1. KIRAAT İLMİNİN DOĞUŞU
 Mushafların noktasız ve harekesiz olması
 Kelimelerin yazılış şekilleri değişik kıraat vecihlerine elverişli olması
 Kur‟an‟ ın yedi harf üzere indirilmesi ve onun kolay geldiği şekliyle
okunmasına ruhsat verilmesi
 Gerek bizzat Hz. peygamberden öğrenilen gerekse onunun onayladığı kabul
edilen farklı kıraat şekilleri sahabeden sonra Tabiin ve Etbau‟t Tabiin
döneminde de aynı şekilde devam etti
 Tedvin Dönemi
 Hicri III. Asır kıraatlerin yediye tahsisi
 Ebu Bekir b. Mucâhid ( 324/935)

3. SAHİH KIRAATLARIN 10’A ÇIKARILMASI
 Daha sonra Ebu Bekr el-İsfehani en-Neysâburî (ö.381/992) bu yedi kıraat
imamının kıraatlerine üç sahih kıraat daha ilave ederek kıraat sayısını ona
çıkarmıştır. Bunlar meşhur kıraat olarak isimlendirilmiştir.
 8- Ebu Cafer (130/748)
 9- Yakub b. İshak el-Hadrami ( 205/820)
 10-Halef b. Hişam el- Bezzar (2 29/843)
 ŞAAZ KIRAATLER
 Hasen el-Basri 110/728
 İbn Muhaysın 123/440
 Yahya b. Mubarek el-Yezidi 202/817
 İbn Şenbûzi 388/998

4. KIRAAT İLMİNDE TARİKLER
 İNFİRAD TARİKİ
 İNDİRAC TARİKİ
 SEB‟A TARİKİ: Ebû Amr ed-Dânî nin et-Teysîr'i ile İmâm-ı Şâtıbî'nin
Hırzu'l-Emânî adlı eserinin ihtiva ettiği kıraat vecihlerine seb‟a tariki denir.
Yedi kıraat imamının ve ravilerinin vucuhâtı esas alınmıştır.
 AŞERE TARİKİ: İmam Şemsuddin Muhammed b. el- Cezeri‟ nin et- Tahbir
ile ed- Durre isimli eserlerinde nakledilen kıraat vecihleridir. On imam ve
bunların yirmi ravisinin vucuhatını esas alan bir okuyuştur.
 TAKRİB TARİKİ: Kıraatı Aşere imamlarının ravileri ile o ravilerin ravileri
(tarikları ) arasındaki ihtilafları dikkate alarak okunan kıraat şeklidir. Yani
on imamın yirmi ravisi ile kırk tarikına göre okunan kıraattır.
 Seb‟a, Aşere ve Takrib tariklarında kıraat vecihlerinin toplanması ve tertibi
itibariyle kurra arasında iki tarik kabul görmüştür. İstanbul Tariki , Mısır
Tariki

5. İSTANBUL TARÎKİ'NİN MESLEKLERİ
 1. Mesleği: Kendisinde azimet metodunun esas alındığı, itilâf kitabının
müellifi ve Sahih-i Buhârî'nin şarihi Yusuf Efendizâde Şeyh Abdullah
Efendi'nin mesleği olan îtilâf mesleğidir.
 2. Mesleği: Kendisinde ruhsat metodunun esas alındığı, Kastamonulu Şeyh
Ahmed es-Sûfî‟nin mesleği olan Sûfî mesleğidir. İstanbul Tarîkında
günümüzde bu meslek uygulanmaktadır.
MISIR TARÎKİ'NİN MESLEKLERİ
 1. Mesleği: Kendisinde azimet metodunun esas alındığı, Mütkin adlı
kitabın müellifi Şeyh Muhammed en-Na'îmî Efendi'nin mesleği olan Mütkin
mesleğidir.
 2. Mesleği: Kendisinde ruhsat metodunun esas alındığı, Mürşidu't-Talebe
adlı kitabın müellifi Şeyh Atâullah Efendi‟nin mesleği olan Atâullah
mesleğidir.

6. DEĞERLERİ AÇISINDAN KIRAATLER
 a.Sahih kıraatler: Sahih olan kıratlar kaynakların ittifakıyla şu üç şartı
taşıyan kıratlardır
 Sahih ve muttasıl bir senedle Hz. Peygamber‟e ulaşmalı
 Bir yönüyle de olsa Arap dilinin gramerine uygun olmalı.
 Hz. Osman Mushaflarının yazısına uygun olmalıdır.
 aa.Mütevâtir kıraatler :Yalan üzerinde ittifak etmeleri aklen
mümkün olmayan bir topluluğun, diğer bir topluluktan rivayet ettiği
kıratlardır. Cumhura göre mütevâtir kıraatler yedi imamın naklettiği
kıraatlerdir. Bu kıraatlere inanmak vacip, inkâr etmek caiz değildir.
 ab.Meşhur kıratlar : Sened-i sahih olup, Arap dili gramerine ve
yazı itibariyle Hz. Osman mushaflarının hattına uygun, Kurra arasında
meşhur fakat tevatür derecesine ulaşamayan kıratlardır. Bu çeşit kıratlar
gerek yedi gerek on ve gerekse diğer muteber kıraat imamlarınca makbul
sayılmışlardır. İbnü‟l-Cezeri tarafından kıratları mütevatir kıratlardan
sayılan Ebu Cafer ( 130/ 747), Yakub( 205/820) ve Halef (229/843) meşhur
kıraat imamları olarak telakki edilmektedir.

7. SAHİH OLMAYAN KIRAATLER
 Ahad kıraatler : Senedi sahih olmakla birlikte, yazım bakımından Hz.
Osman‟ın mushafına veya Arap dili gramerine uymayan kıraatlerdir.
Örneğin: Rahman 76 (. ) ayetinin
( şeklinde okunması Bu kıraatler okunmaz
ve inanılması gerekmez.
 Şaz kıraatlar: Senedi sahih olmayan kıraatlerdir. İbnu‟s-Sümeyfa‟ya
nisbet edilen Yunus 92.( ) ayetindeki
kelimesini ha ile , kelimesini de lam harfinin fethası ile
okunması gibi.
 Müdrec kıraatler: Ayetlere tefsir kabilinden yapılan ziyadelerden ibarettir.
Sa‟d b. Ebi Vakkas‟ın, Nisa suresi 12. ayetini ilavesi ile
İbn Abbas‟ın Bakara suresi 198 ayetini ilavesi ile
Şeklindeki kıraatidir.
 Mevzu: Tamamen asılsız olup hiçbir esasa dayanmayan uydurma
kıraatlerdir. ayetinin
şeklinde okunması

8. KIRAATLA İLGİLİ TEMEL TERİMLER
 KIRAAT: Kur‟an kelimelerinin nasıl okunacağını ve ravilerine nispet
etmek suretiyle bu kelimeler üzerindeki farklı okuyuşları konu edinen bir
ilimdir.
 KURRA: Yedi ya da on kıratın kendilerine nispet edildiği imamlara denir.
Kur‟anın tamamını ezberleyen ve ondaki kıratlara hakkıyla vakıf olan
kimselere de kurra ismi verilmektedir.
 RİVAYET: Kıraat imamlarının ravileri arasındaki ihtilaflara
denilmektedir.
 TARİK: Ravilerin ravilerinin arasındaki ihtilaflara denilmektedir.
Diğer bir ifade ile Ravilerden sonra gelenlerin ihtilaflarına denilmektedir.
 VECİH: İmam, ravi ve ravinin ravisi dışında karinin tahyiri ( okuyucunun
tercihi) ne vecih denir. Örneğin: Meddi arızda bütün kıraat imamları için,
tul, tevassut ve kasır olmak üzere üç türlü okuma caizdir. İşte bu var olan üç
okuyuştan birini tercih ederek okumasına karinin tercihi denir. Yoksa var
olmayan her hangi bir şeyi okuyucunun tercih etmesi demek değildir.
 MUKRİ: Nazari bilgilerle beraber kıraatı müşafehe yoluyla (ağızdan) rivayet
eden kıraat âlimine denir. Eğer bir kimse kıraatı müşafehe ile almamış ise
nazari bilgileri ne ölçüde ileri olursa olsun bu onun mukrî olması için yeterli
ve geçerli değildir.
 RÂVÎ: İmama nisbet edilen kıraatı, kıraat imamından doğrudan veya
vasıtalı olarak alan kimseye denir

9.  FETH: Fethanın ağız açılarak normal okunuşudur.
 BEYNE Fetha‟nın inceltilerek okunmasıdır. Ağız tam açılmayıp biraz
kasılarak „e‟ veya „a‟ sesinin normalden daha ince seslendirilmesidir.
 İMALE: Fethanın kesreye meylettirilerek okunmasıdır.
 İBDAL : Sakin olan hemzenin kendinden önceki harfin harekesinin
cinsinden med harfine çevrilmesidir. Misal:
 NAKL: Hemzenin harekesinin kendinden önceki sakin harfe verilmesidir.
 Misal :
 SEKT: Sakin olan bir harften sonra hemze geldiğinde sükunda sesi kesip
nefes almadan belli bir süre bekledikten sonra okuyuşu sürdürmektir.
 SILA : Müzekker cemi zamirlerindeki mim harfinden sükunu kaldırıp
önünde vav harfi varmış gibi bir elif miktarı uzatmaktır.
 Misal:

10. ÂSIM KIRAATİ
 1. Asım Kıraatı’nın Ayırt Edici Özellikleri
 Âsımın asıl adı; Ebu Bekr Âsım b. Ebi’n-Necud Behdele el-Esedi el-
Kufi: Kûfe kıraat imamıdır. Kûfe‟de doğmuş ve (ö.127/ 745 ) yılında Kûfe‟de
vefat etmiştir. Ebu‟n-Necud, babasının, Behdele ise annesinin ismi olduğu
söylenmiştir. Tabiundandır. Sesi, okuyuşu çok güzel, dili fasih, salih ve
güvenilir bir kimseydi.
 Senedi Bakımından Asım Kıraati:
Hz . Peygamber
Abdullah b. Mes‟ud Ali b.Ebû Talib, Übey b. Kâ‟b
Zeyd b. Sabit
Zirr b. Hubeyş
Ebû Abdirrahman es-Sülemî
İmam Âsım

11.  Asım: Ebu Abdurrahman es-Sülemi‟den öğrendiği Hz.Ali‟nin kıraatını
ravisi Hafs‟a öğretmiştir.
 Zirr b Hubeyş‟ten öğrendiği ibn Mes‟ud‟un kıraatını da diğer ravisi Ebu
Bekr Şu‟be‟ye öğretmiştir.
 Asım kıraatı zamanla bütün bölgelere yayılmış ve Müslümanların büyük
çoğunluğunun okuduğu bir kıraat olmuştur. İmam Azam Ebu Hanife‟nin de
kıraati İmam Asımdan öğrendiği bilinmektedir.
 Hem bu sebepten olsa gerek ve hem de bu kıratta, bir kısım kelimeler
dışında imale, teshil, işmam ve benzeri farklı uygulamalar
bulunmadığından, kıratının sadeliği ve senedinin sağlamlığı gibi sebeplerle,
bu kıratın çoğunluk tarafından benimsendiği söylenebilir.
 Ebu Ömer Hafs b. Süleyman b. el-Muğire el-Esedi:(90/709) yılında
Kûfe‟de doğmuş ve 180/796 yılında Kûfe‟de vefat etmiştir. Çocukluk
yıllarını üvey babası İmam Asım‟ın yanında geçirmiş, Kıraat ilmini ondan
öğrenmiştir. Asım ona, Ebu Abdurrahman es-Sülemi‟den, onun da Hz.
Ali‟den aldığı Kıraati öğretmiştir.

12. GÜNÜMÜZDE MÜSLÜMANLAR ARASINDA
OKUNAN KIRATLAR
 1. Hafs rivayetiyle gelen Asım kıraatı. Ülkemizde ve diğer İslam
ülkelerinin çoğunda, okunmakta ve ona göre Mushaflar basılmaktadır.
 2.Verş rivayetiyle gelen Nâfi kıraati. Mısır hariç, Kuzey Afrika
ülkelerinden Fas, Tunus ve Cezayir gibi ülkelerde okunmaktadır. Buralarda
Mushafların bu kıraate göre basılmasına halen devam edilmektedir.
 3. Ebu Amr kıraati. Sudan‟da okunmaktadır. Müslümanlar arasında
yaygın olan kıraatlerden en az okunan kıraat budur.
 Bu üç kıratın yanında gerek yedi ve gerekse on kıraat, ancak bir ilim olarak
okunmakta ve okutulmaktadır. .

13. HAFSIN BİR VECHİ OLAN KELİMELER
Hafs, Kur‟an-ı kerim kelime ve harflerinin ekserisini bir vecih olarak eda ve
rivayet etmiştir. Bir vecih olarak rivayet ettiklerinin içinde azda olsa dikkat
isteyen bir takım garib vecihler vardır. Bunlar Hafs rivayeti içerisinde
görülen ender rivayetlerdir.
 Hafs, hocası Asım‟dan rivayet ettiği bu vecihlerle, diğer Kurra ve ravilerin
kıraat ve rivayetlerinden ayrılmış ve muhalif olduğu için bunlara “İnfirâdat-ı
Hafs-ı kufi” denir.
 1.İmale: kıratta, fetha harekeyi kesreye, elif‟i ya harfine doğru meyletmek
demektir. Hud suresi 41. ayette lafzını Hafs imale ile okur. Bu
kelimede Râ harfinin fethasını kesreye doğru meylederek ve ince
okuyarak yapılır.
 2.Teshil: Hemzenin,yumuşatılarak heye benzer bir sesle okunması.
Teshil yazımda he şeklinde gösterilir,ancak asla he şeklinde okunmaz.
Fussilet suresi 44. ayette lafzındaki ikinci hemzeyi Hafs teshil ile
okur

14. 3. İhtilas: Kıraatte, ihtilas harekede ve zamirde olmak üzere iki kısımdır.
 a) hareke ihtilasında, sesin üçte birini hazfedip üçte ikisini ibka etmektir.
 b) zamir ihtilasında ise sesin tamamı ibka edilip; meddi tabi-i miktarında
okunan zamir‟in, meddi tabi-i miktarı uzatılmasını terk ederek normal
hareke ile okunmasıdır.
 Zümer suresi 7. ayette lafzındaki zamirin uzatılmaksızın normal
hareke ile okunmasıdır.
 4. Ha-i kinaye: Müfred müzekker gaib zamiri olan ha - dır. Hafs,
Kur‟an‟da bu zamiri iki yerde diğer kıraat imamlarından farklı olarak
zamme ile, bir yerde de umumi kural dışında sıla ile (uzatarak) okur.
 a) Kehf suresi 63. ayette lafzındaki zamiri zamme ile okur.
 b) Fetih suresi 10. ayette lafzındaki zamiri zamme ile okur.
 c) Furkan suresi 69. ayette lafzındaki nin zamirini meddi tabi-i
miktarı uzatarak okur.
 Ancak kelimelerindeki ha - lar zamir değil
kelimelerin aslından oldukları için bunlar uzatılmadan okunur.

15.  6. Ha-i Sekteler:
 Sekte bahsinde beyan olunan dört yerden başka Asım kıratı ve Hafs
rivayetinde Kur‟an-ı kerim‟de 7 kelime olup 9 yerde geçen ( ) sekteleri
vardır.
 Bunlar; bazı kelimelerin sonuna gelen sakin ( ) lardır. Yazılış bakımından
zamire benzer. Zamirden farkı; zamirler harekelidir, ha-i sektelerin tamamı
ise sakindir.
 Bizim kıratımızda hem vasıl ve hem de vakıf halinde okunur. Bazı
kıraatlerde vasıl halinde ( ) sekteler düşer.
 Bizim kıratımızda vasıl halinde ( ) sakin okunur, hafif bir sekte caiz olduğu
gibi terkide caizdir. Sekte evladır. Bunun için buna ha-i sekte denir.
 İstisna olarak iki kelimede ve üç yerde ki zamirler harekeli değil, cezimlidir.

16.  Kur‟an-ı Kerimde Ha-i Sekte Olan Yerler
 1. Bakara suresi 259. ayette:
 2. En‟am suresi 90. ayette:
 3– 4. Hakka suresi 19 ve 25. ayetlerde:
 5 –6. Hakka suresi 20 ve 26. ayetlerde:
 7.Hakka suresi 28. ayette:
*
 8. Hakka suresi 29. ayette *
 9. Karia suresi 10. ayette: *

17. Hafsın İki Vechi Olan Kelimeler
Hafs‟ın, iki vecihli olarak, diğer İmam ve ravilerle ittifakı olan okuyuşları:
 1. İstifham Hemzesinde olan vecihler Kur‟an-ı kerimde altı yerdedir
 İki tane‟si, Sure-i enam‟da iki yerde 143. ve 144. ayetlerdeki
 a) En‟am 143.144.
 c) Yunus 53.
 d) Yunus 59.
 e) Yunus 91.
 f) Neml 59
 Kelimelerindeki ikinci hemzeyi, bütün kıraat imamları ibdal ve teshil olmak
üzere iki vecihle okurlar. Hafs, bu yerlerde diğer bütün kurra ile ittifak
halindedir. Buralarda iki vecih olmakla beraber, birinci vecih evladır. Ve biz
hafs okuyucuları bu (ibdal) vechini okuruz

18.  2. Vakıf halinde elifi isbat ile vasıl halinde ise elifin hazıfı ile: Kur‟n-ı
kerimde yedi kelimenin sonuna bir şeyden bedel olmayarak elif lahik
olmuştur.
 a) Kur‟an-ı kerimde bulunan mütekellim zamiri olan lafzı
 b) Kehf suresi 38. ayette
 c) Ahzab suresi 10 c,d, e.
 d) Ahzab suresi 66.
 e) Ahzab suresi 67. ayetlerdeki kelimelerini
 f) İnsan suresi 15 ayette
 g) İnsan suresi 4. Bu kelimelerden birincisi olan lafzında
bütün kurra ittifak halindedir. Diğer geri kalan altı kelimede ise Hafs, Vakıf
halinde elifi isbat ederek vasıl halinde ise elifi hazf ederek okur. Ancak
kelimesi de aynı olmakla beraber vakıf halinde, birde lam harfinin sakin
olması ile şeklinde bir vechi daha vardır: Yani Hafsın, bu
kelimesinde:

19.  a) Vasıl Halinde elifin hazfı ile
 b) vakıf halinde elifi isbat ederek
 c) vakıf halinde birde lam harfinin sakin olması ile
 Biz Hafs okuyucuları bu kelimeleri vakf ederken elifi isbat ederek, vasl
ederken ( geçerken) elifin hazfı ile okuruz.
 kelimesi kur‟an-ı kerimde bir yerde Yusuf suresi 11. Ayette
kelimesini Ebu Ca‟ferin dışındaki bütün kıraat imamları iki vecih olarak
okumuşlardır.
 a ) Hafs hazretleri, aslı olan lafzında olarak
birinci nun harfini ikinci nun harfine idğam ederek işmam ile okur.
 b) Bir kerede olarak izharla beraber ravm yaparak okur.
Bazı kitaplar İhtilas diye ifade etmiş ise de bu ravmdır.
 Birinci vecihte idğam yaparken nun harfinin zamme harekesine işaret
etmek için dudaklar ileri doğru uzatılarak yapılır.
İkinci vecihte ise izhar ile okurken nun harfinin harekesinin üçte birini
ibka edip, üçte ikisini izale ( yok ) ederek yapılır.

20. HAFS’IN ÜÇ VECHİ OLAN KELİMELER
 Diğer İmam ve ravilerin bir kısmına muvafık bir kısmına muhalif olan
okuyuşları
 1. : Ali İmran Suresinin evvelinde olan Ayetinde Ebu Ca‟fer‟in
dışındaki bütün kurra için, vakfında bir vecih, valsında ise iki vecih olmak
üzere toplam üç vecih vardır. lafzındaki mim harfine lafzının
hemzesinin fethasını nakl ederek elif lam mimellahu şeklinde
okunur ve o takdirde tul ve kasır olmak üzere iki vecih meydana gelir:
 a) Tul vechi, Vasl edilmeden önceki meddi lazım hali dikkate alınarak dört
elif mikdarı tul okunur.
 b) Kasır vechi, Vasl edildikten sonraki yeni hali dikkate alınarak
meddi tabi-i miktarı kasr ile okunur.

21.  2. : Neml Suresi . ayette lafzını valsında bir
vcih, vakfında ise iki vcih olmak üzere toplam üç vecih caizdir.Valsında
şeklinde harfi fetha ile okunur. Vakfında ise, Bir kere
harfinin fethasını hazf ederek kendisini sakin kılıp isbat ederek bir elif
mikdarı med ile şeklinde okunur. Bir kere de harfi hazf edilip
nun harfi sakin kılınarak şeklinde okunur İsbat vechi
mukaddemdir.
 3. İmam Âsım, bu kelimeye ibtida halinde iki, üst yanına vasıl halinde ise bir
vecihle okumuştur.
 İbtida halinde : ve hemzeyi terkle şeklinde okumuştur. Vasıl
halinde ise ayetini şeklinde okumuştur.