinformatie
via het Web.
De centrale probleemstelling