Pathology

1. ThS.BS Hoàng Đức Trình

2. QUI TRÌNH KT GPB
• Lấy BP và cố định BP
• Nhận và cắt lọc BP
• Xử lý mô (khử nước – làm trong sáng mô)
• Đúc khối (vùi mô)
• Cắt lát mỏng và căng lên lame
• Nhuộm lame
• Dán lame bằng lamelle
Giai đoạn lấy BP và cố định BP tại các chuyên
khoa lâm sàng, các giai đoạn còn lại được thực
hiện tại khoa GPB

3. CHUẨN BỊ
a. Dụng cụ: Vòi nước, dao, thước đo, kéo, nhíp có
mấu –không mấu, cassett…
b. Người cắt lọc: Khẩu trang, gant tay.

4. LẤY VÀ CỐ ĐỊNH BỆNH PHẨM
Nguyên tắc lấy BP là lấy đúng và lấy đủ:
Lấy đúng:
 Vị trí sang thương hay nghi ngờ có bất thường
 Nơi tiếp giáp giữa mô lành & bệnh và lấy nhiều vị trí.
Lấy đủ:
 Lấy đủ để chẩn đoán. Đường kính >2mm.
 Tránh làm dập nát, bảo quản tối đa vỏ bao của mẫu
mô.

5. CỐ ĐỊNH (ĐỊNH HÌNH) BỆNH PHẨM
 Phương pháp giữ nguyên tình trạng của các
phần tổ chức tế bào và các loại mô, bằng những
chất hóa học (chất định hình).
 Các loại dd định hình thông dụng:
dd Formaline 10%, dd Bouin, dd Zenker, dd Lugol
Iodine… Trong đó dd Formaline 10% là thông dụng
nhất.

6. CỐ ĐỊNH (ĐỊNH HÌNH) BỆNH PHẨM
Tác dụng của chất định hình:
Làm rắn mô
Tránh nhiễm khuẩn và hỏng mô
Làm mô không bị ảnh hưởng bởi dd ưu trương
– nhược trương (được dùng sau khi định hình).
Mô sau khi lấy khỏi cơ thể cần phải được định
hình ngay.
Mẫu mô sau khi cắt lọc không nên dày >4mm
Lượng dd dùng định hình cần gấp ít nhất 20 lần
thể tích mẫu mô.

7. NHẬN VÀ CẮT LỌC BỆNH PHẨM
Nhận bệnh phẩm:
Kiểm tra đối chiếu toàn bộ phiếu xét nghiệm GPB
gồm 3 phần:
Phần hành chính: họ và tên, tuổi, mã số nhập viện.
Sơ lược đặc điểm lâm sàng
Phần BP:
- Loại mô của BP.
- Cách lấy BP: sinh thiết, ….
- Chất cố định.
- Ngày cố định.

8. VÀO SỔ CỦA KHOA GPB
 Lần lượt cho mã số vào 3 phần:
 Sổ GPB (số thứ tự, mã số, tên, tuổi, bác
sĩ điều trị, bệnh viện, ngày ký nhận).
 Lọ đựng BP.
 Biên lai thu BP.

9. CẮT LỌC BỆNH PHẨM
Nguyên tắc chung:
Nắm thông tin LS do bác sĩ cung cấp trên phiếu
XN.
Mặt cắt chính phải đạt những yêu cầu sau:
 Đi ngang qua tổn thương đại diện cho một vùng
hay một cơ quan của mô BP đó
 Vùng ranh giới giữa mô lành và mô bệnh, hay
giữa hai vùng có hình thái mô học khác nhau
 Mặt cắt phải phẳng và sắc

10. CẮT LỌC BỆNH PHẨM
 Tổn thương rộng hoặc phức tạp nên cắt nhiều lát.
 Đối với mô BP lớn hoặc tạng rỗng dùng dao xẻ
dọc và mô tả phần tổn thương đến phần lành, đo kích
thước phần tổn thương bên trong và mô tả hình thái,
màu sắc.

11. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
 B1: Chuẩn bị dụng cụ: dụng cụ cần được rửa sạch
trước và sau khi cắt lọc 1 mẫu BP
 B2: Đối chiếu lại lần 2 về họ tên, tuổi bệnh nhân,
mã số, xác định loại dung dịch cố định.
 B3: Làm sạch bệnh phẩm: rửa bằng nước để thải
bớt formol hay cặn bã còn sót lại trong các BP.

12. TIẾN HÀNH CẮT LỌC
Mô tả kích thước:
 Lấy số đo lớn nhất của từng mặt phẳng.
 BP đã xẻ phải sắp xếp lại như ban đầu rồi mới đo.
 BP đã cắt nhỏ không sắp xếp được, có thể ước
lượng kích thước tổng.
 Mô tả theo thứ tự từ ngoài vào trong

13. TIẾN HÀNH CẮT LỌC
 Chứa lát cắt trong cassette kèm với mẫu giấy
mã số bệnh nhân bằng bút chì.
 BP còn lại sau khi cắt được ngâm vào dung dịch
cố định và lưu lại trong một tháng để khi cần thì cắt
lọc thêm.

14. TIẾN HÀNH CẮT LỌC
 Tạng đặc: cắt lát có độ dày 0,2 – 0,5cm để xem
tổn thương bên trong, không nên cắt rời để sau này
kiểm tra BP dễ dàng hơn.
 BP có chứa Calci như sụn, xương, hạch lao vôi
hóa cần khử Calci trước khi cắt mỏng

15. DA - TỔN THƯƠNG LÀNH TÍNH
 Bệnh phẩm ≤3mm: lấy trọn không cắt nhỏ
 BP kt từ 4-6mm chiều ngang: cắt ở giữa và lấy cả 2
 BP kt ≥7mm, cắt nhiều lát dày 2-3mm
BP lớn:
- U: cắt các lát // cách nhau 3mm cho đến hết t.thương
- Rìa diện cắt: cắt các lát tiếp tuyến dọc theo toàn bộ
diện cắt

17. HỆ HÔ HẤP
PHỔI
 Cân đo BP
 Cắt từng lát cách nhau 0,5-1cm, cắt theo mặt phẳng
trán, vuông góc với rốn phổi
 Mô tả ĐT màng phổi, đđ U, hình dạng mô phổi lành
 U: cắt nhiều lát
 Mô phổi lành và màng phổi
 PQ liên quan
 Rốn phổi
 Hạch: hạch rốn phổi và hạch trung thất

18. TUYẾN GIÁP
 Cân đo BP
 Cắt nhiều lát song song
dày 5mm
 Mô tả ĐT: loại PT (cắt
thuỳ, cắt gần trọn, cắt
trọn); hình dạng, màu sắc,
mật độ BP; mặt cắt (nhẵn
hay có nhân)

19. DẠ DÀY
 Cân đo BP
 Xẻ dọc theo bờ cong lớn
 Mô tả đại thể
 Cắt lọc U hoặc ổ loét
 Vùng niêm mạc ngoài U
 Bờ PT gần bờ cong nhỏ
 Bờ PT gần bờ cong lớn
 Lách: nếu có
 Hạch bạch huyết

20. RUỘT
 Đo kích thước BP
 Mở ruột:
• Ruột non: ở bờ mạc treo
ruột
• Ruột già: ở dải tự do
 Cắt nhiều lát theo mặt
phẳng dọc cách nhau
mỗi 10cm
 Rìa phẫu thuật: gần, xa
 Hạch

21. RUỘT THỪA
Mô tả đại thể, cắt 2-3 lát

22. GAN - MẬT - TỤY
 Mô tả ĐT
 Bướu của chủ mô gan: đánh dấu bờ PT, cắt lát
song song 1cm
 Bướu ống mật chủ: nhận diện tất cả ống mật.
 Sờ nắn và tìm kiếm 1chỗ cứng, mở dọc ống mật
chủ bằng kéo
 Tụy: cắt nhiều lát dày 2mm
 Hạch: quanh tụy, tụy-tá tràng, ống mật chủ, bờ
cong nhỏ và lớn, lách

23. HỆ TIẾT NIỆU
 Cân đo BP, chiều dài và đường kính niệu quản
 Mổ thận theo chiều dọc
 Mô tả ĐT:
-ĐĐ u: kt, hình dạng, vị trí, độ lan rộng, hoại tử,
xuất huyết, xâm lấn vỏ bao thận, mô quanh thận,
đài bể thận
-Mô thận BT: có sang thương nào khác ?
-Bể thận: dãn, sỏi
-Hạch quanh thận

25. HỆ SINH DỤC NAM
DƯƠNG VẬT
 Chiều dài và đường kính BP
 Mô tả ĐT: loại PT (đoạn toàn phần, 1
phần, co hay không có tinh hoàn, hạch
bẹn,…)
 U: vị trí tương quan với qui đầu, da qui
đầu, kt, màu sắc, bờ, độ sâu xâm lấn
 Qui đầu: viêm, teo, bạch sản
 Niệu đạo: đánh giá xâm lấn

26. HỆ SINH DỤC NAM
TINH HOÀN
Bổ đôi tinh hoàn
 Cắt (hướng vuông góc với lát cắt đầu tiên) mỗi
nửa tinh hoàn thành những lát dày 3mm
 Cắt mào tinh dọc theo chiều dài
 Mô tả ĐT: ĐĐ u và tinh hoàn không u (teo, xơ
hoá, nốt), ĐĐ mào tinh

27. HỆ SINH DỤC NỮ - CTC
 Mẫu ST: không cắt nếu mẫu <4mm, đúc hết BP
KHOÉT CHÓP CTC
 Mở kênh CTC ở vị trí 12h
 Cắt các lát dày 2-3mm từ 12h-3h, 3h-6h, 6h-9h,
9h-12h
 Mỗi lát phải chứa biểu mô và chỗ tiếp hợp gai-
trụ
 Quan sát đại thể

28. Cắt lọc
CTC

29. CẮT TỬ CUNG
Cắt ngang những lát // dày khoảng 1cm
 Mô tả đại thể: hình dạng, chất chứa bên trong,
polyp, nhân, vòng tránh thai …
 Cắt ít nhất 1 lát cho mỗi u cơ trơn
 Cắt nhiều lát (cách nhau 1cm) nếu u >5cm, có
xuất huyết, hoại tử

30. Cắt lọc
tử cung

31. BUỒNG TRỨNG
 Đối với BT ngẫu nhiên: xẻ dọc qua rốn BT.
 BT không u: xẻ nhiều lát cách nhau 2cm
 Đv nang: cắt nhiều lát qua vỏ nang
 Đv U: cắt 3 lát hoặc mỗi lát cắt cho mỗi cm
nếu khối u lớn

32. ỐNG DẪN TRỨNG
 Cắt tình cờ, ĐT không thấy bất thường: cắt 3 lát
ngang qua ống
 Nghi ngờ thai ngoài TC: lấy nhiều lát cắt từ
thành ống
 Các tổn thương khác: cắt nhiều lát

33. TUYẾN VÚ

34. Cơ ngực
lớn
Cơ ngực
bé
TM nách
Cơ ngực bé
Ba nhóm hạch nách so
với cơ ngực bé.
•(I ) hạch phía ngoài
•(II) hạch phía sau
•(III) hạch phía trong

35. HẠCH BẠCH HUYẾT
 Mô tả số lượng, kích thước, hình dạng
 Cắt lọc hạch: Hạch nhỏ <3mm: đúc hết
 Hạch lớn được cắt đôi, sau cắt lát 2-3mm

36. CẮT LỌC XƯƠNG
 Bóc tách toàn bộ mô mềm quanh xương bằng dao
hoặc kéo
 Dùng cưa xẻ dọc thành 2 nửa trước và sau
 Mô tả ĐT
 Dùng cưa cắt song song 4-5mm chiều dày
 U: 4mẫu, hoặc tuỳ kích thước u
 Mô xương không u
 Rìa diện cắt xương
 Hạch lympho: lấy tất cả