De uiteenzetting van Edgard Eeckman over "Patiënten aan de macht" op het 32ste Jaarcongres van de Vereniging voor Verpleegkundigen radiotherapie & Oncologie op 28-11-2015 in de Floréal in Blankenberge. Info over het nieuwe boek "Doeltreffende communicatie in en door zorgorganisaties" op http://www.communicatietroef.be.

2. Patiënten aan de macht?
Edgard Eeckman
Communicatiemanager UZ Brussel
Wetenschappelijk medewerker Communicatiewetenschappen VUB

3. Een gemengde onderzoeksmethode
VVRO - eeeckman@vub.ac.be
Internet enquête:
gezonde mensen &
patiënten
Analyse van 24
huisartsconsultaties
+ Ethnografische
follow-up interviews
3 Focusgroepen:
gezonde mensen &
patiënten
Presentatie
resultaten aan
2 huisartsenkringen
+ Discussie

4. VVRO - eeeckman@vub.ac.be
Een asymmetische relatie
 Verschil in informatie
 Verschil in kennis
 Verschil in vaardigheden
 Ziekte is …
 niet meer kunnen doen wat je zou willen doen
 in onevenwicht zijn

5. Patient empowerment
 Het internet als informatiebron
 Over de pathologie
 Over de behandeling
 Over de zorgverstrekkers
 Over de zorgorganisatie
 De digitale apps om jezelf te diagnosticeren
 Wettelijk kader: wet op de patiëntenrechten
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

6. “Information has always
been society’s great
equalizer”
‘The Twilight of Sovereignty:
How the Information Revolution is Tranforming our World’
Walter B. Wriston, 1990
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

7. Wat is macht?
 De klassieke definitie
“Power is the probability that one actor within
a social relationship will be in a position
to carry out his own will despite resistance,
regardless of the basis
on which this probability rests”
VVRO - eeeckman@vub.ac.be
Weber, 1967

8. Wat is macht?
 De “resource dependency” definitie
“Group or person A has power
when A possesses a resource
on which B is dependent,
and B cannot substitute a different resource
for the one possessed by A”
VVRO - eeeckman@vub.ac.be
Overbeck, 2010

9. “Informatie
is
macht”
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

10. Afhankelijkheid!
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

11. De afhankelijkheden van de patiënt
VVRO - eeeckman@vub.ac.be
Source Resource

12. De afhankelijkheden van de patiënt
 De “sources”
 De pathologie
 Het systeem
 Self-efficacy
 Tijd
 Sociale rol
 De “resources”
 Informatie
 Kennis
 Vaardigheden
 Wettelijke macht
 Affectie
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

13. De afhankelijkheden van de patiënt
 De “sources”
 De pathologie
 Het systeem
 Self-efficacy
 Tijd
 Sociale rol
 De “resources”
 Informatie
 Kennis
 Vaardigheden
 Wettelijke macht
 Affectie
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

14. Tegenreactie van de patiënt
 Zich informeren
 Kennis vergaren
 Wantrouwen
 Self-efficacy verhogen
 Op zijn rechten staan
 Alternatieve geneeskunde
 Therapie ontrouw/Geen behandeling
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

15. Informatie?
 Informatie ≠ kennis
 Internet = Ongestructureerde informatie
 “Information overload” & misinformatie
 Sommige informatie is onvindbaar
 Het internet is een dynamische informatiebron
 Technische toegang is een voorwaarde
 Niet iedereen kan zich pc & verbinding
veroorloven
 Sommigen willen niet op het internet
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

16. Hoe wordt informatie gezocht?
 Informatie zoeken vraagt geletterdheid
 Gezondheidsinformatie zoeken
vraagt gezondheidsgeletterdheid
 Surfen vereist internet & IT geletterdheid
 De meeste info is in andere talen (Engels!)
 Gespecialiseerde informatie & kennis
kan zeer “esoterisch” zijn
 Informatie zoeken is meer dan weten
waar ze staat
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

17. Hoe wordt op het internet info gezocht?
 Mensen gebruiken het internet
overwegend voor hun ontspanning
 Informatie zoeken is niet
een louter rationeel gebeuren
 Sommigen doen niets
met de informatie die ze vinden
 Sommigen zijn incompetent
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

18. Algemene hindernissen
1. Effectieve zorg is context-specifiek
2. Niet iedereen wenst kennis op te doen
3. Sommige zorgverstrekkers negeren de
kennis van de patiënt
4. Kennis evolueert
5. Kennis is niet “zero-sum”
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

19. De afhankelijkheden van de arts
 Informatie
 Economisch
 Reputatie
 Affectie
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

20. Patiënten aan de macht?
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

21. De afhankelijkheden van de patiënt
 De “sources”
 De pathologie
 Het systeem
 Self-efficacy
 Tijd
 Sociale rol
 De “resources”
 Informatie
 Kennis
 Vaardigheden
 Wettelijke macht
 Affectie
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

22. Het aanjaageffect 1
“Toen de BRT alleen op de markt was,
had ze het monopolie en deed ze wat ze wilde.
De komst van de commerciële zender VTM
heeft de BRT wakker geschud, ze moest
opeens beter doen, ze moest zich meer
verantwoorden, ze mocht niet meer gewoon
doen waar ze zin in had.”
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

23. Het aanjaageffect 2
“Ik ben wat voorzichtiger
in het geven van informatie
omdat een stellige bewering van de arts
vandaag gemakkelijker te verifiëren
en te weerleggen is.”
Een huisarts
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

24. Willen patiënten macht?
 Patiënten willen
 Medezeggenschap
 Niet gewoon willoos ondergaan
 Dat hun waarden en normen
worden gerespecteerd
VVRO - eeeckman@vub.ac.be
“Ik vind dat ik nog altijd zelf beslis
over mijn eigen lichaam”
Esther

25. Willen patiënten macht?
Zijn patiënt en arts gelijk?
“Gelijk niet, hé, hij is een dokter,
ik ben maar gewoon een huisvrouw…”
Hakima
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

26. Willen patiënten macht?
 Patiënten willen …
Respect
VVRO - eeeckman@vub.ac.be

27. Contact Edgard Eeckman
 eeeckman@vub.ac.be
 Edgard.eeckman@uzbrussel.be
 Twitter: #eeckman
 www.communicatietroef.be
VVRO - eeeckman@vub.ac.be