Хичээл-2 2015.09.08

1. Монголын нийгмийн ажлын түүхэн замнал

2.  1997 онд Их Британий ХИС анх сургууль завсардалтаас урьдчилан
сэргийлэх төслийн хүрээнд Монголын Хүүхдийн эрхийн төвтэй
хамтран энэ оны хичээлийн жилээс Нийслэлийн 57-р сургууль
“Ирээдүй цогцолбор сургууль дээр нийгмийн ажилтан ажиллуулж
эхэлсэн.
 1998-2000 онуудад МХЭТ, Монголын радиогийн сургалт, танин
мэдэхүйн редакци хамтран нийгмийн ажлын талаар олон нийтэд
ойлголт өгөх зорилгоор сургуулийн нийгмийн ажлын цуврал
нэвтрүүлгийг гаргажээ.

3.  1999 онд Б.Цэрэнлхам, Х.Өлзийтунгалаг, О.Мягмар хар хамтран
Сургуулийн нийгмийн ажилтны гарын авлага гаргажээ. МХЭТ,
УБИС-н Нийгмийн ажлын төв, ИБХИС, Норвегийн ХИС хамтран
энэ оны хичээлийн жилд Дорнод, Архангай, Ховд аймагт
Нийгмийн ажилтнуудын шаталсан сургалтаар бэлтгэжээ.
Сургалтанд суусан бүх хүмүүс мэргэжлийн нийгмийн ажилтны
үнэмлэхтэй болсон байна.
 —2000 оны 4 сарын байдлаар Баянхонгор, Дорнод, Сэлэнгэ,
Дархан-Уул, Хөвсгөл, Ховд, Өвөрхангай, Төв аймаг, УБ хотын нийт
77 сургууль дээр Сургуулийн нийгмийн ажилтан ажиллаж байжээ.

4.  2000- 2003 онуудад Норвегийн ХИС-ийн дэмжлэгтэйгээр
Боловсрол соёл шинжлэх ухааны яамны бага, дунд боловсролын
бодлого зохицуулалтын газрын дэргэд Сургуулийн нийгмийн ажлын
нэгж байгуулагдаж байжээ. Хот хөдөөгийн нийгмийн салбарын
ажилтнуудад НА-ын онол , практик хосолсон 2жилийн эчнээ зайны
сургалт эхлэжээ.
 2001 онд Уг мэргэжлийг албан ёсоор боловсролын системд оруулж
ажлын байрны тодорхойлт, үйл ажиллагааны нийтлэг жишиг, албан
тушаалын лавлахыг боловсруулах шаардлага гарч ирэв. Эдгээр бичиг
баримтын загварыг ИБХИС, МХЭТ, УБИС-ийн Нийгмийн ажлын төв,
Норвегийн ХИС-ийн мэргэжилтэн багш нар бэлтгэсэн байна.

5.  2001 онд Гэгээрлийн сайд, Эрүүл мэнд, Нийгмийн хамгааллын
сайдын 4 сарын 10-ны өдрийн 7390 дугаартай хамтарсан
тушаалаар дээрх баримт бичгүүдийг баталсанаар Сургуулийн
Нийгмийн Ажилтныг 2000-2001 оны хичээлийн жилээс эхлэн ЕБ-
ын бүх сургуулийн орон тоо , цалингийн санд багтаан
ажиллуулахаар шийдвэрлэжээ.
 2002 он Хот хөдөөгийн нийгмийн салбарын ажилтнуудад НА-
ын онол , практик хосолсон 2 жилийн эчнээ зайны сургалтыг
суралцаж төгссөн. НА-тнууд Анги удирдсан багш нартай хамтран
ажиллах боломжийг МУСШУ-ны сайдын тушаалаар батлав.

6.  СНА-танг Боловсролын хуулинд 2006 онд Боловсролын
нийгмийн ажилтан гэж өөрчлөн нэрлэсэн бөгөөд 2009 он
Сургуулийн нийгмийн ажлын байрны тодорхойлтыг шинэчлэн
батлав.

7.  Монголын халамжийн нийгмийн ажлын өнөөгийн байдал
 Шилжилтийн нийгмийн хүнд үед Монголд үйл ажиллагаа явуулж буй
төрийн болон төрийн бус, гадаад дотоодын нийгмийн үйлчилгээний
байгууллагуудын олонх нь нийгмийн эмзэг бүлгийнхэнд хоол, хувцас хунар,
түлээ нүүрс нэх мэт анхдагч хэрэгцээний материаллаг тусламжийг түлхүү
үзүүлсээр ирсэн бөгөөд тэдгээр тусламж үйлчилгээнүүд нь тухайн үедээ амь
зогоож гал унтраах үйл ажиллагаанд чиглэдэг байсан байна.Мөн үүнтэй
зэрэгцээд төрөөс халамжийн тэтгэвэр, тэтгэмж, хөнгөлөлт үйлчилгээнүүдийг
тодорхой шалгуураар хүн амын эмзэг бүлгийнхэнд үзүүлж байсан авч энэ нь улс
орны эдийн засгийн дорой байдалтай холбоотойгоор хүний амьжиргааны өдөр
тутмын наад захын хэрэгцээг хангахад ч хүрэлцэхгүй мөн л амь зогоох
төдийгөөс хэтрэхгүй байна. Хуруу дарам цөөхөн тооны хэдэн нийгмийн
үйлчилгээний байгууллагууд хүмүүсийн ирээдүйн сайн сайханд чиглэсэн
хөрөнгө оруулалт, үйл ажиллагааг явуулж ирсэн боловч тэдгээр нь хамрах хүрээ
багатай цөөн тооны хүмүүс, айл өрхүүдээс хэтрээгүй байна.

8.  Иргэдийн нийгмийн ажлын мэргэжлийн талаар хэр зэрэг
ойлголттой байгааг судлахад:
 · Энэ мэргэжлийн талаар би хангалттай ойлголттой 20,4%
 · Бага зэрэг гадарлана 33,8%
 · Ер нь сонссоноос цаашгүй. Нарийн сайн мэдэхгүй 24,8%
 · Огт мэдэхгүй 15,8%

9.  Эндээс нийгмийн ажлын талаарх олон нийтийн ойлголт дундаж түвшинд
байгаа нь харагдаж байна. Гэхдээ яаран дүгнэлт хийж болохгүй юм. Судалгаанд
оролцогсод нийгмийн ажлын талаарх ямар түвшний мэдээлэл, мэдлэгээ
хангалттай, эсвэл бага зэрэг, огт мэдэхгүй гэж үзээд байгаа вэ бэ? Гэдэг нь
тодорхойгүй бөгөөд харьцангуй юм. Тэгвэл энэ эргэлзээг доорх асуултын
хариултаас тодорхой хэмжээгээр харж болох юм. Таны төсөөллөөр доорх
ажлуудаас алийг нь нийгмийн ажилтан гүйцэтгэдэг вэ? Гэсэн асуултанд 41,2 хувь
нь харьцангуй зөв хандлагатай хариулт буюу “Амьдралд тохиолдож буй хндрэл
төвөгтэй асуудлуудыг шийдвэрлэхэд тусалдаг хүн” гэж үзэж байна. Харин үлдсэн
60 орчим хувь нь “... нийгмийн ажилтан тэтгэвэр, тэтгэмж олгодог, гадаад
дотоодын зээл тусламж, мөнгө, хувцас, хоол хүнс хуваарилж тараадаг хүн, сум,
баг хорооны хүн амын бүртгэл судалгаа хийдэг хүн” гэх мэтээр ойголтоо
илэрхийлсэн байна. Мэдээж жирийн иргэн нийгмийн ажлыг төгс тодорхойлох
ёсгүй ч дээрх хариултаас харахад нийгмийн ажил, мэргэжлийг нэлээд явцуу
өрөөсгөл байдлаар ойлгох ойлголт түгээмэл байна.

10.  Үүнээс харахад нийгмийн ажлын талаарх олон нийтийн, тэр тусмаа
Монголын нийгмийн эмзэг бүлгийнхний ойлголт хангалттгүй
түвшинд байгаа нь Монгол нигмийн ажлын үйлчилгээ нийгмийн
амьдралын гүнд орж, олон нийтинй дунд байр сууриа бэхжүүлж
чадаагүй байгааг харуулж байна. Үүнийг дараах баримтаар мөн батлаж
болох юм.
 Судалгаанд хамрагдсан хүмүүсээс нийгмийн ажилтанд хандаж
тусламж, дэмжлэг хүсч байсан эсэхийг тодруулахад:
 · Байнга очдог 9,2%
 · Хааяа очдог 23,4%
 · Огт очиж үзээгүй 63,0% гэж харилсан байдлаас дүгнэхэд эмзэг
бүлгийнхэн

11.  Монгол улсын хэмжээнд нийгмийн халамжийн салбарт нийтдээ 720
гаруй хүн ажиллаж байгаа боловч нарийн мэргэжлийн дадлага
туршлагатай нийгмийн ажилтан цөөхөн байна. 2002 оны байдлаар
нийт ажиллагсдын 10,3 хувийг удирдах ажилтан, 32,6 хжвийг үндсэн
үйл ажиллагаа явуулдаг нийгмийн ажилтнууд, 57 хувийг үйлчилгээний
болон харуул хамгаалалтын ажилтнууд тус тус эзэлж байна. Нийгмийн
халамж үйлчилгээний төвүүдээр ажиллаж байгаа нийгмийн
ажилтнууд нь эдийн засагч, нягтлан бодогч, багш, эмч зэрэг нийгмийн
ажлын мэдлэгэ туршлага багатай хүмүүс байна. Сумын нийгмийн
ажилтан ихэвчлэн мэргэжлийн бус хүмүүс байдаг. Эндээс харахад
манай улсад нийгмийн халамжийн мэргэшсэн ажилтан , боловсон
хүчин нэн шаардлагатай байна

12.  Энэ бүгдийн эцэст дүгнээд үзэхэд монголын нийгмийн ажлын
хөгжлийг болохгүй бүтэхгүй талаас нь хараад байх нь гол нь биш
бөгөөд болж байгаа зүйлс олон байгаа бөгөөд хөгжил байгаагийн нэг
хэлбэр юм. Халамжийн нийгмийн ажилтнуудын хувьд нийгмийн
үйлчилгээний журам, заавар, стандартыг боловсруулах, нийгмийн
ажилтнуудыг лицензжүүлэх, нийгмийн ажлын сургуулиуд болон
сургалт эрхлэх зөвшөөрөл бүхий ТББ-ууд нийгмийн ажлын
мэргэжлийн сургултыг тодорхой цаг хугацаатайгаар зохион байгуулах,
Нийгмийн ажлын мэргэжлийн гарын авлага тараах материалаар
хангах гэх мэт үйл ажиллагааг шат дараалалтай зохион байгуулахад
нийгмийн ажлын хөгжлийн түвшинд тодорхой хэмжээний ахиц гарна
гэж үзэж байна.

13.  Нөгөөтэйгүүр өнөөдрийн нийгэмд мэргэжлийн нийгмийн
ажилтнууд ихээр төгсөж гарч ажлын байргүй учраас
ажилгүйчүүдийн эгнээнд шилжиж байгаа эмзэглүүштэй зүйл
сүүлийн жилүүдэд ажиглагдаж байгаа тиймээс зөвхөн энэ салбарт,
тэр салбарт гэлтгүй нийгмийн ажлын бүхий л салбарт ажлын орон
тоог нэмэгдүүлэх үйл ажиллагаанд дээд шатны ажилтнуудаас гадна
нийгмийн ажлын мэргэжлээр сурч буй бид нэг хүчээр зүтгэх
хэрэгтэй байна. Эцэст нь хэлэхэд монголын нийгмийн ажлын
мэргэжил улам дэвшин дээшлэх болтугай...

14. Анхаарлаа хандуулсан та бүхэнд баяраллаа.