Εργασία Οικιακής οικονομίας

1. Γκατζώνης Βασίλης.
Τάξη Α’1
Διατροφή στην Ικαρία
Πριν γίνει διάσημο ως μία από τις «μπλε ζώνες» - μια
περιοχή όπου οι άνθρωποι τείνουν να ζουν ασυνήθιστα
μεγάλη και υγιή ζωή - το νησί της Ικαρίας ήταν άγνωστο
για πολλούς ξένους. Τα τελευταία χρόνια, η Ικαρία
προσελκύει το ενδιαφέρον επιστημόνων, αλλά και
δημοσιογράφων, που θέλουν να λύσουν το «μυστήριο»
της μακροζωίας των κατοίκων της.
Πολλοί κάτοικοι έχουν ηλικία 100 ετών και άνω! Η
διατροφή, φυσικά παίζει έναν μεγάλο ρόλο στην
μακροβιότητα των Ικαριωτών. Η μεσογειακή διατροφή
που ακολουθούν έχει συνδεθεί με χαμηλότερα ποσοστά
εκδήλωσης καρκίνου, παχυσαρκίας, της νόσου Alzheimer , και -πιο πρόσφατα- της καρδιακής νόσου.
Αν και δεν μπορούμε να ζήσουμε απ’ όλες τις απόψεις, όπως οι κάτοικοι της Ικαρίας, μπορούμε να
ακολουθήσουμε ορισμένες από τις διατροφικές τους συνήθειες που συμβάλλουν στη μακροζωία τους. Ο
ακρογωνιαίος λίθος της μεσογειακής διατροφής είναι η έμφαση στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Για
παράδειγμα, οι Ικαριώτες τρώνε τακτικά πατάτες, χόρτα, ελιές και λαχανικά εποχής που φυτρώνουν στους
κήπους τους.
Η Ικαρία αποτελεί τον απόλυτο γαστρονομικό τουριστικό προορισμό! Θα μάθουμε με τί τρέφονται οι ντόπιοι
Ικαριώτες και ζουν πολύ, είναι υγιείς και πάντα με κέφι για γλέντι! Η γαστρονομία του νησιού, είναι βασικό
στοιχείο του ιδιαίτερου πολιτισμού του και συνυφασμένο με την ιστορία του τόπου και τα χαρακτηριστικά της
κοινωνίας.
Η διατροφική παράδοση στην Ικαρία συνδυάζει το γευστικό αποτέλεσμα, με την υψηλή διατροφική αξία που
χαρίζουν απόλαυση, υγεία και μακροζωία.
Τα μυστικά της Ικαριώτικης κουζίνας
 τα μοναδικής ποιότητας προϊόντα της Ικαριακής γης, με κυρίαρχα τα βότανα, το ελαιόλαδο, το τυρί και
το κατσίκι
 το διάσημο δυνατό κόκκινο κρασί
 η οικογένεια και οι φίλοι που μαζεύονται γύρω από το τραπέζι και μοιράζονται ένα γεύμα
Ανακαλύψτε ένα-ένα τα μυστικά της καριώτικης κουζίνας και εντάξτε τα στην καθημερινής σας διατροφή. Όλη
η Ικαριά στο πιάτο σας!
Κρασί

2. Ο Πράμνειος Οίνος! Το κρασί του θεού Διονύσου! Κάθε επισκέπτης του νησιού πρέπει να δοκιμάσει καριώτικο
κρασί. Σίγουρα θα μαγευτεί και δε θα θέλει να φύγει από την Ικαρία.
Η Ικαρία φημίζεται για το δυνατό κόκκινο κρασί της με τις ευεργετικές του ιδιότητες, γνωστές από τη μυθολογία.
Έτσι, το όνομά του, ‘Πράμνειος οίνος’ συνδέεται με τη λατρεία του θεού Διονύσου. Εξάλλου, σύμφωνα με τη
μυθολογία, ο Διόνυσος γεννήθηκε στην Ικαρία και συγκεκριμένα σε μια σπηλιά κοντά στο Δράκανο. Κατά την
αρχαιότητα, το όνομα ‘Πράμνειος’ προέρχεται από τις λέξεις "πραΰνει το μένος", ενώ σύμφωνα με μια άλλη
εκδοχή, υπήρχε ένα όρος στην Ικαρία, η Πράμνη, όπου καλλιεργούνταν αμπέλια ("πραμνία άμπελος"), από τα
οποία προέρχεται ο πράμνειος οίνος. Σύμφωνα, με μεταγενέστερες έρευνες, το όνομα προέρχεται από τον
Πράμνο, την οροσειρά που σήμερα καλείται Αθέρας.
Γνωστό, είναι από τον Όμηρο και ο Κυκεών, ένα ιδιαίτερο μαγικό κοκτέιλ, φτιαγμένο από πράμνειο οίνο, τυρί
ντόπιο και κριθαράλευρο. Το κοκτέιλ αυτό, είχε την ιδιότητα να γιατρεύει και να δίνει δύναμη στους πολεμιστές.
Από την αρχαιότητα και τους μετέπειτα ιστορικούς χρόνους, η αμπελουργική ζώνη της Ικαρίας, βρισκόταν κοντά
στην πόλη Οινόη και στα ορεινά του νησιού, την περιοχή του Κοσκινά, αλλά και σε άλλες περιοχές, όπως
Μαγγανίτης, Κουμαρό, Κάμπα, Λαγκάδα κτλ.
Ο Πράμνειος οίνος είναι κρασί μαύρου - ερυθρού χρώματος, ξηρός και φτάνει με φυσικό τρόπο πολύ υψηλούς
αλκοολικούς βαθμούς άνω των 16, κάτι που το καθιστά ιδιαίτερα δυνατό. Είναι ελάχιστα μέρη σεόλο τον κόσμο,
που παρουσιάζουν αυτό το φαινόμενο. Σήμερα, στην Ικαρία, συναντάμε αμπελώνες κυρίως, στις περιοχές
Ευδήλου, Ραχών και Προεσπέρας.Μπορείτε να γευτείτε όλες τις ποικιλίες του καριώτικου κρασιού και να μάθετε
από κοντά τα μυστικά παραγωγής του, στα 4 οργανωμένα οινοποιεία που υπάρχουν στο νησί.
Η πρώτη επίσημη καταγραφή για την ιδιαιτερότητα του Ικαριώτικου αμπελιού, ήταν στις 3/2/1970, με απόφαση
του Υπουργείου Γεωργίας, οπότε και επιτράπηκε η καλιέργεια της ποικιλίας ‘Φωκιανό’στην Ικαρία. Τον Ιούνιο
του 2006, χαρακτηρίστηκε από το κράτος, ως "Τοπικός Οίνος",δηλαδή με ένδειξη της γεωγραφικής του
προέλευσης.
Παράγονται συνολικά 12 τοπικοί οίνοι στην Ικαρία, με τις εξής ποικιλίες: φωκιανό, μπεγλέρι, αθήρι,
ασύρτικο, βάφτρα και μανδηλαριά. Οι τύποι που παράγονται είναι: λευκός, ερυθρός - ξηρός, ροζέ, ημίξηρος και
ημίγλυκος. Στο νησί, παράγεται και βιολογική ποικιλία κρασιού.
Συγκεκριμένα, η ποικιλία Φωκιανό, εμφανίζεται ήδη από τον 15ο μ.Χ. αιώνα και έχει συνδέσει το όνομά της με
τον περίφημο Πράμνιο Οίνο. Τα σταφύλια δεν έχουν πυκνή υφή, είναι μεγάλα, κόκκινα, κωνικού σχήματος, ενώ
οι ρόγες έχουν μέτριο μέγεθος και παράγεται κρασί με ιδιαίτερο άρωμα. Καλλιεργείται σε κυπελοειδές σχήμα σε
πεζούλες στο νησί, σε ασβεστολιθικά και σχιστολιθικά εδάφη. Είναι ανθεκτική στην ξηρασία και ανθίζει από το
Μάϊο μέχρι Σεπτέμβριο.
Καθούρα
Η Καθούρα ή Καθουρίτσα (η μικρή), αποτελεί το πιο διαδεδομένο τυρί στο νησί. Είναι άσπρο, κατσικίσιο τυρί,
γνωστό ήδη από τον 17ο αιώνα. Φτιάχνεται από κατσικίσιο γάλα, από ντόπια κατσίκια ελευθέρας βοσκής.
Συνήθως, είναι ανάλατη, ωστόσο, υπάρχουν και ποικιλίες πιο αλμυρές και πικάντικες.
Κολοκάσι

3. Η γλυκοπατάτα της Ικαρίας! Το κολοκάσι, ή αλλιώς αγκινάρα της Ιερουσαλήμ, είναι ένα σπάνιο φυτό, που στην
Ελλάδα, συναντάται μόνο στην Ικαρία, ενώ είναι πολύδιαδεδομένοκαι στην Κύπρο. Η αγκινάρα της Ιερουσαλήμ
έχει διάφορα ονόματα: sunroot ή sunchoke ή earth apple ή topinambur ή κολοκάσι. Πρόκειται στην ουσία για
ένα βολβό, σαν τη σελινόριζα με χοντρή καφέ ή μωβ φλούδα, σε κωνικό σχήμα. Στο εσωτερικό του είναι λευκό
και αρκετά σκληρό, το οποίο μαλακώνει όταν μαγειρευτεί και έχει γλυκιά γεύση. Τα φύλλα, επίσης, τρώγονται
όταν μαγειρευτούν.Το φυτό ανήκει στην οικογένεια των Asteraceae και στο γένος του ηλίανθου. Έχει μεγάλα
πράσινα φύλλα τα οποία συχνά φτάνουν 1-2 μέτρα σε μήκος. Βγάζει κίτρινα λουλούδια, με διάμετρο 5-10 cm,
ενώ οι κόνδυλοί της έχουν μήκος 7,5 έως 10 cm και πάχος 3 έως 5 cm. Το κολοκάσι ευδοκιμεί σε υγρά και ζεστά
κλίματα και καλλιεργείται περίπου για 14 μήνες μέσα στο χώμα. Διατίθεται από τον Οκτώβριο μέχρι το Μάρτιο.
Στην Ικαρία, φυτρώνει κοντά στις ρεματιές και είναι πιο διαδεδομένο στην περιοχή των Ραχών, στο Μαγγανίτη
και στους Βρακάδες. Ιστορικά, θεωρείται ότι το κολοκάσι βοήθησε σημαντικά στην επιβίωση των ντόπιων από
την πείνα, κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκόσμιου Πολέμου.
Σε καμία περίπτωση, δεν πρέπει να καταναλώνεται ωμά, γιατί περιέχουν τοξικές ουσίες, οι οποίες
καταστρέφονται μόνο κατά το μαγείρεμα. Έχει μεγάλη διατροφική αξία και είναι πλούσιο σε βιταμίνες,
μαγνήσιο, φώσφορο, κάλιο και είναι πολύ καλή πηγή σιδήρου και πρωτεϊνών. Περιέχει πρεβιοτικές ίνες και είναι
πολύ πλούσια σε ινουλίνη. Έχει υψηλά επίπεδα φρουκτόζης, το καθιστούν μια ελκυστική εναλλακτική λύση για
σακχαρόζη για τους διαβητικούς. Έτσι, είναι πολύ ευεργετικό για την υγεία και αρκετά εύπεπτο.
Στη Γερμανία, μεγάλο ποσοστό από αυτό το φυτό, χρησιμοποιείται για την παραγωγή ποτού που ονομάζεται
«Topinambur» ή «Rössler», ενώ στην Ελλάδα περιέχεται μόνο σε εμπλουτισμένους χυμούς.
Το κολοκάσι θέλει ιδιαίτερο χειρισμό στο καθάρισμα και το κόψιμο. Δεν πλένεται εξωτερικά, παρά μόνο
καθαρίζεται καλά και στη συνέχεια αφαιρείται η φλούδα και κόβεται εσωτερικά.
Στην Ικαριώτικη κουζίνα, οι ντόπιοι το σερβίρουν κυρίως σαν σαλάτα, συνοδευόμενοαπό σκορδαλιά και φυσικά
καριώτικο κρασί. Επίσης, γίνεται και μαγειρευτό με φασόλια ή σαν σούπα, αλλά ακόμα και ψητό ή βραστό με
κρέας, όπως η πατάτα.
Καϊσιά
Τα φρούτα, έχουν μια ιδιαίτερη θέση στη μεσογειακή διατροφή και στην Ικαριακή κουζίνα. Σημαντική θέση
κατέχουν τα καΐσια. Είναι ένας τύπος βερίκοκου, από το οποίο τρώγεται μέχρικαι το κουκούτσι, που έχει γνωστές
αντικαρκινικές ιδιότητες. Ευδοκιμεί συνήθως την Άνοιξη ή αρχές καλοκαιριού και φτάνει σε ύψος ως 3 μέτρα.
Μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, η Ικαρία είχε μεγάλη παραγωγή και εξαγωγή σε καΐσια. Σήμερα, όμως η
παραγωγή του είναι μικρή και συνήθως καταναλώνεται σαν γλυκό του κουταλιού. Σήμερα, καϊσιές εμφανίζονται
στη νότια Ικαρία, από Ξυλοσύρτη ως Μαγγανίτη.
Μέλι
Το μέλι της Ικαρίας, γνωστό στους ντόπιους και ως ‘άναμα’, είναι από τα καλύτερα σε ποιότητα στην Ελλάδα.
Παράγεται από ένα θάμνο, το ρείκι και έχει μια πηχτή υφή, σεαντίθεση μεόλα τα άλλα μέλια. Υπάρχουν αρκετοί
παραγωγοί σε όλο το νησί, ενώ υπάρχει και Μελισσοκομικός Συνεταιρισμός, που ιδρύθηκε το 1988 από τους
μελισσοκόμους της ευρύτερης περιοχής των Ραχών. Αυτό το μέλι της Ικαρίας, έχει γίνει ξακουστό διεθνώς, για
τις ευεργετικές του ιδιότητες, που χαρίζουν μακροζωία. Υπάρχουν, επίσης και άλλες ποικιλίες που παράγονται

4. στο νησί, από πεύκο, θυμάρι, σμύρο και διάφορα αγριολούλουδα. Το μέλι που παράγεται, καταναλώνεται ως
μαγειρικό προϊόν, στη ζαχαροπλαστική, αλλά χρησιμοποιείται και ως προϊόν ομορφιάς.
Βότανα
Η Ικαριακή γη έχει να προσφέρει ποικιλία βοτάνων, γνωστά για το μεθυστικό τους άρωμα και τη γεύση τους.
Πάνω στα βουνά, αλλά και στους κήπους, μπορεί να βρει άφθονα: ρίγανη, θυμάρι, φασκόμηλο, χαμομήλι,
φλισκούνι, ρείκι, δενδρολίβανο, δυόσμο, μάραθο, μέντα, βαλσαμόχορτο. Τα διάφορα αυτά βότανα
χρησιμοποιούνται, εκτός από τη μαγειρική και για φαρμακευτικούς σκοπούς και χαρίζουν μακρά και καλή ζωή
στους Ικαριώτες.
Κατσίκι
Τα αγριοκάτσικα της Ικαρίας, ή αλλιώς Ρασκά, είναι λευκά ή μαύρα κατσίκια ελευθέρας βοσκής, μέτριου ύψους.
Το κρέας του θεωρείται πολύ νόστιμο, με λίγο λίπος. Τα συναντάμε κυρίως στις ορεινές περιοχές του νησιού.
Είναι το δημοφιλέστεροφαγητό στα πανηγύρια και καταναλώνεται βραστό ή ψητό. Αποτέλεσε, σημαντική τροφή
επιβίωσης των κατοίκων, κατά τους δύσκολους αιώνες της πειρατείας. Τα παλιά χρόνια, οι κάτοικοι φτιάχνανε
και τον Καριώτικο παστουρμά, ένα είδος παστού κατσικίσιου κρέατος, που το κρεμούσαν τον Αύγουστο στον
αέρα για να συντηρηθεί.
Λάδι
Το καριώτικο ελαιόλαδο αποτελεί ξεχωριστό προϊόν για το νησί και τους ανθρώπους. Συνοδεύει, σχεδόν όλα τα
πιάτα της τοπικής κουζίνας, είναι αρίστης ποιότητας και πολύ ευεργετικό για την υγεία. Η ποσότητα που
παράγεται, είναι ικανή για να καλύψει τη ζήτηση όλου του νησιού.
Ψάρι
Τα θαλασσινά και τα ψάρια της Ικαρίας είναι πραγματικά το κάτι άλλο! Η θάλασσα γύρω από το νησί είναι
πεντακάθαρη και πλούσια σε κάθε λογής ψαρικά. Καθημερινά, βγαίνουν ψαροκάϊκα στα ανοιχτά ως τους
Φούρνους και τη Σάμο, από όλες τις γωνιές του νησιού, για να εφοδιάσουν τα νοικοκυριά και τις ταβέρνες με
φρέσκα ψάρια και θαλασσινά, όπως σαργούς, σκορπίνες, κεφαλάδες, σκάρους, χταπόδια και καλαμάρια. Όταν
βρεθείτε στην Ικαρία, απολαύστε ψητούς ψαρομεζέδες στη σχάρα, παρέα με ντόπιο τσίπουρο ή ούζο, δίπλα στην
ακροθαλασσιά.
Γλυκά κουταλιού
Τα γλυκά κουταλιού έχουν ιδιαίτερη θέση στη διατροφή της Ικαρίας. Κάθε νοικοκυριό φτιάχνει τα δικά του, από
ντόπια φρούτα, όπως καΐσια, πορτοκάλια, κεράσια ή περγαμόντο και τριαντάφυλλο. Σήμερα, υπάρχουν ντόπιοι

5. παραγωγοί τέτοιων γλυκών και γυναικείοι συνεταιρισμοί, που πωλούν εμπορικά ποσότητες συσκευασμένων
τέτοιων προϊόντων.
Αναψυκτικά
Η Ικαρία παράγει τα δικά της αναψυκτικά! Δεν είναι πολύ γνωστό, αλλά υπάρχει μια μικρή βιοτεχνική μονάδα,
ακολουθώντας την παράδοση χρόνων, που παράγει αναψυκτικά με πορτοκαλάδες και λεμονάδες, καλύπτοντας
σε μεγάλο μέρος, τις ανάγκες του νησιού.
Στην ικαριακή γαστρονομία, υπάρχουν ποικίλες συνταγές, που μπορεί ένας επισκέπτης να απολαύσει στο νησί,
όπως το σουφικό (μίγμα διαφόρων λαχανικών), οι κολοκυθοκεφτέδες, οι ντοματοκεφτέδες, ρεβυθοκεφτέδες,
τυροπιτάκια με καθούρα, διάφορες πίτες, όπως κολοκυθόπιτα και χορτόπιτα από διάφορα χόρτα που έχει το
περιβόλι. Άλλο παραδοσιακό πιάτο είναι γαμοπίλαφο (παραδοσιακό των γάμων) και φυσικά πιάτα με κατσίκι
ντόπιο, όπως το γεμιστό κατσίκι με ρύζι και διάφορα μυρωδικά. Μπορείτε να γευτείτε όλα τα παραδοσιακά
εδέσματα στις ταβέρνες και τα εστιατόρια του νησιού. Καλή σας όρεξη!
Συνταγή για σουφικό
Το σουφικό αποτελεί ένα αυθεντικό καλοκαιρινό Ικαριώτικο πιάτο. Είναι λαδερό και κατάλληλο για
χορτοφάγους. Η συνταγή έχει παράδοση χρόνων, είναι αρκετά απλή και πολύ νόστιμη!
Υλικά:
 3 μέτριες ντομάτες
 4-5 ξερά κρεμμύδια
 3 μελιτζάνες
 5 μέτρια κολοκυθάκια
 2 καρότα
 2 πατάτες
 2 σκελίδες σκόρδο
 1 κούπα λάδι
 νερό
 αλάτι
 πιπέρι
 πελτές ντομάτας
 προαιρετικά: μικρή καυτερή πιπεριά
Οι ποσότητες των υλικών είναι ενδεικτικές και μπορεί να μεταβάλλονται ανάλογα με τις μερίδες. Από
λαχανικά, συνήθως οι Ικαριώτες χρησιμοποιούν ό,τι έχει το περιβόλι τους.
Εκτέλεση:
Κόβουμε όλα τα λαχανικά σε μεγάλα κομμάτια. Τα τοποθετούμε όλα σε ένα μεγάλο και βαθύ τηγάνι. Τα
αφήνουμε στη φωτιά μέχρι να μαραθούν και να πιουν τα υγρά τους. Κατόπιν, ρίχνουμε το λάδι και λίγο νεράκι,
ώστε να σοταριστούν καλά και να μη στεγνώσουν. Προσθέτουμε αλάτι, πιπέρι και λίγο πελτέ ντομάτας για να
πάρει χρώμα και γεύση. Προαιρετικά, βάζουμε και μια μικρή καυτερή πιπεριά, αν το θέλουμε πιο πικάντικο.

6. Μυστικό!
Σερβίρεται με τυρί καθούρα και λίγο έξτρα πιπέρι φρεσκοτριμμένο.