Знешняя небяспека ў першай палове ХІІІ ст.

1. Знешняя небяспека ў
першай палове ХІІІ ст.

2. Крыжакі ва Усходняй Прыбалтыцы
Кан. ХІІ ст. – з’яўленне нямецкіх
купцоў, рыцараў і святароў у
вусці Заходняй Дзвіны.
1201 г. – заснавана Рыга.
Планы:
Захоп тэрыторый ліваў,
латгалаў, эстаў;
На іх землях – феадальная
гаспадарка;
Барацьба з язычніцтвам (з
дапамогай каталіцкай
царквы).

3. Сродкі дасягнення мэты:
1202 г. – Ордэн
мечаносцаў.
Будаўніцтва невялікіх
мураваных замкаў-
крэпасцяў.

4. Крыжакі vs Полацкае княства
Полацкае княства першым з
усходнеславянскіх княстваў
сутыкнулася з крыжакамі.
Сутыкненне інтарэсаў:
• Лівы – даніну Полацку;
• У час вайны лівы – дапаможнае
войска;
• У ніжнім цячэнні Заходняй Дзвіны –
гарады, залежныя ад Полацкага
княства: Герцыке і Кукенойс (340 км
ад Полацка).

5. Барацьба з крыжакамі
1203 г. – полацкі князь Уладзімір
аблажыў 2 нямецкія крэпасці –
Ікскюль і Гольм.
Крыжакі адкупіліся
Але!
Працягвалі заваяванні
1206 г. – Уладзімір зноў аблажыў
Гольм (10 дзён). Беспаспяхова.

6. Абарона Кукенойса
Князь Вячка – “сапраўдны д’ябал” (с)
нямецкія рыцары.
Прасіў Уладзіміра пра дапамогу
Не дачакаўся
Спаліў замак
З дружынай сышоў у Юр’еў (Тарту) да
эстаў.
1224 г. – загінуў пры штурме горада.

7. Заключэнне міру
“Вечны” мір паміж рыжскім
біскупам і Уладзімірам.
Умовы:
• Полацк адмаўляецца ад Ніжняга
Падзвіння і даніны з яго жыхароў;
• Для рускіх купцоў – “адкрыты
свабодны шлях па Дзвіне”.
Але!
Працяг барацьбы

8. Працяг барацьбы
1216 г. – палачане, эсты,
літоўцы падрыхтаваліся да
новага пахода.
Але!
Раптоўная смерць
Уладзіміра
Паход сарваўся

9. Саюз з Ноўгарадам
Прычына:
• Небяспека ад крыжакоў.
Замацаванне саюза:
• Шлюб ноўгарадскага князя
Аляксандра Яраславіча з
дачкой полацкага князя
Брачыслава.

10. Бітва на Няве
1240 г. – бітва са шведскімі
рыцарамі на Няве.
Вызначыўся Якаў Палачанін.

11. Небяспека з усходу
Мангола-татары (м-т) – заваёўнікі,
гістарычнай радзімай якіх былі стэпы
Манголіі. На Русі іх называлі “татары”.
Заснавальнік Мангольскай імперыі –
Чынгісхан.
Яго ўнук Батый захапіў:
Разань;
Маскву;
Уладзімір на Крязьме;
Чарнігаў;
Кіеў (1240 г.)

12. Дзяржава м-т
Залатая Арда – дзяржава на
Ніжняй Волзе, якую ўтварыў
Батый.
Большасць рускіх земляў – у
залежнасці.
Мэты паходаў:
• Захоп палонных;
• Рабаванне людзей.

13. М-т на Беларусі
• Спалілі Гомель;
• 1241 г. – уварваліся на
Берасцейшчыну,
Але!
Асноўная частка Беларусі не
трапіла пад нашэсце Батыя і
не была захоплена (як і Літва)

14. Легенда
Войска м-т на чале з
Койданам – на Менск.
На шляху – Крутагор’е.
Там бітва
Койдан загінуў
Крутагор’е – Койданава
(зараз – Дзяржынск)