ондық бөлшектерді бөлу

1. Ондық бөлшекті
ондық бөлшекке бөлу
Еңбекшіқазақ ауданы, Балтабай орта мектебі
Математика пәнінің мұғалімі:
А. Смагулова

2. Мақсаты:
Білімділік: Оқушылардың ондық
бөлшектерді бөлу жөніндегі білімдерін
тиянақтау, толықтыру және бекіту.
Дамытушылық: Оқушылардың
іскерліктерін, ойлау қабілеттерін
дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды шапшаңдыққа,
батыл шешімге келуге тәрбиелеу.

3. Сабақтың барысы:
 Ұйымдастыру
 Білімді бекіту
 Ойын –тест
 Үйге тапсырма

4. Бөлінгіш пен бөлгіштен
Бөлшек орнын санаңыз
Сандары тең болмаса
Нөлдер тіркеп соңында
Теңестіріп аламыз
Бөлінгішін бөлгішке
Жете ме екен қараңыз
Ол екеуің өзара
Жеткенінше бөліңіз
Жетпей қалса егер де,
Қалған қалдыққа тіркеп
Нөлдер жазып көріңіз
Бөліндінің соңында
Үтірмен белгі беріңіз
Әрмен қарай бөліңіз

5. Әр қатарға жеке – жеке
сөзжұмбақ беріледі. Ол
сөзжұмбақтарды дұрыс
шешкенде ондық бөлшектерді
есептеу жұмыстарына
пайдалануды ұсынған
математиктердің аттары
шығады.

6. 1 – қатар
Кестеге есептің жауапарымен бір бағанға оның тұсындағы әріпті
қойыңдар. Сонда Еуропа елдеріне ондық бөлшекпен есептеуді
насихаттаған нидерландиялық инженер және математиктің кім екенін
білесіңдер
5 38 70 8 124 4

7. 2 – қатар
Кестедегі есептің жауабымен бір бағанға оның тұсындағы әріптерді
қойыңдар. Сонда ондық бөлшектерге амалдар қолдану ережесін жазған
ортаазиялық ғалымның және “Арифметика кілті” кітабының авторы кім
екенін білесіңдер.
4 346 3,1 14 5 124

8. 3 – қатар
Кестедегі есептің жауабымен бір бағанға оның тұсындағы әріптерді
қойыңдар. Сонда ондық бөлшектің бүтін бөлігін бөлшек бөлігінен
үтірмен ажыратуды енгізген неміс зерттеушісі кім екенін білесіңдер.
5 66 0,3 5,2 53 518

9. 5 38 70 8 124 4
С Т Е В И Н
4 346 3,1 14 5 124
Ә Л К А Ш И
5 66 0,3 5,2 53 518
К Е П Л Е Р

10. С. Стевин Әл - Каши И. Кеплер
Дж. Непер
Л. Ф. Магницкий

11. Ондық бөлшектерді есептеуді натурал сандарды есептеуге ұқсас және
ыңғайлы болғандықтан, ғылымдағы, өндірістегі, күнделікті өмірдегі
есептеулерде жиі пайдаланылады. Ондық бөлшектер және ондық
бөлшектерге амалдар қолдану туралы ортаазиялық ғалым әл – Каши
өзінің «Арифметика кілті» атты кітабнда жазды. Әл – Каши ондық
бөлшектерді көбейту мен бөлу тәсілдерін қалыптастырды. Сондықтан
ол есептеуде ондық бөлшекті ең алғаш пайдаланған ғалым ретінде
тарихқа енген. Әл – Кпши ондық бөлшектерді жазуда үтірді
пайдаланбаған, бірақ ол үтірдің орнына тік сызық қойған.
Ондық бөлшекпен есептеу туралы әл – Каши еңбектерін одан кейін
нидерландиялық математик Симон Стевин өзінің ондық бөлшек туралы
«Ондық» атты кітабында жазды. Стевин Еуропа елдеріне ондық
бөлшектерді есептеу жұмыстарына пайдалануды насихаттады. Ол да
ондық бөлшектерді жазуда үтірді пайдаланбай, бөлшектің бүтін бөлігі
мен бөлшек бөлігін бір қатарға үтірсіз жазған. Үтірдің орнына бірліктің
үстіне нөл жазған. 1,2,3,... цифрларымен ондық таңбалардың ретін
белгілеген.
Ондық бөлшектің бүтін бөлігін бөлшек бөлігінен үтірмен ажыратуды
шотландия математигі Дж. Непер және неміс аспан зерттеушісі И.
Кеплер енгізген.
Ресейде Леонтий Филлипович Магницкий 1703 жылы басылып шыққан
өзінің «Арифметика» оқулығында ондық бөлшектер туралы баяндауды
жалғастырды.

12. Ойын - тест. “Үтірлерді қойып,
сөзді тап”
08 : 01 = 8
, , Д
, , К
024 : 02 = 12
, , Р
, , , О
045 : 03 = 15
, , , С
, , П
16 : 04 = 4
, , Т
, , А
02 : 02 = 1
, , К
, , Ы
05 : 001 = 50
, , Ғ
, , Қ

13. Жауабы:
ДОСТЫҚ

14. Үйге тапсырма: қайталау