CP-Care IO2 - Modül 7 - Tükenmişlik

1. IO2 Modül [7]
[Tükenmişlik]
CP-CARE - 2016-1-TR01-KA202-035094
(01.12.2016 – 30.11.2019)

2. Unit 1 – Tükenmişlik Sendromu'nun
doğası
 Tükenmişlik sendromu tanımı
◦ Tükenmişliğin genel, kabul görmüş bir tanımı yoktur.
◦ Ne ICD-10’da ne de DSM-IV’te tanımlanmış bir tanıdır.
◦ Tükenmişlik, psikiyatrik bir tanı değil, çalışma
koşullarının hastalanan insanların ruhuna etkisi ile
ilgilenen mesleki psikoloji kavramıdır.
◦ Tükenmişlik Sendromu sık olarak “işle ilgili stres
bozukluğu” olarak sınıflandırılır, çünkü iş yapılırken stres
yaşamak birbiriyle sıkıca bağlı durumlardır.
◦ Tükenmişliği, depresyon, aleksitimi(tepkisizlik), iyi
hissetmeme ve uzun süreli tükenme kavramlarından
ayırt etmek önemlidir.

3.  Tükenmişlik etkileri:
◦ Tükenme, basit bir şekilde yaşanmış bir şey değildir -
aksine, muhtemelen iş yüküyle başa çıkmanın bir yolu
olarak, kişinin işinden duygusal ve bilişsel olarak uzak
durması için eylemler başlatmasını sağlar.
◦ Duyarsızlaşma, kişiyi benzersiz kılan ve meşgul eden
nitelikleri görmezden gelerek, kişinin kendisi ile hizmet
alıcıları arasına mesafe koyma girişimidir.
◦ Talepler, bir kişinin işinin kişisel olmayan nesneleri
olarak kabul edildiğinde daha yönetilebilirdir.
◦ Verimsizlik (kişisel başarıda azalma)

4. Ünite 2– Bakım sağlayan
profesyoneller için tükenmişlik
 Diğer insanlara (hastalar, aileler, çocuklar)
herhangi bir tür bakım sağlayan insanlar
tükenmişlikten muzdarip olabilirler.
 Aslında, bu grup sıklıkla tükenmişlik yaşar.
 Bakım hizmeti veren profesyonelin tükenmişlik
yaşadığı durumlarda, bakım alıcısının sağlığına
zarar verme riski büyüktür.

5.  Bakım verenlere ait bazı tükenmişlik videoları
◦ https://www.youtube.com/watch?v=_uxbyGeTTxM
◦ https://www.youtube.com/watch?v=da-4GEaWK4I
◦ https://www.youtube.com/watch?v=j6gRejq8qHo
◦ https://www.youtube.com/watch?v=duhJHedj82g
◦ https://www.youtube.com/watch?v=YBpqJdOAIXc
◦ https://www.youtube.com/watch?v=OTFo1oODgTk

6.  Önerilen okuma materyali
 Alternatif kurumlarda tükenme sendromlu
personeller. Freudenberger, H. J. (1975)
 Tükenmişlik, enerji, güç veya kaynaklar üzerindeki aşırı
talep nedeniyle başarısızlık veya tükenme olarak tanımlanır..
 Erken belirti ve semptomlar açıklanmış, tükenmişliği
önlemek için öneriler ve tükenmişliğe yakalanmış kişinin
nasıl destekleneceği belirtilmiştir.
◦ Meslek tükenmişliği (Leiter & Maslach 1988)
hastane hemşireleriyle ilgili bir çalışma aşağıdaki
sırayı oluşturdu:
 (a) Danışman (Süpervizör) ile yapılan stresli
etkileşimler, işçilerin tükenmişlik duygularını artırıyor;
 (b) Yüksek düzeyde tükenme, kinizme yol açar,
özellikle de işçiler iş arkadaşlarıyla destekleyici temas
kurmazsa;
 (c) Kinizm devam ettikçe, işçilerin etkinlik duyguları
azalır, iş arkadaşlarıyla destekleyici temas bu süreci
yavaşlatmaya yardımcı olsa bile.

7. ◦ İşe bağlı tükenmişlik ile depresif bozukluklar
arasındaki bağlantı - Finlandiya Sağlık 2000
Çalışması'ndan sonuçlar (e.g., Ahola et al., 2005;
Nyklicek & Pop, 2005; Peterson et al., 2008)
 Ulusal olarak temsili örneklem 30-64 yaş arası 3276 çalışanı
içermektedir.
 Tükenmişlik ve depresif bozukluklar açıkça ilişkiliydi.
 Tükenmişlik şiddetli olduğunda, depresif bozukluklar,
özellikle majör depresif bozukluk (12 aylık prevalans) riski
daha yüksekti.
◦ Yetersiz Uyku Klinik Tükenmişliği Tahmin Ediyor
(Söderström, Jeding, Ekstedt, Perski, & Åkerstedt,
2012)
 Analizler, çok az uykunun (6 saatten az), “iş talepleri”, “boş
zamanlarında işle ilgili düşünceler” ve “uyku kalitesi” için
gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra, klinik tükenmişliğin
ana risk faktörü olduğunu belirtmiştir.
 Yetersiz uyku, boş zamanlarında iş düşüncelerinden ayrılma
güçlüğü, stresli iş taleplerinden daha önemlidir.
 Bu stresten kurtulmanın çok önemli bir rol oynadığına işaret
ediyor.

8. Ünite 3 – Tükenmişlik Sendromu'nun ortaya
çıkmasına katkıda bulunan faktörler
◦ İş ilişkili stres
 Tüm stres ve gerginlik bakım işlerini yaparken hissedilir
◦ Uygun dinlenme eksikliği
 düzenli ve yeterli dinlenme ihtiyacını kabul etmek
istememek
 Kişisel etkiler
 başkalarının problemleriyle yaşamak – bakım alıcısı, aile
üyeleri, etc.
◦ Mesleki özellikler
◦ Bakım, çoğunlukla olumsuz bir ortamda bir bakıcı (ebeveyn)
için sürekli bir çabadır.
◦ Aile / özel yaşam sorunları
◦ kişisel problemler stres oluşturur ve başkalarının
problemlerini düşünmeyi ve çözmeyi zorlaştırır

9.  İki ana faktör tipi:
◦ Eksternal (durumsal)
 İş yerinde yüksek talepler
 Çelişkili talimatlar
 Zaman baskısı
 Zorbalık ve kötü çalışma ortamı
 Basit seçim yapmak için sınırlı fırsatlar
 Zayıf yada yetersiz iletişim
 Çalışma sürecinin kalitesini etkileyen sınırlı
kaynaklar (maddi ve maddi olmayan)
 olumlu geribildirim eksikliği
 yetersiz ödüllendirme mekanizmaları

10. ◦ İç (kişilikle ilgili)
 Benlikle ilgili idealist (gerçek dışı yüksek) beklenti
 Mükemmelliyetcilik
 Güçlü tanınma ihtiyacı
 başkalarını memnun etmek için güçlü bir arzu
 Kendi ihtiyaçlarını bastırmak
 yeri doldurulamaz hissi
 Başkalarına karşı vekalet etme veya güvensizlik
eksikliği
 Bakım işini kişinin hayatındaki tek anlamlı etkinlik
olarak algılamak ve işi sosyal ve özel hayatın
yerine koymak

11. Ünite 4–Tükenmişlik Sendromu İşaretlerini
Belirleme
Aşağıdakilerden bazılarını hissedersem,
tükenmişlik riski altındayım:
 Duygusal yorgunluk
◦ her zaman moralsiz olmak, neşesiz olmak
◦ duyarsızlaşma
◦ bakım alanları benzersiz insanlar olarak değil,nesneler
olarak görmek
 Azalmış kişisel başarı
◦ Yaptığınız şeylerde daha da kötüye gitmek (hissetmek)
 Aşırı yorgunluk/başağrısı
◦ Düzenli olarak, haftada 1-3 kez, hatta her gün muzdarip
olmak

12.  Motivasyon kaybı
◦ Artık işini yapmak istemediğini hissetmek
 Kişinin işinin küçümsenmesi
◦ Sadece işinin önemli olduğunu düşünme
 Verimsizlik ve başarısızlık duygusu
◦ Hiçbir şeyin doğru olmadığını ve değişmeyeceğini
hissetmek
 Artmış gerilim/kaygı
◦ Gerginlik hissetmek ve kötü bir şey olacağından
korkmak
 Şiddet patlamaları
◦ Bir şeyi yok etmek ya da birine vurmak arzusu
 Şiddetli ve saldırgan davranış eğilimi
◦ Hastalara karşı saldırganlık

13.  Kişilerarası, evlilik, aile çatışmaları
◦ Kendinizi iyi hissetmemeniz, eş, çocuklarla vb.
kavga etmek
 Günlük normal aktivitelerden sosyal
izolasyon ve çekilme
◦ Arkadaşlarla tiyatroya gitmek, insanlarla
tanışmak, genel hobileri yapmakla
ilgilenmemek
 Hastalara mekanik bir şekilde cevap
vermek
◦ duygularını, düşüncelerini, haysiyetlerini
dikkate almamak ve etkili bir konuşma yapmak
için çaba göstermeden cevap vermek

14. Ünite 5 – Ne yapmalıyız? – Tükenmişlik
durumunda nitelikli psikolojik bakım
aramanın olası yolları
Yardım nasıl aranır?
• Kişisel deneyimi kullanma
• Sizin gibi aynı veya benzer bir durumda olan kişilerle
konuşmaya çalışmak (kişisel bakım verenler veya engelli
insanların ebeveynleri)
• Deneyimlerinden öğrenmek için çaba sarf etmek
• İzin almaya çalışmak
• arkadaşı davet etmek ve birlikte bir sosyal etkinliğe
gitmek (sinema, tiyatro, konser)

15. Kendine nasıl yardım edebilirsin?
• Kendiniz için biraz zaman ayırın.
• Bu süre içerisinde rahatlama egzersizleri yapabilir, en
sevdiğiniz kitabı okuyabilir veya tercih ettiğiniz spor
aktivitelerini yapabilirsiniz.
• Negatif insanlarla olan ilişkinizi azaltın ve sevdiklerinizle
daha fazla zaman geçirin.
• Çalışmanızın olumlu yönlerine dikkat edin, günün sonunda
sizi neyin mutlu ettiğini kendinize sorun.

16. Yardım almanın diğer yolları:
• Eş destek (ebeveyn) gruplarına katılmayı deneyin
• Akran destek grupları kişiye, sorunlarını, mesleki
zorluklarını paylaşması için yer sağlar ve grup, birlikte zor
durumların üstesinden gelmek için olası çözümleri tartışır.
• Bir doktora ve gerekirse psikoloğa görünün

17. Bakım veren profesyonellere psikolojik yardım
sağlamada ele alınabilecek kamu kurumları.
 (Her ortak kendi ülkesi için tamamlayacak.)

18. Ünite 6 – Tükenmişliğin Önlenmesi
 Yeterince istirahat:
◦ Rahatlama tüm bakım verenler için gerçekten önemlidir.
◦ Meditasyon, yoga veya nefes teknikleri gibi bazı
rahatlatıcı teknikleri deneyebilirsiniz.
 Stresi azaltmanın en iyi yolları:
◦ Spor aktiviteleri
◦ Yaratıcı hobiler
◦ Kitap okuma
◦ Müzik dinleme
◦ Arkadaşlarla buluşma
Örnek: https://www.youtube.com/watch?v=oex8oe3Igmc

19.  Sebepsiz (haksız) istekleri iddialı bir şekilde
reddetme
◦ Unutmayın, hastanızın istediği her şeyi yapmak zorunda
değilsiniz.
◦ Kaba olmadan “Hayır” diyebilirsiniz.
◦ Sadece bu isteğin sizin göreviniz dışında olduğunu ve yerine
getiremediğinizi açıklayın.
◦ Hasta devam ederse, konuyu değiştirin ve dikkatini
dağıtmaya çalışın.
◦ Durumu kaldıramazsanız, diğer profesyonellerden (psikolog,
meslektaş, vb.) yardım arayın.
◦ Hastaya yardım edemezseniz, alternatifler önerin ve bu
durumda kimin yararlı olabileceğini ona bildirin.

20. Referanslar
 Korczak D., Huber B., Kister C., Differential diagnostic of
the burnout syndrome , GMS Health Technol Assess 2010
 Hakanena J. J., Schaufeli W. B., Do burnout and work
engagement predict depressive symptoms and life
satisfaction? A three-wave seven-year prospective study,
Journal of Affective Disorders Volume 141, Issues 2–3, 10
December 2012, Pages 415-424
 Francesco C., Adjustment Disorders in DSM- 5:
Implications for Occupational Health Surveillance, Acta
Psychopathologica 2015

21. CP-Care proje ortakları
 Gazi Üniversitesi (Türkiye)
 PhoenixKM BVBA (Belçika)
 Bilge Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi
(Türkiye)
 Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı (Türkiye)
 Serçev- Serebral Palsili Çocuklar Derneği
(Türkiye)
 İspanyol Fizyoterapistler Birliği (İspanya)
 National Association Of Professionals Working
With People With Disabilities (Bulgaristan)

22. CP-CARE curriculum, learning material,
handbook by www.cpcare.eu is licensed
under a Creative Commons Attribution-
NonCommercial 3.0 Unported License.
Based on a work at www.cpcare.eu
Permissions beyond the scope of this
license may be available at www. cpcare.eu
This project (CP-CARE - 2016-1-TR01-
KA202-035094) has been funded with
support from the European Commission.
This communication reflects the views only
of the author, and the Commission cannot
be held responsible for any use which may
be made of the information contained
therein.